Ts 122/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
399/5/B/2010
POSTANOWIENIE
z dnia 2 września 2010 r.
Sygn. akt Ts 122/10
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Rzepliński,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Wiesławy i Jerzego Ł. w sprawie zgodności:
art. 133 § 2 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, ze zm.) z art. 2, art. 7 oraz art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 14 maja 2010 r. Wiesława i Jerzy Ł. (dalej: skarżący) zakwestionowali zgodność z Konstytucją art. 133 § 2 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, ze zm.; dalej: k.r.o.). Zaskarżonemu przepisowi k.r.o. skarżący zarzucili, że jest sprzeczny z art. 2, art. 7 oraz art. 32 Konstytucji, w zakresie, w jakim „dopuszczalnym jest dochodzenie świadczeń alimentacyjnych od dalszych wstępnych w sytuacji, gdy uprawniony do świadczeń alimentacyjnych nie uzyskał renty rodzinnej po śmierci jednego z rodziców, wobec braku odpowiednio długiego okresu składkowego – przy czym do sytuacji takiej doszło wskutek wyrażenia zgody przez drugie z rodziców na zarobkowanie w formie niezarejestrowanej, zaś usprawiedliwione potrzeby uprawnionych są zaspokojone”.
Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującą sprawą. Wyrokiem z 6 października 2009 r. (sygn. akt R III C 230/09) Sąd Rejonowy dla Wrocławia Śródmieścia we Wrocławiu zasądził od skarżących alimenty na rzecz ich małoletnich wnuków. W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Rejonowy stwierdził, że roszczenie skierowane wobec skarżących zasługuje na uwzględnienie wobec pozostawania przez małoletnich powodów w niedostatku. Jednocześnie Sąd Rejonowy ustalił, że skarżący są w dobrej sytuacji finansowej i ich możliwości płatnicze pozwalają na uiszczenie zasądzonych kwot. W wyniku apelacji wniesionej przez skarżących opisane wyżej orzeczenie zostało zmienione wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 20 stycznia 2010 r. (sygn. akt XIII Ca 417/09). Zmiana polegała na obniżeniu kwot alimentów zasądzonych od skarżących.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 14 czerwca 2010 r. pełnomocnik skarżących wezwany został do wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżących – zostały naruszone przez zakwestionowany art. 133 § 2 k.r.o.
W piśmie z 28 czerwca 2010 r. skarżący ponownie powołali się na zarzut naruszenia – wynikających z art. 2, art. 7 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji – zasad określoności, legalizmu oraz równości wobec prawa. Istotę takiej niezgodności upatrują skarżący w pozostawieniu przez ustawodawcę sądowi swobody w określaniu stanu niedostatku, bez wskazania w tym zakresie konieczności odwołania się do innych obowiązujących przepisów dotyczących opieki społecznej.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Jej przedmiotem uczynić może przepis ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie w sprawie, w związku z którą kierowana jest skarga konstytucyjna. Precyzując zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie z tego środka ochrony, ustawodawca nałożył na skarżącego obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – jego zdaniem – zostały naruszone przez przepis stanowiący przedmiot skargi konstytucyjnej (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Prawidłowe wykonanie powyższego obowiązku polegać przy tym musi nie tylko na wskazaniu (numerycznym) przepisu Konstytucji, który ma stanowić wzorzec kontroli kwestionowanych w skardze unormowań, ale przede wszystkim na dokładnym określeniu, jakiej treści prawa podmiotowe przysługujące skarżącemu zostały przez te unormowania naruszone. Określeniu temu towarzyszyć winno przytoczenie argumentów potwierdzających stawiane przez skarżącego zarzuty.
2. W przypadku analizowanej skargi konstytucyjnej skarżący przedstawili zarzut naruszenia przez art. 133 § 2 k.r.o. zasad określoności, legalizmu oraz równości wobec prawa, statuowanych odpowiednio w art. 2, art. 7 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji. Takie określenie podstawy skargi konstytucyjnej nie może być uznane za prawidłowe wypełnienie obowiązku, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.
3. W dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wielokrotnie podkreślano ograniczoną dopuszczalność traktowania ogólnych zasad konstytucyjnych jako podstawy skargi konstytucyjnej. Trybunał wyjaśnił jednocześnie, że zasady te mogą służyć jako wzorzec kontroli przepisów kwestionowanych za pomocą skargi konstytucyjnej jedynie wówczas, gdy skarżący precyzyjnie określi, w zakresie jakich konkretnych praw lub wolności (także znajdujących podstawę w przepisach Konstytucji) zasady te doznały niedozwolonego uszczerbku lub ograniczenia. Pogląd taki Trybunał wypowiedział w odniesieniu zarówno do zasad wywodzonych z art. 2 Konstytucji (zob. postanowienie pełnego składu TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60), jak i do zasady równości, wyrażonej w art. 32 ust. 1 Konstytucji (zob. postanowienia TK z: 27 kwietnia 1998 r., Ts 47/98, OTK ZU z 1999 r. SUP., poz. 41; 17 czerwca 1998 r., Ts 48/98, OTK ZU nr 4/1998, poz. 59; 3 listopada 1998 r., Ts 116/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 10; 1 marca 2000 r., Ts 57/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 72; 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225).
4. Wskazany wyżej wymóg określenia konkretnych praw podmiotowych skarżących nie został spełniony ani w treści samej skargi konstytucyjnej, ani w piśmie skarżących, mającym uzupełnić jej braki. Skarżący ograniczyli się w nim jedynie do powtórnego powołania – samoistnie potraktowanych – zasad ustrojowych z art. 2 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji.
5. Za podstawę skargi konstytucyjnej nie można uznać tym bardziej zasady legalizmu (art. 7 Konstytucji). Zasada ta ma charakter przedmiotowy (ustrojowy), jest adresowana do organów władzy publicznej i jako taka nie jest samodzielnym źródłem praw podmiotowych, których ochrony dochodzić można za pomocą skargi konstytucyjnej. Tym samym ograniczenie się przez skarżących do przedstawienia zarzutu niezgodności kwestionowanego przepisu k.r.o. z art. 7 Konstytucji musiało skutkować stwierdzeniem niedopełnienia obowiązku wskazania podstawy wniesionej skargi.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 2 oraz art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 2 września 2010 r.
Sygn. akt Ts 122/10
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Rzepliński,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Wiesławy i Jerzego Ł. w sprawie zgodności:
art. 133 § 2 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, ze zm.) z art. 2, art. 7 oraz art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 14 maja 2010 r. Wiesława i Jerzy Ł. (dalej: skarżący) zakwestionowali zgodność z Konstytucją art. 133 § 2 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, ze zm.; dalej: k.r.o.). Zaskarżonemu przepisowi k.r.o. skarżący zarzucili, że jest sprzeczny z art. 2, art. 7 oraz art. 32 Konstytucji, w zakresie, w jakim „dopuszczalnym jest dochodzenie świadczeń alimentacyjnych od dalszych wstępnych w sytuacji, gdy uprawniony do świadczeń alimentacyjnych nie uzyskał renty rodzinnej po śmierci jednego z rodziców, wobec braku odpowiednio długiego okresu składkowego – przy czym do sytuacji takiej doszło wskutek wyrażenia zgody przez drugie z rodziców na zarobkowanie w formie niezarejestrowanej, zaś usprawiedliwione potrzeby uprawnionych są zaspokojone”.
Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującą sprawą. Wyrokiem z 6 października 2009 r. (sygn. akt R III C 230/09) Sąd Rejonowy dla Wrocławia Śródmieścia we Wrocławiu zasądził od skarżących alimenty na rzecz ich małoletnich wnuków. W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Rejonowy stwierdził, że roszczenie skierowane wobec skarżących zasługuje na uwzględnienie wobec pozostawania przez małoletnich powodów w niedostatku. Jednocześnie Sąd Rejonowy ustalił, że skarżący są w dobrej sytuacji finansowej i ich możliwości płatnicze pozwalają na uiszczenie zasądzonych kwot. W wyniku apelacji wniesionej przez skarżących opisane wyżej orzeczenie zostało zmienione wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 20 stycznia 2010 r. (sygn. akt XIII Ca 417/09). Zmiana polegała na obniżeniu kwot alimentów zasądzonych od skarżących.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 14 czerwca 2010 r. pełnomocnik skarżących wezwany został do wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżących – zostały naruszone przez zakwestionowany art. 133 § 2 k.r.o.
W piśmie z 28 czerwca 2010 r. skarżący ponownie powołali się na zarzut naruszenia – wynikających z art. 2, art. 7 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji – zasad określoności, legalizmu oraz równości wobec prawa. Istotę takiej niezgodności upatrują skarżący w pozostawieniu przez ustawodawcę sądowi swobody w określaniu stanu niedostatku, bez wskazania w tym zakresie konieczności odwołania się do innych obowiązujących przepisów dotyczących opieki społecznej.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Jej przedmiotem uczynić może przepis ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie w sprawie, w związku z którą kierowana jest skarga konstytucyjna. Precyzując zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie z tego środka ochrony, ustawodawca nałożył na skarżącego obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – jego zdaniem – zostały naruszone przez przepis stanowiący przedmiot skargi konstytucyjnej (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Prawidłowe wykonanie powyższego obowiązku polegać przy tym musi nie tylko na wskazaniu (numerycznym) przepisu Konstytucji, który ma stanowić wzorzec kontroli kwestionowanych w skardze unormowań, ale przede wszystkim na dokładnym określeniu, jakiej treści prawa podmiotowe przysługujące skarżącemu zostały przez te unormowania naruszone. Określeniu temu towarzyszyć winno przytoczenie argumentów potwierdzających stawiane przez skarżącego zarzuty.
2. W przypadku analizowanej skargi konstytucyjnej skarżący przedstawili zarzut naruszenia przez art. 133 § 2 k.r.o. zasad określoności, legalizmu oraz równości wobec prawa, statuowanych odpowiednio w art. 2, art. 7 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji. Takie określenie podstawy skargi konstytucyjnej nie może być uznane za prawidłowe wypełnienie obowiązku, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.
3. W dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wielokrotnie podkreślano ograniczoną dopuszczalność traktowania ogólnych zasad konstytucyjnych jako podstawy skargi konstytucyjnej. Trybunał wyjaśnił jednocześnie, że zasady te mogą służyć jako wzorzec kontroli przepisów kwestionowanych za pomocą skargi konstytucyjnej jedynie wówczas, gdy skarżący precyzyjnie określi, w zakresie jakich konkretnych praw lub wolności (także znajdujących podstawę w przepisach Konstytucji) zasady te doznały niedozwolonego uszczerbku lub ograniczenia. Pogląd taki Trybunał wypowiedział w odniesieniu zarówno do zasad wywodzonych z art. 2 Konstytucji (zob. postanowienie pełnego składu TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60), jak i do zasady równości, wyrażonej w art. 32 ust. 1 Konstytucji (zob. postanowienia TK z: 27 kwietnia 1998 r., Ts 47/98, OTK ZU z 1999 r. SUP., poz. 41; 17 czerwca 1998 r., Ts 48/98, OTK ZU nr 4/1998, poz. 59; 3 listopada 1998 r., Ts 116/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 10; 1 marca 2000 r., Ts 57/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 72; 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225).
4. Wskazany wyżej wymóg określenia konkretnych praw podmiotowych skarżących nie został spełniony ani w treści samej skargi konstytucyjnej, ani w piśmie skarżących, mającym uzupełnić jej braki. Skarżący ograniczyli się w nim jedynie do powtórnego powołania – samoistnie potraktowanych – zasad ustrojowych z art. 2 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji.
5. Za podstawę skargi konstytucyjnej nie można uznać tym bardziej zasady legalizmu (art. 7 Konstytucji). Zasada ta ma charakter przedmiotowy (ustrojowy), jest adresowana do organów władzy publicznej i jako taka nie jest samodzielnym źródłem praw podmiotowych, których ochrony dochodzić można za pomocą skargi konstytucyjnej. Tym samym ograniczenie się przez skarżących do przedstawienia zarzutu niezgodności kwestionowanego przepisu k.r.o. z art. 7 Konstytucji musiało skutkować stwierdzeniem niedopełnienia obowiązku wskazania podstawy wniesionej skargi.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 2 oraz art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.