Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KRS 17/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 17 lipca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Iwulski (przewodniczący)
SSN Maciej Pacuda (sprawozdawca)
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z odwołania P. W.
od uchwaly Krajowej Rady Sądownictwa Nr […] z dnia […] w przedmiocie
przedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na trzy stanowiska
sędziowskie w Sądzie Rejonowym w W., ogłoszone w Monitorze Polskim,
z udziałem W. K., M. P. i M. W.,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 17 lipca 2014 r.,
1. odwołanie oddala w części dotyczącej kandydatów
wymienionych w punkcie 1 zaskarżonej uchwały,
2. odrzuca odwołanie w pozostałym zakresie.
UZASADNIENIE
Krajowa Rada Sądownictwa uchwałą Nr […] podjętą w przedmiocie
przedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na trzy stanowiska
sędziowskie w Sądzie Rejonowym w W., ogłoszone w Monitorze Polskim na
podstawie art. 3 ust. 1 pkt 2 i art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej
2
Radzie Sądownictwa (Dz. U. Nr 126, poz. 714), postanowiła: w punkcie 1.
przedstawić Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o powołanie do
pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Rejonowego w W. kandydatury:
asystent W. K., asystent M. P. i asystenta M. W., a w punkcie 2. nie przedstawiać
Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o powołanie do pełnienia
urzędu na stanowisku sędziego Sądu Rejonowego w W. pozostałych kandydatur
oraz umorzyć postępowanie w stosunku do części z nich.
W uzasadnieniu powyższej uchwały Krajowa Rada Sądownictwa wyjaśniła,
że na trzy wolne stanowiska sędziowskie w Sądzie Rejonowym w W., ogłoszone w
Monitorze Polskim, zgłosiło się stu dwudziestu dwóch kandydatów wyżej
wymienionych.
Krajowa Rada Sądownictwa, podejmując niniejszą uchwałę, kierowała się
kryteriami wyrażonymi w art. 35 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o
Krajowej Radzie Sądownictwa. Dlatego uwzględniła przede wszystkim uzyskane
przez kandydatów oceny kwalifikacyjne, ich doświadczenie zawodowe oraz oceny
ze studiów i egzaminów zawodowych, a także opinie przełożonych i uzyskane
poparcie środowiska sędziowskiego.
Rada podkreśliła, iż procedura wyboru kandydata na urząd sędziego ma
charakter konkursowy. Krajowa Rada Sądownictwa ma za zadanie wybrać
najlepszego spośród bardzo dobrych i dobrych kandydatów. Po wszechstronnym
rozważeniu całokształtu okoliczności sprawy, Krajowa Rada Sądownictwa uznała,
że w obecnej procedurze nominacyjnej najlepszymi kandydaturami spośród
wszystkich osób ubiegających się o trzy wolne stanowiska sędziowskie w Sądzie
Rejonowym w W. są kandydatury: asystent W. K., asystent M. P. oraz asystenta M.
W.
Asystent W. K. wykonywała czynności zawodowe w różnych wydziałach
sądu rejonowego, a obecnie wykonuje je w wydziale odwoławczym sądu
okręgowego. Posiada doświadczenie przy sporządzaniu projektów orzeczeń i
uzasadnień zarówno w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, odwoławczym, jak
również wykonawczym. Kandydatka uzyskała wyróżniającą ocenę kwalifikacyjną
sporządzoną przez sędziego wizytatora oraz została bardzo dobrze zaopiniowana
3
przez przełożonych i sędziów, z którymi współpracuje, wykonując czynności
asystenta sędziego.
Asystent M. P. posiada doświadczenie zawodowe, które zdobyła pracując
jako asystent sędziego w wydziałach grodzkim i karnym sądu rejonowego. Posiada
doświadczenie przy sporządzaniu projektów orzeczeń i uzasadnień w
postępowaniu pierwszoinstancyjnym, odwoławczym oraz wykonawczym. Uzyskała
wyróżniającą ocenę kwalifikacyjną sporządzoną przez sędziego wizytatora oraz
bardzo dobre oceny przełożonych i sędziów, z którymi współpracowała jako
asystent. Projekty orzeczeń i uzasadnień sporządzane przez kandydatkę dotyczyły
często spraw trudnych pod względem dowodowym lub prawnym. Ponadto w
okresie studiów angażowała się w różnego rodzaju projekty społeczne, m.in.
udzielała porad prawnych w ramach funkcjonującej na Uniwersytecie W. „Kliniki
Prawa" oraz współpracowała z Fundacją Dzieci Niczyje przy realizacji projektu
„Osoba towarzysząca w procesie sądowym", zdobywając w ten sposób dodatkowe
doświadczenia związane ze stosowaniem prawa w praktyce. Kandydatka ukończyła
również studia podyplomowe.
Asystent M. W. zdobył doświadczenie zawodowe, pracując początkowo jako
etatowy aplikant sądowy w różnych sądach okręgowych. Obecnie jest zatrudniony
na stanowisku asystenta sędziego w Sądzie Okręgowym w W., gdzie początkowo
wykonywał czynności zawodowe w wydziale pierwszoinstancyjnym (Wydział
Gospodarczy), zaś obecnie wykonuje te czynności w wydziale drugoinstancyjnym
(Wydział Cywilny Odwoławczy). Kandydat uzyskał wyróżniającą ocenę
kwalifikacyjną. Zdaniem sędziego wizytatora, posiada on ponadprzeciętne
przygotowanie w zakresie metodyki pracy i sporządzanych projektów orzeczeń i
uzasadnień. Kandydat ukończył również studia podyplomowe, uczestniczy w
szkoleniach oraz biegle posługuje się językiem angielskim.
Rada brała pod uwagę, że część spośród pozostałych kandydatów biorących
udział w konkursie również uzyskała wyróżniającą ocenę kwalifikacyjną i bardzo
dobre opinie przełożonych, przy czym kwalifikacje zawodowe tych osób - w ocenie
Rady - nie są wyższe, czy też bardziej odpowiednie od kwalifikacji posiadanych
przez kandydatów przedstawianych z wnioskiem o powołanie.
4
Krajowa Rada Sądownictwa brała również pod uwagę uzyskane przez
kandydatów oceny z ukończenia wyższych studiów prawniczych oraz egzaminu
zawodowego.
Asystent W. K. ukończyła wyższe studia prawnicze z oceną bardzo dobrą,
zaś egzamin sędziowski złożyła z oceną dobrą plus.
Asystent M. P. ukończyła wyższe studia prawnicze z oceną bardzo dobrą,
zaś egzamin sędziowski złożyła z oceną dobrą.
Asystent M. W. ukończył wyższe studia prawnicze oraz złożył egzamin
sędziowski z ocenami bardzo dobrymi.
Część spośród pozostałych kandydatów biorących udział w konkursie
uzyskała nieznacznie lepsze oceny z egzaminu zawodowego niż asystent W. K. i
asystent M. P., przy czym w ocenie Rady nie był to czynnik różnicujący te
kandydatury w stopniu, który mógłby wpłynąć na wynik konkursu.
Krajowa Rada Sądownictwa brała także pod uwagę poparcie środowiska
sędziowskiego.
Każda z kandydatur przedstawianych z wnioskiem o powołanie uzyskała
zdecydowane poparcie na Kolegium Sądu Okręgowego w W. oraz podczas
głosowania na Zgromadzeniu Przedstawicieli Sędziów okręgu Sądu Okręgowego w
W.
Krajowa Rada Sądownictwa zauważyła, że część spośród kandydatur
nieprzedstawionych z wnioskiem o powołanie uzyskała nieco większą liczbę
punktów poparcia na Kolegium Sądu Okręgowego w W. od kandydatury asystenta
M. W., przy czym różnica poparcia była niewielka i nie przekroczyła w żadnym
przypadku 2 punktów. Także na Zgromadzeniu Przedstawicieli Sędziów niektórzy
kandydaci uzyskali lepszy wynik głosowania, z tym że tutaj również różnica w
głosach nie była duża i wynosiła - w zależności od kandydata - nie więcej niż 10
głosów poparcia.
W ocenie Rady, przedstawione powyżej różnice w głosowaniu są niewielkie i
nie mogą stanowić kryterium, które samodzielnie przesądziłoby o wyniku konkursu,
zwłaszcza że każda z kandydatur przedstawionych z wnioskiem o powołanie
również uzyskała zdecydowane poparcie środowiska sędziowskiego.
5
Krajowa Rada Sądownictwa podkreśliła, że o przedstawieniu Prezydentowi
Rzeczypospolitej Polskiej kandydatur asystent W. K., asystent M. P. oraz asystenta
M. W. z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu sędziego Sądu Rejonowego w
W. zadecydował całokształt okoliczności sprawy, w szczególności ich wysokie
kwalifikacje zawodowe, stosunkowo duże doświadczenie zawodowe, wyróżniające
oceny sędziów wizytatorów oraz bardzo dobre opinie przełożonych, a także
zdecydowane poparcie środowiska sędziowskiego.
W opinii Krajowej Rady Sądownictwa, kandydatury osób nieprzedstawianych
z wnioskiem o powołanie, nie spełniają w takim stopniu kryteriów z art. 35 ust. 2
ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, jak kandydaci przedstawieni z wnioskiem
o powołanie.
Uczestnik postępowania referendarz P. W. zaskarżył w całości uchwałę
Krajowej Rady Sądownictwa Nr […] zarzucając jej naruszenie przepisów prawa
materialnego, tj.: (-) art. 35 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa,
przez zaniechanie dokonania oceny kwalifikacji odwołującego się i niezastosowanie
ustawowych kryteriów oceny przy ustaleniu kolejności kandydatów na liście
kandydatów rekomendowanych do objęcia urzędu sędziowskiego; (-) art. 33 ust. 1
ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, przez zaniechanie wszechstronnego
rozważenia sprawy, w tym zgromadzonych w sprawie dokumentów dotyczących
odwołującego.
Mając powyższe naruszenie prawa na względzie, odwołujący się wniósł o
uchylenie zaskarżonej uchwały w całości i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Krajowej Radzie Sądownictwa.
W uzasadnieniu odwołania jego autor podniósł, iż najważniejszym kryterium
wymienionym w art. 35 ust. 2 ustawy o KRS są kwalifikacje kandydata. W przepisie
tym nie zawężono pojęcia kwalifikacji jedynie do kwalifikacji zawodowych. W
związku z tym należy przyjąć, że oprócz kwalifikacji zawodowych, a więc
wykształcenia i wiedzy posiadanej przez kandydata, obejmuje ono również
uzdolnienia czy predyspozycje niezbędne do wykonywania zawodu sędziego,
wiążące się z takimi cechami charakteru, jak np. niezależność, brak podatności na
wpływy, umiejętność podejmowania decyzji, samodzielność w organizowaniu pracy,
rzetelność w wykonywaniu obowiązków.
6
W opinii odwołującego się, posiada on większe kwalifikacje zawodowe niż
rekomendowani na trzy stanowiska sędziowskie, ponieważ po pierwsze oprócz
studiów prawniczych ukończył inne studia magisterskie, a także zdał dodatkowo
inny państwowy egzamin zawodowy, a mianowicie egzamin radcowski, brał także
udział w szkoleniach w zakresie ksiąg wieczystych dla sędziów i referendarzy
sądowych, prawa gospodarczego oraz europejskiego prawa gospodarczego,
których to przymiotów nie posiadają rekomendowani kandydaci. Odwołujący się
posiada również większe doświadczenie zawodowe i życiowe. Doświadczenie
zawodowe nie obejmuje bowiem tylko doświadczenia w sądownictwie, ale także
wszelkie inne doświadczenie, które byłoby przydatne w służbie sędziowskiej.
Miedzy innymi odwołujący się posiada 3-letnie doświadczenie zawodowe w
bankowości oraz ponad 8-letnie doświadczenie z racji służby w Służbie Więziennej.
W Służbie Więziennej odwołujący się wykonywał czynności z zakresu
postępowania wykonawczego i odbył szkolenia w zakresie czynności
administracyjnych wykonywanych wobec osadzonych w aresztach śledczych i
zakładach karnych, a także szkolenie w zakresie obsługi systemu
ewidencjonującego okresy tymczasowego aresztowania i okresy odbywania kary
pozbawienia wolności. Ponadto, odwołujący się zdał na wyższą ocenę egzamin
sędziowski niż jeden z kandydatów, żaden z nich nie zdał z kolei innego
państwowego egzaminu zawodowego.
Zdaniem odwołującego się, eksponowane w uchwale udzielanie porad
prawnych i zdobywanie doświadczenia w ramach aplikacji nie powinno mieć w
zasadzie większego, przesądzającego znaczenia, gdyż w istocie nie mówi nic o
przydatności kandydata na urząd sędziego.
Odwołujący się postawił też tezę, że jego kandydatura nie zyskała poparcia
tylko z tego powodu, że nie wykonywał czynności jako asystent sędziego i nie
pracuje w okręgu w./…/. Odwołujący się podzielił poglądy przedstawione przez M.
Niezgódkę - Medek w Komentarzu do ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa z
2013 r., które krytycznie odnoszą się do zbyt dużego wpływu poparcia środowiska
sędziowskiego dla kandydata na ostateczny wybór Rady. Jego zdaniem, mając na
uwadze obecnie obowiązujące rozwiązania zawarte w art. 35 ust. 2 ustawy o KRS,
trzeba stwierdzić, że poparcie środowiska w świetle tego przepisu nie powinno mieć
7
przesądzającego znaczenia. Takie znaczenie ma bowiem ocena kwalifikacji
kandydata. Tym samym, zdaniem odwołującego się, że Rada naruszyła art. 35 ust.
2 pkt 1 i 2 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, przez niewłaściwie jego
zastosowanie wskutek przyjęcia, że rekomendowani kandydaci posiadają wyższe
kwalifikacje, wobec czego kandydatura odwołującego została pominięta.
Zdaniem odwołującego się, uchwała Rady nie znajduje oparcia w
materiałach źródłowych, albowiem odwołujący się posiada większe kwalifikacje
zawodowe, wskazane wyżej.
Krajowa Rada Sądownictwa w odpowiedzi na odwołanie podniosła, że
procedura wyboru kandydata na urząd sędziego ma charakter konkursowy.
Krajowa Rada Sądownictwa, kierując się kryteriami ustawowymi, ma za zadanie
wybrać najlepszych spośród dobrych i bardzo dobrych kandydatów. Zespół
rekomendujący kandydatów Krajowej Radzie Sądownictwa uwzględnia załączone
do przekazanych wniosków uczestników postępowania: ocenę kwalifikacyjną
kandydata, opinie przełożonych, rekomendacje, doświadczenie zawodowe,
publikacje, opinię kolegium właściwego sądu, ocenę właściwego zgromadzenia
ogólnego sędziów oraz inne dokumenty dołączone do karty zgłoszenia kandydata.
Zdaniem Rady, zarzut podniesiony przez autora odwołania odnoszący się do
art. 33 ust 1 oraz art. 35 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej
Radzie Sądownictwa jest niezasadny. Krajowa Rada Sądownictwa przy wyborze
kandydatów na trzy wolne stanowiska sędziowskie w Sądzie Rejonowym w W.
kierowała się głównie opiniami sędziów wizytatorów oraz sędziów
współpracujących z kandydatami, które w wypadku przedstawionych kandydatów
były wyróżniające. Kolejnymi kryteriami, jakie brała pod uwagę Rada, był
dotychczasowy dorobek zawodowy kandydatów, staż pracy, w tym również oceny
ze studiów i egzaminów zawodowych, a także opinie Kolegium i Zgromadzenia.
Krajowa Rada Sądownictwa dołożyła wszelkich starań, ażeby wszystkie
kandydatury zostały rozpatrzone w sposób sprawiedliwy i obiektywny, z
zachowaniem obowiązujących kryteriów. Krajowa Rada Sądownictwa uznała, że
wszyscy kandydaci posiadają wysokie kwalifikacje zawodowe. Rada stwierdziła
jednak, że ze wszystkich osób ubiegających się o stanowisko sędziego Sądu
8
Rejonowego w W., przy uwzględnieniu całościowo każdego z kryteriów
rozpatrzonych przez Radę, na wyróżnienie zasługują W. K., M. P. oraz M. W.
Dokonując takiego wyboru, Rada miała w głównej mierze na uwadze wysoką
wydajność pracy tych kandydatów. Zdaniem Rady, są to osoby posiadające bardzo
dobre przygotowanie do sprawnego rozpoznawania spraw. Posiadają rozległą
wiedzę prawniczą z zakresu prawa materialnego oraz procesowego. Ponadto są to
osoby bardzo sumienne, pracowite i zaangażowane. Wszystkie wyżej wymienione
argumenty świadczą o tym, że autor odwołania, pomimo że posiada stosunkowo
długi staż pracy, dodatkowe egzaminy oraz szkolenia, w niniejszym postępowaniu
konkursowym ustępuje walorom zawodowym oraz osobowościowym
kontrkandydatów przedstawionych z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziego Sądu Rejonowego w W.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wstępnie Sąd Najwyższy uważa za stosowne przypomnieć, że zgodnie z
art. 44 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie
Sądownictwa (Dz.U. Nr 126, poz. 714, dalej ustawa o KRS), uczestnik
postępowania może odwołać się do Sądu Najwyższego z powodu sprzeczności
uchwały Rady z prawem, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Wynikające z
tego przepisu prawo zaskarżenia uchwał Rady dotyczy zatem uchwał
podejmowanych w sprawach należących do jej kompetencji, w tym w wymienionych
w art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o KRS sprawach o rozpatrzenie i ocenę kandydatów do
pełnienia urzędu na stanowiskach sędziów Sądu Najwyższego oraz stanowiskach
sędziowskich w sądach powszechnych, sądach administracyjnych i sądach
wojskowych. Stosownie do art. 44 ust. 3 ustawy o KRS do postępowania przed
Sądem Najwyższym w sprawach z odwołań od uchwał Rady stosuje się przepisy
Kodeku postępowania cywilnego o skardze kasacyjnej, poza przepisem art. 871
k.p.c. ustanawiającym przymus adwokacko – radcowski w występowaniu przed
tymże Sądem. Odesłanie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o
skardze kasacyjnej determinuje więc sposób wyznaczenia granic rozpoznania
przez Sąd Najwyższy sprawy zainicjowanej odwołaniem uczestnika postępowania.
9
Stosownie do art. 39813
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznaje bowiem skargę
kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw, a z urzędu bierze
pod rozwagę tylko nieważność postępowania.
Jeśli zaś chodzi o podstawy odwołania od uchwał Rady, to zdaniem Sądu
Najwyższego zasadniczo nie ma zastosowania w tym zakresie art. 3983
§ 1 k.p.c.
regulujący kwestię podstaw kasacyjnych, gdyż w przypadku odwołań od uchwał
Rady podstawy te są określone w art. 44 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy o KRS,
który stanowi, że odwołanie można wnieść z powodu sprzeczności uchwały z
prawem, a zatem zarówno z prawem materialnym jak i z przepisami postępowania.
Oczywiście nie będą to przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, gdyż
stosowanie tych przepisów w postępowaniu przez Radą wyłącza art. 2 ustawy o
KRS. Nie są to również przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, albowiem z
treści jego art. 1 jednoznacznie wynika, że Kodeks postępowania cywilnego
reguluje postępowanie sądowe w wymienionych w tym przepisie kategoriach spraw,
a nie postępowanie przed innymi organami władzy państwowej, w dodatku
mającymi – jak postępowanie przed Krajową Radą Sądownictwa – charakter
publiczny. Szczegółowe zasady postępowania przed Radą w indywidualnych
sprawach są unormowane w przepisach rozdziału 3 obecnie obowiązującej ustawy
o KRS i to one mogą stanowić punkt odniesienia dla podnoszonych w odwołaniach
od uchwał Krajowej Rady Sądownictwa zarzutów naruszenia przepisów
proceduralnych. Naruszenia te muszą przy tym mieć istotny wpływ na wynik sprawy,
odzwierciedlony w treści zaskarżonej uchwały. Tak sformułowane podstawy
zaskarżenia wyznaczają z kolei zakres kognicji Sądu Najwyższego w tej kategorii
spraw.
Sąd Najwyższy w obecnym składzie uznaje przy tym za nadal aktualny
pogląd judykatury wyrażany na gruncie art. 13 ust. 2 dawnej ustawy z dnia 27 lipca
2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (jednolity tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr 11, poz.
67 ze zm.), będącego odpowiednikiem art. 44 ust. 1 obecnej ustawy o KRS,
zgodnie z którym zakres kognicji Sądu Najwyższego w ramach oceny uchwał
Krajowej Rady Sądownictwa obejmuje wyłącznie badanie, czy uchwała nie
pozostaje w sprzeczności z prawem. Oznacza to, że Sąd Najwyższy nie ma
kompetencji do merytorycznego rozpatrywania kwalifikacji kandydata na sędziego
10
(a tym bardziej jego kontrkandydatów). Przedmiotem badania ze strony Sądu
Najwyższego pozostaje zatem procedura podejmowania uchwały przez Krajową
Radę Sądownictwa, a nie przesłanki, które zadecydowały o jej treści (por. wyroki
Sądu Najwyższego: z dnia 15 lipca 2009 r., III KRS 7/09 i III KRS 11/09,
niepublikowane, oraz z dnia 20 października 2009 r., III KRS 13/09, ZNSA 2011, nr
11, poz. 93). Wypada również dodać, iż jak zauważył Trybunał Konstytucyjny w
uzasadnieniu wyroku z dnia 27 maja 2008 r., SK 57/06 (OTK – A 2008, nr 4, poz.
63), ani szczególna, konstytucyjna, pozycja ustrojowa KRS, ani fakt, że w myśl
art. 12 ust. 5 ustawy o KRS w postępowaniu przed Radą nie stosuje się przepisów
Kodeksu postępowania administracyjnego, nie odbierają postępowaniu przed Radą
w sprawach indywidualnych, dotyczących powołania na stanowiska sędziowskie,
charakteru postępowania administracyjnego. Przedmiot postępowania w kwestii
oceny kandydata i przedstawienia wniosku o jego powołanie na stanowisko
sędziego ma charakter sprawy w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. I jako
taka powinna podlegać kontroli sądowej w zakresie właściwym tego rodzaju
sprawom, tj. pod kątem legalności, przestrzegania stosownych procedur prawnych.
Zgodzić się natomiast należy ze stanowiskiem, że merytoryczna ingerencja sądu w
rozstrzygnięcia Rady byłaby niedopuszczalna, wkraczałaby bowiem w sferę
szczególnego władztwa Rady, wynikającego z samych norm konstytucyjnych.
Jednakże kontrola sądowa przestrzegania praw obywateli, w rozważanym wypadku
praw wynikających z art. 60 Konstytucji RP, tj. prawa równego dostępu do służby
publicznej, a zatem w sprawach prowadzenia naboru na podstawie przejrzystych
kryteriów selekcji kandydatów i obsadzania poszczególnych stanowisk w służbie
publicznej, jest, w myśl art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, konieczna.
W konsekwencji takiego ukształtowania kognicji Sądu Najwyższego w
zakresie kontroli nad postępowaniem dotyczącym przedstawienia Prezydentowi
Rzeczypospolitej Polskiej wniosku o powołanie sędziego, kontrola sądowa
obejmuje w szczególności badanie, czy Rada przestrzegała w danym
postępowaniu jednolitych kryteriów oceny kandydata oraz procedur postępowania
związanych z oceną kandydatury i przedstawiania wniosku Prezydentowi. Analiza
tego, czy uchwała nie pozostaje w sprzeczności z prawem, obejmuje także kontrolę
przestrzegania przez Radę innych wymagań prawnych, w tym np. ustawowych
11
warunków powoływania na stanowisko sędziego, sprecyzowanych w ustawie z dnia
27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze
zm.) oraz ogólnych reguł proceduralnych obowiązujących w postępowania przed
tym organem, określonych w przepisach rozdziału 3 ustawy o KRS.
Przechodząc do oceny podstaw odwołania wniesionego w niniejszej sprawie
od uchwały Rady z dnia […] Sąd Najwyższy stwierdza, że jest ono nieuzasadnione.
Odwołujący się P. W. oparł swoje odwołanie od przedmiotowej uchwały
Krajowej Rady Sądownictwa na zarzutach naruszenia przepisów art. 33 ust. 1 i art.
35 ust. 2 ustawy o KRS.
Artykuł 33 ust. 1 ustawy o KRS zobowiązuje Krajową Radę Sądownictwa,
aby przed podjęciem uchwały w indywidualnych sprawach należących do jej
kompetencji, wszechstronnie rozważyła sprawę, na podstawie udostępnionej
dokumentacji oraz wyjaśnień uczestników postępowania lub innych osób, jeśli
zostały złożone. Naruszenie tego przepisu może zatem polegać na pominięciu
istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności wynikających z owej dokumentacji
lub wyjaśnień, albo dokonaniu ustaleń sprzecznych z tymże materiałem. Natomiast
w myśl art. 35 ust. 2 ustawy o KRS, przy ustalaniu kolejności kandydatów na liście
zespół kieruje się przede wszystkim ocena kwalifikacji kandydatów, a ponadto
uwzględnia: 1) doświadczenie zawodowe, opinie przełożonych, rekomendacje,
publikacje i inne dokumenty dołączone do karty zgłoszenia; 2) opinie kolegium
właściwego sądu oraz ocenę właściwego zgromadzenia ogólnego sędziów. Warto
przy tym zauważyć, że ów katalog (adresowany w pierwszej kolejności do zespołu
Rady przy sporządzaniu listy rekomendowanych kandydatów) nie ma
wyczerpującego charakteru i - poza wyeksponowaniem oceny kwalifikacji
kandydatów – w żadnym razie nie hierarchizuje przymiotów, jakimi powinna
odznaczać się osoba ubiegająca się o to stanowisko. Co do samych kwalifikacji
kandydatów należy z kolei podkreślić, że przepis nie precyzuje tego pojęcia. Z
pewnością jednak nie można utożsamiać go tylko z wymaganiami stawianymi
kandydatom w przepisach ustawy o ustroju sądów powszechnych, gdyż te
wyznaczają jedynie minimum standardów dla osoby ubiegającej się o stanowisko
sędziego. Chodzi więc raczej o uwzględnienie w ocenie kandydatów - poza owym
ustawowym minimum – dodatkowych elementów składających się na teoretyczne i
12
praktyczne umiejętności potrzebne do wykonywania tego zawodu, jak np. wyniki
ukończenia studiów i egzaminu sędziowskiego, uzyskane stopnie naukowe,
ukończone studia podyplomowe i szkolenia, reprezentowana w toku wykonywania
dotychczasowej pracy i analizowana przez sędziów wizytatorów oraz przełożonych
wiedza prawnicza, sposób organizowania pracy i wywiązywania się z obowiązków,
itp. Aktualny pozostaje zatem pogląd judykatury, ukształtowany na podstawie
przepisów dawnej ustawy o KRS z dnia 27 lipca 2001 r., w myśl którego w
przypadku ubiegania się kilku osób o jedno stanowisko sędziowskie wskazane jest
wyjaśnienie w uzasadnieniu uchwały sytuacji poszczególnych kandydatów w
aspekcie zastosowanych przez Radę kryteriów oceny. Zakres rozważań
dotyczących poszczególnych kandydatów może być przy tym zróżnicowany w
zależności od potrzeb, wobec czego nie jest konieczne uszeregowanie
kandydatów w oparciu o każde z przyjętych kryteriów oceny. Decyduje ocena
całościowa, wynikająca z łącznego zastosowania tych przesłanek (por. wyroki Sądu
Najwyższego z dnia 20 października 2009 r., III KRS 13/09, ZNSA 2011, nr 1, poz.
93; z dnia 14 stycznia 2010 r., III KRS 24/09, LEX nr 737271 i z dnia 17 sierpnia
2010 r., III KRS 10/10, LEX nr 678015). Sąd Najwyższy w obecnym składzie
podziela także pogląd wyrażony w wyroku z dnia 21 sierpnia 2012 r., III KRS 21/12
(dotychczas niepublikowanym), że pominięcie w uzasadnieniu kwestionowanej
uchwały omówienia wszystkich dokumentów załączonych przez skarżącą do jej
zgłoszenia, nie oznacza, iż zostały pominięte one przez Radę i że wobec tego
ocena przedmiotowej kandydatury miała charakter dowolny i wybiórczy. Takie
szczegółowe i opisowe przedstawienie wszystkich dokumentów analizowanych
przez Radę w odniesieniu do wszystkich kandydatów, w tym (osoby) odwołującej
się, byłoby - jeśli w ogóle możliwe do zrealizowania - to znacznie utrudnione ze
względów technicznych. Uzasadnienie uchwały Krajowej Rady Sądownictwa
ograniczone do szczegółowego przedstawienia kandydatur wybranych w
głosowaniu nie stanowi naruszenia prawa również i z tej przyczyny, że uchwała jest
aktem podejmowanym przez organ kolegialny. Wyniki takiego głosowania zaś
trudno przedstawić w formie uzasadnienia, choćby z tego względu, że niemożliwe
jest jednoznaczne ustalenie rzeczywistych intencji głosujących. W takim przypadku
kontrola sądowa musi ograniczyć się do oceny, czy zachowane były podstawowe
13
reguły proceduralne. Jest to sytuacja podobna do spotykanej w postępowaniu
przed sądami administracyjnymi w sprawach zainicjowanych wniesieniem
odwołania od decyzji Centralnej Komisji do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni
Naukowych w przedmiocie nadania stopnia naukowego i tytułu naukowego, w
których sąd administracyjny nie jest kompetentny do merytorycznej kontroli recenzji
stanowiących podstawę decyzji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia
1996 r., III ARN 86/95, OSNAPiUS 1996 nr 21 poz. 315; wyroki Naczelnego Sądu
Administracyjnego z dnia 7 października 1999 r., I SA 813/99, LEX nr 46279; z dnia
22 listopada 2007 r., I SA/Wa 1292/07, LEX nr 433773 i z dnia 30 maja 2008 r.,
I OSK 212/08, LEX nr 505357 oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
w Warszawie z dnia 26 maja 2010 r., I SA/Wa 106/10, LEX/el. 2010, z glosą M.
Karpiuka).
Rozpatrując i oceniając kandydatury zgłoszone na wolne stanowiska
sędziowskie w Sądzie Rejonowym, Krajowa Rada Sądownictwa dysponowała
obszerną dokumentacją dotyczącą poszczególnych osób biorących udział w
konkursie oraz listą rekomendacyjną zespołu Rady, sporządzoną po zapoznaniu
się z tą dokumentacją. Oczywiste jest zaś to, że uzasadnienie uchwały Rady nie
mogło być powtórzeniem treści całego zgromadzonego materiału sprawy.
Z uzasadnienia zaskarżonej uchwały jednoznacznie wynika jednak, iż
Krajowa Rada Sądownictwa, rozpatrując kandydatury na wakujące stanowiska
sędziowskie, wzięła pod uwagę wszystkie okoliczności dotyczące poszczególnych
uczestników postępowania, rzutujące na ocenę ich predyspozycji do pełnienia
urzędu na stanowisku sędziego, zwłaszcza te, o których mowa w powołanym
wcześniej art. 35 ust. 2 ustawy o KRS, a więc kwalifikacje i doświadczenie
zawodowe kandydatów, (wszystkie) opinie wizytatorów i przełożonych,
rekomendacje oraz wyniki głosowań organów samorządu sędziowskiego. Wbrew
twierdzeniom odwołującego się, kryteria, którymi kierowała się Rada, podejmując
decyzję o przedstawieniu Prezydentowi RP konkretnych osób z wnioskiem o
powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego, są wyraźnie określone w
uzasadnieniu zaskarżonej uchwały i wynikają ze szczegółowego umotywowania
przyczyn dokonanego wyboru. Są nimi: uzyskane przez kandydatów oceny
kwalifikacyjne, ich doświadczenie zawodowe oraz oceny ze studiów i egzaminów
14
zawodowych, a także opinie przełożonych i uzyskane poparcie środowiska
sędziowskiego.
Jednocześnie podkreślono, że te same wymagania zastosowano wobec
pozostałych uczestników postępowania, z których żaden nie spełniał łącznie tychże
kryteriów w taki stopniu, jak zwycięzcy konkursu. Jednym z elementów owej oceny
było też poparcie organów samorządu sędziowskiego. Warto zauważyć, że
aczkolwiek wyniki głosowania na kolegium i zgromadzeniu ogólnym sędziów
właściwego sądu nie wiążą Krajowej Rady Sądownictwa w ocenie kandydata na
wolne stanowisko sędziowskie, to jednak są one istotne z punktu widzenia art. 35
ust. 2 pkt 2 ustawy o KRS jako jedno z ustanowionych przez ustawodawcę
kryteriów oceny i dlatego rozważania skarżącego o zawodności tego kryterium de
lege lata nie mogą być brane pod uwagę. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że
w orzecznictwie Sądu Najwyższego trafnie wskazano nawet, że Rada powinna
umotywować swój wybór, gdyby dotyczył on osoby, która uzyskała mniejsze
poparcie środowiska zawodowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14
stycznia 2010 r., III KRS 24/09, LEX nr 737271).
Zaprezentowana w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały ocena kandydatur,
wbrew odmiennemu stanowisku odwołującego się, jest zatem wynikiem
wszechstronnego rozważenia przez Krajową Radę Sądownictwa wszystkich
aspektów sprawy i nie można przypisać jej cech dowolności, która stanowiłaby
naruszenie art. 33 ust. 1 ustawy o KRS.
Podniesiony w odwołaniu zarzut sprzeczności powyższej uchwały z art. 35
ust. 2 pkt 1 i 2 i art. 33 ust. 1 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa jest także
bezzasadny. Podstawą odwołania od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa nie
mogą być - stanowiące wyraz subiektywnych odczuć skarżącego - zarzuty, które
dotyczą ustalenia faktów lub oceny dowodów w sprawie (art. 3983
§ 3 k.p.c. w
związku z art. 44 ust. 3 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa). A taki właśnie
charakter mają wyrażone przez odwołującego się przekonania o wyższości jego
kwalifikacji, co – jak zauważyła Rada – nie wynika z materiału źródłowego.
Dokonywana przez Sąd Najwyższy kontrola sądowa nie stwarza natomiast podstaw
do wkraczania w zakres kompetencji Krajowej Rady Sądownictwa w tych kwestiach,
ponieważ mogłoby to oznaczać naruszenie konstytucyjnych uprawnień i
15
kompetencji Rady wynikających z art. 179 Konstytucji RP. Wyklucza to dalszą
ingerencję Sądu Najwyższego w dokonany przez Radę wybór kandydatów na
wolne stanowiska sędziowskie.
Sąd Najwyższy uznaje, iż samo niezadowolenie lub subiektywne poczucie
pokrzywdzenia kandydata do objęcia wolnego stanowiska sędziego nie stanowi
uzasadnionej lub usprawiedliwionej podstawy odwołania od uchwały KRS o
nieprzedstawieniu Prezydentowi RP wniosku o powołanie na wakujące stanowisko
sędziowskie. Weryfikacja kwalifikacji poszczególnych kandydatów ubiegających się
o stanowiska sędziowskie należy do Rady, a podstaw do twierdzenia, że zostały
przekroczone granice swobodnego uznania, nie mogą stanowić odmienne - z
natury subiektywne - zapatrywania w odniesieniu do własnych osiągnięć, walorów i
przymiotów.
Odnośnie do granic zaskarżenia określonych w rozpatrywanym odwołaniu
wypada natomiast stwierdzić, że odwołanie to dotyczy całości uchwały Krajowej
Rady Sądownictwa z dnia 17 stycznia 2014 r. Tymczasem, odwołujący się mógł
zaskarżyć tę uchwałę wyłącznie w takim zakresie, w jakim odnosi się ona do
kandydatów, których Rada postanowiła przedstawić Prezydentowi RP z wnioskiem
o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Apelacyjnego w […],
oraz w stosunku do niego. Tylko w tym zakresie mógł bowiem zostać naruszony
interes prawny odwołującego się, ponieważ tylko ta część uchwały dotyczy jego
praw i obowiązków. W pozostałej części uchwała dotyczy natomiast kandydatów
(ich praw i obowiązków), którzy – jak odwołujący się – nie zostali przedstawieni z
wnioskiem o powołanie, a zatem po stronie odwołującego się nie występował żaden
interes prawny w kwestionowaniu tej części uchwały. Mogli to uczynić przez
wniesienie własnych odwołań do Sądu Najwyższego wyłącznie ci uczestnicy
postępowania, których nazwiska zostały wymienione w punkcie 2 uchwały. W tej
sytuacji należy uznać, iż oceniane odwołanie w zakresie, w jakim odnosi się do
kandydatów niewybranych przez Radę (poza samym odwołującym się), jest
niedopuszczalne, wobec czego musi podlegać odrzuceniu na podstawie art. 3986
§
3 k.p.c. w związku z art. 44 ust. 3 ustawy o KRS.
Kierując się przedstawionymi motywami i w związku z tym uznając
bezzasadność podstaw i zarzutów odwołania w pozostałej części, Sąd Najwyższy
16
orzekł o jego oddaleniu na mocy art. 39814
k.p.c. w związku z art. 44 ust. 3 ustawy o
KRS.