Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 13 maja 2015roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Natalia Lipińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Magdalena Cieśla

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2015 roku w Tarnowie

sprawy z odwołania S. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 2 stycznia 2014 roku znak: (...)

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

postanawia:

1.  uchylić zaskarżoną decyzję i przekazać sprawę organowi rentowemu do rozpoznania;

2.  umorzyć postępowanie.

Sygn. akt IV U 232/14

UZASADNIENIE

postanowienia Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 13 maja 2015 r.

Ubezpieczony S. T. od 8 grudnia 2008 r. pobiera emeryturę. Od
8 grudnia 2008 r. do 30 kwietnia 2012 r. organ rentowy wypłacał mu całą emeryturę powiększoną o połowę renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową. Decyzją z dnia 10 marca 2008 r., znak: (...), Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w D. stwierdził u odwołującego chorobę zawodową- boreliozę. Decyzją z dnia 4 maja 2012 r. wypłata renty została wstrzymana, ponieważ
w orzeczeniu z dnia 23 kwietnia 2012 r. Komisja Lekarska ZUS stwierdziła, że wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy w związku z chorobą zawodową. Odwołanie ubezpieczonego od tej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Tarnowie
z dnia 12 września 2012 r., sygn. akt IV U 560/12. Sąd Apelacyjny w Krakowie wyrokiem
z dnia 4 czerwca 2013 r., sygn. akt III AUa 1434/12, oddalił zaś apelację od orzeczenia Sądu Okręgowego.

W dniu 3 października 2013 r. ubezpieczony po raz kolejny wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy
w związku z chorobą zawodową.

Ubezpieczony z zawodu jest leśnikiem i w zawodzie tym pracował.

W orzeczeniu z dnia 24 października 2013 r. Lekarz Orzecznik ZUS stwierdził, że wnioskodawca nie jest osobą niezdolną do pracy w związku z chorobą zawodową.

Na skutek sprzeciwu, sprawa przekazana została do rozpatrzenia przez Komisję Lekarską ZUS, która w orzeczeniu z dnia 3 grudnia 2013 r. podtrzymała stanowisko wyrażone przez Lekarza Orzecznika.

Na tej podstawie, decyzją z dnia 2 stycznia 2014 r. ZUS Oddział w T. odmówił S. T. przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku
z chorobą zawodową.

W dniu 29 stycznia 2014 r. od decyzji tej ubezpieczony wywiódł odwołanie.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie z przyczyn podanych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd dopuścił w sprawie dowód z opinii biegłych sądowych chirurga ortopedy- traumatologa, neurologa i specjalisty chorób wewnętrznych, a ponadto dowód z opinii biegłego reumatologa- internisty.

W toku postępowania odwołujący przedłożył szereg dokumentów dotyczących stanu jego zdrowia z daty po wniesieniu odwołania, tj. skierowanie do szpitala z dnia 16 maja
2014 r. (pilne) z uwagi na boreliozę- obserwację w kierunku neuroboreliozy, wyniki badań na obecność boreliozy z dnia: 1 kwietnia 2014 r. i 16 lipca 2014 r., historię choroby z poradni neurologicznej, zaświadczenie lekarskie z dnia 28 sierpnia 2014 r. (wynik konsultacji reumatologicznej), zaświadczenie lekarskie z dnia 5 sierpnia 2014 r. z rozpoznaniem boreliozy- zespołu post lyme i adnotacją „dolegliwości należy traktować jako trwałe, zaświadczenie lekarskie z dnia 16 grudnia 2014 r., wynik badania na obecność boreliozy
z dnia 19 stycznia 2015 r. oraz zaświadczenie lekarskie z dnia 3 lutego 2015 r.
z rozpoznaniem boreliozy rozsianej- postaci późnej i odczynowego zapalenia stawów.

W opinii sądowo- lekarskiej z dnia 2 września 2014 r. (data wpływu: 2 grudnia
2014 r.) biegli sądowi chirurg ortopeda- traumatolog, neurolog i specjalista chorób wewnętrznych, rozpoznając u badanego boreliozę (postać stawową), zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa z dyskopatiami, przewlekły zespół bólowy szyjny i lędźwiowy, bóle i zawroty głowy, obustronny zespół cieśni nadgarstka, zmiany zwyrodnieniowe stawów kończyn, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę typu 2, dnę moczanową, zmiany miażdżycowe tętnic szyjnych bez zaburzeń hemodynamicznych oraz naczyniopochodne uszkodzenie mózgu, uznali go za osobę zdolną do pracy.

Biegli podali, że przed badaniem ubezpieczony przedłożył wynik konsultacji reumatologicznej z dnia 28 sierpnia 2014 r., zaświadczenie lekarskie z dnia 5 sierpnia 2014 r. oraz wyniki badań na obecność boreliozy z dnia 16 lipca 2014 r.

W uzasadnieniu opinii zaznaczyli, że wnioskodawca nadal skarży się na bóle stawów
i trudności w chodzeniu. Pozostaje pod kontrolą lekarzy wielu specjalności, w tym reumatologa. Na przestrzeni ostatnich lat borelioza pozostawała u niego zasadniczym problemem zdrowotnym. Biegli w zakresie własnych kompetencji nie znaleźli u badanego zaburzeń powodujących znaczne upośledzenie sprawności organizmu, a przez to podstaw do uznania go za osobę niezdolną do pracy. Podkreślili w końcu, że bóle stawów kończyn dominują w całym wywiadzie chorobowym wnioskodawcy, wychodzą na pierwszy plan zgłaszanych przez niego skarg i mają związek z boreliozą. Zaburzenia te są przyczyną przyjmowania środków przeciwbólowych i kontynuowania leczenia u reumatologa.
W wydanej opinii biegli sądowi wskazali na potrzebę powołania w sprawie dowodu z opinii biegłego reumatologa jako osoby kompetentnej do wypowiedzenia się o stanie zdrowia ubezpieczonego z uwagi na boreliozę (k. 27-31).

W opinii sądowo- lekarskiej z dnia 6 lutego 2015 r. (data wpływu: 20 lutego 2015 r.) biegły sądowy reumatolog- internista, rozpoznając u wnioskodawcy boreliozę (postać stawową), zespół bólowy kręgosłupa w przebiegu zmian zwyrodnieniowych
i dyskopatycznych, cukrzycę typu 2, polineuropatię cukrzycową, nadciśnienie tętnicze, zawroty głowy do dalszej diagnostyki i niedosłuch, uznał go za osobę częściowo niezdolną do pracy w związku z chorobą zawodową od daty badania na okres jednego roku.

W uzasadnieniu opinii biegły reumatolog wskazał, że u wnioskodawcy występuje borelioza późna z zajęciem stawów, zarówno drobnych stawów szczególnie rąk, jak i dużych stawów obwodowych (stawy barkowe, prawy staw łokciowy, stawy biodrowe i kolanowe). Świadczą o tym dolegliwości bólowe, zajęty kolejny staw (łokciowy), dodatnie wyniki badań immunologicznych- IgM 74,62 RU/ml z dnia 19 stycznia 2015 r., zaświadczenie od specjalisty chorób zakaźnych z dnia 3 lutego 2015 r. z rozpoznaniem: borelioza rozsiana- postać późna oraz odczynowe zapalenie stawów. Biegły reumatolog podał, że o ile w dużych stawach obwodowych występują wtórne zmiany zwyrodnieniowe, to w prawym stawie łokciowym stwierdza się obrzęk, zaczerwienienie i żywą bolesność palpacyjną, co może świadczyć o zajęciu kolejnego stawu obwodowego w przebiegu czynnego procesu chorobowego. Zauważył też, że nie może to dziwić wobec kolejnych wyników badań, które na przestrzeni ostatnich lat wykazują wartości zmienne- ujemne i dodatnie. Ostatni wynik badania z dnia 19 stycznia 2015 r. (IgG- 16,86, IgM 74 RU/ml) jest dodatni. Biegły reumatolog odniósł ocenę stanu zdrowia opiniowanego do stanu faktycznego opisanego przez biegłych sądowych w dniu 2 grudnia 2014 r., stwierdzając pogorszenie tego stanu (k. 56-58).

W piśmie procesowym z dnia 27 kwietnia 2015 r. organ rentowy podniósł, że zaskarżona decyzja na dzień jej wydania była prawidłowa, gdyż w dacie badania przez Komisję Lekarską ZUS stopień zaawansowania dolegliwości zdrowotnych u odwołującego nie uzasadniał stwierdzenia niezdolności do pracy. Oprócz tego podał, że pogorszenie stanu zdrowia stanowi nową okoliczność i nie jest przedmiotem postępowania dotyczącego stanu zdrowia osoby ubezpieczonej z okresu wydania zaskarżonej decyzji, w związku z czym odwołanie od zaskarżonej decyzji powinno zostać oddalone.

Sąd rozważył, co następuje:

Zaskarżoną decyzję ZUS Oddział w T. z dnia 2 stycznia 2014 r. należało uchylić, sprawę zaś przekazać do rozpoznania organowi rentowemu, umarzając postępowanie
w sprawie.

Zgodnie z treścią art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia, sąd nie orzeka co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. W tym przypadku sąd uchyla decyzję, przekazuje sprawę do rozpoznania organowi rentowemu
i umarza postępowanie.

Przepis ten jest wyjątkiem od zasady, według której sąd pierwszej instancji kontroluje tylko stan rzeczy- faktyczny i prawny- istniejący w chwili wydania decyzji przez organ rentowy. Wyjątek ten przewiduje możliwość uchylenia przez sąd decyzji organu rentowego, przekazania sprawy do rozpoznania (i ewentualnego wydania nowej decyzji) organowi rentowemu, z jednoczesnym umorzeniem postępowania sądowego. Jest to możliwe wówczas, gdy w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji doszło do ujawnienia się nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. Ujawnienie się tego rodzaju nowych okoliczności może wpłynąć na sposób rozstrzygnięcia sprawy przez sąd pierwszej instancji. Muszą one jednak ujawnić się przed zamknięciem rozprawy w tym sądzie.

Regulacja ta (art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c.) nie tylko zakazuje wyrokowania co do istoty sprawy w razie ujawnienia się nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji, tj. tych, które jeszcze nie istniały przed zaskarżeniem negatywnej decyzji rentowej, ale w celu ich weryfikacji w postępowaniu rentowym zobowiązuje sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenia dotychczasowego postępowania odwoławczego z mocy art. 477 ¹⁴ § 4 zdanie ostatnie k.p.c.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 stycznia 2012 r., II UK 79/11
(LEX nr 1130387), w art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. mowa jest o „nowych okolicznościach”, które, choć powstałe po wniesieniu odwołania, mają znaczenie dla oceny stanu zdrowia do dnia decyzji. Dla przykładu, „nowe okoliczności” to schorzenia istniejące przed wydaniem decyzji, lecz wykazane przez ubezpieczonego dopiero po wniesieniu odwołania do sądu albo ujawnione na podstawie badań lekarskich w trakcie postępowania sądowego, których nie oceniał ani lekarz orzecznik, ani komisja lekarska organu rentowego (tak też SA w Poznaniu w wyroku z dnia 26 lutego 2014 r., III AUa 1141/13, LEX nr 1477283; SA w Szczecinie w wyroku z dnia
22 sierpnia 2012 r., III AUa 80/12, LEX nr 1216395).

W postanowieniu z dnia 20 listopada 2013 r., II UK 333/13 ( Legalis nr 1061660) Sąd Najwyższy wskazał, że regulacja z art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. wynika z tego, że to przed organem rentowym koncentruje się badanie i ocena niezdolności do pracy, co nie zawsze zapewnia
i gwarantuje aktualność tej oceny w przypadku późniejszych zmian i pogorszenia stanu zdrowia, nie tylko w ramach tych samych dolegliwości i schorzeń, lecz także również w razie stwierdzenia niezdolności do pracy z przyczyny niebranej pod uwagę na pierwotnym etapie decydowania o prawie do renty. Nowe okoliczności mogą nałożyć się na gorszy stan zdrowia i spowodować zwiększenie stopnia niezdolności do pracy. Przesłanka niezdolności do pracy (częściowa niezdolność do pracy to utrata zdolności do pracy aż w znacznym stopniu), o ile nie była spełniona na etapie wydania decyzji, może wystąpić po jej wydaniu, jednak wówczas według regulacji przepisu, to organ rentowy powinien mieć pierwszeństwo i prowadzić ustalenia dotyczące niezdolności do pracy.

Taka też sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie.

W toku postępowania sądowego odwołujący przedłożył bowiem szereg dokumentów dotyczących stanu jego zdrowia z daty po wniesieniu odwołania, wskazujących na zaostrzenie procesu chorobowego w związku z boreliozą, a mianowicie: skierowanie do szpitala z dnia
16 maja 2014 r. (pilne) z uwagi na boreliozę- obserwację w kierunku neuroboreliozy, wyniki badań na obecność boreliozy z dnia: 1 kwietnia 2014 r. i 16 lipca 2014 r., zaświadczenie lekarskie z dnia 5 sierpnia 2014 r. z rozpoznaniem boreliozy- zespołu post lyme i adnotacją „dolegliwości należy traktować jako trwałe, wynik badania na obecność boreliozy z dnia
19 stycznia 2015 r. oraz zaświadczenie lekarskie z dnia 3 lutego 2015 r. z rozpoznaniem boreliozy rozsianej- postaci późnej i odczynowego zapalenia stawów, a ponadto historię choroby z poradni neurologicznej, zaświadczenie lekarskie z dnia 28 sierpnia 2014 r. oraz zaświadczenie lekarskie z dnia 16 grudnia 2014 r.

Biegły sądowy lekarz specjalista z zakresu reumatologii, wydając opinię lekarską
o stanie zdrowia odwołującego i formułując wnioski końcowe opinii, oparł się na przedłożonej przez niego dokumentacji dotyczącej boreliozy. Rozpoznając u wnioskodawcy między innymi boreliozę późną z zajęciem stawów, zarówno drobnych stawów szczególnie rąk, jak i dużych stawów obwodowych (stawy barkowe, prawy staw łokciowy, stawy biodrowe i kolanowe), stwierdził, że ubezpieczony jest osobą częściowo niezdolną do pracy w związku z chorobą zawodową od daty badania na okres jednego roku. Pomimo błędu pisarskiego w oznaczeniu daty wydania tej opinii, przyjąć należało na podstawie analizy akt sprawy, że opinia sądowo- lekarska biegłego reumatologa pochodzi z dnia 6 lutego 2015 r.
W uzasadnieniu opinii biegły reumatolog powołał się na przedłożone przez wnioskodawcę
w toku postępowania dodatnie wyniki badań immunologicznych z dnia 19 stycznia 2015 r. oraz zaświadczenie od specjalisty chorób zakaźnych z dnia 3 lutego 2015 r. z rozpoznaniem: boreliozy rozsianej- postaci późnej oraz odczynowego zapalenia stawów. Zwrócił również uwagę na to, iż na przestrzeni ostatnich lat wyniki badań odwołującego na obecność boreliozy wykazują wartości zmienne- ujemne i dodatnie. Jak podał, ostatni wynik badania z dnia
19 stycznia 2015 r. (IgG- 16,86, IgM 74 RU/ml) jest dodatni. Biegły reumatolog odniósł ocenę stanu zdrowia wnioskodawcy do stanu faktycznego opisanego przez biegłych sądowych w dniu 2 grudnia 2014 r. i stwierdził pogorszenie tego stanu.

Dokumenty przedłożone przez odwołującego w toku postępowania z daty po wniesieniu odwołania świadczą o nowych okolicznościach odnośnie niezdolności do pracy zarobkowej, które nie były znane zarówno Lekarzowi Orzecznikowi, jak i Komisji Lekarskiej, a dotyczą stanu zdrowia ubezpieczonego istniejącego przed wydaniem zaskarżonej decyzji.

Treść tych dokumentów wskazuje między innymi na zaostrzenie procesu chorobowego w związku z boreliozą. Decyzją z dnia 10 marca 2008 r., znak: (...), Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w D. uznał występującą
u odwołującego boreliozę za chorobę zawodową. Borelioza istniał zatem u wnioskodawcy zarówno w dacie badania przez Lekarza Orzecznika ZUS, jak i Komisję Lekarską ZUS.

Na pogorszenie stanu zdrowia ubezpieczonego z uwagi na boreliozę wskazał również w wydanej w sprawie opinii biegły reumatolog, powołując się na przedłożone przez wnioskodawcę w toku postępowania sądowego dokumenty.

Przedłożone przez ubezpieczonego dokumenty to zatem dowody, które powstały po dacie wniesienia odwołania, które mają wpływ na ocenę jego stanu zdrowia.

„Nowości” te, będące podstawą stwierdzenia u odwołującego częściowej niezdolności do pracy od 6 lutego 2015 r. na okres jednego roku, nie mogą być brane pod uwagę przy ocenie merytorycznej zasadności zaskarżonej decyzji, gdyż ta pochodzi z daty 2 stycznia 2014 r. Zasadą natomiast w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych jest, że na podstawie art. 57 ust. 1 w związku z art. 12 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych sąd orzeka wprawdzie o rencie z tytułu niezdolności do pracy przysługującej przez określony czas przyszły, jednakże orzeczenie to opiera na ocenie i rokowaniach co do stanu zdrowia ubezpieczonego z daty wydania decyzji organu rentowego (por. wyrok SN z dnia 18 września 2014 r., I UK 22/14, Legalis, nr 1162503).

Z uwagi więc na ujawnienie się nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności odwołującego do pracy, koniecznym stało się uchylenie zaskarżonej decyzji
ZUS Oddział w T. z dnia 2 stycznia 2014 r., przekazanie sprawy do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenie postępowania w niniejszej sprawie.

Sąd nie podzielił stanowiska organu rentowego zawartego w piśmie procesowym
z dnia 27 kwietnia 2015 r. W dacie bowiem badania zarówno przez Lekarza Orzecznika, jak
i Komisję Lekarską u wnioskodawcy istniała borelioza, w toku zaś postępowania sądowego stan jego zdrowia uległ pogorszeniu z uwagi na to właśnie schorzenie.

Ujawnienie się w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy, które nie istniały przed zaskarżeniem odmownej decyzji rentowej, zobowiązuje sąd do uchylenia tej decyzji, przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenia postępowania sądowego. Mające walor nowości okoliczności dotyczące stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od negatywnej decyzji rentowej i nadal utrzymują się w okresie wymaganym do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS), nie mogą być samodzielnie ocenione przez sąd
z zastosowaniem dyspozycji art. 316 k.p.c. przede wszystkim ze względu na kodeksowy zakaz orzekania co do istoty sprawy zawarty w art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., który w takich przypadkach bezwzględnie zobowiązuje sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy ze względu na ujawnione nowości do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenia postępowania sądowego (por. postanowienie SN z dnia 20 maja 2013 r., I UK 616/12, OSNAPiUS 2014/4/62, Legalis nr 750297).

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w punktach 1 i 2 postanowienia na podstawie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c.