Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 295/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 marca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSN Iwona Koper (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa K. T.
przeciwko P. S.A. w W.
o zapłatę i ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 19 marca 2014 r.,
skargi kasacyjnej powódki
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 10 stycznia 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu
Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Sąd Okręgowy w R. wyrokiem z dnia 10 stycznia 2013 r. zasądził na rzecz
małoletniej powódki K. T. od pozwanego P. S.A.: zadośćuczynienie pieniężne za
krzywdę w kwocie 242.000 zł, zsumowaną rentę z tytułu zwiększonych potrzeb w
kwocie 37.390 zł, odszkodowanie w kwocie 18.537,65 zł, (wszystkie kwoty z
ustawowymi odsetkami od dnia 21 sierpnia 2009 r.), bieżącą rentę z tytułu
zwiększonych potrzeb w kwocie 456 zł miesięcznie oraz ustalił odpowiedzialność
pozwanego za przyszłe skutki wypadku jakiemu uległa powódka.
Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 25 maja 2007 r. w R. małoletnia wówczas
powódka, przechodząc przez jezdnię na ul. A., uległa wypadkowi komunikacyjnemu.
Bezpośrednią przyczyną zdarzenia było nieprawidłowe zachowanie powódki, która
przekraczała jezdnię w miejscu niedozwolonym, w bezpośredniej odległości od
nadjeżdżającego motocykla. Zachowanie kierującego motocyklem S. G.,
ubezpieczonego od odpowiedzialności cywilnej u pozwanego, w istotny sposób
przyczyniło się do powstania wypadku, albowiem jechał on z szybkością 97 km/h, tj.
o 47 km/godz. większą niż dopuszczalna w tym miejscu, poruszał się po
niewłaściwym pasie dwujezdniowej jezdni, nie przestrzegając zasady ruchu
prawostronnego, opóźnił decyzję podjęcia manewru obronnego, co wydłużyło czas
jego reakcji na zaistniały stan zagrożenia bezpieczeństwa ruchu. Gdyby
motocyklista poruszał się z dopuszczalną prędkością miał szanse na uniknięcie
wypadku. Postępowanie karne prowadzone w związku z wypadkiem przeciwko
kierującemu motocyklem zostało prawomocnie umorzone. S. G. w chwili wypadku
liczył 27 lat, zaś powódka 11 lat. W wyniku wypadku u powódki stwierdzono
politraumę, powódka doznała stłuczenia klatki piersiowej ze stłuczeniem płuc i
objawami niewydolności oddechowej, złamania trzonu łopatki lewej, rozerwania
spojenia łonowego z krwiakiem zaotrzewnowym w obrębie miednicy małej,
złamania stropu panewki stawu biodrowego lewego, złamania kości biodrowej lewej,
złuszczenia nasady dalszej kości udowej prawej, wieloodłamowego otwartego
złamania obu kości podudzia prawego z odłamami pośrednimi trzonu kości
piszczelowej prawej, krwiaka okolicy krocza, wstrząsu krwotocznego. Powódka
pozostawała w leczeniu szpitalnym w różnych placówkach leczniczych na
przestrzeni 2007 r. i 2008 r oraz w 2009 r., przebyła liczne zabiegi operacyjne i
3
rehabilitację. Przeszła 8 poważnych operacji, 17 razy była usypiana, co najmniej 70
razy robiono jej zdjęcia rentgenowskie, istnieje podejrzenie, że z tego powodu
może nie mieć dzieci. Obecnie chodzi samodzielnie, utyka jednak na prawą nogę,
która jest krótsza o 1,5 cm, co wyrównuje odpowiednim obuwiem. Trwałymi
następstwami wypadku są u powódki: szpecąca blizna na kończynie dolnej prawej,
deformacja podudzia prawego, liczne blizny pooperacyjne w obrębie stawów
kolanowych i obu goleni, ograniczenie ruchomości stawu biodrowego, nieznaczne
ograniczenie zgięcia stawu skokowo - goleniowego, wtórne zmiany zwyrodnieniowe
stawu biodrowego lewego, pourazowa niestabilność stawu kolanowego, skrócenie
kończyny dolnej prawej o 1,5 cm. Powrót do sprawności nie jest możliwy,
prawdopodobnie powódka zostanie zakwalifikowana do wymiany stawu biodrowego.
W okresie zaostrzenia zmian stawów biodrowych powódka powinna korzystać z
zabiegów fizykalnych i kinezyterapii i mieć wstrzykiwany kwas hialuronowy 2-3 razy
w roku. W zakresie następstw urologicznych występuje u niej wysiłkowe
nietrzymanie moczu z pozytywną prognozą na wyleczenie. W konsekwencji
wypadku powódka została wyizolowana ze środowiska rówieśniczego i rodzinnego,
zmuszona do nadrabiania zaległości szkolnych, nadal pozostaje w przewlekłym
stresie z powodu niepewności co do dalszego stanu zdrowia. W przyszłości mogą u
niej wystąpić zaburzenia osobowości, nie jest wykluczone leczenie psychiatryczne.
Aktualnie jej wybory życiowe są podporządkowane stanowi zdrowia. Z uwagi na
długie uzależnienie od pomocy osób trzecich ograniczeniu uległa jej samodzielność
i zaradność. Mimo upływu 5 lat od wypadku, leczenia i rehabilitacji, powódka nadal
cierpi na dolegliwości bólowe kończyny prawej, kolana, spojenia łonowego obrzęki
stawu skokowego, bierze silne leki uśmierzające te dolegliwości. Ma zaburzone
czucie pęcherzowe, nie ma czucia ciepła - zimna w prawej goleni. Powódka
wymaga pomocy osób trzecich przy transporcie na badania i zabiegi, przy
motywowaniu do ćwiczeń i niektórych czynnościach życia codziennego. Rodzice
powódki wydatkowali środki na zakup przyśpieszającej leczenie lampy Biobtroton,
na leki, koszty noclegów i dojazdów do szpitali.
Mając na względzie kompensacyjny charakter zadośćuczynienia Sąd
Okręgowy uznał, że kwotą odpowiednią dla wyrównania doznanej przez nią
krzywdy jest kwota 350.000 zł, a wobec zapłaty przez pozwanego z tego tytułu
4
kwoty 108.000 zł, zasądził na rzecz powódki pozostałą część zadośćuczynienia
oraz uwzględnił powództwo w zakresie pozostałych roszczeń.
Sąd Okręgowy nie uwzględnił zarzutu pozwanego przyczynienia się przez
powódkę do powstania szkody w 40%, co w jego ocenie skutkować powinno
obniżeniem należnych jej kwot przyjmując, że samo ustalenie przyczynienia się do
powstania szkody jest tylko warunkiem wstępnym, od którego zależy możliwość
rozważenia zmniejszenia odszkodowania. Ostateczną decyzję w tym zakresie sąd
podejmuje po rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy. Decyzja taka stanowi
uprawnienie sądu, a nie jego powinność. Jako przesłanki oceny stopnia
przyczynienia się małoletniego, któremu nie można przypisać winy do powstania
szkody wskazał wiek i doświadczenie stron - uczestników zdarzenia, ciążące na
nich obowiązki oraz stan świadomości małoletniego. Stwierdził, że powódka
niewątpliwie ma mniejsze doświadczenie niż liczący 27 lat kierujący motocyklem,
który posiadając prawo jazdy i wiedzę jak się zachować na drodze powinien był
zachować szczególną ostrożność widząc dziecko przy pasie drogowym i liczyć się
z jego atypowym zachowaniem, zwłaszcza gdy towarzysząca mu osoba dorosła
zaczęła przebiegać przez drogę. Ocenił, że wina kierującego pojazdem polegała na
nadmiernej szybkości z jaką poruszał się, niezachowaniu należytej ostrożności
i opóźnionym podjęciu manewru obronnego. Natomiast winy nie można przypisać
powódce. Uwzględniając wiek powódki i jej stopień rozwoju uznał, że nie można jej
przypisać nieprawidłowego zachowania na drodze w takim samym stopniu jak
kierującemu motocyklem.
Wyrok Sądu Okręgowego zaskarżył pozwany w części zasądzającej na
rzecz powódki kwoty: 96.800 zł tytułem zadośćuczynienia, 14.956 zł tytułem
zsumowanej renty, 182,40 zł tytułem renty bieżącej, 7.415,06 zł tytułem
odszkodowania oraz orzekającej o kosztach postępowania.
Wyrokiem z dnia 10 stycznia 2013 r. Sąd Apelacyjny, w częściowym
uwzględnieniu apelacji zmienił wyrok Sądu Okręgowego przez obniżenie
zasądzonych na rzecz powódki kwot z wszystkich tytułów do wysokości: 172.000 zł
z tytułu zadośćuczynienia, 30.978 zł z tytułu zsumowanej renty, 365 zł z tytułu
5
bieżącej renty, 12.973 zł z tytułu odszkodowania; oddalił dalsze powództwo i dalszą
apelacje pozwanego.
Podstawą dokonanej zmiany była ocena, że powódka przyczyniła się do
powstania szkody w 20%. Przyczynienie to Sąd Apelacyjny uznał za niewątpliwe
w świetle ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego, które podzielił. Wynika z nich -
jak stwierdził - że bezpośrednią przyczyną wypadku było nieprawidłowe
zachowanie się małoletniej powódki, która na drodze dwujezdnej przekraczała ją
w miejscu niedozwolonym, w bezpośredniej odległości od nadjeżdżającego
motocykla, podczas warunków widoczności umożliwiających dostrzeżenie
zbliżającego się pojazdu. Między tym zachowaniem powódki a szkodą istnieje
adekwatny związek przyczynowy, a oczywista nieprawidłowość w zachowaniu
powódki podlega uwzględnieniu przy ocenie w jakim stopniu przyczynienie
uzasadnia obniżenie odszkodowania. Dla uwzględnienia przyczynienia się
małoletniego poszkodowanego konieczne jest, aby mógł on choćby
w ograniczonym zakresie mieć świadomość nagannego zachowania lub grożącego
mu niebezpieczeństwa. W ocenie Sądu Apelacyjnego, w wypadku 11-letniej
powódki świadomość taka z całą pewnością istniała i dlatego nieuwzględnienie
przez Sąd pierwszej instancji zarzutu pozwanego sformułowanego na podstawie art.
362 k.c. jest sprzeczne z tym przepisem. Wskazał, że wprawdzie ustawodawca -
jak przyjął Sąd Okręgowy - pozostawił uznaniu sądu ustalenie, w jakim stopniu
poszkodowany przyczynił się do powstania szkody, ale - co Sąd ten pominął - jeżeli
przesłanki z tego przepisu zachodzą, to sąd powinien go zastosować.
Analizując na podstawie ustaleń faktycznych przyjętych przez Sąd Okręgowy
okoliczności zaistnienia wypadku, Sąd Apelacyjny stwierdził, że niezależnie od tego,
iż jego bezpośrednią przyczyną było nieprawidłowe zachowanie powódki, to do
zaistnienia wypadku przyczyniło się także zachowanie kierującego motocyklem,
które musi być oceniane surowiej niż zachowanie małoletniej powódki. Na kierowcy
przede wszystkim ciążył szczególny obowiązek przestrzegania zasad ruchu
i zachowania zasady ograniczonego zaufania, zwłaszcza gdy widział, że w miejscu
niedozwolonym przechodzą dwie osoby w tym małoletnia. Nie można w tych
okolicznościach przyjąć 40% przyczynienia się małoletniej do powstania szkody.
6
W skardze kasacyjnej powódki zaskarżającej wyrok Sądu Apelacyjnego
w części obniżającej świadczenia, oddalającej powództwo i rozstrzygającej
o kosztach procesu powódka zarzuciła:
1) naruszenie art. 362 k.c. przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie
polegające na zmniejszeniu zasądzonych na jej rzecz z wszystkich tytułów
kwot o 20%,
2) naruszenie art. 5 k.c. przez jego niezastosowanie polegające na obniżeniu
zasądzonych na rzecz powódki kwot pomimo, że obowiązek taki nie wynika
z samego stwierdzenia, że poszkodowana przyczyniła się do powstania
szkody , co jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i nie może
być społecznie akceptowane, z uwagi na niemożliwość naprawienia
doznanego przez powódkę pokrzywdzenia, doznane cierpienia,
3) naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny
dowodów przejawiające się w uznaniu, że małoletnia przebiegając przez
ulicę miała świadomość, że zachowuje się nagannie i grozi jej
niebezpieczeństwo, mimo, że brak jest na to jakichkolwiek dowodów,
a małoletnia zachowywała się tak jej matka, co w jej ocenie mogło być
zachowaniem najbardziej właściwym.
Wnosiła o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kognicja Sądu Najwyższego w postępowaniu kasacyjnym nie obejmuje
kontroli podstawy faktycznej zaskarżonego wyroku. Na podstawie wyłączenia
zawartego w art. 3983
§ 3 k.p.c. skarżący nie może skutecznie podnosić w skardze
kasacyjnej twierdzeń dotyczących wadliwości w określeniu podstawy faktycznej
wyroku oraz oceny mocy i wiarygodności dowodów stanowiących podstawę jej
rekonstrukcji. Wyłączenie to dotyczy także, podnoszonego w skardze kasacyjnej
powódki, zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. określającego kryteria oceny
dowodów (m.in wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 23 września 2005 r.,
III CSK 13/05, OSNC 2006, nr 4, poz. 76 i z dnia 26 kwietnia 2006 r., V CSK 11/06,
niepubl.).
7
Podnieść przy tym trzeba, że ocena przyczynienia się poszkodowanego do
powstania lub zwiększenia szkody - której dotyczy niedopuszczalny zarzut
naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. - należy do kwestii prawnych i podlega kontroli
kasacyjnej w oparciu o podstawę naruszenia prawa materialnego w ramach zarzutu
naruszenia art. 362 k.c., który powódka podnosi w skardze kasacyjnej. Zarzut ten
będzie uzasadniony, jeżeli sąd wadliwie ocenił przesłanki i stopień przyczynienia
lub wadliwie orzekł co do obniżenia odszkodowania na tej podstawie (wyroki Sądu
Najwyższego: z dnia 6 czerwca 1997 r., II CKN 213/97, OSNC 1998, nr 1, poz. 3,
z dnia 24 września 2009 r., IV CSK 207/09, OSNC 2010, nr 4, poz. 58).
Przed przystąpieniem do szczegółowej oceny tego zarzutu wskazać należy
na konieczne na gruncie art. 362 k.c. wyraźne odróżnienie samego przyczynienia
od przyczynienia uzasadniającego obniżenie odszkodowania. Pojęcie
przyczynienia, które zgodnie z szeroko umotywowanym poglądem sformułowanym
w orzecznictwie Sądu Najwyższego (m.in. wyroki: z dnia 29 października 2008 r.,
IV CSK 228/08, OSNC -ZD 2009, „C", poz. 66, z dnia 19 listopada 2009 r., IV CSK
241/09, niepubl., z dnia 12 lipca 2012 r., I CSK 660/11, nie publ.) jest kategorią
obiektywną, należy rozpatrywać w ramach adekwatnego związku przyczynowego
w ujęciu art. 361 k.c. Przyczynieniem poszkodowanego jest więc każde jego
zachowanie pozostające w normalnym związku przyczynowym ze szkodą
wyrządzoną przez inną osobę. Do treści tego pojęcia nie należą elementy
podmiotowe, przynależne do etapu miarkowania odszkodowania tj. oceny potrzeby
i skali obniżenia odszkodowania ze względu na przyczynienie się poszkodowanego.
Ocena zachowania poszkodowanego przez pryzmat tak rozumianego
przyczynienia, jest powinnością sądu rozpoznającego sprawę. Podstawę oceny
stanowią ustalone w sprawie okoliczności. Fakt, że z powodu wieku
poszkodowanemu nie można przypisać winy, nie wyłącza możliwości
kwalifikowania jego zachowania pod kątem nieprawidłowości i to w znaczeniu
subiektywnym, uwzględniającego przy tym różną, zależną od wieku, możliwość
rozeznania, zdolność oceny i analizy sytuacji przez poszkodowanego.
Zachowanie się małoletniego poszkodowanego, któremu z powodu wieku
winy przypisać nie można, może stosownie do art. 362 k.c. uzasadniać
zmniejszenie odszkodowania należnego od osoby odpowiedzialnej za szkodę na
8
podstawie art. 436 k.c. (uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego: z dnia
11 stycznia 1960 r., I CO 44/59, OSNCK 1960, nr 4, poz. 92 i z dnia 20 września
1975 r., III CZP 8/75, OSNC 1976, nr 7-8, poz. 151 oraz wyroki Sądu Najwyższego:
z dnia 16 grudnia 1967 r., II CR 379/67, OSNCP 1968, nr 10, poz. 167, z dnia
20 stycznia 1970 r., II CR 624/69, OSNCP 1970, nr 9, poz. 163, z dnia 16 marca
1983 r., I CR 33/83, OSNCP 1983, nr 12, poz. 196, z dnia 18 marca 1997 r., I CKU
25/97, Prok. i Pr. 1997, nr 10, s. 32, z dnia 15 kwietnia 1999 r., I CKN 1012/97,
OSP 2001, Nr 1, poz. 2).
Zgodnie z poglądem utrwalonym w judykaturze (m.in. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 3 sierpnia 2006 r., IV CSK 118/06, niepubl., i powołane
wcześniej wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 29 października 2008 r., IV CSK
228/08, z dnia 19 listopada 2009 r., IV CSK 241/09, z dnia 12 lipca 2012 r., I CSK
660/11), akceptowanym także w piśmiennictwie, samo ustalenie przyczynienia się
poszkodowanego nie nakłada na sąd obowiązku zmniejszenia odszkodowania, ani
nie przesądza o stopniu tego zmniejszenia. Ustalenie przyczynienia jest warunkiem
wstępnym, od którego w ogóle zależy możliwość rozważania zmniejszenia
odszkodowania, i warunkiem koniecznym, lecz niewystarczającym, gdyż samo
przyczynienie nie przesądza zmniejszenia obowiązku szkody, a ponadto - stopień
przyczynienia nie jest bezpośrednim wyznacznikiem zakresu tego zmniejszenia.
O tym, czy obowiązek naprawienia szkody należy zmniejszyć ze względu na
przyczynienie się, a jeżeli tak to w jakim stopniu, decyduje sąd w procesie
sędziowskiego wymiaru odszkodowania w granicach wyznaczonych przez art. 362
k.c. Decyzja o obniżeniu odszkodowania jest uprawnieniem sądu, jego
obowiązkiem jest natomiast rozważenie wszystkich okoliczności stanowiących
podstawę takiej decyzji. Do okoliczności tych należą zarówno czynniki subiektywne
jak i obiektywne takie jak wina lub nieprawidłowość zachowania poszkodowanego,
porównanie stopnia winy obu stron, rozmiar doznanej krzywdy i ewentualne
szczególne okoliczności danego przypadku w tym także motywy działania stron.
W ramach tej ostatniej okoliczności w kasacji podnosi się, niewątpliwy fakt,
że małoletnia poszkodowana przekraczała jezdnię w niedozwolonym miejscu wraz
z matką kierując się jej postępowaniem.
9
W tym stanie rzeczy zasadnie skarżąca podważa pogląd przyjęty przez Sąd
Apelacyjny, który stanął na stanowisku, że stwierdzenie przyczynienia się
poszkodowanego do powstania szkody nakłada na sąd obowiązek zmniejszenia
odszkodowania w stopniu odpowiadającym wysokości ustalonego przyczynienia.
Z tej też przyczyny zaskarżony wyroku narusza przepis art. 362 k.c. przez jego
błędną wykładnię.
W ramach zarzutu naruszenia art. 362 k.c. kwestionuje się w skardze
kasacyjnej obniżenie odszkodowania w stopniu odpowiadającym ustalonemu
przyczynieniu poszkodowanej powódki, w następstwie nieuzasadnionego
przypisania jej obiektywnej nieprawidłowości postępowania, które
w okolicznościach sprawy nie miało miejsca, a także przy braku przesłanek do
przypisania powódce świadomości, że postępuje nieprawidłowo i grozi jej
niebezpieczeństwo.
O tym, czy zachowanie poszkodowanego stanowiło współprzyczynę szkody,
odpowiadającą normalnemu związkowi przyczynowemu decyduje ocena
konkretnych okoliczności sprawy dokonana według kryteriów obiektywnych
uwzględniająca zasady doświadczenia, a w razie potrzeby wiadomości specjalne.
Podstawę uznania, że powódka, jako uczestnik ruchu drogowego przyczyniła się do
zaistnienia wypadku i powstania szkody przez nieprawidłowe zachowanie stanowiła
opinia biegłego do spraw ruchu drogowego, którą podzieliły oba Sądy szeroko
przytaczając jej wnioski, przeciwko której skarżąca nie podnosiła zarzutów.
Nie daje podstaw do podważenia stanowiska Sądu Apelacyjnego w tym zakresie,
sama tylko jego krytyczna ocena, nie poparta w skardze kasacyjnej jakąkolwiek
uzasadniają ją argumentacją.
Zasadniczą przesłanką oceny świadomości małoletniego uczestnika ruchu
drogowego odnośnie do nieprawidłowości jego postępowania jest wiek,
wyznaczający co do zasady poziom jego doświadczenia życiowego. Podzielić
należy stanowisko Sądu Apelacyjnego, że kierując się zasadami zwykłego
doświadczenia życiowego, w oparciu kryterium wieku można powódce, która
zgodnie z przepisami o ruchu drogowym może od ukończenia 7 roku życia
samodzielnie poruszać się pod drogach, przypisać świadomość i zdolność oceny
10
prawidłowych zasad postępowania na drodze, w tym zasady przekraczania jezdni
tylko w miejscach do tego przeznaczonych i bezpiecznego poruszania się pośród
innych uczestników ruchu drogowego, a więc niewybiegania przed nadjeżdżające
pojazdy i przypisać jej powinność takiego postępowania. Trafnie też zróżnicował
Sąd obciążenie powinnością przestrzegania zasad ruchu drogowego uczestników
przedmiotowego wypadku. Powódka nie oferowała w sprawie dowodów
(np. dowodu z opinii psychologa) dla wykazania, że z uwagi na wiek nie była zdolna
do oceny sytuacji drogowej oraz oceny niebezpieczeństwa związanego ze swoim
zachowaniem na drodze i podjęcia właściwej decyzji. Jej twierdzenia i zarzuty
w tym zakresie nie zostały wykazane.
Ze względu na okoliczności danego wypadku, skorzystanie przez sąd
ze zmniejszenie obowiązku naprawienia szkody na podstawie art. 362 k.c.,
z powodu przyczynienia się poszkodowanego, może wyjątkowo pozostawać
w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. W takich wypadkach, mimo
iż przepis ten nie odwołuje się wprost do przesłanki zasad współżycia, trzeba uznać
za dopuszczalne skorzystanie przez sąd z możliwości odstąpienia od zmniejszenia
odszkodowania. Za takim poglądem opowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku
z dnia 6 sierpnia 2006 r., IV CSK 118/06 (niepubl.).
Obniżenie na podstawie art. 362 k.c. odszkodowania należnego
małoletniemu, który z powodu wieku nie ponosi odpowiedzialności za szkodę - jak
podnosi się w piśmiennictwie prawniczym - można rozważać w oparciu
o stosowany przez analogię art. 428 k.c., który odwołuje się przy obniżeniu
odszkodowania do przesłanki zasad współżycia społecznego, co zrówna na gruncie
obu przepisów sytuację takiego małoletniego w zakresie ochrony jaką Kodeks
cywilny przyznaje małoletnim i niepoczytalnych w przypadku wyrządzenia przez
nich szkody innym. Za takim rozwiązaniem przemawiać może podobieństwo
objętych tymi przepisami regulacji wyrażające się w tym, że w obu przypadkach
chodzi o częściowe naprawienie szkody, a u ich podstaw leży zasada słuszności.
Zbędne i nieuzasadnione jest natomiast w takiej sytuacji odwoływanie się
przy ocenie zmniejszenia odszkodowania na podstawie art. 362 k.c. do art. 5 k.c.,
11
podobnie jak w przypadku art. 440 k.c., który w zakresie objętym jego
unormowaniem wyłącza stosowanie art. 5 k.c.
Kierując się powyższym Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c.
uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w zaskarżonym zakresie, obejmującym jego pkt I
i III i przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania.