Pełny tekst orzeczenia

74/2/B/2008


POSTANOWIENIE

z dnia 8 stycznia 2008 r.
Sygn. akt Ts 154/07


Trybunał Konstytucyjny w składzie:





Teresa Liszcz,


po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Tadeusza Kustry w sprawie zgodności:
art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267, ze zm.) z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,


p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 7 lipca 2007 r. pełnomocnik skarżącego wniósł o stwierdzenie niezgodności art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267, ze zm.) z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Działając w oparciu o zakwestionowany w skardze przepis, Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Przeworsku, decyzją z 9 lipca 2002 r. (znak ZUS-19/2002) – zmienioną decyzją z 20 sierpnia 2002 r. (znak ZUS-93/2002) – stwierdził ostatecznie, iż spółka Sów-Pol dokonała nadpłaty zasiłku chorobowego na rzecz skarżącego. Stwierdzone zostało, iż do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego wliczono bezpodstawnie wypłacane skarżącemu premie. Sąd Rejonowy w Przemyślu – IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 14 kwietnia 2004 r. (sygn. akt U 710/02) oddalił odwołania wniesione od wskazanych powyżej decyzji. Sąd Okręgowy w Krośnie – Ośrodek Zamiejscowy w Przemyślu wyrokiem z 24 września 2004 r. oddalił apelacje (sygn. akt VII Ua 39/04). Sąd Najwyższy wyrokiem z 6 lipca 2005 r. (sygn. akt III UK 76/05), uwzględniając kasację, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu. Sąd Okręgowy, wyrokiem z 23 marca 2006 r. (sygn. akt III Ua 3/06), oddalił ponownie wniesioną apelację. Sąd Najwyższy wyrokiem z 22 listopada 2006 r. (sygn. akt III UK 98/06), doręczonym z uzasadnieniem 16 kwietnia 2007 r., oddalił wniesioną skargę kasacyjną, przyjmując zupełnie odmienną interpretację kwestionowanej regulacji.
Organy orzekające w sprawie przyjęły, iż do podstawy zasiłku chorobowego wlicza się tylko te składniki wynagrodzenia, co do których z przepisów układów zbiorowych lub innych aktów normatywnych dotyczących wynagradzania wynika, że podlegają one zmniejszeniu lub zawieszeniu w okresie pobierania przez pracownika zasiłku chorobowego. Skarżący wskazuje, iż – w przeciwieństwie do poprzednio obowiązującej regulacji – brakuje wymogu, aby pracownik zachował prawo do pobierania określonych składników wynagrodzenia w okresie pobierania zasiłku chorobowego. Takie rozumienie kwestionowanego przepisu narusza, wynikające z art. 67 ust. 1 Konstytucji, prawo do zabezpieczenia społecznego na wypadek niezdolności do pracy ze względu na chorobę. Skarżący wskazał przy tym na obowiązującą w systemie ubezpieczeń społecznych zasadę wzajemności oraz zasadę proporcjonalności pomiędzy wysokością wniesionych do funduszu ubezpieczeń społecznych składek a wysokością świadczenia – zasady te uległy w niniejszej sprawie naruszeniu.
Skarżący w uzasadnieniu skargi konstytucyjnej przedstawia także argumenty mające przemawiać za naruszeniem zasady równości: w jego ocenie pracownicy, którym dany składnik nie został wliczony do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, a otrzymują go obok zasiłku chorobowego, są w lepszej sytuacji od pracowników, którym ten składnik nie zostanie wypłacony w okresie pobierania zasiłku.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 4 września 2007 r. wezwano pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej poprzez dokładne określenie, w jaki sposób kwestionowany w skardze przepis narusza wskazane przez skarżącego konstytucyjne prawo do zabezpieczenia społecznego oraz podanie daty doręczenia wyroku sądu II instancji.
W piśmie procesowym nadesłanym w odpowiedzi na powyższe zarządzenie skarżący wskazuje na art. 2 Konstytucji i wynikającą z niego zasadę zaufania obywatela do państwa i stanowionego przezeń prawa. Skarżący był zaskoczony przyjętą przez organ rentowy interpretacją kwestionowanej regulacji. Naruszenia zasady równości w zakresie prawa do zabezpieczenia społecznego upatruje zaś w zróżnicowanym traktowaniu obywateli – w zależności od faktu bycia zatrudnionym w zakładzie pracy, który ma regulamin wynagradzania oraz takim, który go nie posiada. Tylko w przypadku pierwszej kategorii pracowników wliczanie premii do podstawy wymiaru jest uzależnione od zapisów regulaminu; w innych przypadkach takiego uzależnienia nie ma. Zdaniem skarżącego, w momencie, w którym organ rentowy zażądał zwrotu otrzymanego zasiłku chorobowego, doszło do pozbawienia skarżącego zabezpieczenia społecznego.
Skarżący podał także datę doręczenia wyroku Sądu Okręgowego w Przemyślu z 23 marca 2006 r. (sygn. akt III Ua 3/06), tj. 19 kwietnia 2006 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Przesłanki skargi konstytucyjnej wynikają bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz z przepisów ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Jednym z wymogów, warunkujących przekazanie skargi do merytorycznego rozpoznania, określonych w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, jest wniesienie tego środka w terminie trzech miesięcy od daty doręczenia rozstrzygnięcia decydującego o wyczerpaniu drogi prawnej.
Sprawa, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną, jest sprawą rozpatrywaną w trybie postępowania cywilnego. Wyczerpanie drogi prawnej w sprawach rozpatrywanych w tym trybie nie wymaga aktualnie, ze względu na brzmienie ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98), uzyskania orzeczenia wydanego przez sąd kasacyjny, na skutek rozpatrzenia środka odwoławczego od orzeczenia sądu II instancji. Powyższe stanowisko uzasadniane jest w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego poprzez odwołanie się do zmiany charakteru tego środka: skarga kasacyjna w postępowaniu cywilnym ma bowiem charakter nadzwyczajnego środka wzruszenia prawomocnych orzeczeń sądowych. Ponieważ dotychczas, przy ustalaniu spełnienia warunku wyczerpania drogi prawnej i uzyskania w jego konsekwencji ostatecznego wyroku, zasadnicze znaczenie miało uzyskanie jego prawomocności, oczywistym jest, iż po nowelizacji procedury cywilnej za ostateczne orzeczenie w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o TK uznano prawomocne orzeczenie wydane na skutek rozpatrzenia przez sąd II instancji wniesionego środka odwoławczego – apelacji, względnie zażalenia (zob. postanowienia TK z: 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55; 4 października 2007 r., Ts 47/07, niepublikowany). Oznacza to także, iż bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej liczyć należy od momentu doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku sądu II instancji; wniesienie skargi kasacyjnej jako nadzwyczajnego środka zaskarżenia jest irrelewantne dla biegu tego terminu.
W sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną, spełnienie wymogu wyczerpania przez skarżącego przysługującej mu drogi prawnej nastąpiło wraz z wydaniem przez Sąd Okręgowy w Krośnie – Ośrodek Zamiejscowy w Przemyślu wyroku z 23 marca 2006 r. (sygn. akt III Ua 3/06), doręczonego skarżącemu 19 kwietnia 2006 r. Podjęcie następnie kroków zmierzających do pozbawienia tego orzeczenia waloru ostateczności, poprzez wniesienie skargi kasacyjnej od tego rozstrzygnięcia, nie wpływało już na bieg trzymiesięcznego terminu do wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Ponieważ ze skargą konstytucyjną wystąpiono 7 lipca 2007 r., a więc ponad 14 miesięcy od momentu doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia decydującego o wyczerpaniu drogi prawnej, fakt przekroczenia ustawowego trzymiesięcznego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, nie budzi wątpliwości. Niespełnienie jednej z przesłanek skargi konstytucyjnej uzasadnia zatem, na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, odmowę nadania wniesionej skardze dalszego biegu.

Mając powyższe na względzie, należało orzec jak w sentencji.