Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CNP 93/08
POSTANOWIENIE
Dnia 17 grudnia 2008 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
w sprawie ze skargi uczestniczki postępowania K. Ł.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia Sądu
Okręgowego w S. z dnia 26 marca 2008 r., sygn. akt V Cz (…),
w sprawie z wniosku J. K.
przy uczestnictwie M. O., J. D., A. H., R. G., C. B., M. R., A. O., L. J., A. M., J. Ł., K. Ł.,
M. C., J. K. i E. G.
o zmianę postanowienia Sądu Rejonowego w W. z dnia 4 czerwca 2002 r., sygn. akt I
Ns (…) o stwierdzeniu nabycia spadku po L. G., na posiedzeniu niejawnym w Izbie
Cywilnej w dniu 17 grudnia 2008 r.,
odrzuca skargę.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 26 marca 2008 r. Sąd Okręgowy w S. oddalił zażalenie
na postanowienie Sądu Rejonowego w W. z dnia 24 stycznia 2008 r., którym odrzucono
apelację uczestniczki postępowania K. Ł. od postanowienia Sądu Rejonowego w W. z
dnia 15 października 2007 r. w przedmiocie wniosku o zmianę postanowienia o
stwierdzeniu nabycia spadku.
Uczestniczka postępowania K. Ł. wniosła skargę o stwierdzenie niezgodności z
prawem postanowienia Sądu Okręgowego w S. z dnia 26 marca 2008 r. oraz
postanowienia Sądu Rejonowego w W. z dnia 15 października 2007 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
2
Jak wynika z art. 4241
§ 2 k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia sądu pierwszej instancji przysługuje wyłącznie w
wyjątkowych wypadkach, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia
podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw
człowieka i obywatela. Pomimo stwierdzenia, że orzeczenie narusza podstawowe
zasady porządku dziedziczenia, konstytucyjnego prawa własności i pozbawienia strony
prawa do postępowania odwoławczego, uzasadnienie skargi wskazuje, że niezgodność
z prawem upatruje skarżąca w tym, że – jak to określiła – postanowienie Sądu
Rejonowego zostało wydane „wbrew zebranym dowodom”. Oznacza to, że podstawą
skargi, pomimo formalnego wskazania art. 1058 (nie wiadomo jakiej ustawy, bowiem
nazwy jej w skardze nie określono) i art. 670 k.p.c., są zarzuty dotyczące ustalenia
faktów lub oceny dowodów. Przepis art. 4244
k.p.c. wyraźnie wskazuje, że jest to
niedopuszczalne.
Niezależnie od tego skarga dotknięta jest także innymi uchybieniami, które
dotyczą również tej części, w jakiej odnosi się do prawomocnego postanowienia Sądu
Okręgowego.
Skarga nie spełnia wymogów określonych w art. 4245
§ 1 pkt 2, 3, 4 i 5 k.p.c. W
skardze nie przytoczono ani podstaw, ani przepisów, z którymi zaskarżone orzeczenie
jest niezgodne. Skarżący ograniczył się jedynie do podniesienia zarzutu „obrazy art.
1058 i nast. z okresu otwarcia spadku (nie wiadomo jakiej ustawy, bowiem nazwy jej w
skardze nie określono) i art. 670 k.p.c., 168 § 1 i art. 169 k.p.c.” Przy takim
sformułowaniu nie jest jasne, czy chodziło o wskazanie podstaw skargi. Jeżeli tak je
traktować, to wymóg określony w art. 4245
§ 1 pkt 2 k.p.c. nie został spełniony, bowiem
przytoczenie podstaw skargi polega, podobnie jak w przypadku podstaw skargi
kasacyjnej, na ogólnym określeniu wytykanych naruszeń prawa materialnego (ze
wskazaniem postaci w jakiej to naruszenie nastąpiło) lub przepisów postępowania, które
spowodowało niezgodność orzeczenia z prawem. Wyjaśnienie w uzasadnieniu skargi na
czym zarzucane uchybienie polegało nie zastępuje obowiązku prawidłowego
przytoczenia podstaw. Jeżeli zaś omawiane sformułowanie traktować jako wskazanie
przepisu prawa, z którym orzeczenie jest niezgodne, to nie spełnia wymogu z art. 4245
§
1 pkt 3 k.p.c., bowiem sam zarzut naruszenia wskazanych przepisów nie oznacza
jeszcze, że skarżący uznaje orzeczenie za niezgodne z tymi przepisami.
Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie wyjaśniano, że rygory określone w art.
4245
§ 1 pkt 2 i 3 k.p.c. stanowią takie wymagania konstrukcyjne skargi o stwierdzenie
3
niezgodności prawomocnego orzeczenia z prawem, które przez ustawodawcę zostały
wyraźnie oddzielone. Jest tak dlatego, że nie wszystkie wady postępowania
poprzedzającego wydanie skarżonego orzeczenia, wytykane w ramach obu podstaw,
powodują niezgodność orzeczenia z prawem, a jeśli tak się dzieje, to przepisy wskazane
jako naruszone w ramach podstaw nie muszą być – i często nie są – tożsame z
przepisami, z którymi zaskarżone orzeczenie jest niezgodne (por. Kodeks postępowania
cywilnego – Komentarz pod red. T. Erecińskiego, Lexis Nexis 2007, tom drugi, str. 325-
326).
Nie można zatem uznać, aby skarżący spełnił wyraźnie wyodrębnione w art. 4245
§ 1 pkt 2 i 3 k.p.c. konstrukcyjne wymagania skargi.
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
powinna ponadto zawierać uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej
przez wydanie orzeczenia, którego skarga dotyczy (art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c.).
Wymaganie uprawdopodobnienia wyrządzenia szkody polega na przedstawieniu
wyodrębnionego wywodu przekonującego, że szkoda została wyrządzona oraz
określającego czas jej powstania, postać i związek przyczynowy z wydaniem
orzeczenia niezgodnego z prawem (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 31
stycznia 2006 r., IV CNP 38/05, OSNC 2006, nr 7-8, poz. 141, z dnia 11 sierpnia 2005
r., III CNP 4/05, nie publ., z dnia 23 września 2005 r., III CNP 5/05, nie publ., z dnia 22
listopada 2005 r., I CNP 19/05, nie publ.). Skarżąca tego obowiązku nie spełnił.
Wskazała jedynie, że „wydanie zaskarżonych orzeczeń wyrządza szkodę w sposób
ewidentny, albowiem nie pozwala zrealizować praw o obowiązków spadkobiercy, a w
skład spadku wchodzą nieruchomości o znacznej wartości”.
Przesłanka uprawdopodobnienia szkody, przewidziana w art. 4245
§ 1 pkt 4
k.p.c. zostaje spełniona, jeżeli skarżący powoła w skardze nie tylko wszystkie znane
mu fakty, które wskazują na związek między zaskarżonym orzeczeniem a doznanymi
wskutek jego wydania stratami lub utraconymi korzyściami, ale ponadto powoła
dowody lub co najmniej ich surogaty, które uczynią twierdzenie o wyrządzeniu szkody
wiarygodnym (tak m.in. postanowienie SN z dnia 23 marca 2006 r., IV CNP 23/06, Biul.
SN 2006, nr 6, s. 8, postanowienie SN z dnia 25 lipca 2006 r., III CNP 40/06). Samo
oświadczenie o zapłaceniu zasądzonej skarżonym wyrokiem kwoty tego wymogu nie
spełnia, nie stanowi bowiem ani dowodu, ani nawet jego surogatu.
Wykazanie w skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków
4
prawnych nie było i nie jest możliwe (art. 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c.) polega na ujawnieniu i
przedstawieniu tej okoliczności w sposób wyczerpujący i niebudzący wątpliwości oraz
na dowiedzeniu jej istnienia i przekonywającym uzasadnieniu. Niezbędne jest
przedstawienia analizy prawnej przepisów dotyczących środków zaskarżenia, których
zastosowanie - w odniesieniu do zaskarżonego orzeczenia - jest niedopuszczalne lub z
innych przyczyn na pewno nie mogłoby odnieść skutku. (por. postanowienie SN z dnia
27 stycznia 2006 r., III CNP 23/05, OSNC 2006/7-8/140, postanowienie SN z dnia 28
lutego 2006 r., I CNP 12/06, nie publ.). W konsekwencji wymaganie przewidziane w art.
4245
§ 1 pkt 5 k.p.c. nie jest spełnione, jeżeli jak to jest w niniejszej skardze, pozwany
ogranicza się do stwierdzenia, że od zaskarżonego orzeczenia nie przysługuje skarga
kasacyjna ani żaden inny środek zaskarżenia.
Zgodnie z art. 4248
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy odrzuca na posiedzeniu
niejawnym m.in. skargę niespełniającą wymagań określonych w art. 4245
§ 1 k.p.c.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w postanowieniu.