Pełny tekst orzeczenia

369/5/B/2010

POSTANOWIENIE
z dnia 10 września 2010 r.
Sygn. akt Ts 170/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Mazurkiewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Mirosława K. w sprawie zgodności:
art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców (Dz. U. Nr 155, poz. 1287, ze zm.) z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 17 lipca 2009 r. Mirosław K. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność z Konstytucją art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców (Dz. U. Nr 155, poz. 1287, ze zm.; dalej: ustawa o restrukturyzacji). Zakwestionowanemu przepisowi ustawy o restrukturyzacji, rozumianemu w taki sposób, że za „innego zobowiązanego do uiszczenia należności, o których mowa w art. 6 tej ustawy, uznaje się tylko takiego przedsiębiorcę, który odpowiada za należności podmiotu, który nadal prowadzi działalność gospodarczą”, skarżący zarzucił niezgodność z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 2 oraz art. 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została skierowana w związku z następującą sprawą. Decyzją nr 240/O z 30 grudnia 2002 r. (znak Rd.Res. 151/XI/02) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Zielonej Górze odmówił wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego wobec skarżącego, jako podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą. W uzasadnieniu tej decyzji organ administracji stwierdził, że na dzień skierowania wniosku o restrukturyzację skarżący nie posiadał zadłużenia, wobec czego jego wniosek nie spełniał kryteriów przedmiotowych. Odwołanie skarżącego od tej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z 3 grudnia 2003 r. (sygn. akt IV U 992/03). Na skutek apelacji skarżącego orzeczenie to zostało następnie uchylone wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 1 grudnia 2005 r. (sygn. akt III AUa 222/04), zaś sprawa skarżącego przekazana do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Zielonej Górze. W trakcie dalszego postępowania wydane zostało kolejne orzeczenie (wyrok Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z 5 grudnia 2006 r., sygn. akt IX U 174/06), którym zmieniono zaskarżoną decyzję ZUS w ten sposób, że zobowiązano ten organ do wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego w oparciu o wniosek skarżącego. Wyrok ten jednakże, w wyniku apelacji pozwanego ZUS, został następnie zmieniony, zaś odwołanie skarżącego ponownie oddalono (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 3 kwietnia 2008 r., sygn. akt III AUa 139/07). W toku dalszego postępowania skarżący wystąpił ze skargą kasacyjną od wskazanego wyżej orzeczenia, która jednakże została oddalona wyrokiem Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 2009 r. (sygn. akt II UK 341/08).
Do swojej skargi konstytucyjnej dołączył skarżący także wniosek o wydanie przez Trybunał Konstytucyjny postanowienia tymczasowego o wstrzymaniu wykonania ostatecznej decyzji ZUS z 30 grudnia 2002 r., jak również wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 3 lutego 2003 r. (sygn. akt XI C 323/01), którym zasądzono od skarżącego kwotę pieniężną na rzecz ZUS, tytułem zaległych składek na ubezpieczenie społeczne wraz z odsetkami.
Uzasadniając zarzut niekonstytucyjności art. 2 pkt 1 ustawy o restrukturyzacji, skarżący wskazuje na naruszenie zasady równości podmiotów wobec prawa poprzez wprowadzenie ograniczenia godzącego w istotę tego prawa, jak również złamanie zakazu dyskryminacji kogokolwiek w życiu gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Formułuje także zarzut niezgodności z zasadą pewności prawa i zaufania do niego, wynikającą z art. 2 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach, prawach lub obowiązkach określonych w Konstytucji. Zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie ze skargi konstytucyjnej, precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).
Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu przysługującej w sprawie drogi prawnej, w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Z kolei w myśl art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, jednym z podstawowych obowiązków nałożonych na podmiot występujący ze skargą konstytucyjną jest wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – jego zdaniem – zostały naruszone przez unormowania zakwestionowane w skardze konstytucyjnej. W orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego wydawanych w toku wstępnej kontroli skarg konstytucyjnych podkreślano w związku z tym wielokrotnie, że prawidłowe wykonanie powyższego obowiązku nie może polegać jedynie na numerycznym wskazaniu przepisów Konstytucji, z którymi niezgodna jest (zdaniem skarżącego) zaskarżona regulacja, ale na precyzyjnym wyjaśnieniu, jakiej treści prawo podmiotowe wynikające z tych przepisów doznało niedozwolonego ograniczenia. Skarżący winien również przedstawić argumenty wykazujące sposób zarzucanego ograniczenia lub uszczerbku prawa.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego w przypadku niniejszej skargi konstytucyjnej powyższe wymagania ustawowe nie zostały spełnione.
W pierwszym rzędzie należy stwierdzić, że skarga konstytucyjna wniesiona została po upływie terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. W kontekście sprawy skarżącego, przy uwzględnieniu wydanych w jej toku orzeczeń, należy wskazać, że termin ten rozpoczął bieg z dniem doręczenia skarżącemu (jego pełnomocnikowi) wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 3 kwietnia 2008 r. Jak wynika z jednoznacznej adnotacji na odpisie tego orzeczenia, nastąpiło to 26 maja 2008 r. Podjęte następnie przez skarżącego kroki zmierzające do podważenia tego wyroku w drodze skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego pozostawały już bez wpływu na bieg terminu do skorzystania ze skargi konstytucyjnej, przewidzianego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Należy podkreślić, że zgodnie z poglądem utrwalonym w orzecznictwie Trybunału, ustawowy zwrot „wyczerpanie przysługującej w sprawie drogi prawnej” nie obejmuje swoim zakresem korzystania z nadzwyczajnych środków odwoławczych; taki zaś charakter prawny ma skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego (art. 3981 i nast. k.p.c.). Innymi słowy, błędne jest stanowisko przypisujące wyrokowi Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 2009 r., oddalającemu skargę kasacyjną skarżącego, walor orzeczenia, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Rozstrzygnięciem wyczerpującym przysługującą w sprawie drogę prawną, a jednocześnie nadającym przymiot ostateczności orzeczeniu, z którym wiąże skarżący swoje zarzuty, był bowiem wspomniany wyżej wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu.
Niezależnie od powyższej okoliczności, samoistnie przesądzającej o niedopuszczalności niniejszej skargi konstytucyjnej, stwierdzić należy, że skarżący nie wykonał prawidłowo ciążącego na nim obowiązku przewidzianego w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK. Określając podstawę skargi konstytucyjnej, skarżący podniósł zarzut naruszenia praw podmiotowych, których podstawę normatywną stanowić miały art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 32 Konstytucji. Należy w związku zauważyć, że przepisy te wyrażają ogólne zasady ustrojowe, w tym także dotyczące statusu jednostki i przysługujących jej praw lub wolności. Należą do nich zasada państwa prawnego (wraz z jej elementami składowymi, w tym – zasadą określoności przepisów prawa), zasada równości wobec prawa, jak i zasada proporcjonalności ograniczeń korzystania z konstytucyjnych praw lub wolności.
Trzeba w związku z tym zauważyć, że zgodnie ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego uznanie powyższych zasad za adekwatny wzorzec kontroli przepisów kwestionowanych w drodze skargi konstytucyjnej wymaga każdorazowego doprecyzowania, w zakresie jakiego prawa lub wolności, znajdujących samodzielną podstawę w przepisach Konstytucji, zasady te doznały niedozwolonego uszczerbku lub ograniczenia. Tego rodzaju zastrzeżenie uczynił Trybunał Konstytucyjny przede wszystkim w odniesieniu do zasad wywodzonych z treści art. 2 Konstytucji (zob. postanowienie pełnego składu TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60), jak i zasady równości, wyrażonej w art. 32 Konstytucji (zob. postanowienia TK z: 27 kwietnia 1998 r., Ts 47/98, OTK ZU z 1999 r. SUP., poz. 41; 17 czerwca 1998 r., Ts 48/98, OTK ZU nr 4/1998, poz. 59; 3 listopada 1998 r., Ts 116/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 10; 1 marca 2000 r., Ts 57/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 72; 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225).
Analogiczne zastrzeżenie, związane z koniecznością wskazania konkretnego prawa podmiotowego statuowanego w przepisach Konstytucji, które zostało naruszone przez zaskarżone unormowania, poczynić można w odniesieniu do art. 31 ust. 3 Konstytucji, precyzującego zasady, na jakich dopuszczalne jest wprowadzenie ograniczenia w korzystaniu z konstytucyjnych praw i wolności.
Tego rodzaju – konieczne w świetle powyższego stanowiska – doprecyzowanie w przypadku analizowanej skargi konstytucyjnej nie nastąpiło.

Ze względu na odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej nie zasługuje także na uwzględnienie wniosek skarżącego o wstrzymanie wykonania: decyzji ZUS z 30 grudnia 2002 r., jak również wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 3 lutego 2003 r.

Biorąc wszystkie powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 46 ust. 1, art. 47 ust. 1 pkt 2, a także art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.