Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 223/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Roman Kuczyński
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca)
Protokolant Małgorzata Beczek
w sprawie z wniosku J. M.
przeciwko Dyrektorowi Wojskowego Biura Emerytalnego w W.
o wypłatę emerytury wojskowej,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 4 grudnia 2013 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 27 września 2012 r.,
I. prostuje w komparycji sentencji wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 27 września 2012 r., oznaczenie strony pozwanej przez
określenie jej jako "Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego w
W.",
II . oddala skargę kasacyjną.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 22 marca 2012 r. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie J. M. od
decyzji Dyrektora Wojskowego Biura Emerytalnego w W. z dnia 7 listopada 2011
r., którą wojskowy organ emerytalny wstrzymał wnioskodawcy wypłatę emerytury
wojskowej od 1 stycznia 2009 r. do 30 września 2011 r. Podstawę rozstrzygnięcia
stanowiły następujące ustalenia.
Decyzją z dnia 23 września 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej:
„organ rentowy”) przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury na podstawie art. 28
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.; dalej:
„ustawa emerytalna”) na okres od 1 grudnia 2007 r. do 4 sierpnia 2008 r., kolejną
decyzją z dnia 23 września 2011 r. - w drodze realizacji wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 27 kwietnia 2011 r. - poczynając od 5 sierpnia 2008 r. i decyzją z dnia 28
września 2011 r. - na okres od 5 sierpnia 2011 r. Wypłata świadczenia
emerytalnego została zawieszona z uwagi na kontynuowanie przez wnioskodawcę
zatrudnienia. Na jego wniosek organ rentowy podjął wypłatę emerytury za okres od
1 stycznia 2009 r. do 30 września 2011 r. Od dnia 1 października 2011 r. do nadal
wypłacana jest wnioskodawcy emerytura wojskowa. Ponieważ emerytura z
systemu powszechnego była świadczeniem korzystniejszym od pobieranej
emerytury wojskowej, zaskarżoną decyzją z dnia 7 listopada 2011 r. wojskowy
organ emerytalny zawiesił świadczenie emerytalne za okres od 1 stycznia 2009 r.
do 30 września 2011 r., uznając je za nienależne.
W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji - powołując się
na art. 7 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy
zawodowych oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 66 ze zm.;
dalej: „ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych”) oraz art. 95
ust. 1 ustawy emerytalnej - wskazał, że wprawdzie wnioskodawca spełnił warunki
do przyznania mu emerytury wojskowej oraz „emerytury cywilnej” i ma prawo do
obliczenia obu świadczeń, to niedopuszczalne jest pobieranie przez niego więcej
niż jednego świadczenia emerytalnego. W takiej sytuacji wypłaca się świadczenie
wyższe lub wybrane przez osobę uprawnioną. Wnioskodawca zgodnie ze swoim
3
wyborem aktualnie pobiera niższe świadczenie wojskowe, jednakże nie jest
pozbawiony wyższego świadczenia emerytalnego z systemu powszechnego.
Ponieważ wysokość emerytury wojskowej nie wynosi mniej niż 75% podstawy jej
wymiaru, stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy
zawodowych nie jest możliwe uwzględnienie okresu opłacania przez wnioskodawcę
składek na ubezpieczenie poza służbą.
Wyrokiem z dnia 27 września 2012 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
wnioskodawcy od powyższego wyroku, podzielając ustalenia i ocenę prawną Sądu
pierwszej instancji i wskazując, że przedmiotem sporu objętym zaskarżoną decyzją
wojskowego organu rentowego jest zasadność zawieszenia wypłaty emerytury
wojskowej od 1 stycznia 2009 r. do 30 września 2011 r.
W ocenie Sądu drugiej instancji, ze znajdujących w sprawie zastosowanie
art. 7 i 48 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz
art. 95 ustawy emerytalnej wynika, że w sytuacji zbiegu prawa do emerytury z
prawem do świadczeń przewidzianych w odrębnych przepisach wypłaca się
świadczenie wyższe lub wybrane przez osobę uprawnioną, jeżeli przepisy
szczególne nie stanowią inaczej. Z kolei art. 48 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu
emerytalnym żołnierzy zawodowych stanowi, że osoby, które pobierały świadczenia
pieniężne pomimo istnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie
prawa do świadczeń albo ograniczenie ich wysokości, są obowiązane do zwrotu
nienależnych im świadczeń, jeżeli były pouczone w formie pisemnej przez organ
emerytalny o obowiązku zawiadomienia o tych okolicznościach. W niniejszej
sprawie doszło do zbiegu świadczeń emerytalnych wnioskodawcy z dwóch tytułów.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 17 lutego 2010 r., II UZP 10/09 (OSNP 2010, nr
17-18, poz. 215) uznał, że nie można wyłączyć nabycia prawa do emerytury
przewidzianej w ustawie emerytalnej przez żołnierza zawodowego, jeżeli okresy
składkowe i nieskładkowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 tej ustawy nie
zostały uwzględnione przy obliczaniu emerytury żołnierza zawodowego. Uchwała ta
odnosi się do przyznania prawa do świadczeń emerytalnych z dwóch tytułów, nie
regulując zasady ich wypłaty. W tym zakresie zastosowanie znajdują powołane
wyżej przepisy odnoszące się do zbiegu prawa do świadczeń. Wnioskodawca po
nabyciu prawa do emerytury wojskowej podjął dalsze zatrudnienie i odprowadzał z
4
tego tytułu składki na ubezpieczenie emerytalne, wskutek czego po osiągnięciu
powszechnego wieku emerytalnego spełnił warunki do przyznania mu prawa do
emerytury z systemu powszechnego. Powołane wyżej przepisy wyraźnie i
jednoznacznie stanowią, że w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku
świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe
lub wybrane przez zainteresowanego. Natomiast powstanie nienależnie pobranego
świadczenia za okres od 1 stycznia 2009 r. do 30 września 2011 r. było związane z
toczącym się uprzednio postępowaniem sądowym, które w konsekwencji
doprowadziło do przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury tzw. „cywilnej”.
Ponieważ emerytura wypłacana z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych była
świadczeniem korzystniejszym, oba organy rentowe dokonały wzajemnych
rozliczeń, co w rezultacie doprowadziło do wypłaty na rzecz wnioskodawcy
korzystniejszego świadczenia. Z uwagi na okoliczność, że emerytura
wnioskodawcy z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest świadczeniem
korzystniejszym, wojskowy organ emerytalny zobligowany był w myśl art. 7 ustawy
o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych do wydania decyzji o
zawieszeniu prawa do emerytury wojskowej i tego de facto dotyczy zaskarżona
decyzja. W konsekwencji Sąd drugiej instancji uznał, że wojskowy organ
emerytalny prawidłowo dokonał zawieszenia wypłaty emerytury wojskowej za
sporny okres jako świadczenia mniej korzystnego oraz wskazał, iż nie ma
możliwości łącznej wypłaty obu świadczeń, skoro ustawodawca możliwość taką
wykluczył.
W skardze kasacyjnej wnioskodawca zarzucił naruszenie prawa
materialnego, tj.: 1) art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o
systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz.
1585 ze zm.; dalej: „ustawa systemowa”) w związku z art. 5 k.p.c., przez
naruszenie zasad współżycia społecznego i zasady równego traktowania; 2) art. 7
ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz art. 95 ust 1
ustawy emerytalnej, przez ich niewłaściwe zastosowanie i ustalenie, że
świadczenia emerytalne powoda pozostają w zbiegu; 3) art. 31 ustawy o
zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych; 4) art. 48 ust. 1 i 2a tej ustawy,
przez jego niewłaściwe zastosowanie.
5
Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi drugiej instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Skarga kasacyjna okazała się nieusprawiedliwiona, aczkolwiek nie wszystkie
podniesione w niej zarzuty są pozbawione trafności.
W uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego
2010 r., II UZP 10/09 (OSNP 2010, nr 17-18, poz. 215) wyrażono pogląd, że art. 2
ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, w brzmieniu sprzed zmiany dokonanej art. 2
ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 8, poz. 38), nie wyłącza nabycia prawa do
emerytury z ustawy emerytalnej przez żołnierza zawodowego, jeżeli okresy
składkowe, o których mowa w tym przepisie, nie zostały uwzględnione przy
obliczeniu emerytury żołnierza zawodowego. Z treści tej uchwały skarżący
wyprowadza wniosek, że skoro przy obliczeniu jego emerytury wojskowej nie
zostały uwzględnione żadne składki uiszczone z „cywilnego” stosunku zatrudnienia,
to świadczenia te nie pozostają w zbiegu, a w konsekwencji nie ma przeszkód do
wypłaty emerytur przysługujących mu zarówno na podstawie ustawy o zaopatrzeniu
emerytalnym żołnierzy zawodowych, jak i ustawy emerytalnej. Wyprowadzanie
takiego wniosku z powołanej wyżej uchwały jest błędne już tylko dlatego, że -
aczkolwiek nie rozstrzygała ona zagadnienia wypłaty świadczeń z dwóch systemów
zabezpieczenia społecznego - w jej uzasadnieniu Sąd Najwyższy jasno wywiódł, iż
art. 2 ust. 1 pkt 1 in fine ustawy emerytalnej w brzmieniu obowiązującym od 1
października 2003 r. do 5 lutego 2009 r. należy interpretować w ten sposób, że
jeżeli emeryt wojskowy legitymuje się wyłącznie okresem służby wojskowej
wystarczającym do emerytury wojskowej, czyli obliczonej bez uwzględnienia
okresów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3, 5 i 7-10 ustawy emerytalnej, to w
razie ukończenia przez niego 65 roku życia oraz legitymowania się 25-letnim
ubezpieczeniem po zakończeniu zawodowej służby wojskowej i przy niedoliczeniu
go w trybie art. 14 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych, nie
6
można wykluczyć nabycia przez takiego emeryta uprawnień emerytalnych z dwóch
odrębnych systemów - zaopatrzeniowego oraz ubezpieczeniowego i pozostawienia
mu prawa wyboru świadczenia (art. 7 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy
zawodowych i art. 95 ust. 2 ustawy emerytalnej). Zbieżne stanowisko zostało
zaprezentowane przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniach wcześniejszych wyroków
z dnia 9 października 2008 r., II UK 48/08 (OSNP 2010, nr 5-6, poz. 77) oraz z dnia
6 stycznia 2009 r., I UK 178/08 (LEX nr 490375). Zagadnienie związane ze
zbiegiem prawa do tych świadczeń zostało wprost rozstrzygnięte w wyroku Sądu
Najwyższego z dnia 8 maja 2012 r., II UK 237/11 (OSNP 2013, nr 7-8, poz. 91), w
którym wyjaśniono, że zasada pobierania jednego świadczenia (wyższego lub
wybranego przez uprawnionego) w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku
świadczeń (art. 95 ust. 1 ustawy emerytalnej) dotyczy również zbiegu prawa do
emerytury lub renty określonych w tej ustawie z prawem do świadczeń
przewidzianych w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych.
Także w wyroku z dnia 24 maja 2012 r., II UK 261/11 (LEX nr 1227967) Sąd
Najwyższy wyraził pogląd, że ubezpieczony uprawniony do świadczenia z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i pobierający to świadczenie nie może
jednocześnie pobierać emerytury wojskowej, mimo że spełnił warunki do jej nabycia
i prawo to zostało mu przyznane.
Zbieg prawa do świadczeń polega na nabyciu przez osobę praw do więcej
niż jednego świadczenia z ubezpieczenia społecznego lub z zaopatrzenia
emerytalno-rentowego. Skutki zaistnienia takiej sytuacji określają przepisy ustaw
regulujących uprawnienia do tych świadczeń, przewidując rozwiązania polegające
na pobieraniu przez osobę uprawnioną więcej niż jednego świadczenia bez
ograniczeń, pobierania więcej niż jednego świadczenia z ograniczeniami i
pobierania tylko jednego świadczenia. Na gruncie ustawy o zaopatrzeniu
emerytalnym żołnierzy zawodowych zagadnienie to rozstrzyga art. 7, stanowiąc, że
w razie zbiegu prawa do emerytury lub renty przewidzianych w ustawie z prawem
do emerytury lub renty albo do uposażenia w stanie spoczynku lub uposażenia
rodzinnego przewidzianych w odrębnych przepisach wypłaca się świadczenie
wyższe lub wybrane przez osobę uprawnioną, jeżeli przepisy szczególne nie
stanowią inaczej. W okolicznościach sprawy takim przepisem szczególnym jest art.
7
95 ust. 2 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym w razie zbiegu prawa do emerytury
lub renty określonych w tej ustawie z prawem do świadczeń przewidzianych w
przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym osób, o których mowa w art. 2 ust. 2 (a
więc, między innymi, żołnierzy zawodowych), stosuje się – wynikającą z art. 95 ust.
1 - zasadę wypłaty jednego świadczenia, a zatem wypłaca się jedno z tych
świadczeń - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. Przepis art. 95 ust. 2
ustawy emerytalnej jasno określa wyjątki od tej zasady. Po pierwsze, są to sytuacje
wymienione w art. 96, odnoszące się do zbiegu prawa do świadczeń
powszechnych i zaopatrzeniowych z prawem do: 1) renty inwalidy wojennego i
wojskowego, którego niezdolność do pracy pozostaje w związku ze służbą
wojskową; 2) renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej pobytem w
miejscach, o których mowa w art. 3 i 4 ust. 1 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o
kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i
okresu powojennego (Dz. U. z 2012 r., poz. 400); 3) renty z tytułu niezdolności do
pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, wypadkiem w drodze do pracy lub z
pracy lub chorobą zawodową; 4) emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego
rolników. W tych wypadkach prawo pobierania świadczeń w zbiegu określają
odrębne przepisy. Drugi wyjątek odnosi się do przypadku obliczenia emerytury
wojskowej na podstawie art. 15a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy
zawodowych (dla żołnierza, który został powołany do służby zawodowej po raz
pierwszy po dniu 1 stycznia 1999 r.), a od dnia 1 stycznia 2013 r. - również na
podstawie art. 18e tej ustawy (dla żołnierza powołanego do zawodowej służb
wojskowej po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 2012 r.). Żaden z tych wyjątków nie
dotyczy skarżącego, co oznacza, że w zaistniałej sytuacji nabycia przez niego
zarówno prawa do emerytury z ubezpieczenia społecznego jak i prawa do
emerytury wojskowej, dochodzi do zbiegu, o którym stanowi art. 7 ustawy o
zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych, a skarżącemu przysługuje
wypłata tylko jednego z tych świadczeń - wyższego lub przez niego wybranego.
Nie można podzielić poglądu skarżącego, że „do zbiegu prawa do emerytur
dochodzi w sytuacji, gdy do tych dwóch świadczeń doliczone byłyby te same
składki”. Skarżący pomija, że osoba, która nabyła prawo do emerytury wojskowej z
uwzględnieniem okresów ubezpieczenia, nie nabywa prawa do emerytury z
8
systemu ubezpieczeniowego (art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej w brzmieniu
sprzed 5 lutego 2009 r.), i odwrotnie, z prawa do emerytury wojskowej nie mogła i
nie może skorzystać osoba, która nabyła prawo do emerytury z tytułu
ubezpieczenia obliczonej z uwzględnieniem okresów służby wojskowej (art. 12
ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych). Inaczej rzecz ujmując,
obliczenie skarżącemu emerytury wojskowej z uwzględnieniem okresów
ubezpieczenia wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, pozbawiłoby
go prawa do emerytury z systemu powszechnego. Do zbiegu prawa do świadczeń
może zaś dojść wyłącznie wówczas, gdy przysługuje prawo do świadczeń z obu
tych systemów.
Niezrozumiały jest zarzut obrazy art. 2 ustawy systemowej w związku z art. 5
k.c. Pierwszy z tych przepisów określa w ust. 1 zakres przedmiotowy regulacji
ustawy systemowej, odsyłając w ust. 2 w zakresie określenia rodzajów świadczeń
przysługujących z ubezpieczeń społecznych, warunków nabywania do nich prawa
oraz zasad i trybu ich przyznawania do przepisów odrębnych (w tym ustawy
emerytalnej). Natomiast zasadę równego traktowania ubezpieczonych, do jakiej
odwołuje się skarżący, statuuje art. 2a ustawy systemowej, naruszenia którego
jednakże nie zarzucono. Należy więc tylko zauważyć, że po pierwsze - przepis ten
ustanawia w ust. 1 nakaz równego traktowania wszystkich ubezpieczonych z
przyczyn enumeratywnie w nim wymienionych, a więc bez względu na płeć, rasę,
pochodzenie etniczne, narodowość, stan cywilny oraz stan rodzinny. Nie ma
natomiast podstaw prawnych, aby z przepisu tego wywodzić zakaz różnicowania
sytuacji ubezpieczonych z innych przyczyn niż wyczerpująco w nim wyliczone (por.
np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2002 r., II UKN 58/01, OSNAPiUS
2003, nr 21, poz. 523 oraz uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2010 r., II UZP 1/10, OSNP 2010, nr 21-22, poz.
267), a skarżący nie wskazuje na żadne z określonych w tym przepisie kryteriów
zróżnicowania. Po drugie - emerytura wojskowa nie jest świadczeniem
przysługującym z ubezpieczenia społecznego, ale świadczeniem o charakterze
zaopatrzeniowym przysługującym z budżetu państwa (art. 1 ustawy o zaopatrzeniu
emerytalnym żołnierzy zawodowych). Po trzecie - skarżący posiada prawo do
świadczeń emerytalnych z obu systemów (ubezpieczeniowego i
9
zaopatrzeniowego), w związku z czym składki i kapitał ubezpieczeniowy może
wykorzystać w drodze wyboru emerytury z systemu ubezpieczeniowego. Wreszcie
po czwarte - przepisy lub instytucje prawa cywilnego mogą być stosowane na
gruncie ubezpieczeń społecznych tylko na podstawie wyraźnego przepisu prawa
ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji nie ma możliwości wykładania
przepisów tego prawa z uwzględnieniem reguł słuszności, a do złagodzenia jego
rygorów nie stosuje się art. 5 k.c. (por. szeroko w uzasadnieniu powołanej wyżej
uchwały z dnia 21 kwietnia 2010 r., II UZP 1/10 i powołanym tam wcześniejszym
orzecznictwie).
Zarzut naruszenia art. 31 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy
zawodowych nie podlega ocenie Sądu Najwyższego, gdyż nie tylko, że nie został
uzasadniony, ale nie wskazano nawet, w jaki sposób przepis ten miałby zostać
naruszony. Z kolei zarzut obrazy art. 48 ust. 2a tej ustawy jest bezzasadny, gdyż
Sąd drugiej instancji przepisu tego nie stosował, a zatem nie mógł go naruszyć.
Rację ma natomiast skarżący, gdy twierdzi, że wypłacona mu za sporny
okres emerytura wojskowa nie była świadczeniem nienależnym w rozumieniu art.
48 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych. Zgodnie z
tym przepisem, osoby, które pobierały świadczenia pieniężne pomimo istnienia
okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo
ograniczenie ich wysokości, są obowiązane do zwrotu nienależnych im świadczeń,
jeżeli były pouczone w formie pisemnej przez organ rentowy o obowiązku
zawiadomienia o tych okolicznościach. Świadczeniem nienależnym w rozumieniu
tego przepisu jest zatem świadczenie pobrane pomimo istnienia okoliczności
powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczenia albo ograniczenie
jego wysokości i z tego względu podlegające zwrotowi przez osobę, która je
pobrała. Sąd drugiej instancji uznał wypłacone skarżącemu w spornym okresie
świadczenie za nienależne z uwagi na obligatoryjność zawieszenia prawa do
emerytury wojskowej i wstrzymania jej wypłaty. Pogląd ten nie jest trafny.
Przesłanki zawieszenia prawa do emerytury wojskowej określają art. 39a i 39b
ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych, w myśl których prawo
to ulega zawieszeniu ex lege w razie ponownego powołania emeryta do zawodowej
służby wojskowej albo przyjęcia do innej służby „mundurowej” oraz może ulec
10
zawieszeniu na wniosek emeryta. Powstanie sytuacji, w której dochodzi do zbiegu
prawa do świadczeń nie leży w sferze tych przepisów. Wynika to również z art. 44
ust. 1 ustawy, zgodnie z którym wypłatę emerytury wstrzymuje się, między innymi,
jeżeli powstaną okoliczności uzasadniające zawieszenie prawa do świadczenia lub
ustanie tego prawa (pkt 1) oraz gdy okaże się, że wskutek zbiegu prawa do
świadczeń osobie uprawnionej przysługuje świadczenie wyższe lub przez nią
wybrane (pkt 2 lit. a). Sytuacje opisane w art. 44 ust. 1 pkt 1 oraz pkt 2 lit. a) są
zatem odmienne, gdyż ustanie prawa do świadczenia lub zawieszenie tego prawa
jest czym innym niż sposób realizacji jednego świadczenia w sytuacji, w której
istnieje prawo do dwóch świadczeń za ten sam okres, a ubezpieczony wybiera
świadczenie inne niż to, które zostało już wypłacone. W konsekwencji świadczenie
wypłacone w takich okolicznościach nie stanowi świadczenia pobranego
nienależnie w rozumieniu art. 48 ust. 1 ustawy. Ponieważ ustawa o zaopatrzeniu
emerytalnym żołnierzy zawodowych nie normuje kwestii wypłaty pozostających w
zbiegu świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia społecznego (art.
41 i nast. regulują wyłącznie wypłatę świadczeń przewidzianych w tej ustawie),
przeto - poprzez jej art. 11 - podlega ona rozstrzygnięciu zgodnie z regułami
przewidzianymi w art. 98 ustawy emerytalnej. W myśl ust. 1 tego artykułu,
wstrzymanie wypłaty jednego ze świadczeń, o których mowa w art. 95 (a więc także
emerytury wojskowej, o której stanowi art. 95 ust. 2), następuje od dnia, od którego
przysługuje prawo do wypłaty świadczenia wyższego lub wybranego przez
zainteresowanego. Przepis ten jest zatem samoistną podstawą wstrzymania
wypłaty pobieranego świadczenia poczynając od dnia podjęcia wypłaty świadczenia
korzystniejszego lub wybranego, dopóki zainteresowany - przez złożenie
stosownego wniosku - nie dokona wyboru innego świadczenia pozostającego w
zbiegu. Sposób rozliczenia kwot świadczeń wypłaconych za okres, za który
przysługiwało prawo do świadczenia wyższego lub wybranego określa art. 98 ust. 3
ustawy emerytalnej, który pobranego w tych okolicznościach świadczenia nie
uznaje za nienależne (nie czyni tego również art. 138 ust. 2 tej ustawy, podobnie
jak art. 48 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych) i stąd
nie stanowi odrębnej podstawy do żądania jego zwrotu od zainteresowanego (por.
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2008 r., I UK 73/08, OSNP 2010,
11
nr 7-8, poz. 102). Nie ma to jednak znaczenia dla oceny zasadności skargi
kasacyjnej, skoro wydanie decyzji wstrzymującej wypłatę emerytury wojskowej za
sporny okres było uzasadnione w świetle art. 7 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym
żołnierzy zawodowych oraz art. 95 ust. 2 i art. 98 ust. 1 ustawy emerytalnej, zaś
rozliczenia obu świadczeń dokonały miedzy sobą wojskowy organ emerytalny i
organ rentowy.
Z powyższych względów skarga kasacyjna podlega oddaleniu na podstawie
art. 39814
k.p.c.