Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 7 listopada 2013 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Grażyna Wołosowicz

Sędziowie: SSO Barbara Puchalska

SSO Bogdan Łaszkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2013 roku w Białymstoku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Skarbu Państwa – Nadleśnictwa S.

przeciwko A. O. i G. O.

o wydanie

na skutek skargi pozwanych

o wznowienie postępowania w sprawie II Ca 543/13

zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 30 sierpnia 2013 roku

postanawia:

I.  odrzucić skargę;

II.  oddalić wniosek o wstrzymanie wykonalności wyroku.

UZASADNIENIE

Pozwani A. O. i G. O. złożyli skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 30 sierpnia 2013 roku w sprawie II Ca 543/13, którym oddalono ich apelację od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 26 lutego 2013 roku, w sprawie XI C 2295/12. W uzasadnieniu skargi pozwani wskazali, że rozstrzygnięcie w ich sprawie zostało „oparte na dokumencie podrobionym lub przerobionym”. Jednocześnie podali, że w toczącym się postępowaniu zostali pozbawieni możliwości obrony swoich praw.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga podlega odrzuceniu.

Na wstępie wyjaśnienia wymaga, że skarga o wznowienie postępowania jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia służącym wzruszeniu prawomocnych orzeczeń. Nadzwyczajny charakter tego środka prawnego, skierowanego przeciwko prawomocnemu orzeczeniu powoduje, że wznowienie postępowania sądowego może nastąpić wyłącznie z powodów określonych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego. Przepisy art. 401, 401 ¹ i 403 k.p.c. wymieniając podstawy wznowienia postępowania tworzą zamknięty katalog. W związku z tym, oparcie skargi na innych podstawach niż wymienione w tych przepisach jest niedopuszczalne.

Przed przystąpieniem do merytorycznego rozpoznawania skargi o wznowienie postępowania Sąd bada, czy zostały spełnione konieczne warunki umożliwiające jej rozpoznanie. Sąd ustala przede wszystkim, czy skarga została wniesiona w ustawowym terminie oraz czy skarga oparta jest na ustawowych podstawach. Sprawdzeniu przez Sąd podlega nie tylko fakt, czy strona powołała w piśmie procesowym odpowiedni przepis dotyczący wznowienia postępowania, ale również przytoczenie takich okoliczności, które uzasadniałyby jego powołanie (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1999 roku, w sprawie I PKN 671/99 – OSNAPiUS 2001/19/588, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1999 roku, w sprawie III AO 5/99 – OSNAPiUS 2000/14/564 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2007 roku, w sprawie III CSK 56/07 – Lex nr 334985).

Warunkiem rozpatrywania zasadności skargi jest spełnienie warunków określonych w art. 410 § 1 k.p.c. Brak któregokolwiek z nich sprawia, że merytoryczne rozpoznanie skargi jest niemożliwe i skarga taka podlega odrzuceniu. Termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania wynosi 3 miesiące i liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji – od dnia, w którym strona, jej organ lub przedstawiciel ustawowy dowiedziała się o wyroku (art. 407 § 1 k.p.c.). W sprawie, pozwani jako podstawę wznowienia wskazali przepis art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c., a zatem termin do wniesienia skargi liczy się od dnia dowiedzenia się przez nich o podstawie wznowienia. Tymczasem, okoliczności związane z zakwestionowanym przez nich dokumentem protokołu rozprawy przed Sądem Rejonowym z dnia 22 stycznia 2013 roku pozwani zgłosili już w piśmie procesowym z dnia 20 września 2013 roku (k. 297). Skargę o wznowienie postępowania wnieśli natomiast w dniu 10 października 2013 roku, a zatem z zachowaniem ustawowego terminu.

Jednocześnie, analiza skargi pozwanych prowadzi do wniosku, że nie została ona oparta na ustawowych przesłankach wskazanych w art. 401 pkt 2 k.p.c. i art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c. Stwierdzenie dopuszczalności wznowienia nie ogranicza się bowiem do badania, czy wskazane przez wnoszącego skargę okoliczności oparte są na przewidzianej w ustawie podstawie wznowienia, ale obejmuje badanie i ustalenie, czy podstawa wznowienia rzeczywiście istnieje (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2011 roku, w sprawie II PZ 65/07, OSNP 2009/17 – 18/233, Lex nr 490340, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2011 roku, w sprawie II UZ 47/10, Lex nr 844755, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lipca 2008 roku, w sprawie II UZ 33/08, Lex nr 786454, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2009 roku, w sprawie II PZ 42/08, Lex nr 784197, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2008 roku, w sprawie II PZ 65/07, OSNP 2009/17-18/233, Lex nr 490340). Powyższe oznacza, że ukształtowanie przez pozwanych podstaw wznowienia w sposób odpowiadający przepisom art. 401 – 404 k.p.c. nie oznacza jeszcze oparcia skargi na ustawowej podstawie wznowienia, w sytuacji gdy podnoszona przez skarżących podstawa w istocie nie zachodzi.

W pierwszej kolejności, jako podstawę wznowienia postępowania pozwani wskazali, iż wyrok w ich sprawie „został oparty na dokumencie podrobionym lub przerobionym”, jakim w ich ocenie był protokół rozprawy, która w dniu 22 stycznia 2013 roku odbyła się przed Sądem Rejonowym. Zgodnie z art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c. można żądać wznowienia na tej podstawie, że wyrok został oparty na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym. Wyjaśnić trzeba, że pojęcie podrobienia dokumentu odnosi się do etapu jego powstania, w którym dokument jest sporządzany przez określony podmiot i w odpowiedniej formie. Podrobienie dokumentu polega na sporządzeniu go przez inny podmiot niż ten, na który wskazuje treść dokumentu i od którego ma pochodzić (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2007 roku, III CSK 56/07, Lex 334985), o czym w sprawie nie było nawet mowy. Przerobienie dokumentu oznacza natomiast wprowadzenie zmian w treści dokumentu sporządzonego przez podmiot faktycznie oznaczony w tym dokumencie (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 1997 roku, III CKN 85/97, OSNC 1997, Nr 11, poz. 182). Przerobienie dokumentu, o jakim mowa w art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c. polega więc na nadaniu mu innej niż pierwotna treści, czyli wpisaniu w jej miejsce innej lub poprawieniu istniejącej. W ocenie Sądu Okręgowego, skarżący nie wykazali faktu przerobienia zakwestionowanego przez nich dokumentu, ograniczając się wyłącznie do gołosłownego negowania jego treści, co w żadnym razie nie mogło przynieść oczekiwanego przez nich rezultatu. Tym bardziej, że protokół rozprawy jest dokumentem urzędowym, który zgodnie z art. 244 § 1 k.p.c., stanowi dowód tego, co zostało w nim urzędowo zaświadczone (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2010 roku, III CSK 178/09, Lex 852664). Dodatkowo, nie mogło ujść uwadze, że wcześniej pozwani nie składali wniosku o sprostowanie rozprawy z dnia 22 stycznia 2013 roku, a zatem jego treść jak do tej pory nie budziła ich wątpliwości.

Jednocześnie, we wniesionej skardze pozwani zgłosili, że w toku postępowania zostali pozbawieni możliwości obrony swoich praw. W ocenie Sądu Okręgowego, w ten sposób skarżący konstruują kolejną podstawę do wznowienia postępowania, tym razem w oparciu o przepis art. 401 pkt 2 k.p.c. W myśl przywołanego przepisu, można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności, jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana bądź jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się wyroku niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe. W świetle ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego, strona zostaje pozbawiona możności działania tylko wtedy, gdy doszło do całkowitego pozbawienia jej możności obrony swoich praw, a więc gdy znalazła się w takiej sytuacji, która uniemożliwiła, a nie tylko utrudniła lub ograniczyła popieranie przed sądem dochodzonych żądań lub obronę przed zarzutami strony przeciwnej (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1999 roku, II UKN 174/99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 1998 roku, I PKN 521/97, OSNAPiUS 1999 nr 6, poz. 203, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 października 1998 roku, I PKN 359/98, OSNAPiUS 1999 nr 21, poz. 681). Nie ulega wątpliwości, że takie pozbawienie skarżących możności działania w sprawie nie miało miejsca. Szczegółowa analiza akt postępowania wskazuje bowiem, że aktywnie uczestniczyli oni w toczącym się postępowaniu, czynnie broniąc się przed żądaniem pozwu. Fakt, że podjęte przez nich zabiegi nie skutkowały oddaleniem powództwa w sprawie w żadnym razie nie może być utożsamiany z pozbawieniem pozwanych możności obrony swoich praw. Sformułowana podstawa wznowienia jest tym bardziej chybiona, jeśli zauważyć, że koncentruje się ona na podnoszeniu merytorycznych zarzutów przeciwko trafności prawomocnego orzeczenia Sądu, co na obecnym etapie postępowania jest już niedopuszczalne.

Jedynie na marginesie zauważyć należy, że złożone przez skarżących w dniu 5 listopada 2012 roku pismo kierowane do nich przez powoda stanowi jedynie logiczną konsekwencję uprawomocnienia się wydanego w sprawie wyroku i nie ma znaczenia dla oceny zasadności wniesionej przez pozwanych skargi (k. 12).

Mając na uwadze powyższe, skarga wniesiona przez pozwanych jako nieoparta na ustawowej podstawie wznowienia, podlegała odrzuceniu na podstawie art. 410 § 1 k.p.c.

Z uwagi na powyższe na uwzględnienie nie zasługiwał także wniosek skarżących o wstrzymanie wykonania orzeczenia w sprawie. W myśl art. 414 k.p.c. wniesienie skargi o wznowienie postępowania nie tamuje wykonania zaskarżonego wyroku. Sąd jednak na wniosek strony może wstrzymać wykonanie wyroku, w razie uprawdopodobnienia, że skarżącemu grozi niepowetowana szkoda.

Uprawdopodobnienie to namiastka dowodu, wskazująca na możliwość zaistnienia niepowetowanej szkody. Co do zasady, uprawdopodobnienie nie może jednak opierać się jedynie na samych twierdzeniach strony, jak w niniejszej sprawie.

Z uwagi na powyższe orzeczono jak w sentencji postanowienia.