Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KRS 38/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27 sierpnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Halina Kiryło (przewodniczący)
SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca)
SSN Krzysztof Staryk
w sprawie z odwołania P. C.
od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa Nr …/2014 z dnia … 2014 r. w
przedmiocie przedstawienia wniosków o powołanie do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziego Sądu Rejonowego ogłoszonym w Monitorze Polskim
z udziałem Ł. L. i D. W.,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 27 sierpnia 2014 r.,
oddala odwołanie.
UZASADNIENIE
Krajowa Rada Sądownictwa uchwałą z … 2014 r. nr …/2014 postanowiła
przedstawić Prezydentowi RP z wnioskami o powołanie do pełnienia urzędów na
stanowisku sędziego Sądu Rejonowego kandydatury Ł. L. – prokuratora
prokuratury rejonowej oraz D. W. – adwokata. Jednocześnie nie przedstawiła
kandydatur kilkunastu innych kandydatów. W uzasadnieniu uchwały podano w
szczególności, że Ł. L. odbył aplikację prokuratorską zakończoną w 2005 r.
2
egzaminem z wynikiem dobrym. Pełni czynności prokuratora w Prokuraturze
Rejonowej. Sędzia wizytator pozytywnie zaopiniował jego kandydaturę na
stanowisko sędziego. Na posiedzeniu Kolegium Sądu Okręgowego kandydat
uzyskał 1 głos „za” i 5 głosów „przeciw”, a na Zgromadzeniu Ogólnym Sędziów
Okręgu […] 24 głosy „za” i 35 głosów „przeciw”. D. W. odbył aplikację sądową i w
2006 r. uzyskał ocenę dobrą z egzaminu sędziowskiego. Był asystentem sędziego
a od maja 2009 r. jest adwokatem. Sędzia wizytator wysoko ocenił jego pracę i
kwalifikacje merytoryczne. Na posiedzeniu Kolegium Sądu Okregowego kandydat
otrzymał 5 głosów „za” i 1 głos „przeciw”, a na Zgromadzeniu Ogólnym Sędziów
Okręgu […] 36 głosów „za” i 24 „przeciw”. Krajowa Rada Sądownictwa tych
kandydatów uznała za najlepszych z osób kandydujących. Wskazano kryteria i
oceny, które zdecydowały o wyborze. Podniesiono, że niższe poparcie Ł. L. na
Kolegium SO nie „osłabia” jego kandydatury. Kandydat uzyskał wysoką liczbę
głosów „za” na Zgromadzeniu Ogólnym Sędziów Okręgu […]. Osoby które miały
lepszy wynik zostały przedstawione z wnioskami o powołanie do pełnienia urzędu
sędziego w innych równolegle toczących się postępowaniach nominacyjnych
(dwóch kandydatów) lub ich kandydatury nie okazy się lepsze (dwie osoby).
Pozostali kandydaci nie spełniali w tak wysokim stopniu kryteriów jak kandydaci
wybrani przez Radę. Ustępują wobec walorów zawodowych i osobowościowych Ł.
L. i D. W. W głosowaniu Rady uzyskali po 15 głosów poparcia („za”).
Odwołanie wniósł P. C., prokurator prokuratury rejonowej, którego
kandydatury Rada nie przedstawiła. Zarzucił naruszenie: 1) § 17 ust. 7 uchwały
KRS z 22 lipca 2011 r. w sprawie regulaminu szczegółowego trybu działania KRS i
art. 34 ust. 1 ustawy z 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa przez
podjęcie zaskarżonej uchwały przez Radę w oparciu o stanowisko Zespołu podjęte
w niepełnym składzie; 2) § 9 ust. 4 tej samej uchwały KRS z 22 lipca 2011 r. przez
brak przedstawienia przez Przewodniczącego Zespołu, na posiedzeniu plenarnym
Rady, zwięzłego stanu sprawy, rozumianego jako przedstawienie wszystkich
kandydatów; 3) art. 58 § 4 ustawy z 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów
powszechnych przez niewłaściwe przedstawienie przez Prezesa Sądu Okręgowego
skarżącego; 4) art. 57e § 2 tej ustawy przez niedołączenie do oceny kwalifikacji
kandydata Ł.L. wszystkich ocen okresowych i opinii przełożonych; 5) § 7 ust. 1 pkt
3
1 w związku z § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 17 października
2012 r. w sprawie oceny kwalifikacji kandydatów na wolne stanowiska sędziowskie
przez niedołączenie do oceny kwalifikacji Ł. L. statystycznego ujęcia wyników pracy;
6) art. 42 ust. 1 ustawy z 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa przez
brak w uzasadnieniu uchwały dokładnego przedstawienia kandydatów wybranych,
jednocześnie brak ogólnego przedstawienia pozostałych kandydatów, szczególnie
skarżącego; 7) art. 33 ust. 1 tej ustawy przez sprzeczną ze zgromadzonym
materiałem ocenę kandydatur Ł. L. i D. W. oraz dokonanie oceny skarżącego z
pominięciem rzetelnej oceny na podstawie dołączonych dokumentów, tym samym
podjęcie zaskarżonej uchwały bez wszechstronnego rozważenia sprawy; 8) art. 35
ust. 2 tej samej ustawy przez przekroczenie przez Radę granic swobodnego
uznania, bezpodstawne pominięcie przy wyborze kandydatury skarżącego, tym
samym podjęcie uchwały sprzecznie z prawem.
Krajowa Rada Sądownictwa w odpowiedzi wniosła o oddalenie odwołania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Odwołanie nie jest zasadne i dlatego zostało oddalone. Na tle orzecznictwa
w podobnych sprawach można uchwycić kierunki wykładni przepisów, które mogą
być akceptowane również w tej sprawie. Po pierwsze wobec niemałej liczby
kandydatów nie jest konieczne, aby Rada w uzasadnieniu uchwały dokonywała
szczegółowej oceny i porównania wszystkich kandydatów. Uprawnione jest
generalne założenie, że kandydat, który nie został przedstawiony z wnioskiem o
powołanie zna swoją sytuację i sam może porównać się z kandydatami, którzy
zostali przedstawieni z wnioskiem o powołanie. W orzecznictwie Sądu
Najwyższego powiedziano w szczególności, że nieprzedstawienie w uzasadnieniu
uchwały szczegółowej charakterystyki kandydatów, których Rada postanowiła nie
przedstawiać Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie na stanowisko sędziego,
nie narusza art. 42 ust. 1 w związku z art. 44 ust. 3 ustawy o KRS. Art. 42 ust. 1 nie
określa wymaganej treści uzasadnienia uchwały Rady. Trzeba więc kierować się w
tym zakresie zdrowym rozsądkiem, mając w szczególności na uwadze jego funkcje
i cele. Z punktu widzenia prawnej ochrony interesów poszczególnych kandydatów
4
trzeba przyjąć, że Rada nie ma obowiązku szczegółowego opisywania każdego z
nich, wystarczające jest dokładne przedstawienie kandydatów wybranych przez
Radę. Każdy pozostały kandydat zna własną sytuację (oceny egzaminacyjne,
wyniki głosowania w sądzie i opinie), może zatem porównać ją z osiągnięciami
kandydatów wybranych przez Radę. Może więc samodzielnie ocenić, czy
niewybranie go przez Radę było uzasadnione. Dla ochrony interesów tych
kandydatów nie jest konieczne posiadanie szczegółowych informacji dotyczących
innych kandydatów niewybranych przez Radę. Kandydat może bowiem wnieść
odwołanie tylko z zarzutem, że to on został bezpodstawnie pominięty przez Radę, a
nie może skarżyć uchwały, zarzucając pominięcie innego kandydata (wyrok z 12
czerwca 2012 r., III KRS 15/12). Nie ma podstaw do przyjęcia, że Rada, nie
zamieszczając w uzasadnieniu uchwały szczegółowej charakterystyki kandydata,
nie dokonała wnikliwej oceny jego kandydatury, skoro uzasadnienie uchwały
wskazuje, iż o wyborze kandydata zdecydowała całościowa ocena wynikająca z
łącznego zastosowania przyjętych kryteriów. Zakres rozważań dotyczących
poszczególnych kandydatów może być przy tym zróżnicowany w zależności od
potrzeb, wobec czego nie jest konieczne uszeregowanie kandydatów w oparciu o
każde z zastosowanych kryteriów. Decyduje ocena całościowa, wynikająca z
łącznego zastosowania tych przesłanek (wyrok z 5 września 2013 r., III KRS
212/13). Jeżeli na stanowisko sędziowskie zgłosił się więcej niż jeden kandydat,
Krajowa Rada Sądownictwa rozpatruje i ocenia wszystkie zgłoszone kandydatury
łącznie. Ma to takie znaczenie, że wyłonienie kandydata, który ma zostać
przedstawiony do nominacji sędziowskiej nie ma cech bezpośredniej rywalizacji
poszczególnych kandydatów między sobą. Nie chodzi o szczegółowe porównanie
każdego z każdym, tak żeby ważone były cechy kandydata przedstawionego
każdego z tych, którzy nie przeszli procedury z pozytywnym skutkiem. W takim
przypadku stanowisko Rady odzwierciedla sumę wielu cech każdego z kandydatów
dającą obraz jednego, jako "najlepszego" ze wszystkich. W takim wypadku
poszczególne cechy „gorszych” kandydatów nie są eksponowane i tylko
subiektywnie wynik głosowania Rady może być oceniany jako ich przegrana.
Niezaprezentowanie w uzasadnieniu uchwały szczegółowej charakterystyki
kandydatów, których Rada postanowiła nie przedstawić Prezydentowi RP z
5
wnioskiem o powołanie na stanowisko sędziego nie narusza art. 42 ust. 1 w
związku z art. 44 ust. 3 ustawy z 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (wyrok z
12 czerwca 2013 r., III KRS 201/13). Taki kierunek wykładni nie musi się sprawdzać,
gdy uzasadnienie uchwały pomija kandydatów, których kwalifikacje były bliskie albo
nawet lepsze od kwalifikacji kandydatów przedstawionych z wnioskiem o powołanie.
Wówczas uchwała jest z reguły kontestowana przez osoby nieprzedstawione z
wnioskiem o powołanie. Prowadzi to jednak do ważkiej tezy, że to Rada ma
konstytucyjne prawo wyboru kandydatów, których przedstawia Prezydentowi RP
(jak sama podaje „najlepszych z bardzo dobrych i dobrych”), dlatego Sąd
Najwyższy nie jest uprawniony do zastępowania jej w tym wyborze, choć w
postępowaniu odwoławczym może badać przekroczenie uznania i przestrzeganie
procedury w aspekcie równego traktowania w dostępie do służby publicznej.
Przyjmuje się więc, że co do zasady znaczenie może mieć tylko naruszenie
przepisów, które miało istotny wpływ na wynik sprawy (konkursu) - art. 3983
§ 1 pkt
2 k.p.c. w związku z art. 44 ust. 3 ustawy o KRS. W tym zakresie w orzecznictwie
powiedziano między innymi, że kognicja Sądu Najwyższego ograniczona jest do
kontroli stosowania przez Krajową Radę Sądownictwa przepisów postępowania.
Sąd Najwyższy nie ma kompetencji do merytorycznego rozpatrywania kwalifikacji
kandydata na sędziego (wyrok z 5 sierpnia 2011 r., III KRS 11/11).
Zważając na powyższe, uzasadnienie oddalenia odwołania skarżącego
należy rozpocząć od stwierdzenia, że nie uzyskał wyższego poparcia w
zasadniczych głosowaniach. Przedstawieni z wnioskami o powołanie D. W. i Ł. L.
uzyskali większe poparcie zgromadzenia ogólnego sędziów. Pierwszy kandydat
otrzymał 36 głosów „za”, 24 „przeciw” i 166 pkt. poparcia, drugi 24 głosów „za”, 35
„przeciw” i 96 pkt. poparcia, natomiast skarżący otrzymał 13 głosów „za”, 46
„przeciw” i 56 pkt. poparcia. W orzecznictwie – zresztą zgodnie z art. 34 ust. 2
ustawy o KRS – podkreśla się, że poparcie środowiska sędziowskiego stanowi
znaczący element w rozważaniu kandydatur (por. wyroki Sądu Najwyższego z 24
stycznia 2014 r., III KRS 242/13, z 15 stycznia 2013 r., III KRS 33/12, z 14 stycznia
2010 r., III KRS 24/09). Rada rozważyła poparcie w uchwale, jednak było jeszcze
kilku kandydatów, którzy uzyskali wyższe poparcie zgromadzenia ogólnego
sędziów niż skarżący i w odniesieniu do tych kandydatów uzasadnienie uchwały
6
zawiera indywidualne oceny. Rada nie poprzestała na samym poparciu, gdyż nie
pominięto pozostałych kryteriów określonych w ustawie (art. 35). W tym zakresie
skarżący eksponuje swoje lepsze oceny na egzaminie sędziowskim, jednak
zdecydowała całościowa ocena kwalifikacyjna. Oceny z egzaminów uzyskane
przez kandydatów przedstawionych z wnioskami o powołanie nie są radykalnie
niższe niż uzyskane przez skarżącego. Z jego dokumentów wynika, że uzyskał
ocenę bardzo dobrą na egzaminie sędziowskim. Sędzia wizytator nie pominął tego
w opisie, dlatego zarzut odwołania o błędzie polegającym na podaniu oceny dobrej
zamiast bardzo dobrej nie jest argumentem, który miałby podważyć całościową
ocenę Rady. Jeżeliby nawet trzymać się takiego toku argumentacji, to skarżący
sam podał, że na zakończenie studiów otrzymał gorsze oceny. Jeżeli zaś idzie o
zauważone i eksponowane przez skarżącego pewne uwagi do pracy kandydata L.,
opisane w odwołaniu, to potwierdza to jedynie rzetelność i profesjonalizm oceny
kwalifikacyjnej. Nie miały jednak wpływu na pozytywną ocenę sędziego wizytatora,
który wymienił szereg zalet kandydata. Z tych przyczyn nie jest zasadny zarzut
naruszenia art. 58 § 4 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych. Z kolei art.
57e § 2 tej ustawy nie precyzuje za jaki okres przedstawia się oceny okresowe i
opinie przełożonych. Sędzia wizytator nie miał w tym zakresie zastrzeżeń, uznając
za miarodajne i wystarczające złożone oceny i opinie. Traci więc na znaczeniu
zarzut naruszenia § 7 ust. 1 pkt 1 w związku z § 4 ust. 3 rozporządzenia w sprawie
oceny kwalifikacji kandydatów na wolne stanowisko sędziowskie. Konkluzji tej nie
podważa odwołanie się do art. 62g ustawy o prokuraturze, gdyż skarżący sam
zauważa, że regulacja ta (dot. okresowej oceny prokuratorów) weszła w życie
dopiero 28 marca 2012 r. Kandydat L. został prokuratorem w 2009 r. a skarżący był
asesorem prokuratorskim jeszcze w 2012 r. Zgłoszenie prokuratora L. było oparte
na wymaganych dokumentach. Dokumentacja wymagana od kandydatów jest
ściśle reglamentowana, dlatego tylko kardynalne mankamenty w tym zakresie
mogłyby prowadzić do negatywnej oceny procedowania w tym zakresie. Odnosi się
to również do kontestowania przez skarżącego kandydatury D. W., jako że art. 35
ustawy o KRS nie wyklucza złożenia przez kandydata opinii dotyczącej
angażowania się w działalność samorządu adwokackiego. Nie stanowi to o
dyskryminacji w procedurze konkursowej osób niebędących adwokatami. Tak samo,
7
gdy Rada bierze pod uwagę „przydatność kandydatów w ramach określonej
struktury Sądu”.
Także dalsze zarzuty proceduralne nie mają wypływu na wynik sprawy. W
odniesieniu do zarzutu, że było trzech zamiast pięciu członków zespołu, należy
zauważyć, iż zespół przyjmuje stanowisko bezwzględną większością głosów. Co
prawda przepis wymaga, że takie stanowisko zespół przyjmuje w obecności
wszystkich członków (art. 34 ust. 1 ustawy i § 17 ust. 7 regulaminu), to jednak w tej
sprawie zespół procedujący w składzie trzyosobowym był zgodny (jednomyślny) co
do udzielonej rekomendacji. Mimo nieobecności dwóch członków zespołu
kandydaci uzyskali głosy trzech członków zespołu. Innymi słowy nawet gdyby
nieobecni członkowie głosowali inaczej, to rekomendowani kandydaci otrzymali
większość głosów.
Dalej idący zarzut, że wobec niepełnego składu zespołu Rada nie mogła
podjąć uchwały nie ma prawnego oparcia. Rada miała świadomość takiego składu
zespołu, nieobecni na posiedzeniu członkowie zespołu nie wnieśli zastrzeżeń i
ostatecznie znaczenie miała kolegialna uchwała Rady. Głosowanie było
jednoznacznie korzystne dla kandydatów przedstawionych z wnioskiem o
powołanie (otrzymali jednogłośnie po 15 głosów „za”). Skarżący nie uzyskał
poparcia Rady (nie oddano głosów „za” jego kandydaturą). Innymi słowy skarżący
nie wykazał wpływu naruszenia § 17 ust. 7 regulaminu oraz art. 34 ust 1 ustawy o
KRS na uchwałę Rady. Nie ma podstaw do stwierdzenia naruszenia § 9 ust. 4
regulaminu, skoro zgodnie z tym przepisem referent przedstawia zwięźle stan
sprawy, zaznaczając okoliczności istotne dla podjęcia uchwały przez Radę,
stanowisko zespołu lub komisji oraz odpowiada na pytania członków Rady. Z
regulacji tej nie wynika obowiązek szczegółowego omówienia przez
przewodniczącego zespołu wszystkich kandydatów.
Reasumując, sformułowane w odwołaniu zarzuty nie pozwalały stwierdzić
naruszeń procedury, mających istotny wpływ na wynik konkursu, w którym Rada
mogła uznać, że walory zawodowe i osobowościowe przemawiały za
przedstawieniem z wnioskami o powołanie kandydatów L. i W. Z tych przyczyn
orzeczono jak w sentencji (art. 39814
k.p.c. w związku z art. 44 ust. 3 ustawy o
KRS).
8