Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 07 maja 2013 roku po rozpoznaniu sprawy z powództwa (...) Agencji (...) z siedzibą w W. przeciwko Gminie Miasto B. o zapłatę:

1. oddalił powództwo;

2. zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

(...) Agencja (...) w W. Oddział (...) w B. wniosła o zasądzenie od Gminy Miasta B. na jej rzecz kwoty 3.714,54 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazała, iż S. T. wraz z małoletnią Z. W. zajmuje bez tytułu prawnego lokal mieszkalny nr (...) położony w B. przy ulicy (...), gdyż Sąd Rejonowy w Bydgoszczy prawomocnym wyrokiem z dnia 14 marca 2011 roku orzekł ich eksmisję. Jednocześnie w stosunku do innej osoby zajmującej ten lokal wydana została decyzja zobowiązująca ją do jego opróżnienia. Pozwana nie dostarczyła lokalu socjalnego eksmitowanym lokatorom i odmówiła przyznania powódce odszkodowania, kierując ją na drogę postępowania sądowego. Powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 1.926,71 zł tytułem odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego i ponoszone z tego tytułu szkody majątkowe za okres od sierpnia 2011 roku do listopada 2011 roku, a w dniu 10 maja 2012 roku do zapłaty kwoty 1.787,83 zł za okres od grudnia 2011 roku do marca 2012 roku. Łączna wysokość zadłużenia eksmitowanych lokatorów przekracza 35.000 zł, a podejmowane próby wyegzekwowania tej należności są znikome. Jako podstawę dochodzenia roszczenia od pozwanej powódka wskazała art. 417 k.c. w związku z art. 361 §1 k.c. oraz art. 29b ust. 4 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 roku o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP, przy czym podniosła, iż ogranicza ona zakres swojego roszczenia do strat, jakie ponosi z uwagi na to, że osoba zajmująca lokal nie uiszcza opłat z tytułu zajmowania i używania lokalu, który powinna opuścić. Łączną wysokość dochodzonego roszczenia powódka oznaczyła ostatecznie na kwotę 3.714,54 zł za okres od sierpnia 2011 roku do marca 2012 roku.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 25 lipca 2012 roku Sąd uwzględnił powództwo w całości wraz z kosztami procesu.

Pozwana zaskarżyła nakaz zapłaty sprzeciwem w całości, wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu podniosła zarzut niewykazania przez powódkę tytułu prawnego do dysponowania lokalem, a tym samym legitymacji procesowej do dochodzenia odszkodowania. Ponadto treść dokumentów dołączonych do pozwu wskazuje, że w lokalu zamieszkuje jeszcze D. W., który nie został objęty żadnym tytułem wykonawczym. Zdaniem pozwanej skoro w przedmiotowym lokalu zamieszkują także osoby nieuprawnione do lokalu socjalnego, w tym osoba wobec której nie został wydany nakaz jego opróżnienia, to zapewnienie lokalu socjalnego osobom uprawnionym do jego otrzymania, nie spowoduje opróżnienia lokalu, gdyż pozostaną w nim osoby, którym prawo do lokalu socjalnego nie przysługuje, w tym również osoba nadal uprawniona do zajmowania spornego lokalu. W konsekwencji zachodzi brak związku przyczynowego pomiędzy niedostarczeniem lokalu socjalnego osobom uprawnionym do jego zajmowania, a szkodą spowodowaną brakiem możliwości zadysponowania tym lokalem na rzecz innych osób i czerpania z niego pożytków.

W dalszym toku postępowania strony podtrzymywały swoje stanowiska.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

Nieruchomość gruntowa położona w B. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w Bydgoszczy prowadzi księgę wieczystą nr (...) stanowi przedmiot własności powódki.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 14 marca 2011 roku w sprawie I C 35/11 nakazał pozwanym S. T. oraz małoletniej Z. W., aby opróżniły, opuściły i wydały lokal nr (...) położony w B. przy ul. (...), ustalił, że pozwanym przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego oraz wstrzymał wykonania wyroku do momentu złożenia przez pozwaną oferty zwarcia najmu takiego lokalu.

Decyzją nr (...) z dnia 13 stycznia 2010 roku dyrektor Oddziału (...) (...)j Agencji (...) w B. zobowiązał D. T. do opróżnienia zajmowanego lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w B. przy ul. (...) w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja stanie się ostateczna.

Przedmiotowy lokal nadal zajmowany jest przez S. T. oraz jej rodzinę, D. T., małoletnią Z. W. oraz D. W..

W stosunku do konkubenta S. T., D. W., który zamieszkuje w spornym lokalu od około sześciu lat, nie toczyło się postępowanie sądowe, w następstwie, którego zobowiązany byłby on do opróżnienia, opuszczenia i wydania lokalu pozwanej. Nie została również w stosunku do niego wydana decyzja o przymusowym wykwaterowaniu wydana w trybie przepisów ustawy z dnia 22 czerwca 1995 roku o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP.

Powódka nie dostarczyła uprawnionym z wyroku eksmisyjnego lokalu socjalnego.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów oraz zeznań świadków. Oceny materiału dowodowego Sąd dokonał poprzez wszechstronną jego analizę, kierując się zasadami logiki rozumowania oraz doświadczeniem życiowym.

Sąd przy ustalaniu stanu faktycznego pominął wnioski dowodowe strony powodowej o przeprowadzenie dowodu z dokumentów na kartach 11-61 na okoliczność wysokości poniesionej przez nią szkody wobec niewykazania przez związku przyczynowego pomiędzy niezapewnieniem S. T. i Z. W. lokalu socjalnego, a faktem poniesienia przez nią szkody w postaci wydatków na eksploatację lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul (...) w B..

Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że spór dotyczył zarówno kwestii przysługiwania powódce legitymacji procesowej do dochodzenia roszczenia objętego pozwem, jak również zasadności i wysokości odszkodowania.

Odnośnie zarzutu braku legitymacji procesowej czynnej po stronie powodowej Sąd zwrócił uwagę, że przedkładając odpis księgi wieczystej wykazała, iż jest właścicielem nieruchomości gruntowej położonej przy ulicy (...), dlatego była legitymowana do dochodzenia odszkodowania od pozwanej.

Jednocześnie podstawę materialnoprawną ewentualnej odpowiedzialności pozwanej wobec powódki stanowił art. 417 k.c. w związku z art. 29b ust 4 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 roku o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz. U. nr 206, poz. 1367 ze zm.). Zgodnie z dyspozycją art. art. 29b ust 4 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 roku o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli gmina nie wykonała wyroku sądowego w zakresie dostarczenia lokalu socjalnego osobie uprawnionej, Agencji przysługuje roszczenie o odszkodowanie od gminy na podstawie art. 417 k.c. Według art. 417 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Zgodnie z art. 361 §1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

Sąd w tym zakresie podkreślił, że ciężar wykazania przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej - zgodnie z ogólną regułą dowodową wyrażoną w art. 6 k.c. - spoczywał na stronie dochodzącej roszczenia regresowego, a więc powódce.

Ponieważ pozwana kwestionowała samą możliwość przypisania jej odpowiedzialności za powstałą szkodę, a także wysokość szkody, w pierwszej kolejności należało zbadać, czy zaniechanie pozwanej było niezgodne z prawem oraz jakie obowiązki wynikające z normy prawnej zostały naruszone.

Zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. nr 31, poz. 266 ze zm.) gmina, na zasadach i w wypadkach przewidzianych w ustawie, zapewnia lokale socjalne i lokale zamienne, a także zaspokaja potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich dochodach. Zaniechanie przy wykonywaniu zadań z zakresu władzy publicznej, polegające na nieprzedstawieniu lokatorowi oferty najmu lokalu socjalnego, jest zaniechaniem bezprawnym nawet wówczas, gdy gmina nie miała faktycznych możliwości zapewnienia takiego lokalu. Zaspakajanie potrzeb mieszkaniowych osób uprawnionych do tego z mocy ustawowy jest bowiem obowiązkiem gminy. Jednocześnie ustawodawca wprowadzając regulację art. 29b ust. 4 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 roku o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP zmierzał do przerzucenia niekorzystnych skutków majątkowych będących wynikiem niewydolności systemu mieszkaniowego z właścicieli mieszkań na wspólnotę jaką jest gmina. W konsekwencji Sąd uznał, że zaniechanie pozwanej wypełniało przesłankę bezprawności.

W dalszej kolejności Sąd zwrócił uwagę, że warunkiem umożliwiającym uniknięcia przez powódkę konieczności ponoszenia wydatków na przedmiotowy lokal było opróżnienie tego lokalu i wynajęcie go innym lokatorom. Osiągnięcie tego celu w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego nie było możliwe z uwagi na fakt, iż w prócz S. T., małoletniej Z. W. oraz D. T. w stosunku, do którego istniały tytuły wykonawcze, w mieszkaniu nr (...) zamieszkiwał i nadal zamieszkuje również D. W., wobec którego, taki tytuł wykonawczy nie został nigdy wydany. Jednocześnie powódka nie wykazała, aby D. W. zamierzał dobrowolnie opuścić lokal nr (...) w następstwie opuszczenia tego lokalu przez S. T. i Z. W..

W tym stanie rzeczy brak było jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, aby w przypadku przydzielenia przez pozwaną uprawnionym lokalu socjalnego, powódka miała możliwość opróżnienia spornego lokalu i wynajęcia go innym osobom. Zdaniem Sądu podniesiony przez pozwaną zarzut braku związku przyczynowego pomiędzy niewywiązaniem się przez nią z obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego, a ewentualną szkodą poniesioną przez powódkę uznać należało za uzasadniony. Pozwana wykazała bowiem, iż fakt zamieszkiwania w spornym lokalu nr (...) D. W. uniemożliwiał powódce wynajęcie go innym lokatorom, co wykluczało możliwość przyjęcia, że zaniechanie z jej strony stanowiło warunek sine qua non poniesienia przez powódkę ewentualnej szkody.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Rejonowy odstąpił od dalszych ustaleń w zakresie przesłanki poniesienia przez powódkę szkody i jej wysokości, oddalając powództwo.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 k.p.c.

Wyrok Sądu Rejonowego zaskarżyła apelacją powódka w całości zarzucając:

- naruszenie prawa materialnego art. 417 k.c. w związku z art. 361 §1 k.c. poprzez przyjęcie, że w ustalonym stanie faktycznym brak jest związku przyczynowego pomiędzy nie wywiązywaniem się przez pozwaną z obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego, a szkodą powoda w postaci ponoszonych wydatków na utrzymanie lokalu.

Z powołaniem na powyższe powódka wnosiła o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa i zasądzenie kosztów procesu

ewentualnie

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania apelacyjnego.

Pozwana w odpowiedzi na apelację wnosiła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów procesu.

S ą d O k r ę g o w y z w a ż y ł, c o n a s t ę p u j e :

Apelacja powódki jest zasadna. Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne z rozważeniem całokształtu materiału dowodowego bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, o jakiej mowa w art. 233 §1 k.p.c., które to ustalenia Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne, za wyjątkiem braku ustalenia wysokości opłat, jakie powinny być ponoszone za lokal mieszkalny nr (...) położny w B. przy ulicy (...).

Sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. (uchwała 7 Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31.01.2008 roku w sprawie o sygn. III CZP 49/07- publ. OSNC 2008/6/55).

Przystępując do rozpoznania apelacji Sąd Okręgowy miał na względzie, że powódka w apelacji zarzucała niewłaściwe ustalenie braku adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy wskazywaną szkodą w postaci niemożności uzyskania od osób pełnoletnich zajmujących nadal lokal mieszkalny opłat za korzystanie z tego lokalu, a zaniechaniem pozwanej w zakresie obowiązku złożenia oferty najmu lokalu socjalnego jednej z osób pełnoletnich oraz osobie małoletniej, którym Sąd Rejonowy w wyroku orzekającym ich eksmisję przyznał uprawnienie do lokalu socjalnego, wstrzymując wykonanie eksmisji do czasu złożenia tym osobom przez Gminę B. oferty umowy najmu lokalu socjalnego.

Powódka w pozwie, jako podstawę dochodzenia od Gminy B. odszkodowania wskutek braku złożenia oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego w oparciu o art. 29b ust. 4 ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych w zw. z art. 417 k.c. wskazywała szkodę, jaką ponosi wskutek niemożności uzyskania opłat za używanie lokalu od osób zajmujących jej lokal, w tym od osoby, co do której została wydana decyzja administracyjna o opróżnieniu lokalu.

W tym miejscu Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że żądanie powództwa określa nie tylko jego przedmiot, lecz również jego podstawa faktyczna, dlatego orzeczeniem ponad żądanie w rozumieniu art. 321 k.p.c. jest oparcie wyroku na podstawie faktycznej niepowołanej przez powoda. (wyrok S.N. z dnia 18.02.2010 roku, sygn. III SK 28/09, publ. Lex nr 585834; wyrok S.N. z dnia 18.5.2010 roku, III PK 73/09, publ. Lex nr 602060).

Powódka w pozwie, jako podstawę dochodzenia od Gminy B. odszkodowania wskutek braku złożenia oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego w oparciu o art. 29b ust. 4 ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych w zw. z art. 417 k.c. wskazywała szkodę, jaką ponosi wskutek niemożności uzyskania opłat za używanie lokalu od osób przebywających nadal w lokalu.

Wspomniany art. 29b ust. 4 ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych przewiduje, że jeżeli gmina nie wykonała wyroku sądowego w zakresie dostarczenia lokalu socjalnego osobie uprawnionej, Agencji przysługuje roszczenie o odszkodowanie od gminy na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny.

Jednocześnie z art. 37 ust. 2 ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych wynika, że za uiszczanie opłat za używanie lokalu i opłat pośrednich z tytułu zajmowania lokalu mieszkalnego odpowiadają solidarnie pełnoletnie osoby stale zamieszkujące w tym lokalu, co nie odnosi się do małoletnich, którym w wyroku orzekającym ich eksmisję przyznano lokal socjalny.

Z powyższego wynika, że skoro w wyroku orzekającym eksmisję, jako uprawniona do otrzymania lokalu socjalnego został wskazana osoba dorosła, to odpowiada ona solidarnie za uiszczanie wobec Agencji wszystkich opłat za korzystanie z tego lokalu. Pozostawanie w lokalu takiej osoby, której Gmina nie składa oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego pozostaje zatem w adekwatnym związku przyczynowym w rozumieniu art. 361 §1 k.c. ze szkodą w postaci niemożności uzyskania opłat za lokal, za uiszczanie których osoba taka ponosi solidarną odpowiedzialność z innymi osobami.

Tymczasem Sąd Rejonowy całkowicie błędnie ocenił, jako szkodę niemożność uzyskania czynszu za wynajem lokalu, w razie jego opróżnienia przez wszystkie osoby, tym samym orzekał poza podstawą faktyczną powództwa wskazywaną przez powódkę, którą to podstawą Sąd jest związany.

W podawanej przez powódkę podstawie faktycznej powództwa w zakresie szkody polegającej na niemożności uzyskania opłat z tytułu zajmowania i używania lokalu, za co osoba dorosła odpowiada solidarnie z innymi osobami dorosłymi (art. 37 ust. 2 ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych), pozwana Gmina, która nie składa oferty najmu lokalu socjalnego takiej osobie, na podstawie at. 417 k.c. w zw. z art. 29b ust. 4 ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych ponosi odpowiedzialność za szkodę (...) Agencji (...), co zostało potwierdzone wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2010 roku w sprawie II CSK 323/09 (publ. Lex nr 602680). W tym zakresie Sąd Najwyższy wskazał na pogląd Sądu Najwyższego w uchwale z dnia 7 grudnia 2007 r., (III CZP 121/07, OSNC 2008/12/37), że odpowiedzialność Gminy i lokatora za zapłatę odszkodowania jest ukształtowana według zasad in solidum.

Uwzględniając powyższe Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że na wysokość powstałej szkody składa się opłata za używanie lokalu w podanym w powie okresie od sierpnia 2011 roku do marca 2012 roku, zimną wodę, podgrzanie wody, kanalizację, centralne ogrzewanie, wywóz śmieci. Opłaty te zostały ustalone nie w sposób dowolny, ale na podstawie przepisów cytowanej wyżej ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP, rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z 19 listopada 2010 roku w sprawie opłat za używanie lokali mieszkalnych będących w dyspozycji (...) określającego odgórnie wysokość opłaty za m ² powierzchni użytkowej lokali mieszkalnych położonych w budynkach wspólnot mieszkaniowych. Powódka wskazała na wysokość ustalonego czynszu najmu przemnażając stawkę ustaloną w decyzjach przez powierzchnię użytkową lokalu, co miało oparcie o w/wym. rozporządzeniu i dodał koszty ustalone dla tego lokalu przez Wspólnotę Mieszkaniową.(k. 36-45 akt) Takie wyliczenie szkody nie budzi wątpliwości, co do jej zgodności z przepisami prawa, a pozwana nie kwestionowała zasad ustalania opłat za zajmowanie lokalu, a jedynie podnosiła ogólny zarzut nie wykazania wysokości szkody.

W konsekwencji Sąd Okręgowy ustalił, że dochodzona pozwem kwota 3.714,54 zł odpowiada wysokości opłat za zajmowanie lokalu zgodnie ze wskazanym powyżej przepisami prawa w okresie objętym pozwem.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy zgodnie z art. 386 §1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że w punkcie pierwszym zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 3,714,54 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 10 lipca 2012 roku do dnia zaplaty, a w punkcie drugim zasądził od pozwanej na rzecz powódki zwrot kosztów procesu w kwocie 803 zł, co obejmuje wynagrodzenie radcy prawnego zastępującego powódkę według stawki minimalnej w kwocie 600 zł (§6 pkt 3 w zw. z §2 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, Dz. U. z 2002 roku, nr 163, poz. 1349 ze zm.) plus opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł oraz opłata od pozwu w kwocie 186 zł.

Jednocześnie zgodnie z art. 108 §1 k.p.c. w zw. z art. 98 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od pozwanej na rzecz powódki zwrot kosztów procesu za drugą instancję w wysokości 300 zł według 50% stawki minimalnej wynagrodzenia radcy prawnego zastępującego powódkę w tym postępowaniu (§12 ust.1 pkt 1 i §6 pkt 3 w zw. z §2 ust. 2 wskazanego powyżej rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku) oraz kwotę 186 zł tytułem uiszczonej opłaty od apelacji, czyli łącznie kwotę 486 zł.