Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 20 września 2010 r.
Sygn. akt Ts 175/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Mazurkiewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. M. Kopernika w Łodzi w sprawie zgodności:
art. 41a w związku z art. 35c ustawy z dnia 15 kwietnia 2005 r. o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 78, poz. 684, ze zm.) z art. 2 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 21 lipca 2010 r. zakwestionowana została zgodność z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej art. 41a w związku z art. 35c ustawy z dnia 15 kwietnia 2005 r. o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 78, poz. 684, ze zm.; dalej: u.p.p.).
W ocenie skarżącego przepisy te naruszają sformułowany w art. 2 Konstytucji „nakaz przestrzegania przez ustawodawcę zasad poprawnej i racjonalnej legislacji oraz sprawiedliwości społecznej i zasady równości wszystkich wobec prawa”. Skarżący wskazuje, że art. 41a u.p.p. ustanawia roszczenie o tzw. pożyczkę restrukturyzacyjną, jednak nie przewiduje „żadnego rozwiązania, gdy wnioskowane kwoty pożyczki przewyższają limit 2,2 mld złotych przewidziany w ustawie budżetowej”.

Skarga została skierowana w oparciu o następujący stan faktyczny sprawy.
Skarżący – będący samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej – wystąpił z pozwem przeciwko Skarbowi Państwa – Ministrowi Finansów, domagając się złożenia przez pozwanego oświadczenia woli o zawarciu umowy pożyczki ze środków Skarbu Państwa. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z 26 października 2009 r. (sygn. akt II C 240/09) żądanie zostało oddalone. Następnie skarżący wystąpił z apelacją od przedmiotowego wyroku, jednakże Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z 29 kwietnia 2010 r. (sygn. akt I ACa 50/10) oddalił apelację.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg z uwagi na brak zdolności skargowej skarżącego.
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę konstytucyjną co do zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego prawach lub wolnościach albo obowiązkach określonych w Konstytucji. W świetle powyższego unormowania nie ulega wątpliwości, że ustrojodawca szeroko określił zakres podmiotowy skargi konstytucyjnej jako środka ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Wyznaczony jest on przede wszystkim pojęciem „każdy”, w zakresie którego mieszczą się zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Stanowisko to znalazło również pełne potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (zob. postanowienie TK z 6 kwietnia 1998 r., Ts 9/98, OTK ZU z 1999 r. SUP., poz. 27). Ustrojodawca, wprowadzając w Konstytucji katalog praw i wolności oraz środki ich ochrony, kierował się jednak założeniem, w myśl którego podstawową funkcją tych praw ma być funkcja ochronna. Z funkcji tej wynika przede wszystkim, że wolności i prawa konstytucyjne chronią jednostkę przed nadmierną ingerencją organów władzy publicznej oraz zobowiązują te organy do podjęcia działań gwarantujących ich realizację. Z powyższego należy wnioskować, że podmioty realizujące funkcje władzy publicznej nie mogą składać skarg konstytucyjnych, gdyż nie są one adresatami uprawnień wynikających z poszczególnych praw konstytucyjnych, lecz adresatami obowiązków związanych z realizacją praw innych podmiotów.
Trybunał Konstytucyjny w swoim dotychczasowym orzecznictwie konsekwentnie odmawiał zdolności skargowej podmiotom, które wykonują władztwo publiczne, na przykład komornikom (postanowienie z 1 lipca 2008 r., Ts 93/08, OTK ZU nr 4/B/2009, poz. 278), gminom jako publicznym osobom prawnym sprawującym władzę publiczną w zakresie powierzonych im zadań (postanowienie z 23 lutego 2005 r., Ts 35/04, OTK ZU nr 1/B/2005, poz. 26), a także jednoosobowym spółkom Skarbu Państwa, co wiąże się z publicznoprawnym aspektem istnienia i funkcjonowania jednoosobowej spółki Skarbu Państwa (postanowienie z 10 maja 2005 r., Ts 204/04, OTK ZU nr 6/B/2005, poz. 238).
W odniesieniu do zagadnienia zdolności skargowej Samodzielnych Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej Trybunał Konstytucyjny stwierdza aktualność przytoczonej argumentacji w sprawie rozstrzygniętej postanowieniami TK z 6 lutego 2001 r. (Ts 148/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 72) oraz 3 kwietnia 2001 r. (Ts 148/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 73). W orzeczeniach tych stwierdzono, że SPZOZ jest osobą prawną prawa publicznego, za czym przemawia przede wszystkim sposób jego tworzenia, określony w art. 8 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89, ze zm.), zasady prowadzenia działalności i sposób jego likwidacji, o którym mowa w art. 60 wskazanej wyżej ustawy. Zakłady takie są powołane przede wszystkim do realizacji celu, jakim jest ochrona zdrowia, a jak wynika z art. 54 i art. 55 powołanej ustawy, ich działalność może być finansowana z wielu źródeł (por. wyrok TK z 27 czerwca 2000 r., K 20/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 140). Ponadto, Trybunał Konstytucyjny uznał, że SPZOZ uczestniczy w wykonywaniu funkcji władzy publicznej. Jednocześnie podkreślono, że rozszerzenie zakresu podmiotowego praw konstytucyjnych na Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej może prowadzić do utożsamienia podmiotów ingerujących w te prawa z ich nosicielami.
Uzupełniając powyższe wywody, należy stwierdzić, że osoby prawne tylko wtedy mogą występować ze skargami konstytucyjnymi, gdy zarzucają naruszenie praw lub wolności, z których istoty wynika, że są również do nich adresowane. Innymi słowy, zakres podmiotowy skargi konstytucyjnej jest wyznaczony przede wszystkim przez zakres podmiotowy poszczególnych praw i wolności wyrażonych w Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem, że postępowanie sądowe toczące się między skarżącym – SPZOZ, a pozwanym – Skarbem Państwa –Ministerstwem Finansów dotyczyło reguł udzielania pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Przedmiotem postępowania sądowego były więc kwestie związane z sytuacją placówek służby zdrowia, pracowników tych placówek, a także – szerzej – z założeniami polityki systemu finansowania przez państwo zakładów opieki zdrowotnej. Przyjęty w polskim prawie model skargi konstytucyjnej w sposób niewątpliwy wiąże jej dopuszczalność ze zindywidualizowanymi – bo istniejącymi w konkretnej sprawie konkretnego skarżącego – przesłankami i właśnie z tego powodu wynika niedopuszczalność rozpatrywanej skargi konstytucyjnej.

Jedynie na marginesie należy wskazać, że skarga dotknięta jest uchybieniami w zakresie dotyczącym jej podstawy. Z utrwalonego już orzecznictwa TK wynika, że zarówno art. 2, jak i art. 32 Konstytucji nie stanowią samoistnych wzorców kontroli w postępowaniu skargowym.

Z uwagi na funkcję skargi konstytucyjnej, służącej realizacji praw i wolności osób fizycznych, Trybunał Konstytucyjny odmawia nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.