Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku w I Wydziale Cywilnym

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariusz Bartnik

Protokolant: st. sekr. sąd. Aneta Graban

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 01 października 2013 r. w Gdańsku

sprawy z powództwa (...) S.A. w G.

przeciwko Gminie Miasta G.

o zapłatę,

1 ) zasądza od pozwanej Gminy Miasta G. na rzecz powoda (...) S.A. w G. kwotę 75.050 zł ( siedemdziesiąt pięć tysięcy pięćdziesiąt złotych 00/100 ) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 września 2012 roku do dnia zapłaty,

2 ) zasądza od pozwanej Gminy Miasta G. na rzecz powoda (...) S.A. w G. kwotę 3.753 zł ( trzy tysiące siedemset pięćdziesiąt trzy złote 00/100 ) tytułem kosztów sądowych oraz kwotę 3.600 zł ( trzy tysiące sześćset złotych ) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

W dniu 15 maja 2013 r. powód - (...) S.A. z siedzibą w G. wniósł pozew przeciwko pozwanemu Gminie Miasta G., domagając się zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 75.050 zł wraz z ustawowymi odsetkami do dnia 20 września 2012 r. do dnia zapłaty oraz kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych z uwzględnieniem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w ramach prowadzonego przedsiębiorstwa leasingowego nabywa używane pojazdy sprowadzane z innych państw członkowskich Unii Europejskiej, a następnie dokonuje ich pierwszej rejestracji w Polsce.

Dla części powyższych samochodów organem rejestrującym był Prezydent Miasta G.. Z kolei jednym z dokumentów, na podstawie których dokonuje się rejestracji pojazdu, jest karta pojazdu. Na podstawie art. 77 ust. 3 w zw. z art. 77 ust. 1 ustawy - Prawo o ruchu drogowym, kartę pojazdu dla pojazdu samochodowego, innego niż samochód nowy wprowadzony do obrotu handlowego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wydaje, za opłatą i po uiszczeniu opłaty ewidencyjnej, właściwy w sprawach rejestracji starosta przy pierwszej rejestracji pojazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Wysokość opłat, w okresie objętym sporem, była określona:

" na kwotę 1.000 zł - na podstawie § 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 4 marca 2002 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu;

" na kwotę 500 zł - na podstawie § 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu.

Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2006 r. (U 6/2004, OTK ZU 2006/1A poz. 3) Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż § 1 ust. rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 4 marca 2002 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu jest niezgodny z art. 77 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz z art. 92 ust. 1 i art. 217 Konstytucji RP. Z kolei ETS w wyroku z dnia 10 grudnia 2007 r. stwierdził, że art. 90 akapit pierwszy TWE należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on opłacie, takiej jak przewidziana w § 1 ust. 1

rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, która to opłata w praktyce jest nakładana w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego przywiezionego z innego państwa członkowskiego, lecz nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już zarejestrowany.

Z dniem 15 kwietnia 2006 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 marca 2006 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, zgodnie z którym za wydanie karty pojazdu przy pierwszej rejestracji pojazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej organ rejestrujący pobiera opłatę w wysokości 75 zł.

W związku z powyższym opłata uiszczona od każdego z samochodów powoda, w części ponad kwotę 75 zł, była świadczeniem nienależnym i pozwany - jako wzbogacony na skutek jej pobrania - jest zobowiązany jej zwrotu. W konsekwencji, należność powoda stanowi różnicę pomiędzy opłatą pobraną (500 zł lub 1000 zł) a rzeczywiście przypadającą pozwanemu (75 zł) i w stosunku do wszystkich pojazdów objętych pozwem.

Zwrot świadczenia nienależnego powinien zaś nastąpić niezwłocznie po wezwaniu dłużnika, wobec czego powód dochodzi odsetek ustawowych od dnia 20 września 2012 r., gdyż ostatnie z trzech pierwszych wezwań do zwrotu nienależnych świadczeń zostało pozwanemu doręczone w dniu 19 września 2012 r.

(pozew, k. 2-10)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany podniósł, że roszczenia powoda jako pozostające w związku z prowadzona przez niego działalnością gospodarczą uległy przedawnieniu, z uwagi na upływ 3 lat od momentu zajścia zdarzenia powodującego uznanie wskazanych przez powoda świadczeń za nienależne.

Niezależnie od powyższego, wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 stycznia 2006 r. nie może automatycznie przesądzać o istnieniu obowiązku zwrotu na rzecz powoda części opłaty za wydanie karty pojazdu, gdy Trybunał odroczył utratę mocy obowiązującej przepisu stanowiącego podstawę jej pobrania do dnia 1 maja 2006 r. W związku z tym przedmiotowy wyrok nie może być podstawą do kwestionowania wcześniej zapadłych rozstrzygnięć. Jednocześnie pozwany będąc organem administracji publicznej nie ma kompetencji do rozstrzygania, czy obowiązujące w tym zakresie akty wykonawcze są zgodne z Konstytucją, jak również nawet do odmowy stosowania przepisów prawa w wypadku ich sprzeczności z Konstytucją. Pobranie przez organ opłaty w wysokości innej niż określona w przepisach rozporządzenia należałoby również uznać za naruszające dyscyplinę finansów publicznych. Nie ulega zaś wątpliwości, że w dacie wydania powodowi kart pojazdu obowiązywały przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu określające wysokość tej opłaty na kwotę 500 zł, a ich konstytucyjność nie była kwestionowana w dacie pobrania opłaty.

(odpowiedź na pozew, k. 136-138)

Powód ustosunkowując się do odpowiedzi na pozew, w piśmie procesowym z dnia 12 września 2013 r. podtrzymał żądanie pozwu i powołując się na stanowisko Sądu Najwyższego wskazał, że roszczenie przedsiębiorcy o zwrot nienależnie pobranej opłaty z tytułu wydania karty pojazdu, uiszczonej w związku z rejestracja pojazdu sprowadzonego w ramach działalności gospodarczej z państwa będącego członkiem Unii Europejskiej, nie jest roszczeniem związanym z prowadzeniem działalności w rozumieniu art. 118 k.c. Zatem, zdaniem powoda, zgłoszony zarzut przedawnianie jest chybiony. Podniósł również, że w przypadku sprzeczności przepisu regulującego pobierania opłaty za kartę pojazdu z prawem wspólnotowym ocena, że skutki wyroku Trybunału Konstytucyjnego odraczającego utratę mocy obowiązującej przepisy mają charakter prospektywny, nie wyłącza jeszcze możliwości dochodzenia roszczenia związanego z pobraniem takiej opłaty.

(k. 146-148)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) S.A. z siedzibą w G. (powód) prowadzi działalność gospodarczą w zakresie, m.in. sprzedaży hurtowej i detalicznej pojazdów samochodowych, leasingu finansowego oraz wynajmu i dzierżawy samochód osobowych, furgonetek i pozostałych pojazdów samochodowych.

(dowód: informacja z KRS odpowiadająca odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców, k. 14-18)

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej powód nabywał używane pojazdy sprowadzane z innych państw członkowskich Unii Europejskiej, a następnie dokonywał ich pierwszej rejestracji na terytorium Polski, w tym w Urzędzie Miejskim w G.. Dla części powyższych samochodów organem rejestrującym był bowiem Prezydent Miasta G..

W związku z pierwszą rejestracją pojazdów, na podstawie art. 77 ust. 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym, dla każdego z pojazdów została wydana karta pojazdu, za którą § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 4 marca 2002 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (uchylonego z dniem 21 sierpnia 2003 r.), a następnie § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu przewidywał opłatę w wysokości 500 zł. Przy tym, dla pojazdu niedopuszczonego do ruchu lub dopuszczonego do ruchu czasowo albo warunkowo w państwie pochodzenia § 1 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 4 marca 2002 r. przewidywał opłatę w wysokości 1.000,00 zł.

(okoliczności bezsporne)

Zgodnie z powyższym, w okresie od dnia 15 maja 2003 r. do dnia 14 kwietnia 2006 r. za wydanie kart pojazdu dla 9 samochodów powód uiścił opłatę w wysokości po 1.000 zł za każdy pojazd, a za wydanie kart pojazdu dla 157 samochodów uiścił opłatę w wysokości po 500 zł za każdy pojazd.

(dowód : dowody wpłaty, k. 19-106)

W dniu 17 stycznia 2006 r. Trybunał Konstytucyjny w sprawie U 6/04 wydał wyrok stwierdzający niezgodność § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz. U. Nr 137, poz. 1310):

a) z art. 77 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, Nr 175, poz. 1462, Nr 179, poz. 1486 i Nr 180, poz. 1494 i 1497),

b) z art. 92 ust. 1 i art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Przy czym Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepis powołanego rozporządzenia traci moc obowiązującą z dniem 1 maja 2006 r.

Z kolei w dniu 28 marca 2006 r. Minister Transportu i Budownictwa wydał rozporządzenie w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, które weszło w życie w dniu 15 kwietnia 2006 r. i spowodowało utratę mocy obowiązującej rozporządzenia z dnia 28 lipca 2003 r. Nowe rozporządzenie przewidywało stawkę 75 zł za kartę pojazdu.

(bezsporne)

W związku z powyższym, w dniu 28 sierpnia 2012 r. powód wystąpił do pozwanego z wnioskiem o dokonanie zwrotu nienależnie pobranych opłat za wydanie kart pojazdów do 37 samochodów wymienionych w piśmie z dnia 27 sierpnia 2012 r., w łącznej kwocie 15.725 zł. Natomiast w dniu 11 września 2012 r. powód zwrócił się o zwrot nienależnie pobranych opłat za wydanie kart pojazdów do dalszych 103 samochodów, w łącznej kwocie 42.275,00 zł.

Z kolei w dniu 19 września 2012 r. powód złożył wniosek o dokonanie zwrotu nienależnie pobranych opłat za wydanie kart pojazdów do kolejnych 37 samochodów, w łącznej kwocie 21.725,00 zł.

(dowód: pismo powoda z dnia 27.08.2012 r., k. 107,

pismo powoda z dnia 10.09.2012 r. wraz z załącznikiem, k. 108-109,

pismo powoda z dnia 19.09.2012 r. wraz z załącznikiem, k. 110-111)

W odpowiedzi na złożone wnioski pozwany wskazał na brak podstaw do zwrotu żądanych kwot.

(dowód: pismo pozwanego z dnia 21.09.2012 r., k. 112,

pismo pozwanego z dnia 03.10.2012 r., k. 113,

pismo pozwanego z dnia 05.10.2012 r., k. 114)

W dniu 9 maja 2013 r. pełnomocnik powoda wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 84.725 zł tytułem zwrotu nienależnego świadczenie, w nieprzekraczalnym terminie do dnia 13 maja 2013 r., wskazując że wymieniona kwota stanowi sumę nienależnych opłat uiszczonych przez powoda za wydanie kart pojazdów do samochodów wymienionych w piśmie z dnia 9 maja 2013 r. (w ilości 177 szt.).

(dowód: pismo pełnomocnika powoda z dnia 09.05.2013 r., k. 115-121)

Przy tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd zważył co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów, przedłożonych w toku postępowania. Dokumenty te dotyczące wpisu powoda do rejestru przedsiębiorców KRS, wysokości i okresu dokonania opłat za karty pojazdów, żądania ich zwrotu w części jako nienależnie pobranych oraz stanowiska pozwanego w tej mierze, nie budziły wątpliwości Sądu w zakresie ich pochodzenia i treści, a także nie były kwestionowane przez strony.

Sąd uwzględnił również bezsporne okoliczności dotyczące faktu nabycia i sprowadzenia przez powoda, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, używanych pojazdów z innych państw członkowskich Unii Europejskiej, a następnie dokonania ich pierwszej rejestracji na terytorium Polski, w tym w Urzędzie Miejskim w G.. Nadto Sąd uwzględnił bezsporną treść rozporządzeń dotyczącą wysokości opłaty za wydanie karty pojazdu, jak i bezsporny fakt wydania w dniu 17 stycznia 2006 r. przez Trybunał Konstytucyjny wyroku w sprawie U 6/04 dotyczącego zgodności § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu z ustawą z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym oraz Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej.

Powództwo zasługuje w całości na uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie powód wystąpił z roszczeniem zapłaty kwoty 75.050 zł wraz z ustawowymi odsetkami do dnia 20 września 2012 r. do dnia zapłaty - tytułem nienależnie pobranych opłat za wydanie kart pojazdów. Jako podstawę prawną roszczenia powoda wskazano zaś art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c.

Mając to na uwadze należy na wstępie wskazać, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego nie budzi wątpliwości dopuszczalność drogi sądowej do dochodzenia roszczenia o zapłatę, którego podstawę stanowi nienależne pobranie opłaty za wydanie karty pojazdu, określonej w § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 roku w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (zob. wyrok SN z dnia 17.10.2012 r., I CNP 13/12; LEX nr 1293664; uchwała SN z dnia 06.06.2012 r., III CZP 24/12, OSNC 2013/1/5; a także uchwała SN z dnia 16.05.2007 r., III CZP 35/07; OSNC 2008/7-8/72). Nie kwestionuje się również, że podstawę prawną roszczeń zgłaszanych na tej drodze stanowić może art. 410 § 2 k.c. (zob. uzasadnienie wyroku SN z dnia 11.05.2012 r., II CNP 65/11, LEX nr 1238082; a także uchwała SN z dnia 25.11.2011 r., III CZP 67/11, LEX nr 1027885). Charakter prawny opłaty jako z natury swojej należności publicznoprawnej, nie mającej źródła w żadnym zdarzeniu cywilnoprawnym, sprawia bowiem, że dochodzenie zwrotu podlega przepisom prawa cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu (nienależnym świadczeniu), które staje się źródłem zobowiązania.

Z treści art. 410 § 1 i 2 k.c. wynika, że przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego, z którym mamy do czynienia wówczas, gdy ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Jak już ustalono, w okresie od dnia 15 maja 2003 r. do dnia 14 kwietnia 2006 r. za wydanie kart pojazdu dla 9 samochodów powód uiścił opłatę w wysokości po 1.000 zł za każdy pojazd, a za wydanie kart pojazdu dla 157 samochodów uiścił opłatę w wysokości po 500 zł za każdy pojazd. Wysokość przedmiotowych opłat wynikała zaś z rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 4 marca 2002 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu oraz rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu.

W ocenie powoda, wskazane opłaty za kartę pojazdu od każdego z samochodów zostały jednak pobrane na podstawie niekonstytucyjnych i sprzecznych z prawem wspólnotowym przepisów § 1 ust. 1 w/w rozporządzeń, a należna za wydanie karty pojazdu opłata powinna wynosić 75 zł, zgodnie z rozporządzeniem Minister Transportu i Budownictwa z dnia 28 marca 2006 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu.

W tym kontekście godzi się zauważyć, że wspomnianym już wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 stycznia 2006 r. w sprawie o sygn. akt U 6/04 przepis § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu wprowadzający opłatę w kwocie 500 zł został uznany za niezgodny z art. 77 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 ustawy z dnia 20 czerwca 1997r. Prawo o ruchu drogowym oraz z art. 92 ust. 1 i art. 217 Konstytucji RP. Ustalona w tym przepisie wysokość opłaty za wydanie karty pojazdu uwzględniała bowiem dodatkowo inne koszty administracji publicznej, nie przewidziane w ustawowym upoważnieniu. Tym samym jej wysokość została określona z przekroczeniem delegacji ustawowej. W części wynikającej z jej podwyższenia opłata ta w istocie stanowiła daninę publiczną, której wprowadzenie zarezerwowane jest dla aktów prawnych o randze ustawy.

Ponadto, postanowieniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 10 grudnia 2007 r., C-134/07, w sprawie P. K. przeciwko Gminie Miasta J., przepis § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu został uznany za sprzeczny z prawem unijnym. Trybunał Sprawiedliwości uznał, że obowiązek uiszczenia opłaty za wydanie karty pojazdu dla używanego pojazdu sprowadzonego do Polski z któregoś z państw Unii Europejskiej został ustalony na wyższym poziomie (500 zł) niż tożsamy obowiązek dotyczący pojazdów używanych kupionych w Polsce (75 zł), a to oznacza, że opłata pobierana za wydanie karty pojazdu dla samochodów używanych sprowadzonych do Polski miała cechy ukrytego podatku importowego, którego wprowadzenie naruszało swobodę przepływu towarów, zadeklarowaną w art. 90 TFUE.

Powyższe potwierdza zatem jednoznacznie tezę, że przepis § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, stanowiący jedną z podstaw poboru od powoda przedmiotowych opłat, był niekonstytucyjny i sprzeczny z prawem wspólnotowym. Przedmiotowa konstatacja nie przesądza jednak o zasadności dochodzonego roszczenia.

W tym miejscu należy bowiem rozważyć zasadność zarzutów postawionych przez pozwanego, który podniósł, że roszczenia powoda jako pozostające w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą uległy przedawnieniu, z uwagi na upływ 3 lat od momentu zajścia zdarzenia powodującego uznanie wskazanych przez powoda świadczeń za nienależne, a nadto, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 stycznia 2006 r. nie może automatycznie przesądzać o istnieniu obowiązku zwrotu na rzecz powoda części opłaty za wydanie karty pojazdu, gdy Trybunał odroczył utratę mocy obowiązującej przepisu stanowiącego podstawę jej pobrania do dnia 1 maja 2006 r.

Na gruncie pierwszego z postawionych zarzutów należy wskazać, że kwestia przedawnienia roszczenia przedsiębiorcy o zwrot nienależnie pobranej opłaty z tytułu wydania karty pojazdu, uiszczonej w związku z rejestracja pojazdu sprowadzonego w ramach działalności gospodarczej z państwa będącego członkiem Unii Europejskiej, stanowiła przedmiot rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego w uchwale z dnia 25 listopada 2011 r. (III CZP 67/11, OSNC 2012/6/69).

W powołanym orzeczeniu Sąd Najwyższy stwierdził, że roszczenie przedsiębiorcy o zwrot nienależnie pobranej opłaty z tytułu wydania karty pojazdu, uiszczonej w związku z rejestracją pojazdu sprowadzonego w ramach działalności gospodarczej z państwa będącego członkiem Unii Europejskiej, nie jest roszczeniem związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 118 k.c.

Roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, w tym oparte na konstrukcji nienależnego świadczenia, mogą być wprawdzie zakwalifikowane jako pozostające w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej i w konsekwencji przedawniać się w terminie trzech lat. Niemniej obowiązek uiszczenia opłaty za wydanie kart pojazdu na podstawie § 1 ust. 1 rozporządzenia z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za wydanie karty pojazdu nie ma żadnego związku ze statusem podmiotu występującego o wydanie karty pojazdu, a w szczególności z tym, czy podmiot ten prowadzi działalność gospodarczą. Dla powstania i wysokości tego obowiązku nie ma też znaczenia przeznaczenie pojazdów, dla których wydawana jest karta. Obowiązek uiszczenia opłaty za wydanie karty pojazdu powstaje bowiem w sprawie administracyjnej dotyczącej zarejestrowania pojazdu i istnieje w relacji pomiędzy stroną tego postępowania administracyjnego a organem administracji, w którego zakresie kompetencji pozostaje zarejestrowanie pojazdu i pobranie opłaty za wydanie karty pojazdu (zob. uzasadnienie w/w uchwały SN).

W analizowanym przypadku roszczenie ma niewątpliwie związek z relacją publicznoprawną łączącą strony - uiszczenie opłaty za kartę pojazdu nastąpiło na podstawie nakazu jej wniesienia, wydanego przez organ państwowy, w toku trwającego postępowania administracyjnego, nie zaś w wyniku dokonania czynności cywilnoprawnej, której podstawa następnie odpadła. Dochodzone roszczenie nie jest więc pochodną stosunku prawnego, powstającego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a jedynym celem uiszczenia tej opłaty jest uzyskanie dokumentu w postaci karty pojazdu, po zakończeniu postępowania administracyjnego zmierzającego do jego zarejestrowania (zob. uzasadnienie w/w uchwały SN).

Powyższe prowadzi zatem do wniosku, że roszczenie powoda jako przedsiębiorcy o zwrot nienależnie pobranej opłaty z tytułu wydania karty pojazdu, uiszczonej w związku z rejestracją pojazdu sprowadzonego w ramach działalności gospodarczej z państwa będącego członkiem Unii Europejskiej, jako roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia przedawnia się w terminie dziesięcioletnim.

Bieg przedawnienia przedmiotowego roszczenia rozpoczyna się z kolei od dnia spełnienia świadczenia - uiszczenia opłaty (zob. uchwała SN z dnia 02.06.2010 r., III CZP 37/10, OSNC 2011/1/2).

W rozpoznawanej sprawie powód domaga się zaś zwrotu opłat za wydanie kart pojazdu uiszczonych w okresie od dnia 15 maja 2003 r. do dnia 14 kwietnia 2006 r.

Mając powyższe na uwadze oraz datę wniesienia pozwu (15 maja 2013 r.) uznać w konsekwencji należy, że podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia jest nieuzasadniony.

W ocenie Sądu, podobnie ocenić należy także drugi z postawionych zarzutów.

Jak już wcześniej wskazano, pozwany podniósł, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 stycznia 2006 r. nie może automatycznie przesądzać o istnieniu obowiązku zwrotu na rzecz powoda części opłaty za wydanie karty pojazdu, gdy Trybunał odroczył utratę mocy obowiązującej przepisu stanowiącego podstawę jej pobrania do dnia 1 maja 2006 r.

Na gruncie problematyki związanej z odroczeniem przez Trybunał Konstytucyjny utraty mocy § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, w judykaturze wskazuje się na dwa rozbieżne zapatrywania.

Mianowicie w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2007 r. (III CZP 35/07, OSNC 2008 nr 7-8, poz. 72) oraz w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2006 r. (IV CSK 38/06, OSNC 2007, nr 2, poz. 31) wyrażono stanowisko, że w razie odroczenia przez Trybunał Konstytucyjny utraty mocy obowiązującej przepisu uznanego za niezgodny z Konstytucją, sąd powinien stosować wadliwą normę prawną przy podejmowaniu rozstrzygnięć zapadających po utarcie jej mocy obowiązującej do zdarzeń, które nastąpiły przed tą datą. Natomiast odmienny pogląd Sąd Najwyższy wyraził w wyroku z dnia 12 stycznia 2005 r. (I CK 457/04, nie publ.). Przy tym przeważać zdaje się pierwsze stanowisko. Wskazuje się bowiem, że Trybunał Konstytucyjny niewątpliwie ma kompetencję do określenia chwili utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego (art. 190 pkt 3 Konstytucji). W takim wypadku przepis uznany za niekonstytucyjny pozostaje w systemie prawnym aż do upływu terminu określonego przez Trybunał Konstytucyjny. Trudno zatem co do zasady kwestionować skuteczność oddziaływania takiego przepisu, pomimo uznania jego niekonstytucyjności (zob. uzasadnienie uchwały SN z dnia 16.05.2007 r., III CZP 35/07 OSNC 2008/7-8/72).

Przy aprobacie prezentowanego poglądu, oparcie się wyłącznie na w/w wyroku Trybunału Konstytucyjnego prowadziłoby do wniosku, że skoro przepis § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. obowiązywał do daty wskazanej w orzeczeniu (1 maja 2006 r.), to w konsekwencji pobranie opłat za wydanie kart pojazdu w okresie od dnia 15 maja 2003 r. do dnia 14 kwietnia 2006 r. miało oparcie w podstawie prawnej.

Godzi się jednak zauważyć, że przepis § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. okazał się sprzeczny z prawem wspólnotowym, tj. art. 90 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, bowiem w postanowieniu z dnia 10 grudnia 2007 r. wydanym w trybie prejudycjalnym w sprawie P. K. przeciwko Gminie Miasta J. (C-134/07, Dz. U. UE C 2008, Nr 64, poz. 15) w związku z wnioskiem Sądu Rejonowego w J., Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, iż ówczesny art. 90 TWE (obecnie jest to art. 110 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej) należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on opłacie, takiej jaka była przewidziana w rozporządzeniu z dnia 28 lipca 2003 r.

Zgodnie zaś z określoną w art. 91 ust. 1 i 3 Konstytucji zasadą pierwszeństwa prawa wspólnotowego, przepis § 1 ust. 1 rozporządzenia nakładający opłatę objętą zakazem wynikającym z art. 90 akapit pierwszy WE, z uwagi na jego sprzeczność z tym przepisem, stwierdzoną postanowieniem ETS z dnia 10 grudnia 2007 r. C-134/07, nie może być stosowany i to niezależnie od wyeliminowania go z krajowego porządku prawnego w następstwie stwierdzenia jego niekonstytucyjności wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego o prospektywnym charakterze (zob. uzasadnienie wyroku SN z dnia 25.08.2011 r., II CNP 11/11, LEX nr 960519 oraz powołane tam orzecznictwo).

Innymi słowy, w przypadku sprzeczności przepisu regulującego pobieranie opłaty za kartę pojazdu z prawem wspólnotowym ocena, że skutki wyroku Trybunału Konstytucyjnego odraczającego utratę mocy obowiązującej przepisu mają charakter prospektywny, nie wyłącza możliwości dochodzenia roszczenia związanego z pobraniem takiej opłaty.

Powyższe prowadzi zatem do wniosku, że pobranie opłat za wydanie kart pojazdu, w wysokości 500 zł za każdy pojazd, w okresie obowiązywania w Polsce Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, tj. począwszy od dnia 1 maja 2004 r. było sprzeczne z prawem wspólnotowym, tj. art. 90 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.

W dalszej mierze podkreślenia wymaga, że w analizowanej sprawie mamy do czynienia z przepisem rangi podustawowej, a jak stanowi przepis art. 178 ust. 1 Konstytucji, sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom. W konsekwencji, sąd może odmówić zastosowania przepisu rangi podustawowej, jakim jest rozporządzenie, niezgodnego z Konstytucją lub ustawą również w okresie odroczenia utraty mocy obowiązującej tego przepisu orzeczonej wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktu normatywnego niższego rzędu nie może bowiem ograniczać kompetencji sądu powszechnego w tym zakresie, a wynikającej z art. 178 ust. 1 Konstytucji. Uznanie przez sąd powszechny w ramach tej kompetencji za sprzeczny z Konstytucją lub ustawą przepisu rozporządzenia uprawnia do odmowy jego zastosowania w rozstrzyganej sprawie także wówczas, gdy Trybunał Konstytucyjny stwierdził już jego niezgodność z Konstytucją i orzekł o odroczeniu utraty mocy obowiązującej tego przepisu (zob. uzasadnienie wyroku SN z dnia 11.05.2012 r., II CNP 65/11, LEX nr 1238082; wyrok SN z dnia 25.08.2011 r., II CNP 11/11, LEX nr 960519; wyrok SN z dnia 23.04.2009 r., IV CNP 99/08, nie publ.; uzasadnienie uchwały SN z dnia 16.05.2007 r., III CZP 35/07 OSNC 2008/7-8/72; a także wyrok NSA z dnia 23.02.2006 r., II OSK 1403/05, ZNSA 2007/1/136).

Sąd w całości podziela zaś stanowisko Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności przepisu § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28.07.2003 r.

Zdaniem Sądu, pogląd o niekonstytucyjności odnieść należy również do przepisu § 1 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 4 marca 2002 r. w sprawie opłaty za kartę pojazdu, na podstawie którego pobrano od powoda opłaty w wysokości 1.000 zł za każdy pojazd, w okresie od dnia 15 maja 2003 r. do dnia 20 sierpnia 2003 r.

Wprawdzie przedmiotowe rozporządzenie nie było przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego, niemniej podkreślenia wymaga, że Trybunał, w powołanym powyżej wyroku, jasno stwierdził, iż określenie w drodze rozporządzenia opłaty za wydanie karty pojazdu, które nie pozostaje w związku z kosztami świadczonej usługi, jest sprzeczne z art. 217 Konstytucji. Uznanie takiego rozwiązania oznacza uregulowanie przez organ wydający akt wykonawczy materii zastrzeżonej do regulacji ustawowej. Opłata za wydanie karty pojazdu w części wynikającej z jej podwyższenia ponad koszt faktyczny stanowi bowiem nową daninę publiczną, co narusza postanowienia art. 217 Konstytucji, zgodnie z którym tego rodzaju daniny mogą być nakładane tylko ustawą. Powyższe rozważania można zaś w całości odnieść do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 4 marca 2002 r. Jedyną różnicą pomiędzy aktem, który w ocenie Trybunału Konstytucyjnego pozostawał w sprzeczności z Konstytucją, a aktem wcześniejszym jest bowiem wysokość opłaty za wydanie karty pojazdu dla pojazdu niedopuszczonego do ruchu lub dopuszczonego do ruchu czasowo albo warunkowo w państwie pochodzenia. Niewątpliwie jednak wymienione w rozporządzeniu z dnia 4 marca 2002 r. opłaty związane w wydaniem karty pojazdu uznać należy za zbyt wysokie i nie odpowiadające faktycznym kosztom. Tym samym rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 4 marca 2002 r. w sprawie opłaty za kartę drogową w zakresie § 1 ust. 1 i ust. 2 jest niekonstytucyjne.

Jak już zaś wyżej wskazano, Sąd na podstawie art. 178 ust. 1 Konstytucji RP jest uprawniony do odmowy zastosowania aktu rangi podustawowej, jakim jest rozporządzenie, niezgodnego z Konstytucją lub ustawą.

W świetle powyższego należało pominąć § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28.07.2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, jak i § 1 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 4 marca 2002 r. w sprawie opłaty za kartę pojazdu oraz przyjąć, iż należna opłata za wydanie karty pojazdu powinna zamykać się w kwocie 75 zł jako, że taka wysokość odpowiadała opłacie za wydanie karty pojazdu zgodnie z kolejnym rozporządzeniem Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 marca 2006 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu. Pobranie od powoda w okresie od dnia 15 maja 2003 r. do dnia 14 kwietnia 2006 r. opłat za wydanie kart pojazdu w kwotach powyżej 75 zł za każdy pojazd stanowiło zatem świadczenie nienależne.

W konsekwencji, Sąd na podstawie powołanych powyżej przepisów zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 75.050 zł wraz z ustawowymi odsetkami do dnia 20 września 2012 r. do dnia zapłaty, o których orzeczono zgodnie z art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. (pkt 1 wyroku). Stosunki, których przedmiotem jest zwrot nienależnego świadczenia wchodzą bowiem w zakres zobowiązań bezterminowych, tj. takich, w których termin świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania. Pozwany został zaś wezwany do zwrotu nienależnie pobranych opłat składających się na kwotę powództwa kolejno, w dniu 28 sierpnia 2012 r. (co do kwoty 15.725 zł), w dniu 11 września 2012 r. (co do kwoty 42.275,00 zł) oraz w dniu 19 września 2012 r. (co do kwoty 21.725,00 zł).

Rozstrzygając o kosztach procesu Sąd ustalił, iż powód poniósł koszty w wysokości 7.353 zł, na które składają się: kwota 3.753 zł z tytułu opłaty stosunkowej od pozwu oraz kwota 3.600 zł kosztów zastępstwa procesowego.

Wobec uwzględnienia żądania powództwa w całości, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, Sąd na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, zasądził od pozwanego na rzecz powoda koszty procesu we wskazanej wysokości (pkt 2 wyroku).