Pełny tekst orzeczenia

114/3/B/2008


POSTANOWIENIE
z dnia 10 grudnia 2007 r.
Sygn. akt Ts 166/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Wyrzykowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowego „Padex” Sp. z o.o. w sprawie zgodności:
1) art. 34 ust. 1, art. 35 ust. 1 pkt 1, art. 35 ust. 2a ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, ze zm.);
2) § 8 ust. 1 i 2, § 13 ust. 7, § 18 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15 grudnia 1999 r. w sprawie podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 105, poz. 1197, ze zm.);
3) § 8 ust. 1 i 2, § 13 ust. 7, § 19 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 119, poz. 1259, ze zm.);
4) § 9 ust. 1, 2 i 4 pkt 1 lit. a, § 14 ust. 1 pkt 10, § 17 ust. 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 148, poz. 1655, ze zm.);
5) § 9 ust. 1 i 2, § 12 ust. 1 pkt 10, § 15 ust. 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 27, poz. 269, ze zm.);
z art. 217 i art. 84 oraz art. 2 i art. 64 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowego „Padex” Sp. z o.o., wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 25 lipca 2007 r., zarzucono niezgodność: art. 34 ust. 1, art. 35 ust. 1 pkt 1, art. 35 ust. 2a ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, ze zm.; dalej: ustawa o VAT); § 8 ust. 1 i 2, § 13 ust. 7, § 18 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15 grudnia 1999 r. w sprawie podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 105, poz. 1197, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 1999 r.); § 8 ust. 1 i 2, § 13 ust. 7, § 19 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 119, poz. 1259, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 2000 r.); § 9 ust. 1, 2 i 4 pkt 1 lit. a, § 14 ust. 1 pkt 10, § 17 ust. 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 148, poz. 1655, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 2001 r.); § 9 ust. 1 i 2, § 12 ust. 1 pkt 10, § 15 ust. 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 27, poz. 269, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 2002 r.) z art. 217 i art. 84 oraz art. 2 i art. 64 Konstytucji. Zdaniem skarżącej wadliwa treść zaskarżonych przepisów dopuszczała możliwość takiego ich zastosowania, iż powodują one powstanie obowiązku podatkowego w podatku akcyzowym, który przeradza się w zobowiązanie do zapłaty – według najwyższej stawki – podatku akcyzowego u skarżącej, z tytułu sprzedaży spirytusu skażonego – przy założeniu, że skarżąca miała „świadomość”, iż sprzedawany przez nią spirytus skażony (zwolniony z akcyzy) mógł być wykorzystany przez kolejnego z nabywców na cele akcyzowe w ten sposób, że podmiot ten mógł zmienić właściwości fizykochemiczne tego wyrobu (dokonał odkażenia) i mógł oferować go jako wyrób konsumpcyjny.
Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującą sprawą. Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Poznaniu decyzją z 29 lipca 2003 r. (nr 3002/1107/1/6400-016/P/AKC) określił skarżącej za okres od 1 marca 2000 r. do 30 czerwca 2002 r. zobowiązanie podatkowe w podatku akcyzowym w łącznej kwocie 199.764.737 zł. Dyrektor Izby Celnej w Poznaniu decyzją z 17 lutego 2004 r. (nr 09-AK-9116-10/03) utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z 1 grudnia 2005 r. (sygn. akt I SA/Po 412/04) oddalił skargę na decyzję Dyrektora Izby Celnej w Poznaniu. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 6 lutego 2007 r. (sygn. akt I FSK 400/06) oddalił skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Ostateczny wyrok został doręczony pełnomocnikowi skarżącej 25 kwietnia 2007 r.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 3 września 2007 r. wezwano pełnomocnika skarżącej do usunięcia, w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia, braków formalnych skargi konstytucyjnej poprzez: doręczenie decyzji Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w Poznaniu z 29 lipca 2003 r. (nr 3002/1107/1/6400-016/P/AKC); doręczenie decyzji Dyrektora Izby Celnej w Poznaniu z 17 lutego 2004 r. (nr 09-AK-9116-10/03); wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa skarżącej, określone w art. 2 Konstytucji, zostały – jej zdaniem – naruszone, a także wskazanie sposobu ich naruszenia.
W piśmie z 12 września 2007 r. pełnomocnik skarżącej odniósł się do stwierdzonych braków formalnych skargi.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być tylko zarzut niekonstytucyjności przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Zgodnie z koncepcją skargi konstytucyjnej, przyjętą w prawie polskim, przedmiotem kontroli Trybunału Konstytucyjnego nie mogą być akty stosowania prawa, a więc prawomocne orzeczenia lub ostateczne decyzje wydane w indywidualnych sprawach, lecz wyłącznie akty normatywne, na podstawie których zostały podjęte takie rozstrzygnięcia. Trybunał Konstytucyjny nie posiada bowiem kompetencji do kontroli prawidłowości ustaleń sądu, sposobu zastosowania, czy też niezastosowania obowiązujących przepisów, prawidłowości dokonanej subsumpcji stanu faktycznego, tylko do orzekania w sprawie zgodności z Konstytucją przepisów prawa i eliminowania tych, które są z nią niezgodne. W tym kontekście uzasadniona staje się konieczność wykazania w skardze konstytucyjnej powiązania pomiędzy treścią normatywną zaskarżonego przepisu a naruszonymi prawami, wolnościami lub obowiązkami konstytucyjnymi, co z kolei pozwala stwierdzić, że to właśnie treść przepisu zdeterminowała wydane w sprawie rozstrzygnięcie, prowadząc do naruszenia praw, wolności lub obowiązków skarżącego.
W rozpatrywanej sprawie zarzuty skarżącej koncentrują się na wykazaniu, iż organy podatkowe i sądowe, w rezultacie nieprawidłowej interpretacji kwestionowanych przepisów, zastosowały je jako podstawę rozstrzygnięć wydanych wobec skarżącej, co doprowadziło do naruszenia jej praw konstytucyjnych wskazanych w skardze.
Trybunał Konstytucyjny zbadał zatem, po pierwsze, zasadność zarzutu naruszenia praw skarżącej określonych w art. 217, art. 84, art. 2 i art. 64 Konstytucji przez art. 34 ust. 1, art. 35 ust. 1 pkt 1 i art. 35 ust. 2a ustawy o VAT.
Skarżąca, na podstawie decyzji Nr 137 Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 15 grudnia 1999 r. (znak RR-k-420/137/99), zmienionej decyzją Nr 118 Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 4 października 2000 r. (nr RR-k-424/118/2000), uzyskała koncesję na skażanie spirytusu oraz jego rozlew do limitu 2.500.000 litrów 100% spirytusu. Działalność gospodarcza skarżącej polegała na zakupie spirytusu rektyfikowanego w celu skażenia, skażaniu go, rozlewie do pojemników (o pojemności 10 l, później poniżej 1 l) i sprzedaży tego produktu nabywcom. Skarżąca deklarowała przeznaczenie i docelowe wykorzystanie swojego produktu do produkcji artykułów chemicznych (rozcieńczalników, rozpuszczalników farb i lakierów). Skarżąca była podatnikiem podatku akcyzowego z mocy art. 2 ust. 1, art. 34 ust. 1 oraz art. 35 ust. 2a ustawy o VAT. Stosownie bowiem do art. 34 ust. 1 ustawy, opodatkowaniu podatkiem akcyzowym podlegają czynności określone w art. 2 (sprzedaż towarów), dotyczące towarów wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy (wyroby akcyzowe). Zgodnie z art. 35 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT obowiązek podatkowy w zakresie akcyzy ciąży na producencie wyrobów akcyzowych, a od 31 października 2000 r., także na sprzedawcy wyrobów akcyzowych (art. 35 ust. 1 pkt 3 ustawy). W przypadku alkoholu etylowego, skażanego i sprzedawanego (wymienionego w załączniku nr 6 poz. 13) obowiązek podatkowy powstaje w momencie przemieszczenia tych wyrobów poza teren zakładu, w którym zostały wyprodukowane (art. 35 ust. 2a ustawy).
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że treść zaskarżonych przepisów ustawy została sformułowana precyzyjnie (na gruncie obiektywnych reguł języka), a w konsekwencji cechuje ją komunikatywność (zrozumiałość) dla szerokiego grona odbiorców. Tym samym, należy uznać za oczywiście bezzasadne stanowisko skarżącej, która zarzuca „wadliwość treści art. 34 ust. 1, art. 35 ust. 1 pkt 1 oraz art. 35 ust. 2a ustawy o VAT”. Skoro skarżąca dokonywała wszystkich czynności wskazanych w hipotezach przytaczanych regulacji i – jak sama przyznała – „nie kwestionuje faktu, że w wyniku dokonywanych przez nią czynności dochodziło do powstania nowego wyrobu akcyzowego – spirytusu skażonego – i z tytułu tej produkcji była podatnikiem podatku akcyzowego” (za wyrokiem NSA, s. 16), to nie znajduje podstaw twierdzenie, że zaskarżone przepisy ustawy o VAT naruszają jej prawa określone w art. 217, art. 84, art. 2 i art. 64 Konstytucji.
Okoliczność ta stanowi, zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu w zakresie wyżej określonym.
Trybunał Konstytucyjny zbadał, po drugie, zasadność zarzutu naruszenia praw skarżącej, określonych w art. 217, art. 84, art. 2 i art. 64 Konstytucji przez § 18 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia z 1999 r. i § 19 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia z 2000 r.
Jak wynika z uzasadnienia wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (s. 17) zaskarżone przepisy nie znalazły zastosowania w sprawie skarżącej. W ocenie Sądu I instancji (podzielonej przez NSA), przepisy rozporządzeń z 1999 r. i 2000 r., definiując krąg podatników podatku akcyzowego, były sprzeczne z art. 217 Konstytucji, który w tej kwestii zastrzega wyłączność unormowań rangi ustawowej.
Oznacza to, że zarzuty skargi konstytucyjnej dotyczące wadliwości wyrażenia „Podatnikami podatku akcyzowego są (...) osoby prawne odprzedające nabyty spirytus na inny cel, niż określono w zamówieniu”, użytego w treści zaskarżonego § 18 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia z 1999 r. oraz § 19 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia z 2000 r., nie mogą podlegać ocenie Trybunału, gdyż zawierające je przepisy nie były stosowane w sprawie skarżącej.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem niedopuszczalność wydania orzeczenia w odniesieniu do powołanych wyżej przepisów rozporządzeń, bowiem nie stanowiły one podstawy wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, orzekającego ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach skarżącej określonych w Konstytucji (art. 79 ust. 1 ustawy zasadniczej).
Okoliczność ta stanowi, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu w zakresie wyżej określonym.
Trybunał Konstytucyjny zbadał, po trzecie, zasadność zarzutu naruszenia praw skarżącej określonych w art. 217, art. 84, art. 2 i art. 64 Konstytucji przez § 14 ust. 1 pkt 10 rozporządzenia 2001 r. oraz § 12 ust. 1 pkt 10 rozporządzenia z 2002 r.
Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że w treści zaskarżonych przepisów nie użyto zwrotu „odprzedaż na inny cel, niż określono w zamówieniu”, którego wadliwość, zdaniem skarżącej doprowadziła do naruszenia jej wyżej wskazanych praw. Zarówno w § 14 ust. 1 pkt 10 rozporządzenia 2001 r., jak i § 12 ust. 1 pkt 10 rozporządzenia z 2002 r. jest bowiem mowa o „sprzedaży dokonywanej na inny cel niż był określony przy zakupie tego spirytusu”. W ocenie Trybunału doprecyzowanie zachowania, polegającego na „sprzedaży” wyraźnie odnosi się do sytuacji, w której uprzednio nabyty spirytus, po jego odpowiednim przetworzeniu, został wprowadzony do obrotu z innym przeznaczeniem, niż zadeklarowane w zamówieniu.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem, że skarżąca, wnosząc o zbadanie zgodności § 14 ust. 1 pkt 10 rozporządzenia 2001 r. oraz § 12 ust. 1 pkt 10 rozporządzenia z 2002 r., powołała nieadekwatne wzorce kontroli, tzn. art. 217, art. 84, art. 2 i art. 64 Konstytucji.
Okoliczność ta stanowi, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, przesłankę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu w zakresie wyżej określonym.
Trybunał Konstytucyjny przypomina, że określenie skarżącej zobowiązań podatkowych w podatku akcyzowym nastąpiło po ustaleniu stanu faktycznego oraz ocenie dowodów zebranych podczas postępowania kontrolnego oraz postępowania podatkowego, których wszczęcie związane było z równolegle prowadzonymi czynnościami funkcjonariuszy Centralnego Biura Śledczego w ramach postępowania karnego. Z zebranego materiału dowodowego wynika, że skarżąca kupowała spirytus wysokiej jakości, który nadawał się do celów konsumpcyjnych, skażała go metanolem w ilości, która była bezpieczna dla zdrowia ludzi, rozlewała spirytus do opakowań jednostkowych oraz sprzedawała go podmiotom niezarejestrowanym lub zarejestrowanym, które dokonywały sprzedaży poprzez kasy fiskalne. Finalny produkt prowadzonego przez skarżącą procesu produkcyjnego stanowił spirytus o cechach spirytusu konsumpcyjnego. Mimo powyższego, skarżąca składała deklaracje podatkowe z tytułu sprzedaży skażonego spirytusu dla podatku akcyzowego (za okres od marca 2000 r. do czerwca 2002 r.), określając zobowiązanie podatkowe przy zastosowaniu stawki 35% obrotu. Jak ustaliły organy podatkowe, skarżąca unikając obowiązku podatkowego, obniżyła wysokość zobowiązania w podatku akcyzowym o kwotę 199.764.737 zł. Stanowisko organów podatkowych wyrażone w decyzjach określających skarżącej należne zobowiązanie podatkowe zostało podtrzymane w zaskarżonym wyroku sądu I instancji, jak również nie budziło wątpliwości sądu kasacyjnego.
Mając powyższe na uwadze, Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że do kompetencji polskiego sądu konstytucyjnego nie należy kontrola prawidłowości ustaleń, których dokonały organy wymiaru sprawiedliwości (w szczególności związanych ze stanem faktycznym), ani też sprawowanie kontroli co do sposobu wykładni obowiązujących przepisów przez sądy orzekające w indywidualnych sprawach (por. postanowienia TK z: 21 czerwca 1999 r., Ts 56/99, OTK ZU nr 6/1999, poz. 143; 21 czerwca 2000 r., Ts 33/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 222; 7 sierpnia 2000 r., Ts 36/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 225). Skarga konstytucyjna nie jest bowiem skargą na stosowanie prawa przez sądy orzekające w sprawie, a Trybunał nie jest kolejnym w toku instancji organem legitymowanym do badania prawidłowości wydanego rozstrzygnięcia.
Z tych względów, argumenty skarżącej związane wyłącznie z płaszczyzną stosowania § 8 ust. 1 i 2 oraz § 13 ust. 7 rozporządzenia z 1999 r., § 8 ust. 1 i 2 oraz § 13 ust. 7 rozporządzenia z 2000 r., § 9 ust. 1, 2 i 4 pkt 1 lit. a rozporządzenia 2001 r. oraz § 9 ust. 1 i 2 oraz § 15 ust. 6 rozporządzenia z 2002 r., pozostają poza zakresem kontroli wykonywanej przez Trybunał Konstytucyjny w postępowaniu inicjowanym skargą konstytucyjną.
Okoliczność powyższa stanowi, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, podstawę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu w zakresie badania zgodności powołanych wyżej przepisów rozporządzeń z art. 217, art. 84, art. 2 i art. 64 Konstytucji.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.