IV CSK 36/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:04-07-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CSK 36/14
POSTANOWIENIE
Dnia 12 czerwca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z wniosku A.M.
przy uczestnictwie J. M.
o podział majątku wspólnego,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 12 czerwca 2014 r.,
na skutek skargi kasacyjnej wnioskodawczyni
od postanowienia Sądu Okręgowego w B.
z dnia 3 lipca 2013 r.,
odrzuca skargę kasacyjną.
2
UZASADNIENIE
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w B. zmienił postanowienie
Sądu Rejonowego w S. z dnia 30 maja 2012 r. przez obniżenie zasądzonej od
wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania spłaty do kwoty 40 610 zł, a w
pozostałym zakresie oddalił apelację. Wartość majątku wspólnego uczestników
określona została na kwotę 256 605 zł. Zarzut nieuwzględnienia w składzie majątku
ruchomości zbytych przez uczestnika był bezzasadny, skoro w toku postępowania
wnioskodawczyni nie określiła i nie wskazała tych ruchomości.
Wnioskodawczyni powołała w skardze kasacyjnej podstawę przewidzianą
w art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c., podając że pominięta została przez Sąd drugiej instancji
część zebranego materiału dowodowego, a poczynione ustalenia nie były
wyczerpujące. Zarzuciła także, że Sąd Okręgowy pominął ruchomości, które bez jej
wiedzy i zgody zostały zbyte przez uczestnika, czego dotyczy postępowanie
prowadzone przez prokuratora.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Dopuszczalność skargi kasacyjnej w sprawie o podział majątku wspólnego
po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami określona została w art.
5191
§ 1 k.p.c. i uzależniona od wartości przedmiotu zaskarżenia, która nie może
być niższa niż 150 000 zł.
Zgodnie z art. 684 w związku z art. 567 § 3 k.p.c. ustalenie składu
i wartości majątku wspólnego, ulegającego podziałowi należy do sądu. Obowiązek
wskazania w skardze kasacyjnej wartości przedmiotu zaskarżenia wynika z art.
3984
§ 3 w związku z art. 13 § 2 k.p.c., ale wartość ta nie jest wiążąca ani dla sądu
drugiej instancji, ani dla Sądu Najwyższego; mogą one poddać ją weryfikacji
z pominięciem zasad określonych w art. 25 i art. 26 k.p.c. (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 24 maja 2001 r., IV CZ 20/01, niepubl.).
Oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach działowych,
dotyczących zniesienia współwłasności, działu spadku i podziału majątku
wspólnego po ustaniu wspólności pomiędzy małżonkami, jest ściśle związane
z wynikami postępowania i podlega kontroli sądu w ramach badania, czy zostały
3
dochowane wymagania formalne środka odwoławczego, a w szczególności skargi
kasacyjnej.
Utrwalone zostało w orzecznictwie Sądu Najwyższego zapatrywanie,
że wartość przedmiotu zaskarżenia z reguły nie może przekraczać wartości udziału
uczestnika wnoszącego skargę kasacyjną. Tylko wyjątkowo, gdy uczestnik
podważa samą zasadę podziału albo gdy zaskarża rozstrzygnięcie dotyczące
roszczeń dochodzonych z tytułu posiadania rzeczy wspólnej lub tytułem zwrotu
pożytków albo rozliczenia nakładów, wartość przedmiotu zaskarżenia może być
wyższa niż wartość jego udziału (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
21 stycznia 2003 r., III CZ 153/02, OSNC 2004, nr 4, poz. 60; z dnia 11 sierpnia
2008 r., V CSK 136/08, niepubl.; z dnia 6 maja 2010 r., II CZ 38/10, niepubl.; z dnia
17 kwietnia 2013 r., V CZ 119/12, niepubl.; z dnia 13 listopada 2013 r., II CSK
212/13, niepubl.). Przez zasadę podziału rozumieć należy nie odwołanie się
do wartości całej masy majątkowej, gdy stanowiska uczestników co do jej podziału
są rozbieżne, tylko sytuację, gdy kwestionowany jest fakt i podstawa uznania
danego składnika majątku za wchodzący w skład masy spadkowej bądź
dopuszczalność działu, z uwagi na zakazy wynikające z ustawy albo umowy
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2003 r., III CZ 153/02;
z dnia 11 sierpnia 2008 r., V CSK 136/08; z dnia 17 kwietnia 2013 r., V CZ 119/12).
W rozpoznawanej sprawie nie było podstaw do odstąpienia od reguły,
że wartość przedmiotu zaskarżenia nie powinna przekraczać wartości udziału
należącego do uczestnika wnoszącego skargę kasacyjną. Wartość majątku
wspólnego ustalona została przez Sądy obu instancji na kwotę 265 605 zł.
Twierdzenie wnioskodawczyni, że skład majątku wspólnego nie obejmuje
jego wszystkich elementów nie zostało podzielone przez Sąd Okręgowy, z uwagi
na niewykazanie przez nią o jakie ruchomości majątek wspólny powinien być
powiększony oraz w jakim zakresie wpłynęłoby to na ogólną jego wartość. Również
w skardze kasacyjnej, mimo powtórzenia zarzutu, wnioskodawczyni nie podała
o jakie przedmioty chodzi. Odwołanie się do dokumentów zgromadzonych
w postępowaniu przygotowawczym i do powinności podejmowania czynności
z urzędu nie czyniło zadość obowiązkom wnioskodawczyni, podnoszącej takie
twierdzenie. Brak jakichkolwiek okoliczności tego dotyczących w skardze
4
kasacyjnej. Myli się skarżąca utrzymując, że nakaz ustalenia przez sąd składu
i wartości majątku wspólnego oznacza również prowadzenie dochodzenia z urzędu,
czy jeszcze inne przedmioty powinny należeć do dzielonej masy. Nie w tym wyraża
się potrzeba podejmowania przez sąd czynności z urzędu i dbałość o ochronę
interesu publicznego.
W skardze kasacyjnej wnioskodawczyni podana została jako wartość
przedmiotu zaskarżenia ustalona przez Sąd wartość majątku wspólnego;
nie obejmuje wartości innych składników, poza ustalonymi przez Sąd. Udział
skarżącej w tym majątku stanowi połowę tej wartości, a zatem kwotę 128 303 zł.
Oznacza to, że skarga kasacyjna jest niedopuszczalna.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy odrzucił skargę kasacyjną na
podstawie art. 3986
§ 2 i 3 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.
POSTANOWIENIE
Dnia 12 czerwca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z wniosku A.M.
przy uczestnictwie J. M.
o podział majątku wspólnego,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 12 czerwca 2014 r.,
na skutek skargi kasacyjnej wnioskodawczyni
od postanowienia Sądu Okręgowego w B.
z dnia 3 lipca 2013 r.,
odrzuca skargę kasacyjną.
2
UZASADNIENIE
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w B. zmienił postanowienie
Sądu Rejonowego w S. z dnia 30 maja 2012 r. przez obniżenie zasądzonej od
wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania spłaty do kwoty 40 610 zł, a w
pozostałym zakresie oddalił apelację. Wartość majątku wspólnego uczestników
określona została na kwotę 256 605 zł. Zarzut nieuwzględnienia w składzie majątku
ruchomości zbytych przez uczestnika był bezzasadny, skoro w toku postępowania
wnioskodawczyni nie określiła i nie wskazała tych ruchomości.
Wnioskodawczyni powołała w skardze kasacyjnej podstawę przewidzianą
w art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c., podając że pominięta została przez Sąd drugiej instancji
część zebranego materiału dowodowego, a poczynione ustalenia nie były
wyczerpujące. Zarzuciła także, że Sąd Okręgowy pominął ruchomości, które bez jej
wiedzy i zgody zostały zbyte przez uczestnika, czego dotyczy postępowanie
prowadzone przez prokuratora.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Dopuszczalność skargi kasacyjnej w sprawie o podział majątku wspólnego
po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami określona została w art.
5191
§ 1 k.p.c. i uzależniona od wartości przedmiotu zaskarżenia, która nie może
być niższa niż 150 000 zł.
Zgodnie z art. 684 w związku z art. 567 § 3 k.p.c. ustalenie składu
i wartości majątku wspólnego, ulegającego podziałowi należy do sądu. Obowiązek
wskazania w skardze kasacyjnej wartości przedmiotu zaskarżenia wynika z art.
3984
§ 3 w związku z art. 13 § 2 k.p.c., ale wartość ta nie jest wiążąca ani dla sądu
drugiej instancji, ani dla Sądu Najwyższego; mogą one poddać ją weryfikacji
z pominięciem zasad określonych w art. 25 i art. 26 k.p.c. (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 24 maja 2001 r., IV CZ 20/01, niepubl.).
Oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach działowych,
dotyczących zniesienia współwłasności, działu spadku i podziału majątku
wspólnego po ustaniu wspólności pomiędzy małżonkami, jest ściśle związane
z wynikami postępowania i podlega kontroli sądu w ramach badania, czy zostały
3
dochowane wymagania formalne środka odwoławczego, a w szczególności skargi
kasacyjnej.
Utrwalone zostało w orzecznictwie Sądu Najwyższego zapatrywanie,
że wartość przedmiotu zaskarżenia z reguły nie może przekraczać wartości udziału
uczestnika wnoszącego skargę kasacyjną. Tylko wyjątkowo, gdy uczestnik
podważa samą zasadę podziału albo gdy zaskarża rozstrzygnięcie dotyczące
roszczeń dochodzonych z tytułu posiadania rzeczy wspólnej lub tytułem zwrotu
pożytków albo rozliczenia nakładów, wartość przedmiotu zaskarżenia może być
wyższa niż wartość jego udziału (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
21 stycznia 2003 r., III CZ 153/02, OSNC 2004, nr 4, poz. 60; z dnia 11 sierpnia
2008 r., V CSK 136/08, niepubl.; z dnia 6 maja 2010 r., II CZ 38/10, niepubl.; z dnia
17 kwietnia 2013 r., V CZ 119/12, niepubl.; z dnia 13 listopada 2013 r., II CSK
212/13, niepubl.). Przez zasadę podziału rozumieć należy nie odwołanie się
do wartości całej masy majątkowej, gdy stanowiska uczestników co do jej podziału
są rozbieżne, tylko sytuację, gdy kwestionowany jest fakt i podstawa uznania
danego składnika majątku za wchodzący w skład masy spadkowej bądź
dopuszczalność działu, z uwagi na zakazy wynikające z ustawy albo umowy
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2003 r., III CZ 153/02;
z dnia 11 sierpnia 2008 r., V CSK 136/08; z dnia 17 kwietnia 2013 r., V CZ 119/12).
W rozpoznawanej sprawie nie było podstaw do odstąpienia od reguły,
że wartość przedmiotu zaskarżenia nie powinna przekraczać wartości udziału
należącego do uczestnika wnoszącego skargę kasacyjną. Wartość majątku
wspólnego ustalona została przez Sądy obu instancji na kwotę 265 605 zł.
Twierdzenie wnioskodawczyni, że skład majątku wspólnego nie obejmuje
jego wszystkich elementów nie zostało podzielone przez Sąd Okręgowy, z uwagi
na niewykazanie przez nią o jakie ruchomości majątek wspólny powinien być
powiększony oraz w jakim zakresie wpłynęłoby to na ogólną jego wartość. Również
w skardze kasacyjnej, mimo powtórzenia zarzutu, wnioskodawczyni nie podała
o jakie przedmioty chodzi. Odwołanie się do dokumentów zgromadzonych
w postępowaniu przygotowawczym i do powinności podejmowania czynności
z urzędu nie czyniło zadość obowiązkom wnioskodawczyni, podnoszącej takie
twierdzenie. Brak jakichkolwiek okoliczności tego dotyczących w skardze
4
kasacyjnej. Myli się skarżąca utrzymując, że nakaz ustalenia przez sąd składu
i wartości majątku wspólnego oznacza również prowadzenie dochodzenia z urzędu,
czy jeszcze inne przedmioty powinny należeć do dzielonej masy. Nie w tym wyraża
się potrzeba podejmowania przez sąd czynności z urzędu i dbałość o ochronę
interesu publicznego.
W skardze kasacyjnej wnioskodawczyni podana została jako wartość
przedmiotu zaskarżenia ustalona przez Sąd wartość majątku wspólnego;
nie obejmuje wartości innych składników, poza ustalonymi przez Sąd. Udział
skarżącej w tym majątku stanowi połowę tej wartości, a zatem kwotę 128 303 zł.
Oznacza to, że skarga kasacyjna jest niedopuszczalna.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy odrzucił skargę kasacyjną na
podstawie art. 3986
§ 2 i 3 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.