Ts 45/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
492/6/B/2009
POSTANOWIENIE
z dnia 5 listopada 2009 r.
Sygn. akt Ts 45/09
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej BÄKO Polska sp. z o.o. oraz Alexandra I. w sprawie zgodności:
art. 4798a § 1 i 5 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 1-3, art. 65 ust. 1, art. 78 oraz art. 87 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 14 lutego 2009 r. zakwestionowana została zgodność art. 4798a § 1 i 5 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 1-3, art. 65 ust. 1, art. 78 oraz art. 87 ust. 1 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została skierowana w oparciu o następujący stan faktyczny.
W dniu 13 czerwca 2008 r. (sygn. akt V GNc 1611/08) Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. Skarżąca wniosła sprzeciw od tego rozstrzygnięcia, który postanowieniem tego samego sądu z 10 września 2008 r. (sygn. akt V GC 463/08) został odrzucony z uwagi na braki formalne. Na skutek wniesionego zażalenia Sąd Okręgowy we Wrocławiu postanowieniem z 14 listopada 2008 r. (sygn. akt X Gz 378/08) oddalił zaskarżone zażalenie.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że podmiotami wnoszącymi skargę są – jak wynika z treści pisma – BAKO sp. z o.o. oraz jej pełnomocnik. Jednakże adresatem wszystkich orzeczeń sądowych zapadłych w postępowaniu cywilnym nie był pełnomocnik strony, lecz spółka przez niego reprezentowana, w konsekwencji należało uznać, że orzeczenia sądowe nie dotyczyły sfery praw i wolności pełnomocnika i dlatego jego skarga jest niedopuszczalna.
Z kolei skardze BAKO sp. z o.o. nie może być nadany dalszy bieg, albowiem merytoryczne rozpatrzenie sformułowanych zarzutów jest zbędne.
Kwestionowane przez skarżącego regulacje k.p.c. były przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego w kontekście niektórych ze wskazanych w skardze konstytucyjnej wzorców kontroli. Wyrokiem z dnia 15 kwietnia 2009 r. Trybunał orzekł, że: „Art. 4798a § 5 zdanie drugie ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), dodany ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 235, poz. 1699), w zakresie, w jakim w postępowaniu w sprawach gospodarczych przewiduje, że sąd odrzuca zawierające braki formalne zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym oraz sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, wniesione przez przedsiębiorcę reprezentowanego przez adwokata lub radcę prawnego, bez uprzedniego wezwania do ich uzupełnienia, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3, z art. 45 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 oraz z art. 78 Konstytucji” (SK 28/08, OTK ZU nr 4/A/2009, poz. 48).
We wskazanym wyżej wyroku Trybunał Konstytucyjny podniósł, że ścisły rygoryzm w zakresie formalnych warunków wniesienia zarzutów rzutuje na prawo strony do zaskarżenia orzeczeń wydanych w pierwszej instancji. Strona pozwana w postępowaniu nakazowym i upominawczym w sprawach gospodarczych w razie popełnienia uchybień formalnych nie tylko nie ma możliwości przedstawienia sądowi swej argumentacji, ale również nie może zaskarżyć z merytorycznego punktu widzenia orzeczenia wydanego z pominięciem jej argumentacji do sądu wyższej instancji. W przypadku odrzucenia zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty można bowiem podnosić jedynie argumenty odnoszące się do stwierdzonych przez sąd uchybień formalnych, skutkujących decyzją o odrzuceniu pisma procesowego.
Artykuł 39 ust. l pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) stanowi, że Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Taki stan rzeczy ma niewątpliwie miejsce, gdy zaskarżony przepis był już przedmiotem kontroli zgodności z Konstytucją w innej sprawie rozpoznawanej przez Trybunał (zob. postanowienia z: 3 października 2001 r., SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218; 25 listopada 2002 r., SK 30/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 88 oraz 26 marca 2002 r., P 3/02, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 22). Trybunał Konstytucyjny stoi przy tym na stanowisku, że konieczność uwzględniania określonej w ustawie o TK przesłanki zbędności wydania orzeczenia uwidacznia się na każdym etapie postępowania inicjowanego skargą (por. postanowienie TK z 3 września 2007 r., Ts 94/06, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 75).
Jednocześnie należy podkreślić, że brak rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego w zakresie zgodności zaskarżonego przepisu z art. 64 ust. 1-3 Konstytucji nie stoi na przeszkodzie odmowie nadania skardze dalszego biegu. Wynika to przede wszystkim z braku jakiegokolwiek uzasadnienia niekonstytucyjności kwestionowanej regulacji w tym zakresie.
W odniesieniu do pozostałych wzorców kontroli należy poczynić dwie uwagi.
Po pierwsze, wskazywany przez skarżącą art. 87 ust. 1 Konstytucji nie jest przepisem właściwym do konstruowania podstawy wniesionej skargi konstytucyjnej. Z unormowania zawierającego wyliczenie rodzajów źródeł prawa powszechnie obowiązującego w Rzeczpospolitej Polskiej nie wynikają bowiem jakiekolwiek konkretne prawa podmiotowe skarżącej, mogące spełniać rolę adekwatnego wzorca kontroli kwestionowanego przepisu k.p.c.
Po drugie, powołanie art. 65 ust. 1 Konstytucji służyło uzasadnieniu naruszenia praw pełnomocnika, jednakże – jak wskazano powyżej – postępowanie sądowe nie dotyczyło jego praw, niedopuszczalne jest zatem rozpoznawanie skargi w tym zakresie.
Mając na uwadze powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny w oparciu o art. 39 ust. 1 pkt 1 oraz art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym odmawia nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
POSTANOWIENIE
z dnia 5 listopada 2009 r.
Sygn. akt Ts 45/09
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej BÄKO Polska sp. z o.o. oraz Alexandra I. w sprawie zgodności:
art. 4798a § 1 i 5 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 1-3, art. 65 ust. 1, art. 78 oraz art. 87 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 14 lutego 2009 r. zakwestionowana została zgodność art. 4798a § 1 i 5 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 1-3, art. 65 ust. 1, art. 78 oraz art. 87 ust. 1 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została skierowana w oparciu o następujący stan faktyczny.
W dniu 13 czerwca 2008 r. (sygn. akt V GNc 1611/08) Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. Skarżąca wniosła sprzeciw od tego rozstrzygnięcia, który postanowieniem tego samego sądu z 10 września 2008 r. (sygn. akt V GC 463/08) został odrzucony z uwagi na braki formalne. Na skutek wniesionego zażalenia Sąd Okręgowy we Wrocławiu postanowieniem z 14 listopada 2008 r. (sygn. akt X Gz 378/08) oddalił zaskarżone zażalenie.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że podmiotami wnoszącymi skargę są – jak wynika z treści pisma – BAKO sp. z o.o. oraz jej pełnomocnik. Jednakże adresatem wszystkich orzeczeń sądowych zapadłych w postępowaniu cywilnym nie był pełnomocnik strony, lecz spółka przez niego reprezentowana, w konsekwencji należało uznać, że orzeczenia sądowe nie dotyczyły sfery praw i wolności pełnomocnika i dlatego jego skarga jest niedopuszczalna.
Z kolei skardze BAKO sp. z o.o. nie może być nadany dalszy bieg, albowiem merytoryczne rozpatrzenie sformułowanych zarzutów jest zbędne.
Kwestionowane przez skarżącego regulacje k.p.c. były przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego w kontekście niektórych ze wskazanych w skardze konstytucyjnej wzorców kontroli. Wyrokiem z dnia 15 kwietnia 2009 r. Trybunał orzekł, że: „Art. 4798a § 5 zdanie drugie ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), dodany ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 235, poz. 1699), w zakresie, w jakim w postępowaniu w sprawach gospodarczych przewiduje, że sąd odrzuca zawierające braki formalne zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym oraz sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, wniesione przez przedsiębiorcę reprezentowanego przez adwokata lub radcę prawnego, bez uprzedniego wezwania do ich uzupełnienia, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3, z art. 45 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 oraz z art. 78 Konstytucji” (SK 28/08, OTK ZU nr 4/A/2009, poz. 48).
We wskazanym wyżej wyroku Trybunał Konstytucyjny podniósł, że ścisły rygoryzm w zakresie formalnych warunków wniesienia zarzutów rzutuje na prawo strony do zaskarżenia orzeczeń wydanych w pierwszej instancji. Strona pozwana w postępowaniu nakazowym i upominawczym w sprawach gospodarczych w razie popełnienia uchybień formalnych nie tylko nie ma możliwości przedstawienia sądowi swej argumentacji, ale również nie może zaskarżyć z merytorycznego punktu widzenia orzeczenia wydanego z pominięciem jej argumentacji do sądu wyższej instancji. W przypadku odrzucenia zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty można bowiem podnosić jedynie argumenty odnoszące się do stwierdzonych przez sąd uchybień formalnych, skutkujących decyzją o odrzuceniu pisma procesowego.
Artykuł 39 ust. l pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) stanowi, że Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Taki stan rzeczy ma niewątpliwie miejsce, gdy zaskarżony przepis był już przedmiotem kontroli zgodności z Konstytucją w innej sprawie rozpoznawanej przez Trybunał (zob. postanowienia z: 3 października 2001 r., SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218; 25 listopada 2002 r., SK 30/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 88 oraz 26 marca 2002 r., P 3/02, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 22). Trybunał Konstytucyjny stoi przy tym na stanowisku, że konieczność uwzględniania określonej w ustawie o TK przesłanki zbędności wydania orzeczenia uwidacznia się na każdym etapie postępowania inicjowanego skargą (por. postanowienie TK z 3 września 2007 r., Ts 94/06, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 75).
Jednocześnie należy podkreślić, że brak rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego w zakresie zgodności zaskarżonego przepisu z art. 64 ust. 1-3 Konstytucji nie stoi na przeszkodzie odmowie nadania skardze dalszego biegu. Wynika to przede wszystkim z braku jakiegokolwiek uzasadnienia niekonstytucyjności kwestionowanej regulacji w tym zakresie.
W odniesieniu do pozostałych wzorców kontroli należy poczynić dwie uwagi.
Po pierwsze, wskazywany przez skarżącą art. 87 ust. 1 Konstytucji nie jest przepisem właściwym do konstruowania podstawy wniesionej skargi konstytucyjnej. Z unormowania zawierającego wyliczenie rodzajów źródeł prawa powszechnie obowiązującego w Rzeczpospolitej Polskiej nie wynikają bowiem jakiekolwiek konkretne prawa podmiotowe skarżącej, mogące spełniać rolę adekwatnego wzorca kontroli kwestionowanego przepisu k.p.c.
Po drugie, powołanie art. 65 ust. 1 Konstytucji służyło uzasadnieniu naruszenia praw pełnomocnika, jednakże – jak wskazano powyżej – postępowanie sądowe nie dotyczyło jego praw, niedopuszczalne jest zatem rozpoznawanie skargi w tym zakresie.
Mając na uwadze powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny w oparciu o art. 39 ust. 1 pkt 1 oraz art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym odmawia nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.