Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III UZ 11/14
POSTANOWIENIE
Dnia 21 października 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Maciej Pacuda (przewodniczący)
SSN Roman Kuczyński
SSA Piotr Prusinowski (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania J. S. PBU S. – P.S.J. w S.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R.
z udziałem zainteresowanej S. M.
o zasiłek chorobowy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 21 października 2014 r.,
zażalenia odwołującego się od postanowienia Sądu Okręgowego w P.
z dnia 4 stycznia 2012 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 4 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w P. odrzucił
skargę kasacyjną wnioskodawcy J. S. – Przedsiębiorstwo Budowlano Usługowe
„S.-P.” Spółka Jawna w S., wniesioną od wyroku z dnia 12 marca 2010 r. Sąd ten
wskazał, że wprawdzie w skardze kasacyjnej pełnomocnik wnioskodawcy określił
wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 10.324,20 zł, to jednak nie jest ona
prawidłowa. Podkreślił, że przedmiotem postępowania było stwierdzenie nadpłaty
zasiłku dokonane przez płatnika PBU „S.-P.” na rzecz zainteresowanej S. M. za
okres od dnia 7 grudnia 2000 r. do dnia 31 marca 2001 r. oraz od dnia 6 sierpnia
2001 r. do dnia 30 września 2001 r. w łącznej kwocie 7.289 zł. W rezultacie Sąd
2
drugiej instancji działając na podstawie art. 25 § 1 k.p.c. sprawdził wartość
przedmiotu zaskarżenia i ustalił ją na kwotę 7.289 zł. Opierając się na art. 3982
§ 1
k.p.c. w związku z art. 3986
§ 2 k.p.c. odrzucił skargę kasacyjna płatnika składek
jako niedopuszczalną (z uwagi na to, że wartość przedmiotu zaskarżenia nie
przekraczała 10.000 zł).
Zażalenie wniósł J. S. – PBU „S.-P.” Zaskarżył postanowienie z dnia 4
stycznia 2012 r. w całości, domagając się jego uchylenia i nadania skardze
kasacyjnej biegu. W uzasadnieniu środka odwoławczego podniósł, że Sąd drugiej
instancji błędnie ustalił wartość przedmiotu zaskarżenia. Podkreślił, że wynosi ona
10.324,20 zł. Uzasadniając swoje stanowisko podał, że Zakład Ubezpieczeń
Społecznych Oddział w P. wydał w dniu 5 lipca 2002 r. decyzję, na podstawie której
domagał się od wnioskodawcy zwrotu kwoty 10.324,20 zł tytułem nienależnie
wypłaconych zasiłków. Zdaniem skarżącego należność o tej wartości stanowiła
przedmiot sporu i obowiązuje przez cały czas postępowania. Podał, że decyzja
organu rentowego z dnia 11 września 2006 r. nie wszczęła nowego sporu, ale była
konsekwencja wcześniejszych rozstrzygnięć (decyzji z dnia 5 lipca 2002 r. i z dnia
14 lutego 2003 r.). Płatnik składek zakwestionował również prawo Sądu
odwoławczego do ponownego badania wartości przedmiotu sporu. Zdaniem
skarżącego doszło do naruszenia przepisu art. 19 § 2 k.p.c. w związku z art. 25 § 2
k.p.c. i art. 26 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie jest zasadne. Zakwestionowanie przez skarżącego
dopuszczalności sprawdzenia i ustalenia prawidłowego przedmiotu zaskarżenia
pozostaje w opozycji do przepisu art. 368 § 2 zdanie drugi k.p.c., zgodnie z którym
art. 25 § 1 k.p.c. w postępowaniu apelacyjnym stosuje się odpowiednio.
Rozwiązanie to na podstawie art. 39821
k.p.c., jest aktualne również w
postępowaniu wywołanym skargą kasacyjną. Nie można pominąć, że przepisy
art. 25 i 26 k.p.c. mają na celu ustabilizowanie wartości przedmiotu sporu
(zaskarżenia) na potrzeby określenia właściwości rzeczowej sądu i wysokości
należnych opłat sądowych. W postępowaniu kasacyjnym taka potrzeba już nie
3
występuje, ważne jest natomiast by rozpoznaniu przez Sąd Najwyższy podlegały
jedynie te skargi kasacyjne, których dopuszczalność przewidują przepisy
procesowe, a nie te, w których niewłaściwie została określona wartość przedmiotu
zaskarżenia. W konsekwencji brak sprawdzenia wartości przedmiotu sporu lub
przedmiotu zaskarżenia podanego w apelacji nie wyłącza weryfikacji w
postępowaniu wywołanym skargą kasacyjną. Wartość przedmiotu zaskarżenia,
określona przez wnoszącego skargę z naruszeniem reguł wynikających z art. 19-24
k.p.c., nie jest wiążąca dla oceny dopuszczalności skargi i podlega sprawdzeniu
zarówno przez sąd drugiej instancji, jak i Sąd Najwyższy, na podstawie art. 25 § 1
k.p.c. (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 2013 r., II UZ 61/13,
LEX nr 1396417; z dnia 11 września 2013 r., II UZ 45/13, LEX nr 1375203, z dnia
21 listopada 2011 r., II UZ 36/11, LEX nr 1311784). Bezpodstawny jest zatem
zarzut naruszenia przepisu art. 25 § 2 k.p.c. i art. 26 k.p.c.
W zażaleniu płatnik składek uznał, że Sąd drugiej instancji wadliwie ustalił
wartość zaskarżenia. Wskazał na przedmiot sporu, który jego zdaniem wynosił
10.324,20 zł. Skarżący podkreślił, że w dniu 5 lipca 2002 r. organ rentowy wydał
decyzję, w której domagał się zwrotu kwoty o tej wartości. Decyzja ta, jego
zdaniem, zdefiniowała spór, a wskazana w niej kwota nadal jest aktualna.
Upoważniło to wnoszącego zażalenie do twierdzenia, że decyzja Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 września 2006 r. nie zainicjowała nowego
postępowania. W ocenie Sądu Najwyższego przeprowadzony przez odwołującego
się wywód nie jest trafny. Analiza akt sprawy nie pozostawia żadnych wątpliwości,
że przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była należność wynosząca 7.289,01 zł.
Organ rentowy w decyzji z dnia 11 września 2006 r. stwierdził nadpłatę zasiłku
chorobowego dla S. M. w kwocie 7.289,01 zł za okres od dnia 7 grudnia 2000 r. do
dnia 31 marca 2001 r. i od dnia 6 sierpnia 2001 r. do dnia 30 września 2001 r.
Wnioskodawca odwołał się od tej decyzji. Sąd Rejonowy w P. w wyroku z dnia 9
lutego 2007 r. oddalił odwołanie płatnika, a Sąd Okręgowy w P. w wyroku z dnia 11
maja 2007 r. nie uwzględnił jego apelacji. Skarżący nawiązał do zakończonego
prawomocnie postępowania składając w dniu 15 lipca 2008 r. skargę o jego
wznowienie. Symptomatyczne jest, że w skardze domagał się uchylenia decyzji
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 września 2006 r. i zasądzenia zwrotu
4
kwoty 7.289,01 zł z ustawowymi odsetkami. Uwzględnienie skargi o wznowienie
postępowania skutkowało uchyleniem wcześniejszych wyroków i ponownym
rozpoznaniem odwołania do decyzji organu rentowego z dnia 11 września 2006 r.
Sąd Rejonowy w P. wydając w dniu 22 października 2009 r. wyrok oddalający
odwołanie odnosił się do wskazanej decyzji. Wnioskodawca składając apelację
podał jako wartość przedmiotu zaskarżenia kwotę 10.324,20 zł. Analogicznie
uczynił w skardze kasacyjnej. W obu przypadkach nie uzasadnił przyczyny podania
takiej kwoty.
Przedstawiona historia sporu, prowadzonego przez wnioskodawcę i Zakład
Ubezpieczeń Społecznych, autoryzuje jego przedmiot. Dotyczył on zawyżonego
zasiłku chorobowego w kwocie 7.289.01 zł. Ewentualne inne żądania skarżącego
nie były i nie mogły być rozpoznawane w postępowaniu wywołanym odwołaniem od
decyzji z dnia 11 września 2006 r. Konkluzja ta jest zrozumiała, gdy uwzględni się
przepisy regulujące postępowanie wszczęte odwołaniem od decyzji organu
rentowego. Rolą sądu ubezpieczeń społecznych jest skontrolowanie
wcześniejszego rozstrzygnięcia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Istotą
postępowania w tej kategorii spraw jest konieczność zachowania swoistej
instancyjności. Na początku przedmiot sporu oceniany jest przez organ rentowy, a
dopiero następnie podlega on kontroli sądu. Sekwencja ta zmusza do podkreślenia,
że postępowanie sądowe ma charakter wtórny do pierwotnego trybu postępowania
przed organem rentowym. W rezultacie sąd nie może we własnym zakresie ustalać
sytuacji prawnej uczestników ubezpieczenia społecznego. Kontrola sądu musi
korespondować z zakresem rozstrzygnięcia dokonanego w decyzji
administracyjnej. Wyklucza to możliwość powoływania się przez płatnika składek na
wcześniejsze postępowania zakończone decyzjami organu rentowego. Zakład
Ubezpieczeń Społecznych wydając każdorazowo decyzję administracyjną
uwzględnia aktualny stan prawny, faktyczny i dowodowy. Wskazane okoliczności
identyfikują werdykt organu rentowego. Funkcja kontrolna sądu koncentruje uwagę
na ocenie materii, która wcześniej była tematem decyzji. Zasadniczym celem
postępowania przed sądem jest merytoryczne rozstrzygnięcie o żądaniach strony,
co do których powstał spór (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.05.1996 r., II URN
1/96, OSNAPiUS 1996 nr 21, poz. 324). Oznacza to, że funkcja rozpoznawcza
5
sądu ograniczona została przedmiotem i zakresem konkretnej decyzji organu
rentowego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 r., II UZ 52/99,
OSNAPiUS 2000 nr 15, poz. 601). Wtórne znaczenie ma zakres odwołania
(por. postanowienie z dnia 11 kwietnia 2006 r., II UZ 1/06, niepublikowane). W
rezultacie żądanie niebędące przedmiotem decyzji organu rentowego oraz
rozpoznania sądu nie może podlegać uwzględnieniu przy ocenie dopuszczalności
skargi kasacyjnej, ani stanowić podstawy określenia wartości przedmiotu
zaskarżenia skargą kasacyjną (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 maja
2001 r., II UZ 25/01, LEX nr 152710 oraz z dnia 8 lutego 2002 r., II UKN 45/01,
OSNP 2003 nr 22, poz. 553). W konsekwencji zarzut naruszenia art. 19 § 2 k.p.c.
nie jest przekonywujący.
Sumując, postawione w zażaleniu przez wnioskodawcę zarzuty naruszenia
przepisów postępowania są bezpodstawne. Dlatego zgodnie z przepisem art. 39814
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.