Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2013r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Alicja Romanowska

Protokolant: st.sekr.sądowy Beata Iwanowska

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2013r. w Elblągu

na rozprawie sprawy

z odwołania B. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 18.10.2011r. znak: E- (...)

o wypłatę emerytury

na skutek skargi ubezpieczonego o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Elblągu w sprawie IVU 1686/11 z dnia 18 stycznia 2012r.

I.  zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu B. S. prawo do wypłaty emerytury od 1 października 2011r, do 21 listopada 2012r

II.  umarza postępowanie w pozostałym zakresie

III.  wniosek o wypłatę odsetek zgłoszony w skardze o wznowienie postępowania przekazuje do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

Sygn. akt. 2834/12

UZASADNIENIE

Ubezpieczony B. S. wniósł skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 18 stycznia 2012r.sygn. akt IVU 1686/11 w sprawie odwołania od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 18.10.2011r. znak (...) o zawieszeniu emerytury. Ubezpieczony zażądał uwzględnienia jego odwołania od przedmiotowej decyzji pozwanego i uchylenie tej decyzji, a nadto o wypłatę należnych mu świadczeń emerytalnych wraz z odsetkami za zwłokę od października 2011r. W uzasadnieniu swojej skargi ubezpieczony wskazał, jako postawę swojego żądania wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012r., który uznał za niezgodny z konstytucją przepis art.103a w związku z art.28ustawy z dnia 16.12.2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych ustaw ( Dz. U. Nr 257, poz. 1726).

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. w odpowiedzi na skargę pozostawił rozstrzygnięcie co do wznowienia postępowania do uznania Sądu ,z tym zastrzeżeniem ,że w przypadku nakazania organowi rentowemu podjęcia wypłaty ,o nałożenie tego obowiązku od 22.11.2012r tj od dnia opublikowania wyroku Trybunału Konstytucyjnego w Dzienniku Ustaw.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Pozwany decyzją z dnia 28 sierpnia 2009r. przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury począwszy od 1sierpnia 2009r./ niesporne, a nadto dowód: decyzja akta organu rentowego k.62/.

Pozwany decyzją z dnia 10 października 2011r. znak z urzędu zawiesił wypłatę emerytury ubezpieczonemu począwszy od 1 października 2011r. / niesporne, a nadto dowód: decyzja akta organu rentowego k.121/

Pozwany w dniu 29 stycznia 2013r wydał decyzję, w której począwszy od dnia 22listopada 2012. Wznowił wypłatę emerytury ubezpieczonemu./dowód: decyzja z 29.01.2013 ar/

Ubezpieczony wniósł odwołanie od decyzji pozwanego z dnia 18 października 2011r., znak (...) o wstrzymaniu wpłaty emerytury. Sąd Okręgowy w Elblągu po rozpoznaniu odwołania ubezpieczonego prawomocnym wyrokiem z dnia 18 stycznia 2012r. w sprawie IVU 1686/11 oddalił je./dowód: wyrok k.15 akt dołączonych IVU 1686/11/

Zgodnie z art. 401 ¹. kpc można żądać wznowienia postępowania również w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie. Podstawa wznowienia ustanowiona w tym przepisie ma charakter szczególny i jest uzasadniona przyjęciem przez ustrojodawcę określonego rozwiązania w zakresie skutków wyroków Trybunału Konstytucyjnego (art. 190 ust. 4 Konstytucji). W odniesieniu do postępowania cywilnego art. 401 ¹ kpc jest jedną z norm służących realizacji art. 190 ust. 4 Konstytucji. W rezultacie należy przyjąć, że podstawa ta nie prowadzi do obligatoryjnego uchylenia lub zmiany zaskarżonego prawomocnego orzeczenia. Sąd musi zbadać, czy przy założeniu, że nie obowiązuje przepis, który wcześniej przyjął za podstawę rozstrzygnięcia, a który Trybunał uznał za niezgodny z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, rozstrzygnięcie sprawy byłoby takie samo lub inne. Nie jest więc wykluczone, że sąd dojdzie do wniosku, iż rozstrzygnięcie powinno być takie samo jak poprzednio wydane na podstawie przepisu zakwestionowanego przez Trybunał Konstytucyjny, co będzie skutkować oddaleniem skargi (por. także post. SN z 7 maja 2009 r., III UK 20/09, LexPolonica nr 2422346, OSNP 2011, nr 1-2, poz. 25; zob. jednak inaczej TK w post. z 7 sierpnia 2009 r., S 5/09, LexPolonica nr 2077590, OTK-A 2009, nr 7, poz. 121). Należy również podkreślić, iż określona w cyt. przepisie podstawa wznowienia występuje jedynie wtedy, gdy Trybunał Konstytucyjny zakwestionował ten przepis, który był podstawą wydania zaskarżonego prawomocnego orzeczenia (por. post. SN: z 11 października 2007 r., III PO 3/07, LexPolonica nr 1955733, OSNP 2008, nr 21-22, poz. 340; z 19 października 2007 r., I CO 8/07, LexPolonica nr 2547375, niepubl.; z 21 listopada 2008 r., V CO 34/08, niepubl.; z 14 stycznia 2009 r., IV CZ 103/08, niepubl.; z 19 marca 2009 r., III UO 2/08, OSNP 2010, nr 21-22, poz. 273; wyr. SN z 21 maja 2010 r., I PK 12/10, LexPolonica nr 2438733; z 3 grudnia 2010 r., I CSK 487/10, Lex nr 818563; post. SN z 26 stycznia 2011 r., I PZ 36/10, Lex nr 950424; z 21 kwietnia 2011 r., III PO 1/11, Lex nr 901635). Konieczne jest ponadto, aby Trybunał uznał akt normatywny (przepis) za niezgodny z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą.

Zgodnie z art. 405kpc do wznowienia postępowania z przyczyn nieważności oraz na podstawie przewidzianej w art. 401 ^{( 1)} kpc właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenia sądów różnych instancji, właściwy jest sąd instancji wyższej. Skargę o wznowienie wnosi się w sytuacji określonej w art. 401 ^{( 1)} kpc w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (art. 407§ 2kpc). W razie orzeczenia o dopuszczalności wznowienia postępowania w myśl art.412kpc sąd rozpoznaje sprawę na nowo. Jednakże granice tego rozpatrywania wyznaczają przytoczone przez stronę podstawy wznowienia. Sąd, bowiem orzekając po ponownym rozpoznaniu sprawy w wyniku wznowienia postępowania, bierze za podstawę rozstrzygnięcia stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy wyznaczonej w postępowaniu ze skargi o wznowienie postępowania (na zasadzie odpowiednio stosowanego art. 316 § 1; zob. postanowienie SN z dnia 7 kwietnia 1994 r., III CZP 41/94, LEX nr 9107). W ocenie sądu ubezpieczony zachował ustawy termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania na podstawie przewidzianej w art. 401 ^{( 1)} kpc, gdyż złożył ją przed upływem trzech miesięcy od wydania orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny . Nadto w skardze wskazał na ustawową przesłankę wznowienia, o której mowa w dyspozycji cyt. przepisu art. 401 ^{( 1)} kpc. W związku z tym należało zastanowić się, czy Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 13 listopada 2012r. , sygn. akt K 2/12.zakwestionował przepis, który był podstawą wydania zaskarżonego prawomocnego orzeczenia. Z tych względów przystąpiono do ponownego rozpoznania sprawy i dlatego też poczyniono następujące ustalenia, jak poniżej. W uzasadnieniu cyt. orzeczenia Trybunał Konstytucyjny przywołał swoje orzeczenie z dnia 7 lutego 2006 r. (OTK ZU nr 2/A/2006, poz. 15), w którym uznał, że art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest zgodny z powołanymi przepisami Konstytucji, w tym z art. 2. W uzasadnieniu tego wyroku Trybunał stwierdził min, że „całkowite zawieszenie świadczeń w razie nierozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą nie ma charakteru arbitralnego i nie narusza zasady proporcjonalności, ponieważ odpowiada istocie konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego i ma na celu realizację zadań państwa w zakresie zapewnienia pełnego, produktywnego zatrudnienia”. Trybunał podkreślił, że umożliwienie pobierania świadczeń emerytalnych bez przerwania działalności zawodowej wykracza poza konstytucyjny zakres prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego. Nadto wyjaśniał, że art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, uznany w powołanym wyroku za zgodny z Konstytucją, został uchylony 8 stycznia 2009 r. Do 31 grudnia 2010 r. nie istniał wymóg uprzedniego rozwiązania stosunku pracy jako warunku pobierania świadczeń emerytalnych. Następnie identyczna regulacja prawna, jak w art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, znalazła się w art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który obowiązuje od 1 stycznia 2011 r. Trybunał wskazał, iż podstawową różnicą było to, że w sprawie o sygn. SK 45/04 Trybunał kontrolował identycznie brzmiący, jak art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, art. 103 ust. 2a tej ustawy. Stąd przedmiotem jego kontroli była istota tej regulacji, tj. uzależnienie realizacji prawa do emerytury od uprzedniego rozwiązania stosunku pracy przez emeryta. Natomiast regulacja, będąca aktualnie przedmiotem kontroli, wynika z art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r., będącego przepisem intertemporalnym, a przepis o takiej treści nie był kontrolowany w sprawie o sygn. SK 45/04. Ustawa z 21 stycznia 2000 r. nie zawierała bowiem żadnych przepisów intertemporalnych. Stanowiła jedynie, że art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2000r. Obecnie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie jest zatem kwestionowany co do istoty, lecz jedynie jako pozostający w związku z art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. Zasadniczy problem dotyczy zaś rozciągnięcia na podstawie art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. regulacji zawartej w art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS na osoby, które nabyły prawo do emerytury przed jego wejściem w życie. Artyluł 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS znajduje się w dziale VIII tej ustawy zatytułowanym „Zasady ustalania świadczeń”, w rozdziale 2 dotyczącym zawieszania lub zmniejszania świadczeń. Instytucja zawieszenia wypłaty emerytury może być stosowana wyłącznie przy treści ryzyka emerytalnego określonego jako prawo do zaprzestania pracy po osiągnięciu określonego wieku (i stażu), tylko bowiem przy tej treści ryzyka może ono przez jakiś czas przestać zachodzić. Innymi słowy, powrót emeryta na rynek pracy oznacza zaprzestanie zachodzenia sytuacji chronionej (ryzyka) i uzasadnia wstrzymanie wypłaty świadczenia (zob. I. Jędrasik-Jankowska, op.cit., s. 179 i n.). Ryzyko należy przy tym odróżniać od warunków nabycia prawa, które raz spełnione nigdy nie przestają zachodzić. W myśl art. 103 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do emerytury i renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu na zasadach określonych w art.103a-106 tej ustawy. Podstawową przesłanką zawieszenia lub zmniejszenia prawa do tych świadczeń, określoną w powołanych przepisach, jest osiąganie przez osobę uprawnioną przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Przepisy określają procentowo, jaka kwota jest podstawą do zawieszenia oraz zmniejszenia świadczenia. Wyjątek wprowadza art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który określa szczególną przesłankę zwieszenia prawa do emerytury bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Przesłanka ta dotyczy zarówno osób, którym przyznano tzw. wcześniejszą emeryturę, jak i osób, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny. Konsekwencją zajścia okoliczności uzasadniających zawieszenie prawa do świadczeń lub jego ustanie jest wstrzymanie wypłaty świadczeń na podstawie art. 134 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zdaniem Trybunału porównanie przyczyn zawieszenia świadczenia emerytalnego prowadzi do wniosku, że przyczyna wskazana w art.103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS zasadniczo różni się od przyczyn wymienionych w art. 104 tej ustawy (tj. wskazujących, jaka wysokość zarobków pracującego emeryta powoduje zawieszenie świadczenia emerytalnego). Zawieszenie w ujęciu art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS oznacza niemożliwość realizacji już nabytego ex lege prawa do świadczenia emerytalnego (w istocie dochodzi więc do odroczenia jego wypłaty), natomiast zawieszenie na podstawie art. 104 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oznacza wstrzymanie wypłaty już zrealizowanego świadczenia (zob. I. Jędrasik-Jankowska, Nierozwiązanie stosunku pracy jako przyczyna zawieszenia prawa do emerytury, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” nr 9/2011, s. 22 i n.). Wobec powyższego należy stwierdzić, że ustawodawca posługuje się pojęciem zawieszenia prawa zarówno do określenia sytuacji, w której ryzyko jeszcze nie zaszło (nie został rozwiązany stosunek pracy), jak i do sytuacji, w której ryzyko zaszło (stosunek pracy został rozwiązany), ale nastąpił powrót na rynek pracy (czyli doszło do zawieszenia trwania ryzyka). W pierwszej sytuacji zostaje zawieszona realizacja nabytego ex lege prawa z powodu niezajścia ryzyka, a w drugiej – w wyniku stosowania reguł zbiegu emerytury i dodatkowego zarobku. Tym samym art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS powinien być traktowany nie jako przepis dotyczący reguł łączenia świadczenia emerytalnego i zarobku, lecz jako przepis określający warunki realizacji prawa do emerytury, a więc określający treść ryzyka emerytalnego. Potraktowanie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS jako dotyczącego zawieszenia ustalonego prawa do emerytury, a nie zasad nabywania tego prawa, pozwoliło ustawodawcy na uchylenie skutków wcześniej przyjętej treści ryzyka emerytalnego także w odniesieniu do osób, które w czasie jej obowiązywania przeszły na emeryturę (zob. I. Jędrasik-Jankowska, op.cit.) Cytowany przepis art. 103 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wprowadził ponadto zasadę niezawieszalności prawa do emerytury dla wszystkich świadczeniobiorców, którzy ukończyli odpowiednio 65 i 60 lat (zob. K. Antonów, Zawieszalność prawa do emerytury, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” nr 6/2001, s. 17). Natomiast ustawą z dnia 21 stycznia 2000 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 9, poz. 118) ustawodawca dodał do art. 103 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ust. 2a, wprowadzając obowiązek uprzedniego rozwiązania stosunku pracy w celu realizacji prawa do emerytury. Od 1 lipca 2000r. (data wejścia w życie art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS) nierozwiązanie stosunku pracy powodowało, że prawo do świadczenia mogło zostać ustalone, ale nie mogło zostać zrealizowane (zostało zawieszone). Przepis art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS został uchylony mocą art. 37 pkt 5 lit. b ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. Nr 228, poz. 1507). Od 8 stycznia 2009 r. treścią ryzyka emerytalnego ponownie było osiągnięcie odpowiedniego wieku. Ten stan prawny obowiązywał do 31 grudnia 2010 r. Od 1 stycznia 2011 r. obowiązuje art. 103a, dodany do ustawy o emeryturach i rentach z FUS na podstawie art. 6 pkt 2 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r., znoszący możliwość pobierania emerytury bez rozwiązywania umowy o pracę z dotychczasowym pracodawcą, na rzecz którego była wykonywana praca bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Przepis ten objął wszystkich emerytów, a więc nie tylko tych, którzy prawo do emerytury uzyskali od momentu jego wejścia w życie, ale również tych, którzy przeszli na emeryturę wcześniej. Ci emeryci, którzy nabyli prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., na podstawie art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. mogli ją pobierać bez rozwiązania umowy o pracę jeszcze przez 9 miesięcy od daty wejścia w życie zmiany, czyli do 30 września 2011 r. Jeżeli do tego momentu stosunek pracy nie ustał, wypłata emerytury została przez ZUS wstrzymana, poczynając od 1 października 2011 r. Należy zwrócić uwagę, że obowiązująca regulacja nie wyłącza możliwości łączenia emerytury z dochodami z pracy zarobkowej, lecz uzależnia wypłatę emerytury od rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą (pracodawcami), u którego dana osoba była zatrudniona bezpośrednio przed złożeniem wniosku o emeryturę. Emeryt może wrócić do pracy do tego samego lub innego pracodawcy (oczywiście, o ile zostanie zatrudniony) i pobierać zarówno wynagrodzenie, jak i emeryturę. Przy tym, co już zostało wspomniane, osoby, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny, mogą bez ograniczeń łączyć emeryturę z zarobkiem, gdyż nie stosuje się do nich zasad zmniejszenia oraz wstrzymania wypłaty świadczenia ze względu na wysokość osiąganych zarobków (zob. także M. Janiszewska-Wyszyńska, Wypłata emerytury – pod warunkiem rozwiązania stosunku pracy, „Służba Pracownicza” nr 10/2011, stanowisko Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zmian w systemie emerytalnym z dnia 30 marca 2011 r., znak SPS-023-21469/11). Z powyższych rozważań jednoznacznie zatem wynika, że art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie jest przepisem ustalającym zasady łączenia prawa do emerytury z zarobkiem, ale uniemożliwiając realizację tego prawa do czasu rozwiązania stosunku pracy, konstruuje treść ryzyka emerytalnego jako prawo do odejścia z rynku pracy i uzyskania świadczenia emerytalnego. Określa więc zasady powstania prawa do świadczenia. Trybunał podkreślił, iż w rozpatrywanej przez niego sprawie problem dotyczy oceny, czy ustawodawca mógł na podstawie art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010r. rozciągnąć stosowanie art.103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS – przepisu ustalającego nową treść ryzyka emerytalnego – na sytuacje przeszłe, tj. wobec osób, które już nabyły prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r., czyli w czasie obowiązywania regulacji niezawierającej wymogu rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą dla uzyskania świadczenia emerytalnego. Na podstawie art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. prawo do emerytury tych osób ulega zawieszeniu, począwszy od 1 października 2011 r., jeżeli nie rozwiążą stosunku pracy do 30 września 2011r. Rozwiązanie przyjęte przez ustawodawcę w art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. spowodowało, że osoby, które już skutecznie nabyły i zrealizowały prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. musiały, na podstawie art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. w związku z art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, poddać się nowej, mniej korzystnej dla nich treści ryzyka emerytalnego. Innymi słowy zdaniem Trybunału, ubezpieczeni, którzy prawo do emerytury uzyskali po spełnieniu jedynie warunku osiągnięcia wieku (oraz odpowiedniego stażu ubezpieczeniowego), musieli ponownie zrealizować swoje prawo do emerytury według nowej treści ryzyka, czyli spełnić także warunek rozwiązania stosunku pracy, aby emeryturę nadal pobierać od 1 października 2011 r. Oznaczało to dla nich, że – chcąc nadal pracować i jednocześnie pobierać emeryturę (w tym miejscu należy przypomnieć, że ustawodawca nigdy nie zakazywał i aktualnie także nie zakazuje łączenia świadczenia emerytalnego z wynagrodzeniem, co więcej – zgodnie z art. 103 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS emeryci, którzy osiągnęli tzw. powszechny wiek emerytalny mają możliwość łączenia dochodów z tych źródeł bez żadnych ograniczeń kwotowych) – musiały rozwiązać stosunek pracy i raz jeszcze go nawiązać – oczywiście, jeśli znalazły nowego pracodawcę albo dotychczasowy zgodził się ponownie je zatrudnić. Trybunał oceniając sytuację osób, które nabyły i zrealizowały prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r., z punktu widzenia zasady ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz bezpieczeństwa prawnego obywateli, doszedł do wniosku, że gdyby w momencie przejścia na emeryturę osoby te wiedziały, iż będą musiały przerwać zatrudnienie, aby uzyskać świadczenie emerytalne, to w chwili osiągnięcia wieku emerytalnego zrezygnowałyby ze złożenia wniosku o ustalenie prawa do emerytury i kontynuowałyby zatrudnienie. Korzystniejsze dla nich byłoby bowiem uzyskiwanie wysokiego dochodu ze stosunku pracy niż dużo mniejszego świadczenia emerytalnego. W związku z tym Trybunał uznał, że jeśli ubezpieczony już raz te warunki skutecznie spełnił (na gruncie rozpatrywanej sprawy – osiągnął wiek emerytalny i odpowiedni staż pracy – bo taka była treść ryzyka emerytalnego dla osób, które przeszły na emeryturę od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r.), to niedopuszczalne jest – z punktu widzenia zasady ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa – nakazanie mu zastosowania się do nowej treści ryzyka, czyli nakazanie mu ponownego zrealizowania już raz skutecznie zrealizowanego prawa do emerytury.

Dla przypomnienia ubezpieczony nabył prawo do emerytury w okresie po 8 stycznia 2009r. i przed 31 grudnia 2010r. ( tj 1 sierpnia 2009r -bezsporne), czyli w okresie, kiedy nie obowiązywał przepis art.103ust.2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS w brzmieniu „Prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.” Poza tym co wymaga podkreślenia warunek rozwiązania stosunku pracy nie obejmował samego nabycia prawa do emerytury, ale był warunkiem wypłaty świadczenia. Niewątpliwym było również dla sądu, iż podstawą orzeczenia Sądu Okręgowego z dnia 18 stycznia 2012r. w sprawie z odwołania ubezpieczonego od decyzji pozwanego dnia 18.10.2011r. był przepis art. art.103ust.2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS w brzmieniu obowiązującym na ten dzień, czyli jak cytowany. Z tego względu w stosunku do ubezpieczonego należało dokonać rekonstrukcji stanu prawnego, powracając do stanu jaki obowiązywał zanim do ustawy o emeryturach i rentach z FUS został dodany art. 103a cyt. ustawy. Przed wprowadzeniem tego przepisu nie istniał, bowiem wymóg rozwiązania stosunku pracy celem realizacji prawa do emerytury. Ustawą z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. Nr 228, poz. 1507) uchylony został z dniem 8 stycznia 2009 r. ust. 2a art. 103 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z FUS (art. 37 pkt 5b cyt. ustawy). Przepis ten stanowił, że prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Od dnia 1 stycznia 2011 r. przepis ten ponownie został wprowadzony do ustawy o emeryturach i rentach z FUS jako art. 103a z mocy art. 6 pkt 2 w zw. z art. 30 cyt. ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych (...)./zob. wyrok SA w Lublinie z dnia 30.01.2013r.,III AUa 1118/12/

W dniu 29.01.2013 r organ rentowy podjął wypłatę emerytury od 22.11.2012r .Między stronami pozostał więc sporny termin z jakim pozwany winien podjąć wypłatę zawieszonego świadczenia. Ubezpieczony, bowiem uważał, że powinno to nastąpić od daty wydania zaskarżonej decyzji o zawieszeniu wypłaty emerytury. Pozwany zaś uważał, iż od daty opublikowania przedmiotowego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, czyli z dniem 23.11.2012r.

W świetle art. 190 ust. 1 Konstytucji orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Utrata mocy obowiązującej przepisu z powodu jego niezgodności z Konstytucją oznacza, że przepis ten nie może być stosowany poczynając od daty jego uchwalenia. Wyrok Trybunału ma skutki retroaktywne, a przez to zachodzi konieczność ponownego rozpoznania sprawy z pominięciem już niekonstytucyjnego przepisu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2008 r. V CO 43/08 LEX nr 564856, wyrok z dnia 21 listopada 2006 r. II PK 42/06 LEX nr 950622).

W tym miejscu należy wskazać, iż sąd rozpoznający sprawę w całej rozciągłości podziela rozważania Sądu Apelacyjnego w Lublinie zawarte w uzasadnieniu jego wyroku z dnia 16 stycznia 2013r. sygn. akt III AUa 1079/12, w którym stwierdzono, iż w doktrynie i orzecznictwie odnośnie skutków wyroków Trybunału Konstytucyjnego podkreśla się ich zróżnicowanie zależnie od treści orzeczenia. Przede wszystkim skuteczność czasową swoich orzeczeń może określać Trybunał i wtedy orzeczenie wywołuje skutek od tej daty. Jednak zdecydowana większość orzeczeń, w tym wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. dotyczący konstytucyjności art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, nie zawiera stanowiska dotyczącego ich skuteczności czasowej, dlatego też należy rozstrzygnąć, jaki jest skutek takich orzeczeń. Zauważyć należy, że w doktrynie trwa spór, czy orzeczenia Trybunału są skuteczne ex nunc, czyli, że działają dopiero od opublikowania sentencji orzeczenia w Dzienniku Ustaw, czy też ex tunc, co oznacza, że orzeczenie Trybunału ma skutek wsteczny, czyli usuwa zakwestionowaną normę prawną od chwili jej wejścia do sytemu prawnego. Natomiast w orzecznictwie Sądu Najwyższego przeważa pogląd, że orzeczenia Trybunału są skuteczne ex tunc. W wyroku z dnia 20 maja 2008 r. I CSK 379/08 (OSNC 2009/12/172) Sąd Najwyższy stwierdził, że problem skuteczności orzeczeń Trybunału należy rozważać na poziomie wykładni funkcjonalnej i w powiązaniu z pozycją ustrojową Trybunału. Sąd Najwyższy, analizując pozycję ustrojową Trybunału, podkreślił, że jest on "bardziej sądem niż ustawodawcą, w przeciwieństwie bowiem do ustawodawcy nie ma bezpośredniej legitymacji pochodzącej z powszechnych wyborów. Działanie Trybunału jest rodzajem postępowania sądowego, do którego w sprawach nieuregulowanych stosuje się k.p.c., Trybunał jest sądem prawa, gdyż spór dotyczy samego prawa, a nie interpretacji lub zastosowania. Podstawowe zadanie Trybunału to stwierdzenie niezgodności norm prawnych z normami prawnymi wyższego rzędu w hierarchii źródeł prawa, ma ono charakter ustalający, a nie kształtujący. Trybunał orzeka o niezgodności z Konstytucją, ale niezgodność ta nie istnieje wyłącznie w chwili orzekania przez Trybunał, lecz występuje wcześniej. Z dogmatycznego punktu widzenia chwila badania przez Trybunał wzajemnej relacji norm nie jest istotna, znaczenie ma to, odkąd w systemie prawnym pojawia się norma prawa niższego rzędu niezgodna z normą prawną nadrzędną. Pozwala to przyjąć, że - co do zasady - orzeczenia Trybunału mają moc wsteczną, są skuteczne ex tunc." Przy orzeczeniach Trybunału o charakterze kasatoryjnym, czyli orzekającym jak w niniejszym przypadku o niekonstytucyjności zakwestionowanego przepisu, dotychczasowa norma prawna jest ostatecznie eliminowana z systemu prawnego. Skutkiem takiego wyroku Trybunału jest możliwość sanowania rozstrzygnięć zapadłych w postępowaniach miedzy innymi sądowych, co wynika z treści art. 190 ust. 4 Konstytucji. Oznacza to, iż przedmiotowy wyrok Trybunału ma skutki retroaktywne, stwierdzić należało, dlatego też utrata mocy obowiązującej zakwestionowanych nim przepisów, w tym art. 103a ustawy emerytalnej, nastąpiła od daty ich uchwalenia. Niewątpliwie z mocy art. 28 cyt. ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych (...) przepis art. 103a cyt. ustawy o emeryturach i rentach z FUS znajdował zastosowanie do emerytur przyznanych przed dniem jego wejścia w życie (tj. od dnia 1 października 2011 r.), dlatego też od tej daty pozwany wstrzymał ubezpieczonemu wypłatę emerytury. Natomiast wobec orzeczenia Trybunału ubezpieczony również i od tej daty zachował prawo do otrzymywania przyznanej mu uprzednio emerytury.

W związku ze wznowieniem wypłaty z dniem 22.11.2012 r Sąd umorzył postępowanie w tym zakresie zgodnie z art. 355kpc. Sąd uwzględnił skargę o wznowienie postępowania w pozostałym zakresie i na mocy art. 412 § 2 k.p.c. zmienił wyrok i poprzedzającą go decyzję pozwanego organu rentowego z dnia 18.10 grudnia 2012r. znak (...) i przyznano ubezpieczonemu prawo do wypłaty zawieszonej emerytury począwszy od dnia 1 października 2011r. gdyż właśnie z tą datą wstrzymano mu wypłatę świadczenia do 21.111.2012r/kiedy ponownie podjęto wypłatę .

Wniosek o wypłatę odsetek jako nowe żądanie Sąd zgodnie z art. 477 ¹⁰ par 2 kpc przekazał organowi rentowemu do rozpoznania.