Pełny tekst orzeczenia

217/3/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 19 lutego 2014 r.
Sygn. akt Ts 127/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej T.S. w sprawie zgodności:
art. 50 § 3 i 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.) z art. 2 i art. 64 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 29 kwietnia 2013 r. skarżący wniósł o stwierdzenie, że art. 50 § 3 i 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.; dalej: k.p.) – interpretowany w ten sposób, iż przewidziane w nim odszkodowania wyczerpują wszelkie roszczenia wynikające z wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony – jest niezgodny z art. 2 i art. 64 ust. 1 Konstytucji.
Skargę konstytucyjną wniesiono na podstawie następującego stanu faktycznego. Skarżący domagał się od swojego pracodawcy wypłacenia mu odszkodowania za bezprawne rozwiązanie umowy o pracę. Wyrokiem z 30 sierpnia 2011 r. (sygn. akt IX P 28/11) Sąd Okręgowy w Katowicach – Wydział IX Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił wniesione powództwo. W uzasadnieniu orzeczenia sąd stwierdził, że kwestia roszczeń majątkowych z tytułu nieprawidłowego rozwiązania umowy została wyczerpująco uregulowana w przepisach kodeksu pracy. Zdaniem sądu brak jest podstaw do odwoływania się – w zakresie ustalania wysokości odszkodowania – do przepisów prawa cywilnego. Sąd Apelacyjny w Katowicach – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 28 września 2012 r. (sygn. akt III APa 17/12) oddalił apelację wniesioną od orzeczenia sądu I instancji. Wyrok ten został doręczony skarżącemu 16 listopada 2012 r.
W dniu 27 grudnia 2012 r. skarżący wniósł o zwolnienie z kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika z urzędu w celu sporządzenia skargi kasacyjnej. Postanowieniem z 21 stycznia 2013 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach postanowił ustanowić dla niego pełnomocnika z urzędu, który sporządził opinię o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej.
W dniu 14 lutego 2013 r. skarżący zwrócił się do sądu o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w celu sporządzenia i wniesienia skargi konstytucyjnej. Postanowieniem z 22 marca 2013 r. Sąd Rejonowy w Dąbrowie Górniczej ustanowił dla skarżącego pełnomocnika z urzędu. Okręgowa Rada Adwokacka w Katowicach decyzją z 8 kwietnia 2013 r. wyznaczyła dla skarżącego pełnomocnika, który tę decyzję otrzymał w dniu 10 kwietnia 2013 r.
Uprawnienie do wniesienia skargi konstytucyjnej skarżący wiąże z naruszeniem prawa do ochrony innych niż własność praw majątkowych. Naruszenie to – w jego ocenie – stanowi konsekwencję dominującego w orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowiska, zgodnie z którym kodeks pracy przewiduje zamknięty katalog roszczeń związanych z bezprawnym (nieuzasadnionym) wypowiedzeniem umowy o pracę. Uniemożliwia to dochodzenie przez pracownika roszczeń na podstawie art. 415 oraz art. 471 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.).
Zdaniem skarżącego kwestionowane we wniesionej skardze przepisy służą uproszczeniu dochodzenia odszkodowania w sytuacji, w której pracownik nie jest w stanie wykazać wysokości wyrządzonej mu szkody. Jednakże ograniczenia w dochodzeniu szkody w wyższym wymiarze niż wynikający z zaskarżonych regulacji są sprzeczne z Konstytucją i naruszają zasadę demokratycznego państwa prawnego, gdyż taka zawężająca wykładnia promuje niezgodne z prawem działania pracodawców. Prowadzi to do sytuacji, w której system prawny chroni pracownika dotkniętego wadliwym rozwiązaniem stosunku pracy nieefektywnie i częściowo, zwalniając jednocześnie – w zakresie wykraczającym poza treść zaskarżonej regulacji – z odpowiedzialności podmiot dokonujący czynności prawnej w sposób niezgodny z prawem. Jak twierdzi skarżący, uniemożliwienie pracownikowi – słabszej stronie stosunku pracy – uzyskania pełnego naprawienia szkody wyrządzonej bezprawnym rozwiązaniem stosunku pracy narusza prawa majątkowe pracownika (art. 64 ust. 1 Konstytucji) i jest sprzeczne z zasadami sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:


W myśl art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Wniesienie skargi konstytucyjnej po upływie tego terminu uzasadnia odmowę nadania jej dalszego biegu.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego wymóg uzyskania ostatecznego rozstrzygnięcia – od daty doręczenia którego biegnie termin do wniesienia skargi konstytucyjnej – jest spełniony w momencie wydania orzeczenia niepodlegającego zaskarżeniu przy użyciu zwykłych środków odwoławczych. Zgodnie z Konstytucją i ustawą o TK do spełnienia przesłanki wyczerpania drogi prawnej nie jest konieczne użycie środków o charakterze nadzwyczajnym, których wniesienie uzależnione jest od spełnienia szczególnych wymagań.
Przenosząc powyższe rozważania na płaszczyznę postępowania cywilnego, Trybunał Konstytucyjny przypomina, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej w sprawach, w których orzeczenia zostały wydane w trybie ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), biegnie od daty doręczenia skarżącemu prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji. Jak wynika z dotychczasowego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, dla biegu terminu do wniesienia skargi nie ma znaczenia, czy w sprawie mogła jeszcze zostać wniesiona skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego. Skarga ta jest bowiem nadzwyczajnym, przysługującym w szczególnych sytuacjach, środkiem wzruszania orzeczeń prawomocnych. Uruchomienie kasacyjnych kompetencji Sądu Najwyższego pozostaje poza zakresem wymogu wyczerpania drogi prawnej (zob. postanowienia TK z: 16 maja 2007 r., Ts 99/06 i Ts 105/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 119 i 123; 23 października 2009 r., Ts 391/08, OTK ZU nr 5/B/2010, poz. 342).
Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że ostatecznym orzeczeniem w rozpatrywanej sprawie jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 września 2012 r. (sygn. akt III APa 17/12), doręczony skarżącemu 16 listopada 2012 r. Od tej daty rozpoczął bieg trzymiesięczny termin skierowania do Trybunału skargi konstytucyjnej. Bieg terminu uległ zawieszeniu w momencie złożenia przez skarżącego wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w celu wniesienia skargi konstytucyjnej, tj. 14 lutego 2013 r., tuż przed upływem terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Odwieszenie biegu terminu nastąpiło 10 kwietnia 2013 r., tj. w dniu doręczenia pełnomocnikowi skarżącego decyzji o wyznaczeniu go pełnomocnikiem do sporządzenia i wniesienia skargi konstytucyjnej. Skarga konstytucyjna została wniesiona do Trybunału Konstytucyjnego 29 kwietnia 2013 r.
Uwzględniwszy powyższe ustalenia, Trybunał stwierdza, że trzymiesięczny termin – przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK – został przekroczony. Okoliczność ta stanowi samodzielną przesłankę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

W związku z powyższym – na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i w zw. z art. 46 ust. 1 ustawy o TK – Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.