Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 135/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 listopada 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Myszka
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z wniosku L. K.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o świadczenie rehabilitacyjne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 14 listopada 2013 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego w W.
z dnia 15 listopada 2012 r., sygn. akt […],
oddala skargę kasacyjną.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 15 listopada 2012 r., Sąd Okręgowy – Sąd Ubezpieczeń
Społecznych oddalił apelację wnioskodawcy L. K. od wyroku Sądu Rejonowego z
dnia 22 sierpnia 2012 r. w sprawie przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o świadczenie rehabilitacyjne, którym zmieniono decyzję organu rentowego z dnia
20 maja 2011 r. i przyznano wnioskodawcy prawo do świadczenia rehabilitacyjnego
w związku z wypadkiem przy pracy od dnia 15 maja 2011 r. na okres 3 miesięcy.
2
W ustalonym stanie faktycznym, wnioskodawca jest osobą współpracującą w
działalności gospodarczej z żoną I. P.-K. i w dniu 13 listopada 2010 r. uległ
wypadkowi przy pracy. W wyniku wypadku doznał urazu odcinka szyjnego
kręgosłupa, stłuczenia klatki piersiowej, złamania podstawy paliczka bliższego
palca IV stopy prawej i złamania podgłówkowego kości II i III śródstopia. W związku
z wypadkiem od dnia 14 listopada 2010 r. przebywał na długotrwałych zwolnieniach
lekarskich, pobierając w okresie od dnia 14 listopada 2010 r. do dnia 14 maja 2011
r. zasiłek chorobowy, wykorzystując 182-dniowy okres zasiłkowy. W dniu 15 marca
2011 r. złożył wniosek o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego w związku z
wypadkiem przy pracy. Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 11 kwietnia
2011 r. stwierdził brak podstaw do przyznania świadczenia rehabilitacyjnego, gdyż
wnioskodawca nie jest osobą niezdolną do pracy. Na skutek sprzeciwu
wnioskodawcy od powyższego orzeczenia, Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu
wydanym w dniu 11 maja 2011 r., po przeanalizowaniu dokumentacji medycznej
(kart informacyjnych z leczenia szpitalnego, zaświadczeń o stanie zdrowia
wystawionych przez lekarzy leczących i wyników badań dodatkowych), stwierdziła,
że stan zdrowia wnioskodawcy nie uzasadnia przyznania dochodzonego
świadczenia, gdyż nie jest on niezdolny do pracy. W oparciu o powyższe, decyzją z
dnia 20 maja 2011 r. organ rentowy odmówił prawa do świadczenia
rehabilitacyjnego w związku z wypadkiem przy pracy. Powołani przez Sąd
Rejonowy biegli sądowi z zakresu ortopedii i neurologii stwierdzili, po badaniu
powoda i analizie dokumentacji medycznej, że pod względem ortopedycznym i
neurologicznym stan zdrowia wnioskodawcy nie wymaga dalszego leczenia w
ramach świadczenia rehabilitacyjnego od dnia 15 maja 2011 r. Biegli podali, że
doznane na skutek wypadku przy pracy skręcenia i złamania wygoiły się
prawidłowo. Badanie nie wykazało pourazowych zaburzeń funkcji narządów ruchu,
wobec czego wnioskodawca, zdaniem biegłych, nie wymagał dalszego leczenia w
ramach świadczeń rehabilitacyjnych. Wnioskodawca wniósł zastrzeżenia do opinii
biegłych sądowych i przedłożył dodatkową dokumentację medyczną. Biegły sądowy
z zakresu neurochirurgii, z którego opinii dowód Sąd dopuścił, stwierdził że biorąc
pod uwagę, iż wnioskodawca prowadzi serwis drukarek (pracuje jako kierowca,
sprzedawca, pracownik serwisu), skutki przebytych urazów powodowały, że
3
wnioskodawca nadal od dnia 15 maja 2011 r. był niezdolny do pracy i powinien
otrzymać świadczenie rehabilitacyjne na okres 3 miesięcy w związku z wypadkiem.
Biegły wskazał, że jego ocenę potwierdził lekarz przeprowadzający badanie
profilaktyczne wnioskodawcy w dniu 16 maja 2011 r., który wobec stwierdzonych
przeciwwskazań zdrowotnych uznał wnioskodawcę niezdolnym do wykonywania
pracy na stanowisku: właściciel-kierowca-zaopatrzeniowiec, sprzedawca.
Wobec tak poczynionych ustaleń, wyrokiem z dnia 22 sierpnia 2012 r. Sąd
Rejonowy uwzględnił odwołanie wnioskodawcy i uznając, że od dnia 15 maja
2011 r. był on w dalszym ciągu niezdolny do pracy, przyznał świadczenie
rehabilitacyjne na okres 3 miesięcy w związku z wypadkiem przy pracy zgodnie z
art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z
ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz. U.
z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.).
W apelacji od powyższego wyroku pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o jego
zmianę i przyznanie wnioskodawcy prawa do świadczenia rehabilitacyjnego od dnia
15 maja 2011 r. do dnia wyroku i jednocześnie przyznanie prawa do świadczenia
rehabilitacyjnego na okres 3 miesięcy od wyroku Sądu, lub, gdyby przyznanie
prawa do świadczenia rehabilitacyjnego na taki okres okazało się niemożliwe, o
przyznanie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego na okres 12 miesięcy, od dnia
15 maja 2011 r. do dnia 14 maja 2012 r., a od dnia 15 maja 2012 r. do dnia wyroku
Sądu prawa do renty czasowej oraz prawa do renty czasowej na okres 3 miesięcy
od dnia wyroku - jednocześnie wnosząc o przywrócenia terminu do złożenia
wniosku o rentę czasową od dnia 15 maja 2012 r. Wniósł także o przyznanie
należnych odsetek od wypłaconych z opóźnieniem, z winy pozwanego, świadczeń.
Wyrokiem z dnia 15 listopada 2012 r. Sąd Okręgowy oddalił apelację
wnioskodawcy, wskazując w uzasadnieniu, że Sąd pierwszej instancji dopuścił
dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu ortopedii i neurologii, którzy rozpoznali
występujące u powoda schorzenia, ocenili ich przebieg oraz postępy w leczeniu i
wyciągnęli wnioski, iż stan zdrowia powoda nie wymagał dalszego leczenia.
Jakkolwiek Sąd Rejonowy ocenił opinię tę jako rzetelną i merytorycznie
uzasadnioną, to w związku z przedłożeniem przez wnioskodawcę nowej
dokumentacji dołączonej do zastrzeżeń do powyższej opinii, Sąd dopuścił dowód z
4
opinii biegłego z zakresu neurochirurgii. Biegły ten, po przeanalizowaniu całości
zgromadzonej w sprawie dokumentacji leczniczej oraz po zbadaniu powoda,
wskazał, że stwierdzone skutki przebytych urazów powodowały, że wnioskodawca
nadal od dnia 15 maja 2011 r. był niezdolny do pracy i powinien otrzymać
świadczenie rehabilitacyjne na okres 3 miesięcy w związku z wypadkiem. Sąd
drugiej instancji uznał za nietrafne zarzuty wnioskodawcy dotyczące opinii biegłego
neurochirurga w zakresie, w jakim nie ustalił on daty ustąpienia niezdolności do
pracy, gdyż biegły w sposób jednoznaczny wskazał, że stwierdzone skutki
przebytych urazów powodowały niezdolność do pracy wnioskodawcy od dnia 15
maja 2011 r. przez okres trzech miesięcy i za ten okres powinien on otrzymać
świadczenie rehabilitacyjne w związku z wypadkiem.
Powyższy wyrok zaskarżył skargą kasacyjną w całości pełnomocnik
wnioskodawcy, zarzucając naruszenie prawa materialnego – art. 18 ustawy z
dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa, oraz przepisów postępowania – art.
328 § 2 w związku z art. 391 § 1 k.p.c., art. 378 § 1 i art. 286 k.p.c., wniósł o
uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że zgodnie z art. 39813
§ 1 k.p.c.
Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w
granicach podstaw, co oznacza ograniczenie się do rozpoznania zarzutów
naruszenia konkretnych przepisów prawa materialnego lub procesowego. Sąd
Najwyższy nie rozważa wszystkich problemów prawnych, jakie ujawniły się na tle
sprawy, w której wniesiona została skarga kasacyjna, ani nie poddaje ocenie
prawidłowości zaskarżonego rozstrzygnięcia poza granicami wyznaczonymi przez
podstawy skargi. Skarżący w skardze kasacyjnej wskazał na naruszenie przepisów
postępowania – art. 328 § 2 w związku z art. 391 § 1 k.p.c., oraz art. 378 § 1 i art.
286 k.p.c. Za nieuzasadnione należy uznać wskazanie przez skarżącego
naruszenie art. 378 § 1 k.p.c., gdyż użyte w tym artykule sformułowanie, że sąd
5
drugiej instancji rozpoznaje sprawę „w granicach apelacji” oznacza w
szczególności, że sąd odwoławczy dokonuje własnych ustaleń faktycznych,
prowadząc lub ponawiając dowody albo poprzestając na materiale zebranym w
pierwszej instancji (art. 381 i 382 k.p.c.) i kontroluje prawidłowość postępowania
przed sądem pierwszej instancji, pozostając związany zarzutami przedstawionymi
w apelacji, jeżeli są dopuszczalne (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., zasada prawna, III CZP
49/07, OSNC 2008, nr 6, poz. 55).
Podobnie jako niezasadny należy ocenić zarzut naruszenia przez Sąd
Apelacyjny art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. W judykaturze Sądu
Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że uchybienie przez sąd drugiej instancji
treści art. 328 § 2 w związku z art. 391 § 1 k.p.c. przez sporządzenie uzasadnienia
nieodpowiadającego wymaganiom, jakie stawia wymieniony przepis, może
wyjątkowo wypełniać podstawę kasacyjną przewidzianą w art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c.
Ma to miejsce wówczas, gdy wskutek uchybienia wymaganiom określającym
zasady motywowania orzeczeń nie poddaje się ono kontroli kasacyjnej, w
szczególności gdy uzasadnienie nie ma wszystkich koniecznych elementów, bądź
zawiera takie braki, które ją uniemożliwiają (por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z
dnia 13 czerwca 2012 r., II CSK 614/11 oraz z dnia 5 września 2012 r., IV CSK
76/12, niepublikowane). W rozpoznawanej sprawie zarzut ten jest nieuprawniony.
Za uzasadnieniem Sądu Okręgowego warto przypomnieć, że Sąd pierwszej
instancji ponowił, w związku z zastrzeżeniami wnioskodawcy złożonymi do
pierwszej opinii biegłych, dowód z opinii biegłego z zakresu neurochirurgii, który w
opinii uznał, że wnioskodawca od dnia 15 maja 2011 r. był niezdolny do pracy i
powinien otrzymać świadczenie rehabilitacyjne na okres 3 miesięcy w związku z
wypadkiem. Na tej właśnie opinii oparł się ostatecznie Sąd pierwszej instancji, a
jego ocenę podzielił w całości Sąd Okręgowy.
Skoro nie zasługiwały na uwzględnienie żadne z podniesionych zarzutów
naruszenia przepisów postępowania, Sąd Najwyższy był związany poczynionymi w
sprawie ustaleniami faktycznymi, w tym zwłaszcza ustaleniem, że po wyczerpaniu
okresu zasiłku chorobowego, wnioskodawca nie odzyskał zdolności do pracy, co
6
uzasadniało przyznanie dochodzonego świadczenia rehabilitacyjnego na okres
trzech miesięcy, licząc od ustania prawa do zasiłku.
W tym stanie rzeczy nie doszło do naruszenia prawa materialnego – art.
18 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Zgodnie z tym przepisem, świadczenie rehabilitacyjne przysługuje
ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny
do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności
do pracy. Wypada również dodać, że stosownie do treści art. 18 ust. 2 wymienionej
ustawy świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do
przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.
Wykładnia gramatyczna cytowanego przepisu wyraźnie wskazuje, że świadczenie
rehabilitacyjne jest swego rodzaju kontynuacją zasiłku chorobowego (przez okres
nie dłuższy niż 12 miesięcy) w tym znaczeniu, że prawo do niego można nabyć
tylko wówczas, gdy ustawowy okres pobierania zasiłku chorobowego został już
wyczerpany, a osoba pobierająca dotychczas zasiłek chorobowy jest nadal
niezdolna do pracy. Za wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2009 r.,
II UK 149/08 (OSNP 2010, nr 15-16, poz. 195) należy wskazać, że uprawnienie do
świadczenia rehabilitacyjnego nie jest uzależnione od istnienia tej samej choroby
po wyczerpaniu zasiłku chorobowego, lecz od dalszego, nieprzerwanego
występowania niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą lub inną chorobą,
albo też kilkoma współistniejącymi chorobami.
Gdy więc podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty nie zasługiwały na
uwzględnienie, na podstawie art. 39814
k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł jak w
sentencji.