Pełny tekst orzeczenia

2/1/B/2007

POSTANOWIENIE
z dnia 23 stycznia 2007 r.
Sygn. akt Tw 32/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Ewa Łętowska – przewodnicząca
Janusz Niemcewicz – sprawozdawca
Zbigniew Cieślak,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie z dnia 13 września 2005 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Polskiej Izby Reklamy,


p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W dniu 20 czerwca 2005 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Polskiej Izby Reklamy o stwierdzenie zgodności art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654, ze zm.) oraz art. 23 ust. 1 pkt 23 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.) z art. 32, art. 31 ust. 1 i 3 w zw. z art. 22 Konstytucji oraz z art. 2 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 18 lipca 2005 r. wezwano wnioskodawcę do usunięcia braków formalnych wniosku przez doręczenie uchwały lub decyzji odpowiedniego organu wnioskodawcy stanowiących podstawę sporządzenia i wniesienia wniosku do Trybunału Konstytucyjnego (1 oryginału i 4 kopii); doręczenie 5 egzemplarzy wyciągu z protokołu pozwalającego stwierdzić podjęcie uchwały zgodnie ze statutem organizacji; wskazanie, czy i jakie oddziały lub jednostki terenowe posiada Polska Izba Reklamy.
W piśmie z 29 lipca 2005 r. pełnomocnik wnioskodawcy odniósł się do stwierdzonych w zarządzeniu braków formalnych wniosku.
Postanowieniem z 13 września 2005 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi Polskiej Izby Reklamy stwierdzając, iż wnioskodawca nie jest organizacją zawodową w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, a zatem nie jest podmiotem uprawnionym do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm w postępowaniu przed Trybunałem.
Zażaleniem z 27 września 2005 r. wnioskodawca domagał się zamiany zaskarżonego postanowienia, nadania wnioskowi dalszego biegu i skierowania sprawy do rozpoznania na rozprawie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. W kwestionowanym postanowieniu z 13 września 2005 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi Polskiej Izby Reklamy z uwagi na brak legitymacji wnioskodawcy do wystąpienia z wnioskiem. Jak podkreślił Trybunał, wszczęcie postępowania mającego na celu dokonanie kontroli konstytucyjności norm prawnych może nastąpić na podstawie wniosku, o ile pochodzi on od podmiotu wymienionego w art. 191 ust. 1 Konstytucji. Jednym z takich podmiotów jest ogólnokrajowy organ organizacji zawodowej, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Brak możliwości uznania wnioskodawcy za organizację zawodową w rozumieniu wskazanego przepisu, wyklucza dopuszczalność rozpatrzenia wniosku pochodzącego od tego podmiotu.
Odnosząc się do tego stanowiska pełnomocnik Polskiej Izby Reklamy stwierdził w zażaleniu, iż Trybunał w nieuzasadniony sposób wykluczył możliwość uznania samorządu gospodarczego za organizację zawodową, o której mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Polskiej Izbie Reklamy, będącej samorządem gospodarczym skupiającym podmioty zawodowo trudniące się reklamą, winno przysługiwać jednakowe z samorządem zawodowym prawo do występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Brak istotnych podstaw do rozróżnienia tych dwóch typów samorządów z punktu widzenia ich legitymacji w postępowaniu przed Trybunałem wynika, zdaniem pełnomocnika wnioskodawcy, z treści art. 32 Konstytucji.

2. Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie w pełni podtrzymuje stanowisko wyrażone w kwestionowanym postanowieniu z 13 września 2005 r., zgodnie z którym Polska Izba Reklamy nie może być uznana za podmiot uprawniony do inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Należy w pierwszej kolejności stwierdzić, iż wnioskodawca prowadzi działalność w formie izby gospodarczej na podstawie ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o izbach gospodarczych (Dz. U. Nr 35, poz. 195). Tego rodzaju podmioty nie zostały wymienione w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, jako legitymowane do inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Jednocześnie Polska Izba Reklamy w oczywisty sposób nie jest ogólnokrajowym organem związku zawodowego ani ogólnokrajową władzą organizacji pracodawców. Mając powyższe na względzie należy podkreślić, iż jedyną możliwością uznania Polskiej Izby Reklamy za podmiot uprawniony do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, byłoby przypisanie temu wnioskodawcy statusu organizacji zawodowej w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Może to nastąpić w wyjątkowych sytuacjach, jeśli mimo formalnego (ustawowego) charakteru izby gospodarczej zostanie wykazane, że określony podmiot spełnia przesłanki uznania za organizację zawodową.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego organizacja zawodowa, o której mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji musi spełniać łącznie trzy kryteria: kryterium podmiotowe, polegające na tym, że zrzesza ona osoby fizyczne; kryterium przedmiotowe, związane z tym, że członkowie danej organizacji stale i w celach zarobkowych wykonują jedno lub kilka wyodrębnionych zajęć, które mogą być uznane za zawód oraz kryterium funkcjonalne, w myśl którego podstawowym celem i funkcją takiej organizacji jest reprezentowanie interesów całej grupy zawodowej (por. postanowienia TK z: 30 maja 2000 r., sygn. U. 5/99, OTK ZU nr 4/2000, poz. 114; 12 lutego 2003 r., sygn. Tw 59/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 8; 26 marca 2003 r., sygn. Tw 60/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 10; 2 kwietnia 2003 r., sygn. Tw 61/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 73; 18 czerwca 2003 r., sygn. Tw 65/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 75). Tak sformułowane kryteria potwierdzają możliwość zaliczenia samorządów zawodowych do grona organizacji zawodowych w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Wbrew twierdzeniom pełnomocnika wnioskodawcy należy jednak stwierdzić, iż oba pojęcia – „samorządu zawodowego” oraz „organizacji zawodowej” nie są ze sobą tożsame na gruncie konstytucyjnym. Przesądził o tym ustrojodawca, używając obu terminów w różnych przepisach Konstytucji.
Zgodnie z § 8 statutu Polskiej Izby Reklamy członkami Izby mogą być przedsiębiorcy prowadzący działalność na terenie kraju, podmioty z nimi współpracujące oraz inne podmioty zainteresowane rozwojem gospodarczym kraju i realizacją celów statutowych Izby. Taka redakcja statutu prowadzi do wniosku, iż Polska Izba Reklamy nie spełnia podmiotowego kryterium, jakie powinna posiadać organizacja zawodowa. Oznacza to, iż nie można uznać wnioskodawcy za podmiot uprawniony do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Powołanie się w tym zakresie na brzmienie art. 32 Konstytucji należy uznać za oczywiście bezzasadne. Przepis ten formułuje zasadę równości wobec prawa, co zakłada jednakowe traktowanie podmiotów, które charakteryzują się określoną cechą relewantną. Jak zostało wykazane, Polska Izba Reklamy oraz podmioty zaliczane do grona samorządu zawodowego nie posiadają wspólnych cech, które można by uznać za relewantne z punktu widzenia przepisów Konstytucji uprawniających do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym.

3. Na marginesie powyższych ustaleń należy stwierdzić, iż ewentualne uznanie Polskiej Izby Reklamy za organizację zawodową w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji nie przesądziłoby o możliwości wszczęcia postępowania przed Trybunałem na podstawie wniosku tego podmiotu. Podmioty, których prawo do inicjowania postępowania przed Trybunałem oparte jest na art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, mogą występować z wnioskami w sprawie abstrakcyjnej kontroli jedynie tych aktów normatywnych, które dotyczą spraw objętych ich zakresem działania. Zgodnie z ustaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego organizacje zawodowe mogą występować z wnioskiem do Trybunału w zakresie spraw związanych z wykonywaniem zawodu (por. postanowienia z: 18 listopada 1998 r., sygn. K. 20/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 5; 28 stycznia 2004 r., sygn. Tw 74/02, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 2). Realizacja ochrony innego rodzaju interesów organizacji zawodowych przed Trybunałem Konstytucyjnym może się odbywać jedynie w trybie skargi konstytucyjnej lub wniosku podmiotów legitymowanych ogólnie.
Jak wynika z treści wniosku Polskiej Izby Reklamy, wnioskodawca domaga się dokonania kontroli przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jak stwierdzono w zażaleniu, skarżone normy prawa podatkowego dotyczą nie tylko interesów przedsiębiorców zrzeszonych w Izbie, ale także interesów wszystkich adresatów i odbiorców reklamy. Z uwagi na przedmiotowo ograniczony charakter legitymacji procesowej organizacji zawodowej w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym należy stwierdzić, że kwestionowane przepisy nie należą do zakresu spraw, które mogłyby stanowić podstawę wystąpienia przez Polską Izbę Reklamy z wnioskiem w trybie abstrakcyjnej kontroli norm.

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny uznając, że zażalenie nie podważyło zasadności stanowiska zajętego w zaskarżonym postanowieniu, orzekł jak w sentencji.