Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2013 r. w Krakowie

sprawy z wniosku M. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek apelacji wnioskodawcy M. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie Wydziału VII Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 6 września 2012 r. sygn. akt VII U 2079/11

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od M. S. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt III AUa 1527/12

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy – Wydział VII Ubezpieczeń Społecznych w K. wyrokiem z dnia 6 września 2012 r. oddalił odwołanie M. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. z dnia 14 września 2011 r., którą organ rentowy stwierdził, że odwołujący się M. S. w okresach: od 30 grudnia 1999 r. do 31 grudnia 1999 r., od 1 grudnia 2005 r. do 31 grudnia 2005 r., od 1 października 2007 r. do 30 listopada 2007 r. oraz od 1 maja 2008 r. do 31 marca 2009 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.

Sąd Okręgowy ustalił, że odwołujący się M. S. jest lekarzem weterynarii i od 1990 r. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, zajmując się głównie leczeniem dużych zwierząt gospodarskich. Odwołujący się sam prowadzi księgi rachunkowe, ujmując w nich dochody oraz wydatki, w tym stałe opłaty za osobny telefon i za energię elektryczną do lecznicy, a także ponoszone na literaturę fachową. W okresach: od 30 grudnia 1999 r. do 31 grudnia 1999 r., od 1 grudnia 2005 r. do 31 grudnia 2005 r., od 1 października 2007 r. do 30 listopada 2007r., od 1 maja 2008 r. do 31 marca 2009 r. odwołujący się prowadził działalność gospodarczą i podlegał z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, mimo że od kwietnia 2008 r. przebywał na zwolnieniu lekarskim, a w okresie od 16 października 2008 r. do 14 marca 2009 r. pobierał świadczenie rehabilitacyjne. We wskazanych zaskarżoną decyzją okresach nie zgłosił zawieszenia działalności gospodarczej ani w organie rentowym, ani też w Urzędzie Skarbowym, gdyż przez cały czas miał zamiar wrócić do pracy i z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej rozliczał koszty stałe, tj. opłaty za prąd i telefon w lecznicy. Przez cały okres choroby i pobierania świadczenia rehabilitacyjnego odwołujący się utrzymywał odrębne konto bankowe związane z przedmiotową działalnością gospodarczą, ponadto opłacał składkę zdrowotną. Sąd Okręgowy uwypuklił, że o prowadzeniu działalności gospodarczej świadczą m.in. następujące wpisy w księdze przychodów i rozchodów: grudzień 2005 r. - podatek do Urzędu Gminy w T., 26 październik 2007 r., 30 listopada 2007 r., 31 maja 2008 r., 31 lipca 2008 r. – sprzedaż, co oznacza usługę weterynaryjną i dochód z tego tytułu, opłata za telefon w dniu 11 sierpnia 2008 r., 10 października 2008 r. i w dniu 10 maja 2008 r. oraz opłaty bankowe w dniu 31 maja 2008 r., 31 sierpnia 2008 r., 31 października 2008 r. W marcu 2009 r. odwołujący się zakupił leki do lecznicy, ponieważ skończyło mu się świadczenie rehabilitacyjne i powrócił do pracy. Wpisy oznaczone zakup leków dotyczyły leków weterynaryjnych, a wpis „zakup węgla” dotyczył nabycia opału na ogrzanie lecznicy. Ponadto w okresach wskazanych w zaskarżonej decyzji odwołujący się przyjmował zgłoszenia w lecznicy o chorych zwierzętach. Odwołujący się pracował od 1982 r. do grudnia 2010 r. w (...) Centrum (...) – poprzednio (...) w Z. – na podstawie umowy o pracę, a następnie od stycznia 2011 r. do chwili obecnej na podstawie umowy zlecenia. Orzeczeniem Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w M. odwołujący się został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, ze wskazaniem, że ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od dnia 17 września 2008 r. do dnia 30 listopada 2011 r. i może podejmować zatrudnienie w warunkach pracy chronionej.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności powołując się na ugruntowane orzecznictwo Sądu Najwyższego podkreślił, iż wpis do ewidencji nie tylko "legalizuje" wykonywanie działalności gospodarczej, ale też wyznacza czasowe granice bycia przedsiębiorcą. Niemniej jednak faktyczne niewykonywanie działalności, w okresie oczekiwania na kolejne zlecenia lub w czasie ich poszukiwania nie są przerwami w prowadzeniu działalności gospodarczej i nie powodują ustania przymusu ubezpieczenia. Dlatego też brak jest podstaw by uznać, iż sporne okresy były w rzeczywistości przerwami w prowadzeniu przez odwołującego się działalności gospodarczej, które skutkowałyby ustaniem obowiązku ubezpieczenia. Sąd Okręgowy podniósł, że odwołujący się ani nie obalił domniemania prowadzenia działalności gospodarczej, wynikającego z czynnego wpisu w ewidencji, ani też nie zawiesił od dnia 20 września 2008 r. działalności na zasadzie art. 14a ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 ze zm.). Przez cały sporny okres, w tym okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego od dnia 16 października 2008 r. do dnia 14 marca 2009 r., odwołujący się prowadził faktycznie działalność gospodarczą lub pozostawał w gotowości do wykonywania takiej działalności, co potwierdzają zresztą adnotacje w księdze przychodów i rozchodów, dotyczące sprzedaży, ponoszonych kosztów, a także fakt utrzymywania firmowego konta bankowego oraz opłacanie składki zdrowotnej. W ocenie Sądu Okręgowego bez znaczenia pozostaje złożone przez odwołującego się w organie rentowym oświadczenie w dniu 7 września 2011 r., iż w okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego nie prowadził działalności gospodarczej, albowiem w świetle utrwalonego stanowiska judykatury nawet faktyczne niewykonywanie działalności gospodarczej w okresie oczekiwania na kolejne zamówienie lub w czasie poszukiwania takiego zamówienia, nie oznacza zaprzestania prowadzenia takiej działalności i nie powoduje uchylenia obowiązku ubezpieczenia społecznego. Kierując się rozważaniami dokonanymi powyżej Sąd Okręgowy powołując się na treść art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12 ust.1 oraz 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) oraz ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej ( Dz.U. Nr 101, poz. 1178) w brzmieniu obowiązującym do dnia 20 sierpnia 2004 r. i art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity: Dz. U z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 ze zm.) uznał, że brak było podstaw prawnych do zmiany zaskarżonej decyzji i na zasadzie art. 477 ¹⁴ § k.p.c. oddalił odwołanie jako nieuzasadnione. O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz.1349).

Apelację od wyroku wywiódł odwołujący się M. S. zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, polegającej na niewłaściwej ocenie zebranych w sprawie dowodów, w szczególności złożonych w sprawie zeznań i w konsekwencji ustalenie, że nie podważono domniemania prowadzenia działalności gospodarczej w okresach wskazanych w zaskarżonej decyzji, gdy tymczasem właściwa ocena złożonych w sprawie zeznań świadka B. S. i zeznań odwołującego się z uwzględnieniem dokumentacji lekarskiej i księgowej, pozwala przyjąć, iż zaprzestał on prowadzenia działalności gospodarczej w okresach wskazanych w zaskarżonej decyzji. W oparciu o tak sformułowany zarzut odwołujący się wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy zgodnie z wnioskiem zawartym w odwołaniu oraz zasądzenia na jego rzecz kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych. W uzasadnieniu apelacji odwołujący się w pierwszej kolejności podniósł, iż w spornych okresach leczył się w warunkach szpitalnych, a po wyjściu ze szpitali był niezdolny do świadczenia usług weterynaryjnych, podobnie w okresie rehabilitacji (nie osiągał w tym czasie z działalności gospodarczej żadnego dochodu). Ponadto wskazał, że nie wyrejestrował działalności, albowiem liczył, iż podejmie jej prowadzenie, gdy tylko stan jego zdrowia ulegnie poprawie. Z tego też względu utrzymywał placówkę leczniczą, ponosząc konieczne opłaty. Zdaniem odwołującego się złożone przez niego i jego żonę B. S. zeznania podważają poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne i świadczą o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego, ponieważ zaskarżonym wyrokiem Sąd pierwszej instancji wyjaśnił wszystkie istotne okoliczności sprawy i dokonał właściwych ustaleń faktycznych, stosownie do art. 233 § 1 k.p.c.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

W rozpoznawanej sprawie wbrew odmiennym twierdzeniom odwołującego się brak jest podstaw do uwzględnienia wywiedzionych w apelacji zarzutów naruszenia zaskarżonym wyrokiem przepisów prawa procesowego. W szczególności w świetle dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. całkowicie bezzasadny okazał się zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów polegający na dokonaniu niewłaściwej oceny zebranych dowodów, w tym zeznań świadka B. S. i odwołującego się. Podkreślenia wymaga, że zgodnie z utrwalonym poglądem judykatury w myśl zasady swobodnej oceny dowodów, sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów stosownie do własnego przekonania, w oparciu o wszechstronne rozważenie zebranego w sprawie materiału, a więc biorąc pod uwagę wszystkie dowody przeprowadzone w postępowaniu oraz wszelkie – mające znaczenie dla ich mocy i wiarygodności – okoliczności towarzyszące ich przeprowadzaniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2002 r., IV CKN 1218/00, LEX nr 80266). Granice swobodnej oceny dowodów winny być wyznaczone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, w świetle których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych, a wiążąc ich moc i wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000 nr 17, poz. 655). W związku z powyższym do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby strona apelująca wykazała Sądowi pierwszej instancji uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2005 r., II CK 385/04, LEX nr 603752). Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to taka ocena dowodów nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 k.p.c., choćby dowiedzione zostało, że z tego samego materiału dałoby się wysnuć równie logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wnioski odmienne. Tylko w przypadku wykazania, że brak jest powiązania, w świetle kryteriów wyżej wzmiankowanych, przyjętych wniosków z zebranym materiałem dowodowym, możliwe jest skuteczne podważenie oceny dowodów dokonanej przez sąd; nie jest tu wystarczająca sama polemika naprowadzająca wnioski odmienne, lecz wymagane jest wskazanie, w czym wyraża się brak logiki lub uchybienie regułom doświadczenia życiowego w przyjęciu wniosków kwestionowanych (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2005 r., I UK 137/04, LEX nr 602671).

Należy mieć na względzie, że odwołujący się kwestionując ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego w przedmiocie prowadzenia przez niego działalności gospodarczej w okresach wskazanych w decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. z dnia 14 września 2011 r., powołuje się przede wszystkim na złożone przez siebie i żonę zeznania, z których jednoznacznie wynika, że ponosił koszty stałe związane z prowadzeniem lecznicy, kupował lekarstwa, świadczył usługi, gdy zgłaszali się właściciele chorych zwierząt, co potwierdza prowadzenie działalności gospodarczej i w świetle art. 6 ust.1 pkt 5 i art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz.1585 ze zm.) rodzi obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu. Uznać zatem należy, że odwołujący się poza odmienną interpretacją złożonych przez niego i świadka zeznań nie przedstawił żadnego dowodu, który mógłby podważać ustalenia dokonane przez Sąd pierwszej instancji i ocenę wiarygodności dowodów przeprowadzonych w sprawie.

Należy w tym miejscu podkreślić, że prowadzenie działalności gospodarczej w rozumieniu art. 13 pkt. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych obejmowało nie tylko faktyczne wykonywanie czynności należących do zakresu tej działalności, lecz także czynności zmierzające do zaistnienia takich czynności gospodarczych, a faktyczne niewykonywanie działalności gospodarczej w czasie oczekiwania na kolejne zamówienie lub w czasie ich poszukiwania, nie oznaczało zaprzestania prowadzenia takiej działalności i nie powodowało uchylenia obowiązku ubezpieczenia społecznego. Obowiązek ubezpieczenia społecznego osoby prowadzącej działalność gospodarczą wynikał bowiem z przepisów prawa i nie był uzależniony od woli ubezpieczonego lub organu rentowego (tak postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2003 r., II UK 111/03, M.P.Pr.-wkł. 2004 nr 7, poz.16; z dnia 25 lutego 2008 r., I UK 342/07, LEX nr 846128 oraz wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 16 maja 2006 r., I UK 289/05, OSNP 2007 nr 11-12, poz. 168; z dnia 19 marca 2007 r., III UK 133/06, OSNP 2008 nr 7-8, poz. 114; z dnia 14 września 2007 r., III UK 35/07, LEX nr 483284; z dnia 8 grudnia 2009 r., I UK 179/09, LEX nr 585712). Ponadto ocena, czy działalność gospodarcza rzeczywiście była wykonywana (a więc także czy zaistniała przerwa w jej prowadzeniu) należała do sfery ustaleń faktycznych, a istnienie wpisu do ewidencji prowadziło do domniemania prawnego, według którego osoba wpisana do ewidencji, która nie zgłosiła zawiadomienia o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, traktowana była jako prowadząca taką działalność. W konsekwencji domniemywa się, że skoro nie nastąpiło wykreślenie działalności gospodarczej z ewidencji, to działalność ta była faktycznie prowadzona i w związku z tym istniał obowiązek zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2005 r., I UK 105/04, OSNP 2005 nr 13, poz. 198; z dnia 25 listopada 2005 r., I UK 80/05, OSNP 2006 nr 19-20, poz. 309; z dnia 30 listopada 2005 r., I UK 95/05, OSNP 2006 nr 19-20, poz. 311). Domniemanie to mogło być obalone w drodze przeprowadzenia przeciwdowodu, który obciąża stronę twierdzącą o faktach przeciwnych twierdzeniom wynikającym z domniemania. Dopiero od dnia 20 września 2008 r. na mocy art. 14a ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej ustawodawca umożliwił przedsiębiorcom zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej ze skutkiem w sferze ubezpieczeń społecznych i w świetle cytowanego powyżej przepisu wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, przyjmować należności i regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, zbywać własne środki trwałe i wyposażenia, uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej, wykonywać wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa, osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej.

W świetle przeprowadzonego w niniejszej sprawie postępowania dowodowego uznać należy, że odwołujący się w czasie prowadzonego postępowania dowodowego nie wykazał, że działalności gospodarczej w spornych okresach nie prowadził. Wskazać należy, iż ze złożonych przez odwołującego się na rozprawie w dniu 27 sierpnia 2012 r. zeznań wprost wynika, że nie zawieszał działalności gospodarczej w okresach choroby, gdyż liczył na powrót do pracy, a „…jeżeli w danym miesiącu jest adnotacja sprzedaż, to musiały to być świadczone usługi weterynaryjne”. O prowadzeniu działalności gospodarczej, co trafnie zauważył Sąd pierwszej instancji, świadczą jednoznacznie zapisy w księdze przychodów i rozchodów. Z ujawnionych w niej wpisów wynika między innymi, iż w miesiącu maju i lipcu 2008 r., odwołujący się świadczył usługi weterynaryjne, uzyskując z tego tytułu przychód, mimo że przebywał wówczas na zwolnieniu lekarskim i jak sugeruje w uzasadnieniu apelacji przebywanie na zwolnieniu lekarskim powinno przemawiać za tym, że takiej działalności nie prowadził. Zeznania te niewątpliwie potwierdzają, iż działalność gospodarcza w rozumieniu art. 13 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych cały czas była przez odwołującego się prowadzona. Odwołujący się wyraźnie oświadczył, że nie likwidował działalności gospodarczej, gdyż miał zamiar jej dalszego prowadzenia, a przejawem tego zamiaru, było podejmowanie przez niego działań zmierzających do zapewnienia stanu umożliwiającego skorzystania z jego usług w każdym czasie i takie usługi min. świadczył właśnie w czasie zwolnienia lekarskiego i uzyskiwał z tego tytułu przychód. Godzi się w tym miejscu nadmienić, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 czerwca 2011 r., II UK 377/10 (OSNP 2012 nr 15 -16, poz. 203) stwierdził, że w okresie zawieszenia przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny na zasadzie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, albowiem zawarte w niej zarzuty były bezpodstawne.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie art. 108 § 1 k.p.c. w związku z art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 11 ust. 2 w związku z § 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ( Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).