Pełny tekst orzeczenia

180/2/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 9 kwietnia 2013 r.
Sygn. akt Ts 269/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Leon Kieres – przewodniczący
Stanisław Biernat – sprawozdawca
Małgorzata Pyziak-Szafnicka,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Anny i Henryka S.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 9 września 2011 r. Anna i Henryk S. (dalej: skarżący, podatnicy) postawili zarzut niezgodności art. 70 § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, ze zm.; dalej: ordynacja podatkowa) w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2002 r., z art. 64 ust. 3 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 84 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, oraz z art. 2 w związku z art. 32 Konstytucji. Skarżący zakwestionowali konstytucyjność wskazanego wyżej przepisu ordynacji podatkowej rozumianego w ten sposób, że w przypadku zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką nie ulegają przedawnieniu nie tylko te zobowiązania, ale także należne od nich odsetki za zwłokę.
Skarżący uważają, że zaskarżone unormowanie narusza ich konstytucyjne prawa i wolności wyrażone w art. 64 ust. 3 w związku z art. 31 ust. 3 oraz w art. 84 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji przez to, że nie spełniając kryteriów określoności prawa, prowadzi do obciążenia skarżących daniną publiczną, tj. odsetkami za zwłokę, powoduje tym samym uszczerbek w ich majątku na innej podstawie niż norma ustawowa. W konsekwencji regulacja ta narusza wolność od ograniczania prawa własności (art. 64 ust. 3 Konstytucji) oraz wolność od ponoszenia ciężarów publicznych (art. 84 Konstytucji) w zakresie przekraczającym granice wyznaczone ustawowo, w sytuacji gdy ograniczenie tych wolności nie jest uzasadnione względami bezpieczeństwa lub porządku publicznego, ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób (art. 31 ust. 3 Konstytucji). W ocenie skarżących zakwestionowana regulacja narusza również ich konstytucyjne prawa wyrażone w art. 2 w związku z art. 32 Konstytucji w ten sposób, że przekracza dopuszczalny w demokratycznym państwie prawnym poziom niejasności przepisów prawa, ponieważ pozwala na dowolność jego interpretacji, co narusza zasady przyzwoitej legislacji i określoności prawa (art. 2 Konstytucji) oraz zasadę równości w obliczu różnej wykładni dokonywanej w tym zakresie w orzecznictwie sądów i organów podatkowych.
Sędzia TK zarządzeniem z 12 października 2011 r. wezwał pełnomocnika skarżących do uzupełnienia braków formalnych skargi. W piśmie z 21 października 2011 r. pełnomocnik skarżących odniósł się do zarządzenia sędziego TK.
Postanowieniem z 15 listopada 2012 r. Trybunał odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał przyjął, że zarzuty skargi zasadniczo odnosiły się do niejednolitej praktyki stosowania prawa i odmówił nadania skardze dalszego biegu ze względu na niedopuszczalność orzekania (art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Ponadto, Trybunał stwierdził, że w skardze nie wskazano sposobu naruszenia konstytucyjnych praw skarżących (w odniesieniu do art. 64 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji), a pozostałe wzorce kontroli są nieadekwatne (art. 84 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji) lub niesamodzielne (art. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji) w postępowaniu skargowym przed Trybunałem.
Na powyższe postanowienie pełnomocnik skarżących wniósł w ustawowym terminie zażalenie. W złożonym środku odwoławczym zakwestionował stanowisko Trybunału co do istoty podniesionych w skardze zarzutów. W ocenie skarżących zarzuty skargi nie odnosiły się do niejednolitej praktyki stosowania prawa. Rozbieżność orzecznictwa stanowiła jedynie podstawę zarzutu nierównego traktowania podatników. Skarżący w istocie zarzucali, że doszło do naruszenia przez zaskarżony przepis zasad jasności i określoności, które jest przejawem naruszenia legislacyjnych reguł stanowienia podatków. Przekłada się ono na ingerencję w prawo własności (art. 64 ust. 3 Konstytucji). Skarżący nie zgodzili się także z poglądem Trybunału wyrażonym w zaskarżonym postanowieniu odnośnie do braku możliwości uznania art. 84 Konstytucji za adekwatny wzorzec kontroli w postępowaniu skargowym. W ich ocenie przepis ten wyznacza zakres wolności od opodatkowania. Jednocześnie w zażaleniu podniesiono, że zarzut naruszenia art. 2 i art. 32 Konstytucji był w skardze powiązany z zarzutem naruszenia ustawowej wyłączności danin publicznych oraz ograniczenia prawa własności. Tym samym skarżący nie traktują tego zarzutu jako samodzielnego wzorca kontroli konstytucyjności.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania rozpatrywanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego sformułowane w zażaleniu zarzuty nie podważają ustaleń dokonanych w zakwestionowanym postanowieniu. Trybunał podkreśla, że podstawą zażalenia powinien być zarzut dotyczący uchybień, do których zdaniem skarżącego doszło przy wydawaniu zaskarżonego postanowienia.
Pierwszy zarzut zażalenia dotyczy uznania analizowanej skargi konstytucyjnej za skargę na stosowanie prawa. Trybunał w niniejszym składzie podziela stanowisko wyrażone w tym zakresie w zaskarżonym postanowieniu. Skoro skarżący powołują się w skardze na niejednolitość poglądów orzecznictwa i dowolność interpretacji zakwestionowanej regulacji na poparcie tezy o naruszeniu zasad przyzwoitej legislacji (zasady pewności prawa), jednocześnie wskazując, że istnieje – w ich przekonaniu – możliwość zgodnej z Konstytucją interpretacji tego przepisu (zob. s. 13 skargi), to w istocie jest to skarga na stosowanie prawa. Jak wskazywał bowiem Trybunał w swym orzecznictwie, dopóki istnieje możliwość nadania obowiązującym przepisom wykładni zgodnej z Konstytucją, jak również nie można jeszcze stwierdzić utrwalonego ich rozumienia w orzecznictwie sądowym, a zwłaszcza w orzecznictwie sądów najwyższych instancji, które prowadziłoby do naruszenia konstytucyjnych wolności i praw jednostek, dopóty orzekanie jest przedwczesne (zob. postanowienie z 4 kwietnia 2012 r., SK 7/10, OTK ZU nr 4/A/2012, poz. 43).
Odnosząc się do zarzutów zażalenia dotyczących możliwości uznania art. 84 Konstytucji w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 2 Konstytucji w związku z art. 32 Konstytucji za samodzielne wzorce kontroli konstytucyjności, Trybunał w niniejszym składzie podtrzymuje w całości ocenę wyrażoną w postanowieniu z 15 listopada 2012 r. Pozostaje zatem przy stanowisku, że powołanie w skardze konstytucyjnej tych wzorców kontroli wymaga jednoczesnego wskazania przez skarżącego konkretnego prawa lub wolności konstytucyjnej, mających normatywną postać konstytucyjnego prawa podmiotowego.
Warunku tego nie spełnia powołanie się na art. 84 Konstytucji w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Wskazany art. 84 Konstytucji, wbrew twierdzeniom skarżących, nie wyraża bowiem żadnego prawa lub wolności. Z treści tego przepisu wynika jedynie powszechny obowiązek ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Natomiast art. 31 ust. 3 gwarantuje określony standard kreowania przez ustawodawcę wolności i praw oraz ogólny standard korzystania z nich przez podmioty, jednak nie statuuje żadnej konkretnej wolności czy prawa (podobnie jak art. 2 i art. 32 Konstytucji), a tym samym nie może stanowić samodzielnego wzorca kontroli. W związku z powyższym powołanie tych przepisów jako pozostających ze sobą w związku nie wyczerpuje wynikającego z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK obowiązku wskazania konstytucyjnych praw lub wolności naruszonych przez zaskarżony przepis aktu normatywnego.
Pogląd taki został wyrażony w postanowieniach pełnego składu Trybunału (odnośnie do art. 84 Konstytucji zob. postanowienie TK z 16 lutego 2009 r., Ts 202/06, OTK ZU nr 1/B/2009, poz. 23; w zakresie art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji zob. postanowienie TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60; w zakresie art. 32 Konstytucji zob. postanowienie TK z 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Należy podkreślić, że – zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy o TK – odstąpienie od poglądu prawnego wyrażonego w orzeczeniu wydanym w pełnym składzie wymaga wydania orzeczenia w takim samym składzie. Tymczasem wskazane w zażaleniu orzeczenia nie są orzeczeniami wydanymi przez pełny skład TK. Argumentację skarżących w tym zakresie należało zatem uznać za nietrafną.
Należy jednocześnie podkreślić, że – jak wynika z treści skargi konstytucyjnej (s. 5 i nast.) oraz pisma będącego odpowiedzią na wezwanie do usunięcia braków – skarżący łączyli zarzut naruszenia art. 2 i art. 32 Konstytucji z naruszeniem zasad przyzwoitej legislacji i określoności prawa oraz zasad równości i niedyskryminacji (por. s. 2 pisma z 21 października 2011 r.). Tym samym argumenty zażalenia odnoszące się do powiązania tych zarzutów z naruszeniem ustawowej wyłączności danin publicznych oraz ograniczenia prawa własności Trybunał uznał za niedopuszczalne. Rozszerzenie zakresu skargi konstytucyjnej o nowe zarzuty nie jest bowiem możliwe po upływie terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK (zob. wyrok TK z 7 marca 2006 r., SK 11/05, OTK ZU nr 3/A/2006, poz. 27 i powołane tam orzecznictwo TK).

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia.