Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 27 października 2015 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XVIII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR del. do SO Agnieszka Śliwa

Protokolant: st. sekr. sąd. Maria Kaczmarek

po rozpoznaniu w dniu 20 października 2015 r. (...)

na rozprawie

sprawy z powództwa J. M.

przeciwko Skarbowi Państwa - (...)

o zapłatę

1.  Zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 89.845,17 zł (osiemdziesiąt dziewięć tysięcy osiemset czterdzieści pięć złotych siedemnaście groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia 27 października 2015 r. do dnia zapłaty.

2.  Oddala powództwo co do odsetek ustawowych:

- od kwoty 26.276,17 zł od dnia 7 lutego 2015 r. do dnia 26 października 2015 r.

- od kwoty 40.000 zł od dnia 20 lutego 2014 r. do dnia 26 października 2015 r.

- od kwoty 23.569 zł od dnia 19 marca 2015 r. do dnia 26 października 2015 r.

3.  W pozostałym zakresie postępowanie umarza.

4.  Kosztami procesu obciąża powoda w 13%, a pozwanego w 87% i z tego tytułu:

a)  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 12.716,79 zł,

b)  zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 468 zł,

c)  nakazuje ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Poznaniu kwotę 507,29 zł nieuiszczonych kosztów sądowych,

d)  nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Poznaniu kwotę 2.369,69 zł nieuiszczonych wydatków.

SSR del. do SO Agnieszka Śliwa

UZASADNIENIE

Powód J. M. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego Skarbu Państwa – (...) (...)u kwoty 80.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 września 2005 r. do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że należąca do niego nieruchomość położona w P. przy ul. (...), znajduje się w strefie ograniczonego użytkowania lotniska wojskowego (...). W związku z powyższym powód domaga się zasądzenia od pozwanego kwoty 40.000 zł tytułem spadku wartości nieruchomości, a także kwoty 40.000 zł tytułem koniecznych nakładów na wygłuszenie znajdującego się na nieruchomości akustycznych. Jako podstawę swojego roszczenia powód wskazał art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, a także art. 435 k.c. w zw. z art. 322 tej ustawy.

W odpowiedzi na pozew pozwany, reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów na rzecz Skarbu Państwa kosztów postępowania, według norm przepisanych lub przedłożonego spisu kosztów.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany wskazał, że roszczenia powoda nie są zasadne, gdyż są związane z aktem normatywnym, który utracił moc. Pozwany podniósł również, że roszczenia powodów wygasły w związku z niewystosowaniem przez nich wezwania do zapłaty w związku z wejściem w życie rozporządzenia nr 40/07. Nadto stwierdził, że nawet jeśli Sąd nie podzieli tego stanowiska to i tak, w wyniku upływu czasu, roszczenia powoda uległy przedawnieniu, z uwagi na trzyletni termin przedawnienia roszczeń przewidziany w art. 442 ¹ k.c. Pozwany wskazał również, że na powodzie spoczywał obowiązek utrzymywania właściwego klimatu akustycznego budynku i przy jego dopełnieniu nie istniałaby konieczność dokonywania w budynku dodatkowych nakładów dostosowujących go do istniejących warunków otoczenia. Pozwany zakwestionował też datę początkową naliczania odsetek ustawowych.

W odpowiedzi na powyższe pełnomocnik powoda w piśmie z dnia 12 marca 2014 r. podkreślił, że powód zgłosił swoje roszczenie pozwanemu w terminie 2 letnim z art. 129 ust. 4 u.p.o.ś. i podniósł, że nie było konieczności ponownego występowania z roszczeniami po zmianie Rozporządzenia Wojewody nr 82/03, a termin przedawnienia roszczenia wynosi 10 lat.

Pismami z dnia 23 marca 2015 r. i z dnia 22 września 2015 r. powód zmodyfikował pozew cofając powództwo z tytułu nakładów co do kwoty 13.723,83 zł i zrzekając się w tym zakresie tego roszczenia, a wnosząc ostatecznie o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 89.845,17 zł, w tym 26.276,17 zł tytułem nakładów na wygłuszenie wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 7 lutego 2015 r. do dnia zapłaty, 63.569 zł tytułem spadku wartości nieruchomości wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 40.000 zł od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu do dnia zapłaty i od kwoty 23.569 zł od dnia 19 marca 2015 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie cofnął roszczenie w zakresie odsetek ustawowych i się go zrzekł. Nadto wniósł o zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego w całości od strony pozwanej z zastosowaniem art. 102 k.p.c., wskazując, że nie można oczekiwać od powoda zlecania kosztownych opinii prywatnych, które i tak kwestionowane byłyby przez pozwanego.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód J. M. jest właścicielem nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), działka ewidencyjna nr (...), o powierzchni 0,1204 ha, dla której Sąd Rejonowy (...) prowadzi Księgę Wieczystą nr (...). Nieruchomość zabudowana jest budynkiem mieszkalnym, jednokondygnacyjnym, murowanym, wzniesionym w technologii tradycyjnej, krytym dachem płaskim. Budynek został wybudowany w 1960 r.

Bezsporne, nadto d owód: od pis księgi wieczystej- k. 21-26, opinia biegłego J. P. – k. 145-300

Wojskowe lotnisko w (...) istnieje od II wojny światowej. Użytkowane jest jako miejsce startów i lądowań samolotów odrzutowych od lat 60 – tych. Do końca 2003 r. stacjonowały tam samoloty MIG-21, od 2004 r. stacjonują i latają samoloty I.. Na dzień wyrokowania były eksploatowane samoloty F-16.

Bezsporne, f akt powszechnie znany

Wojewoda (...) wydał w dniu 17 grudnia 2003 r. rozporządzenie nr 82/03 w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego (...)w P. (Dz. Urz. – Województwa (...) Nr 200, poz. 3873 – dalej jako rozporządzenie). Podstawę prawną rozporządzenia stanowił art. 135 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2006 r., Nr 129, poz. 902 ze zm.). Na mocy rozporządzenia powstał obszar ograniczonego użytkowania dla lotniska, który został podzielony na pięć stref oznaczonych literami A-E w zależności od poziomu występującego hałasu. Nieruchomość powoda znalazła się w strefie E obszaru ograniczonego użytkowania.

Wskazane rozporządzenie weszło w życie 1 stycznia 2004 r. (ogłoszone w Dzienniku Urzędowym Województwa (...) z dnia 17 grudnia 2003 r. nr 200). Obszar ograniczonego użytkowania stanowił teren ograniczony linią, na której długotrwały poziom hałasu w porze nocnej jest równy 45dB (granica obszaru ograniczonego użytkowania). Granice strefy E wyznaczały: granica strefy D i granica terenu lotniska. Ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu w strefie E obejmowały zakaz budowy budynków mieszkalnych, szpitali, domów opieki i zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży, takich jak szkoły, przedszkola, internaty, domy dziecka itp., zakaz tworzenia obszarów ochrony uzdrowiskowej. Jako zalecany sposób korzystania z terenu wskazał lokalizowanie nowych obiektów niewymagających ochrony akustycznej i niepowodujących zwiększenia hałasu dla istniejącej zabudowy mieszkaniowej do czasu jej likwidacji, wprowadzenie zieleni. Nadto wskazał, że należy dokonać zmiany funkcji istniejących budynków na niewymagające ochrony akustycznej.

B ezsporne, nadto dowód: wydruk z systemu iGeoMap – k. 30, zaświadczenie – k. 33

Powód zlecił sporządzenie operatu szacunkowego określającego kwotę ubytku wartości nieruchomości oraz wysokości kosztów rewitalizacji akustycznej budynku. Według w/w operatu koszt robót budowalnych koniecznych dla przywrócenia w budynku mieszkalnym powodów odpowiedniego komfortu akustycznego wyniósł 40.021 zł, a utrata wartości nieruchomości kwotę 41.400 zł.

Dowód: prywatna opinia rzeczoznawcy majątkowego T. P. – k. 35-73

Pismem z dnia 29 września 2005 r. skierowanym do Wojskowego Zarządu Infrastruktury (...) i doręczonym mu w dniu 30 września 2005 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 90.225,62 zł w tym kwoty 41.400 zł za zmniejszenie wartości nieruchomości na skutek jej położenia w strefie ograniczonego użytkowania oraz kwoty 48.825,62 zł z tytułu nakładów koniecznych wygłuszeniowych. W odpowiedzi na powyższe Wojskowy Zarząd Infrastruktury (...) w piśmie z dnia 27 października 2005 r. wskazał, że nie ma podstaw do wypłaty odszkodowania, gdyż z operatu szacunkowego wynika, że szacowany spadek wartości nieruchomości może nie wyrażać faktycznego spadku wartości, a koszty rewitalizacji zostały określone w sposób uniemożliwiający weryfikację.

Dowód: pismo powod a z dnia 29.09 .2005r. - k. 27, pismo (...) z dnia 27.10.2005 r. – k. 31

Pismem złożonym w Sądzie Rejonowym (...) w dniu 14 października 2005 r. powód wezwał pozwanego do próby ugodowej w sprawie o zapłatę kwoty 90.225,62 zł tytułem odszkodowania jak w wezwaniu z dnia 29 września 2005 r. W odpowiedzi na wniosek pozwany wskazał, że nie wyraża zgody na zawarcie proponowanej ugody.

Dowód: wniosek o zawezwanie do próby ugodowej - k. 28-29, odpowiedź na wniosek – k. 32

W dniu 31 grudnia 2007 r. Wojewoda (...) wydał rozporządzenie nr 40/07 zmieniające rozporządzenie w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska (...)w P.. Rozporządzenie to zostało ogłoszone w dniu 22 stycznia 2008 r. (Dz. Urz. Województwa (...) z 2008 r. Nr 1 – dalej jako rozporządzenie zmieniające) i weszło w życie w dniu 22 lutego 2008 r.

Na mocy tego rozporządzenia zmianie uległy granice obszaru ograniczonego użytkowania, podział na strefy, dopuszczalne poziomy hałasu w strefach oraz sposób korzystania z poszczególnych terenów i wymagania techniczne dotyczące budynków. Zgodnie ze zmienionym rozporządzeniem obszar ograniczonego użytkowania stanowi teren ograniczony linią, na której długotrwały poziom hałasu od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych jest równy 55 dB w porze dziennej (LAeq D) i 45 dB w porze nocnej (LAeq N) – granica obszaru ograniczonego użytkowania.

Powołane rozporządzenie utworzyło obszar ograniczonego użytkowania podzielony na trzy strefy oznaczone cyframi: I, II, III w zależności od odległości od lotniska (...) i w zależności od poziomu hałasu. Nieruchomość powoda znalazła się w I strefie obszaru ograniczonego użytkowania. Strefę I wyznaczają: linia biegnąca wzdłuż granicy terenu lotniska, stanowiąca wewnętrzną granicę strefy I oraz obwiednia złożona z linii, na której dopuszczalny długookresowy średni poziom dźwięku A od startów, lądowań i przelotów statków powietrznych jest równy 60 dB i linii, na której dopuszczalny długookresowy średni poziom dźwięku A od operacji naziemnych i pozostałych źródeł hałasu związanych z funkcjonowaniem lotniska jest równy 55 dB, stanowiąca zewnętrzną granicę strefy I.

W strefie I wprowadzono zakaz przeznaczenia terenu pod budowę budynków mieszkalnych, szpitali, domów opieki społecznej i budynków związanych ze stałym pobytem dzieci i młodzieży, takich jak szkoły, przedszkola, internaty, domy dziecka itp., zakaz tworzenia stref ochronnych "A" uzdrowisk, zakaz zmiany funkcji istniejących obiektów niewymagających ochrony akustycznej na podlegające ochronie akustycznej. W strefie tej, w zalecanym sposobie korzystania z terenu dopuszczono lokalizowanie nowych obiektów wyżej niewymienionych i niepowodujących znaczącego zwiększenia emisji hałasu do środowiska.

Odnośnie wymagań technicznych dotyczących budynków wskazano na zmianę funkcji istniejących budynków na niepodlegające ochronie akustycznej lub zapewnienie właściwego klimatu akustycznego w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej poprzez stosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej.

Bezsporne , nadto dowód: wydruk z systemu iGeoMap – k. 30

Wartość nieruchomości powoda uległa zmniejszeniu na skutek ograniczeń w zakresie korzystania z nieruchomości wprowadzonych dla nieruchomości rozporządzeniem nr 82/03 oraz rozporządzeniem nr 40/07. Sam fakt wprowadzenia strefy ograniczonego użytkowania ze względu na spodziewany poziom hałasu lotniczego powoduje, że właściciele nieruchomości położonych w jej granicach, w tym potencjalni ich nabywcy, muszą liczyć się z odpowiednimi niedogodnościami tak w sposobie zagospodarowania, jak i w sposobie ich użytkowania. Świadomość uczestników rynku o potencjalnym podwyższonym ryzyku zamieszkiwania w okolicach lotniska, a w szczególności w obrębie utworzonego wokół niego specjalnego obszaru ograniczonego użytkowania, powoduje utratę wartości nieruchomości. Wpływ na wartość nieruchomości ma również oddziaływający na nią poziom hałasu związanego z funkcjonowaniem lotniska. W konsekwencji wartość rynkowa nieruchomości powoda według aktualnego jej stanu i poziomu cen spadła o 63.569 zł.

Dowód: pisemne opinie biegłego sądowego J. W. – k. 310-359, 382-383

Przed wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego (...)w P. budynek mieszkalny powoda spełniał normy z zakresu akustyki, ponieważ własności izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych budynku powodów spełniały wymogi polskiej normy PN-B-02151-3:1999 w zakresie ścian zewnętrznych, stropodachów i stolarki okiennej. Wartości równoważnego poziomu hałasu wewnątrz chronionych pomieszczeń mieszkalnych w przedmiotowym budynku nie były przekroczone w odniesieniu do dopuszczalnych wartości hałasu wymaganych Polską Normą PN-87/B-02151/02, a klimat akustyczny w pomieszczeniach chronionych budynku mieszkalnego był zachowany. Przed wprowadzeniem stref ograniczonego użytkowania przedmiotowy budynek został zabezpieczony zgodnie z wytycznymi Polskich Norm w zakresie normatywnego poziomu hałasu we wnętrzu pomieszczeń chronionych i komfort akustyczny był zapewniony, dla dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Budynek powodów przed dniem 1 stycznia 2004 r. spełniał normy budowalne dotyczące izolacyjności przegród zewnętrznych.

Budynek mieszkalny powoda nie spełnia natomiast norm dla zamierzonych i prognozowanych poziomów dźwięku hałasu ekspozycyjnego i miarodajnego poziomu dźwięku A związanych z wykonywanymi operacjami lotniczymi. Budynek ten wymaga zatem - po wprowadzeniu obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego (...)w P. - dodatkowej modernizacji w zakresie przegród zewnętrznych: ścian zewnętrznych, dachu oraz stolarki okiennej w celu spełnienia norm akustycznych w pomieszczeniach mieszkalnych budynku i zapewnienia właściwego komfortu akustycznego dla mieszkańców, wymaganych Polskimi Normami, a to wobec istniejącego hałasu emitowanego przez statki powietrzne w trakcie wykonywania operacji lotniczych (starty, lądowania, przeloty samolotów F16) emitujących ponadnormatywny hałas ekspozycyjny w wysokości 110 dB i wyliczony miarodajny poziom dźwięku A w wysokości 80 dB w lokalizacji przedmiotowego dla sprawy budynku przy ul. (...) w P..

Łączna wartość robót budowlanych mających poprawić obecnie izolacyjność akustyczną budynku powoda wynosi brutto (tj. z podatkiem VAT w wysokości 8%) 26.276,17 zł.

Po dokonanej modernizacji klimat akustyczny budynku będzie zachowany, ale działka nadal będzie narażona na hałas związany ze startami, lądowaniami i przelotami samolotów bez żadnych ograniczeń.

D owód: opinia b iegłego J. P. – k. 145-300

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o: pisemną opinię biegłego sądowego J. P., pisemne opinie biegłego sądowego J. W., a także dokumenty zebrane w aktach sprawy, a wyszczególnione powyżej.

Zagadnienia związane z utworzeniem i zmianą obszaru ograniczonego użytkowania zostały ustalone przy uwzględnieniu treści rozporządzeń Wojewody (...) nr (...), które są powszechnie obowiązującymi aktami prawa miejscowego.

Sąd dla ustalenia spadku wartości nieruchomości oraz konieczności i kosztu nakładów rewitalizacyjnych nie przyjął jako wiarygodnej przedłożonej przez powoda opinii – operatu szacunkowego rzeczoznawcy majątkowego T. P.. Dokument ten jest jedynie dokumentem prywatnym, a więc stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 kpc). Zgodnie zaś z treścią wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 1974 r. (sygn. akt: II Cr 260/1974, jak i również wyroku z dnia 8 listopada 1988 r., II CR 312/88, wyroku z dnia 12 kwietnia 2002 r., I CKN 92/00), której wnioski Sąd Okręgowy w całości podziela, prywatne ekspertyzy opracowane na zlecenie stron czy w toku procesu czy jeszcze przed jego wszczęciem, należy traktować, w razie przyjęcia ich przez sąd orzekający, jako wyjaśnienia stanowiące poparcie, z uwzględnieniem wiadomości specjalnych, stanowisk stron. Nie ma przy tym znaczenia, czy osoba sporządzająca opinię jest biegłym sądowym. W okolicznościach sprawy, ustalenie istotnych faktów spornych wymagało zatem wiadomości specjalnych w rozumieniu art. 278 § 1 kpc. Właściwym zatem dowodem dla ich ustalenia były opinie biegłych sądowych. Wniosek o przeprowadzenie takich dowodów powód złożył (art. 6 kc w zw. z art. 232 kpc).

W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga, iż opinia biegłego podobnie jak inne dowody podlega ocenie według art. 233 § 1 kpc, lecz co odróżnia ją pod tym względem to szczególne kryteria oceny, które stanowią poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej (vide: wyrok SN z dnia 15 listopada 2002 roku, V CKN 1354/00, LEX nr 77046).

Opinie biegłych sądowych J. P. oraz J. W., Sąd uznał za przydatne dla rozstrzygnięcia sprawy. Opinie te nie budziły żadnych wątpliwości pod względem merytorycznym i w całości stanowiły podstawę dokonanych przez Sąd ustaleń faktycznych. Należy wskazać, iż biegli ci posiadają niezbędną wiedzę i doświadczenie zawodowe, pozwalające wydać opinię na wskazany przez Sąd temat. Wnioski, wyciągnięte przez biegłych, są logiczne i przekonujące, a same opinie obszerne i szczegółowe. W tym miejscu trzeba podkreślić, że Sąd nie jest obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinią biegłego zostały przekonane obydwie strony, co zresztą najczęściej jest prawie niemożliwe, gdyż opinia korzystna dla jednej strony, nie przekonuje strony przeciwnej. Wystarczy zatem, że opinia jest przekonująca dla Sądu, który wiążąco też ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę ( zob. wyrok SN z dnia 19.05.1998r., II UKN 55/98, OSNP 1999/10/351).

Biegły J. P. w opinii wskazał, że przed wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego P. – K. w P. budynek mieszkalny powoda spełniał normy z zakresu akustyki, ponieważ własności izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych budynku powodów spełniały wymogi polskiej normy PN-B-02151-3:1999 w zakresie ścian zewnętrznych, stropodachów i stolarki okiennej. Wartości równoważnego poziomu hałasu wewnątrz chronionych pomieszczeń mieszkalnych w przedmiotowym budynku nie były przekroczone w odniesieniu do dopuszczalnych wartości hałasu wymaganych Polską Normą PN-87/B-02151/02, a klimat akustyczny w pomieszczeniach chronionych budynku mieszkalnego był zachowany. Przed wprowadzeniem stref ograniczonego użytkowania przedmiotowy budynek powoda przed dniem 1 stycznia 2004 r. spełniał normy budowalne dotyczące izolacyjności przegród zewnętrznych.

Po ustanowieniu obszaru ograniczonego użytkowania budynek mieszkalny powoda nie spełnia już jednak norm dla zamierzonych i wyliczonych poziomów dźwięku hałasu ekspozycyjnego i miarodajnego poziomu dźwięku A związanych z wykonywanymi operacjami lotniczymi.

Biegły w treści opinii wyjaśnił przy tym, że bez znaczenia jest, iż prognozowane operacje lotnicze nie zostały osiągnięte, ani faktyczna ilość wykonanych operacji, gdyż istotne znaczenie dla oceny izolacyjności akustycznej ma wartość hałasu – poziomu dźwięku emitowanego przez pojedynczy samolot. Biegły J. P. wyjaśnił również, że budynek wymaga wobec powyższego dodatkowej modernizacji w zakresie przegród zewnętrznych: ścian zewnętrznych, stropodachów oraz stolarki okiennej w celu spełnienia norm akustycznych w pomieszczeniach mieszkalnych budynku i zapewnienia właściwego komfortu akustycznego dla mieszkańców, wymaganych Polskimi Normami, a to wobec istniejącego hałasu emitowanego przez statki powietrzne w trakcie wykonywania operacji lotniczych emitujących ponadnormatywny hałas ekspozycyjny w wysokości 110 dB i wyliczony miarodajny poziom dźwięku A w wysokości 80 dB w lokalizacji przedmiotowego dla sprawy budynku przy ul. (...) w P.. Zaznaczyć trzeba, że co prawda biegły wskazał w opinii, że powyższe nie jest związane z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego (...), lecz ma związek z hałasem emitowanym przez statki powietrzne w trakcie wykonywania operacji lotniczych. Niemniej niewątpliwym jest, iż konieczność znoszenia hałasu emitowanego przez te statki i niemożność przeciwstawienia się temu hałasowi wynika właśnie z ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania.

W ocenie Sądu, zarówno metoda wykonania opinii, jak i wnioski są wiarygodne, rzetelne i spójne. Mając na uwadze wiarygodność opinii J. P. i jej kompleksowy, wyczerpujący charakter, Sąd nie znalazł podstaw, aby przeprowadzać dowód z opinii innego biegłego czy też biegłych innych specjalności. Należy również wskazać, że żadna ze stron postępowania nie kwestionowała tej opinii.

Również jako wiarygodne i przydatne dla rozstrzygnięcia sprawy Sąd ocenił opinie biegłego J. W..

W wykonanej przez biegłego J. W. opinii dotyczącej zmniejszenia wartości rynkowej nieruchomości powodów, analizie porównawczej w operacie szacunkowym zostały poddane transakcje sprzedaży podobnych nieruchomości położonych poza strefą ograniczonego użytkowania przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową. Biegły wyliczył w ten sposób potencjalną wartość przedmiotowej nieruchomości – bez uwzględnienia zmian związanych z wprowadzeniem aktów normatywnych dotyczących wprowadzenia stref ograniczonego użytkowania i związanych z funkcjonowaniem samego lotniska w (...). Następnie do tak ustalonej wartości biegły określił wpływ, jaki na wartość rynkową nieruchomości wywiera wprowadzenie strefy ograniczonego użytkowania związanej z działalnością lotniska wojskowego w (...). Biegły zastosował tu tzw. metodę parametryczną i oparł się na badaniach cząstkowych w odniesieniu do lotniska w (...), zarówno z ostatnich lat (2010-2013), jak i z lat wcześniejszych (2008-2010). Z uwagi na brak większej ilości transakcji dotyczących nieruchomości położonych w strefie powyższą metodę należy uznać za prawidłową.

Należy podkreślić, że jak wynika z treści opinii przy szacowaniu wpływu działalności lotniska i wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania na wartość nieruchomości biegły nie brał pod uwagę jedynie poziomu hałasu emitowanego przez przelatujące samoloty, ale również inne czynniki, w tym powszechną już świadomość potencjalnych nabywców o podwyższonym ryzyku zamieszkiwania w pobliżu lotniska i niedogodnościach z tym związanych. Z przedstawionych przez biegłego analiz, popartych wynikami badań naukowych, wynika jednoznacznie, że w związku z utworzeniem ograniczonej strefy użytkowania i intensyfikacją ćwiczeń wojskowych w bazie w (...), spadło zainteresowania nieruchomościami położonymi w bezpośrednim jej sąsiedztwie, co przełożyło się na spadek ich wartości.

Biegły w sposób wyczerpujący odniósł się do zastrzeżeń pozwanego. Biegły wyjaśnił, że nieruchomość powoda należy do grupy nieruchomości zabudowanych małymi domami mieszkalnymi (poniżej 100 m ²) i dlatego baza wycenowa też dotyczy takich domów. Grupa ta charakteryzuje się tym, że ceny jednostkowe w naturalny sposób są wyższe niż średnie ceny domów typowych o powierzchni 120-180 m ², gdyż cena całej nieruchomości o normatywnej powierzchni działki przeliczona na dużo mniejszą powierzchnię budynku daje wyższe wskaźniki. Biegły zaznaczył też, że ceny nieruchomości zabudowanych budynkami jednorodzinnymi od kilku lat uległy stabilizacji, a to pozwala na rozszerzenie okresu analizy do 3 lat od momentu wyceny i daje to możliwość wyszukania odpowiedniej ilości danych do wyceny. Nadto z uwagi na przyjętą przez biegłego metodę parametryczną, wycena powinna być dokonana bez negatywnego składnika wynikającego z wprowadzonej strefy, a tym samym bezzasadne jest porównywanie przykładów transakcji czy ofert odnotowanych w samej strefie. Biegły wyjaśnił, że cechy wycenianej nieruchomości zostały uwzględnione w opinii przez odpowiednią ocenę poszczególnych atrybutów wartościujących. Lokalizacja, otoczenie i sąsiedztwo ocenione zostały na poziomie najsłabszym, wielkość domu ekstrapolowano poniżej poziomu najsłabszego, również duża powierzchnia działki została uwzględniona przy wycenie.

Podsumowując, opinia biegłego J. W. była wiarygodna, logiczna i spójna, sposób motywowania oraz stanowczość wyrażonych w niej wniosków nie budził żadnych zastrzeżeń Sądu, a dokonane przez biegłego analizy i wyliczenia były przejrzyste, poprawne metodologicznie i rachunkowo.

Sąd uznał również za wiarygodne w niniejszej sprawie pozostałe dowody z dokumentów urzędowych i prywatnych, których treści oraz autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron.

Pełnomocnik powoda cofnął wniosek o dowód z zeznań powoda.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Roszczenie powoda oparte jest na utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego (...)w P. rozporządzeniem nr 82/03 Wojewody (...) z dnia 17 grudnia 2003 r., zmienionym następnie rozporządzeniem Wojewody (...) z dnia 31 grudnia 2007 r., na mocy którego należąca do nich nieruchomość znalazła się w strefie E tego obszaru, a następnie w I strefie.

W art. 129-136 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008r., nr 25, poz. 150 ze zm., zwanej dalej poś) ustawodawca uregulował samodzielne podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej związanej z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości oraz z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania. Przesłankami tej odpowiedzialności są: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości, i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą ( zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 r., III CZP 128/09, Lex nr 578138).

Zgodnie z przepisem art. 129 ust. 2 poś właściciel nieruchomości może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości, przy czym szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Powyższe koresponduje z pojęciem straty w rozumieniu art. 361 § 2 k.c., przez którą rozumie się między innymi zmniejszenie aktywów. Obniżenie wartości nieruchomości stanowi przy tym wymierną stratę, niezależnie od tego czy właściciel ją zbył, czy też nie zamierza podjąć w tym kierunku żadnych działań - nieruchomość jest bowiem dobrem o charakterze inwestycyjnym ( zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 r., III CZP 128/09, Lex nr 578138).

Stosownie do art. 135 § 1 poś obszary ograniczonego użytkowania tworzy się jeżeli z przeglądu ekologicznego albo z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wymaganej przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, albo z analizy porealizacyjnej wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu lub innego obiektu. Obszar ten dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko lub dla zakładów, lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako takie przedsięwzięcie, tworzy obecnie - zgodnie z art. 135 ust. 2 poś - sejmik województwa w drodze uchwał (wcześniej wojewoda w drodze rozporządzenia), a dla zakładów lub innych obiektów, niewymienionych w art. 135 ust. 2 poś, rada powiatu w drodze uchwały (art. 135 ust. 3 poś). Tworząc obszar ograniczonego użytkowania, wskazane organy określają granice obszaru, ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu, wymagania techniczne budynków oraz sposób korzystania z terenów wynikające z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko lub analizy porealizacyjnej albo przeglądu ekologicznego (art. 135 ust. 3a poś).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2010 r., II CSK 602/09, LEX nr 585768; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2010 r., III CZP 17/10, LEX nr 584036; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 r., III CZP 128/09, LEX nr 578138) ukształtował się pogląd, który Sąd Okręgowy podziela, zgodnie z którym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości według art. 129 ust. 2 poś jest także ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania. W związku z ustanowieniem takiego obszaru pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści rozporządzenia (zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy), lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie rozporządzenia dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 w związku z art. 144 k.c.) i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania, który będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje, w tym - hałasu. Taka interpretacja jest przejawem dążenia do kompleksowego uregulowania skutków ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, prowadzących do obniżenia wartości nieruchomości. Tym samym roszczenia o naprawienie szkody, polegającej na obniżeniu wartości nieruchomości wynikające z faktu, iż właściciel nieruchomości będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje (np. hałas) ma swoją podstawę prawną w art. 129 ust. 2 poś ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2010 r., II CSK 602/09, LEX nr 585768; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2010 r., III CZP 17/10, LEX nr 584036; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 r., III CZP 128/09, LEX nr 578138, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 listopada 2010 r., VI ACa 1156/10). Podstawą prawną roszczenia powodów z tytułu nakładów jest z kolei art. 136 ust. 1 i 3 poś w zw. z art. 129 ust. 2 poś.

Jak zauważył bowiem Sąd Najwyższy (zob. orzeczenia Sądu Najwyższego: wyrok z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, publ. Biul. SN 2009/7/11 oraz Lex nr 503415; postanowienia z dnia 24 lutego 2010 r., III CZP 128/09, niepubl. oraz z dnia 9 kwietnia 2010 r., III CZP 17/10, publ .Lex nr 584036) – które to stanowisko Sąd Okręgowy podziela, przewidziana w art. 129 poś odpowiedzialność odszkodowawcza obejmuje także te szkody, które wynikają z przekroczenia standardów jakości środowiska w zakresie emitowanego hałasu. U podstaw tego poglądu leży wykładnia celowościowa regulacji zawartej w ustawie Prawo ochrony środowiska. W myśl tej wykładni, art. 135 ust. 1 poś, przewidujący możliwość ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, jest wyjątkiem od zasady wyrażonej w art. 144 ust. 1 poś, zgodnie z którą eksploatacja instalacji w rozumieniu art. 3 pkt. 6 poś, nie powinna powodować przekroczenia standardów jakości środowiska. Wyjątek ten polega na tym, że na terenie obszaru ograniczonego użytkowania, eksploatacja instalacji może powodować przekroczenie standardów jakości środowiska. Ustawodawca w art. 129 – 136 poś samodzielnie uregulował podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej podmiotu, który tę działalność podejmuje. Przesłankami tej odpowiedzialności są: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości, a nadto związek przyczynowy pomiędzy wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą ( zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 r., III CZP 128/09, Lex nr 578138).

Za tą szeroką interpretacją przemawia dążenie do kompleksowego uregulowania skutków ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania. Rozszczepienie tych skutków na szkody wynikające z ograniczeń przewidzianych wprost w rozporządzeniu o ustanowieniu obszaru ograniczonego użytkowania oraz szkody wynikające z emisji hałasu jest sztuczne (tak: SN w postanowieniu z dnia 9 kwietnia 2010 r., III CZP 17/10, publ. Lex nr 584036).

Sąd Okręgowy nie podziela natomiast odmiennego stanowiska, wyrażonego przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 grudnia 2008 r., II CSK 367/08, czy w wyroku z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 565/08, zgodnie z którym podstawą tych roszczeń jest przepis art. 435 kc zw. z art. 322 poś, a pogorszenie warunków korzystania z nieruchomości na skutek dozwolenia emitowania hałasu powyżej dopuszczalnego poziomu, wpływające na pogorszenie komfortu życia oraz obniżenie wartości nieruchomości, nie spełnia przesłanki z art. 129 ust. 2 poś.

W ocenie Sądu Okręgowego należy przychylić się do stanowiska zaprezentowanego powyżej jako pierwsze, zgodnie z którym trzeba szeroko interpretować normę wynikającą z art. 129 ust. 2 poś, zwłaszcza, że za taką interpretacją przemawia wykładnia językowa tego przepisu. Literalne bowiem brzmienie art. 129 ust. 2 poś nie daje podstaw do dokonania rozróżnienia na poszczególne rodzaje ograniczeń sposobu korzystania z nieruchomości, skoro przecież w przepisie tym chodzi o ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości powstałe w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania.

Odnosząc powyższe do okoliczności sprawy stwierdzić należy, że powód wykazał wszystkie przesłanki odpowiedzialności pozwanego w oparciu o art. 129 ust. 2 poś (co do spadku wartości nieruchomości) i art. 129 ust. 2 poś w zw. z art. 136 ust. 3 poś (co do żądania z tytułu nakładów).

Na skutek wprowadzenia rozporządzeniem Wojewody (...) nr 82/03, następnie zmienionym rozporządzeniem nr 40/07, obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego P. – K., nieruchomość powoda znalazła się w strefie I obszaru ograniczonego użytkowania.

W tym miejscu należy zauważyć, że brak jest podstaw do uznania, aby rozporządzenie wprowadzające strefy ograniczonego użytkowania dla lotniska P. – K. przestało obowiązywać. Z dniem 15 listopada 2008 r. doszło do zmiany treści art. 135 ust. 2 Prawa ochrony środowiska, upoważniającego aktualnie sejmik województwa do wydania uchwały w przedmiocie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania. Powyższa zmiana przepisu art. 135 ust. 2 poś nie miała wpływu na dalsze obowiązywanie rozporządzenia Wojewody (...) z dnia 31 grudnia 2007 r. ( zob. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 maja 2011 r. II CSK 421/10). Jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy zmiana art. 135 ust. 1 i 2 poś nie wiązała się ze zmianą kompetencji do wydawania aktów prawa miejscowego, lecz stanowiła dostosowanie tego przepisu do nowej konstrukcji przepisów o ochronie środowiska, związanej z wydzieleniem części regulacji do odrębnego aktu prawnego i usunięciem wad transkrypcji prawa wspólnotowego. Sąd Najwyższy odwołał się do zasad prawidłowej legislacji i wskazał, że §32 ust. 2 Z. techniki prawodawczej zaleca interpretację, zgodnie z którą, jeżeli zmienia się treść przepisu upoważniającego do wydania aktu wykonawczego w ten sposób, że zmienia się rodzaj aktu wykonawczego albo zakres spraw przekazanych do uregulowania aktem wykonawczym lub wytyczne dotyczące treści tego aktu, przyjmuje się, że taki akt wykonawczy traci moc obowiązującą z dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej treść przepisu upoważniającego. Powyższą regulację walidacyjną należy jednak stosować z uwzględnieniem elementu materialnego upoważnienia. Jak zaznaczył Sąd Najwyższy – może ona ulec modyfikacji, jeżeli zmiana zakresu spraw przekazanych do unormowania w akcie wykonawczym nie wpłynie na dotychczasowy zakres spraw przekazanych do regulacji podustawowej. Sąd Najwyższy podkreślił, że taka sytuacja miała miejsce w rozpoznawanej sprawie, bowiem mimo zmiany brzmienia przepisu, sugerującego interwencję ustawodawcy w zakresie spraw przekazanych do uregulowania aktem prawa miejscowego, w rzeczywistości przedmiot tych spraw pozostał niezmieniony. Zmianie uległa tylko jego nazwa. Wobec powyższego Sąd Najwyższy podniósł, że nie miała miejsca żadna z sytuacji ujętych w §32 ust. 2 Z. techniki prawodawczej, co powodowało że zamieszczenie przepisu wyraźnie wskazującego na zachowanie mocy obowiązującej przez akty prawa miejscowego wydane na podstawie art. 135 ust. 2 poś nie było konieczne. Tym samym zmiana brzmienia tego przepisu nie miała wpływu na dalsze obowiązywanie wskazanego rozporządzenia.

Rozporządzenie Wojewody nr 40/07 z dnia 31 grudnia 2007 roku obowiązywać będzie zatem do czasu wydania nowych aktów prawa miejscowego przez Sejmik Województwa (...) w formie uchwały odnośnie ustanowienia nowego obszaru ograniczonego użytkowania, co dotąd nie nastąpiło. Bezpośrednim uszczerbkiem powoda związanym z ustanowieniem strefy ograniczonego użytkowania jest zatem z jednej strony spadek wartości jego nieruchomości spowodowany wprowadzeniem strefy, a z drugiej strony koszty związane z zapewnieniem w jego budynku mieszkalnym właściwego klimatu akustycznego.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego, a zwłaszcza z opinii biegłego sądowego J. W. wynika, że potencjalni nabywcy nieruchomości wiążą położenie nieruchomości w obszarze ograniczonego użytkowania nie tylko z ograniczeniami w zabudowie oraz innymi uciążliwościami wprowadzonymi rozporządzeniem Wojewody (...), ale również z koniecznością znoszenia zwiększonej emisji hałasu. Świadomość ponadnormatywnych immisji (hałasu) ujemnie wpływa na atrakcyjność nieruchomości, a dodatkowo usankcjonowanie generowania tych immisji uniemożliwia właścicielowi wystąpienia o ochronę przed nimi na drodze prawnej. Okoliczności te powodują, że nieruchomości położone w bezpośrednim sąsiedztwie lotniska - jak działka powoda w „I” strefie obszaru ograniczonego użytkowania, mają niższe ceny niż porównywalne nieruchomości położone w innych miejscach, z dala od lotniska. W związku z tym niewątpliwym jest, że zmniejszenie wartości nieruchomości powoda wyliczone przez biegłego pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, z zakłóceniami w korzystaniu z niej wywołanymi sąsiedztwem lotniska, które generuje hałas i nakazem znoszenia tego hałasu bez możliwości skorzystania z roszczenia negatoryjnego z art. 222 § 2 kc. Wynikające stąd zmniejszenie wartości nieruchomości jest stratą powodującą obniżenie aktywów w majątku powoda. W oparciu o opinię biegłego J. W. powód wykazał, że szkoda w postaci straty wyrażającej się obniżeniem wartości nieruchomości wynosi 63.569 zł. Taką też kwotę, dochodzoną przez powoda, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda.

Podkreślić przy tym należy, że utrata wartości nieruchomości powodów nie jest szkodą jedynie hipotetyczną, aktualizującą się dopiero w chwili rozporządzenia prawem. Własność nieruchomości stanowi dobro o charakterze inwestycyjnym, jest lokatą kapitału. Sąd podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 12 października 2001r. w sprawie III CZP 57/01 (publ. OSNC 2002, nr 5, poz. 57), że „anachronizmem jest przyjmowanie różnych sposobów określenia wartości takich samych rzeczy w zależności od tego, czy są przeznaczone do normalnego używania i korzystania przez właściciela, czy też są przeznaczone do zbycia. W warunkach gospodarki rynkowej każda rzecz mająca wartość majątkową może być w każdym czasie przeznaczona na sprzedaż. Zbycie rzeczy jest takim samym uprawnieniem właściciela, jak korzystanie z niej, wobec czego traci także znaczenie odróżnienie wartości użytkowej rzeczy od jej wartości handlowej. Miernikiem wartości majątkowej rzeczy jest pieniądz, a jej weryfikatorem rynek. Rzecz zawsze ma taką wartość majątkową, jaką może osiągnąć na rynku”.

Jak wskazano nadto powyżej bezpośrednim uszczerbkiem powoda związanym z ustanowieniem strefy ograniczonego użytkowania są również koszty związane z zapewnieniem w jego budynku mieszkalnym właściwego klimatu akustycznego. Na konieczność zapewnienia takich warunków wskazują bowiem wymagania określone w załączniku nr 3 rozporządzenia 40/07. Zgodnie zaś z dyspozycją art. 136 ust. 3 poś w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

W związku z tym należy mieć tu na uwadze, że po wprowadzeniu przedmiotowego rozporządzenia budynek mieszkalny powoda nie spełnia norm dla zamierzonych i wyliczonych poziomów dźwięku hałasu ekspozycyjnego i miarodajnego poziomu dźwięku A związanych z wykonywanymi operacjami lotniczymi. Budynek ten wymaga zatem - po wprowadzeniu obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego (...) w P. - dodatkowej modernizacji w zakresie przegród zewnętrznych: ścian zewnętrznych, dachu oraz stolarki okiennej w celu spełnienia norm akustycznych w pomieszczeniach mieszkalnych budynku i zapewnienia właściwego komfortu akustycznego dla mieszkańców, wymaganych Polskimi Normami, a to wobec istniejącego hałasu emitowanego przez statki powietrzne w trakcie wykonywania operacji lotniczych (starty, lądowania, przeloty samolotów F16) emitujących ponadnormatywny hałas ekspozycyjny w wysokości 110 dB i wyliczony miarodajny poziom dźwięku A w wysokości 80 dB w lokalizacji przedmiotowego dla sprawy budynku przy ul. (...) w P.. Przed wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania budynek mieszkalny powoda spełniał normy z zakresu akustyki. Izolacyjność przegród zewnętrznych – okien, ścian zewnętrznych, dachu, przestała być wystarczająca w momencie wprowadzenia rozporządzeniami Wojewody (...) strefy ograniczonego użytkowania. Przy tym nie ma możliwości wygłuszenia stolarki okiennej w inny sposób aniżeli poprzez ich wymianę. Konieczne jest także w drodze robót budowlanych podniesienie izolacyjności akustycznej stropodachów oraz ścian zewnętrznych.

Sąd uznał zatem za zasadne przyznanie powodowi odszkodowania w wysokości wskazanej przez biegłego sądowego z dziedziny budownictwa, obejmującej wszelkie koszty z tym związane. Wobec powyższego za usprawiedliwione należało uznać żądanie odszkodowania z tytułu nakładów na rewitalizację akustyczną budynku w wysokości wynikającej z opinii biegłego sądowego J. P.. Biegły wartość tych nakładów określił na kwotę 24.329,78 zł netto. Kwotę tę należało powiększyć o podatek VAT, który powód będzie musiał uiścić za nabycie materiałów i wykonane usług. Biegły wskazał, że podatek ten wynosi 8 %. W związku z tym wskazaną kwotę netto należało podwyższyć o wykazany w odniesieniu do całości prac podatek VAT, tj. w wysokości 8%, co dało kwotę 26.276,17 zł. Podkreślenia także wymaga, że roszczenie z tego tytułu nie jest uzależnione od uprzedniego poniesienia tych kosztów ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego (...) z dnia 10 kwietnia 2008 r., I ACa 2/08). Zmodyfikowane roszczenie powoda w tym zakresie było zatem zasadne rownież co do wysokości.

Odnośnie zarzutów pozwanego, że powód nie dochował wskazanego w art. 129 ust. 4 poś terminu prekluzyjnego, a także że roszczenie powoda uległo przedawnieniu należy wskazać, że zarzuty te nie są trafne. Dwuletni termin zawity nie powinien być ponownie liczony od dnia wejścia w życie rozporządzenia Wojewody (...) z dnia 31 grudnia 2007 r. nr 40/07, tj. od dnia 22 lutego 2008 r. Rozporządzenie to spowodowało przecież jedynie formalnoprawną zmianę umiejscowienia nieruchomości powoda w określonej strefie ograniczonego użytkowania (w strefie „I”, zamiast dotychczasowej strefy „E”), podczas gdy zasadnicze ograniczenia dotyczące nieruchomości powoda powstały już na skutek wejścia w życie rozporządzenia w wersji pierwotnej nr 82/03 z dnia 17 grudnia 2003 roku. Tym samym dwuletni termin prekluzyjny należy liczyć od chwili wejścia w życie tego rozporządzenia i został dochowany poprzez doręczenie pozwanemu w dniu 30 września 2005r. wezwania do zapłaty. Powód zgłosił wówczas samo roszczenie, a w toku postępowania jedynie rozszerzył kwotowy zakres roszczenia z tytułu utraty wartości nieruchomości, co było dopuszczalne. Przy tym samo zgłoszenie przez poszkodowanego obowiązanemu w tym terminie żądania do naprawienia szkody sformułowanego jedynie pod względem rodzajowym, a nie również co do wysokości byłoby wystarczające ( por. wyrok SA w Warszawie z dnia 6 lipca 2011r., VI Aca 14/11, publ., wyrok SN z dnia 10 października 2008 r., II CSK 216/2008, wyrok Sąd Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 5 czerwca 2013r., I ACa 391/13).). Niewątpliwie powód wystąpił z roszczeniem obejmującym żądanie odszkodowania w terminie określonym w art. 129 ust. 4 poś. Zatem jego roszczenie nie wygasło również w rozszerzonym zakresie.

Odnośnie natomiast zarzutu przedawnienia należy zauważyć, że przepisy ustawy o ochronie środowiska nie zawierają szczególnych postanowień oznaczających termin przedawnienia tego roszczenia z art. 129 ust. 2 i art. 136 ust. 3 poś. Ponieważ nie jest to roszczenie wynikające z reżimu odpowiedzialności deliktowej, nie ma podstaw do zastosowania art. 442 ¹ § 1 k.c. Roszczenie przewidziane w art. 129 ust. 2 poś przedawnia się wiec w terminie ogólnym z art. 118 k.c. Termin ten biegnie od chwili powstania roszczenia - to znaczy od dnia wprowadzenia ograniczeń korzystania z nieruchomości w drodze ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, od tego momentu bowiem roszczenie jest wymagalne i może być dochodzone od zobowiązanego ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 r. II CSK 161/13). W rozpatrywanej sprawie znajduje zatem zastosowanie dziesięcioletni termin przedawnienia, który został przerwany przez złożenie przez powoda w dniu 14 października 2005 r. wniosku o zawezwanie do próby ugodowej - art. 123§1 pkt 1 kc i art. 124 kc. Termin ten biegł na nowo i w chwili wniesienia pozwu przez powoda w niniejszej sprawie, co ponownie spowodowało przerwanie biegu przedawnienia, jeszcze nie upłynął.

Mając na uwadze powyższe, Sąd w punkcie 1 wyroku zasądził od pozwanego Skarbu Państwa – (...) na rzecz powoda kwotę 89.845,17 zł (26.276,17 zł + 63.569 zł) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 27 października 2015 r. do dnia zapłaty. Sąd zasądził odsetki zgodnie z art. 481 § 1 kc od dnia ogłoszenia wyroku, albowiem wysokość odszkodowania została ustalona na podstawie art. 363 § 2 kc według cen z daty wyrokowania. Oznacza to, że od dnia ogłoszenia wyroku pozwany pozostaje w zwłoce ze spełnieniem świadczenia. Ostateczną wysokością szkody strony mogły poznać bowiem dopiero na podstawie aktualnych na dzień zamknięcia rozprawy oraz wydania wyroku opinii przez biegłych J. P. i J. W. (art. 156 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami) – co nie było kwestionowane. Zasądzenie odsetek ustawowych od wcześniejszej daty powodowałoby nieuzasadnione wzbogacenie powoda, wykraczające poza poniesioną szkodę. Tym samym w zakresie wykraczającego ponad uwzględnione roszczenia odsetkowego, a nie cofniętego przez powoda Sąd powództwo oddalił, tj. co do odsetek od kwoty 26.276,17 zł od dnia 7 lutego 2015 r. do dnia 26 października 2015 r., od kwoty 40.000 zł od dnia 20 lutego 2014 r. do dnia 26 października 2015 r., od kwoty 23.569 zł od dnia 19 marca 2015 r. do dnia 26 października 2015 r. (pkt 2 wyroku).

W pozostałej części co do roszczenia odsetkowego i co do kwoty 13.723,83 zł z tytułu roszczenia o nakłady na rewitalizację akustyczną (pierwotnie dochodzono z tego tytułu kwoty 40.000 zł, a po opinii biegłego ograniczono to roszczenie do 26.276,17 zł) powód cofnął pozew zrzekając się w tym zakresie roszczenia. Zgodnie z art. 203 § 1 kpc pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku. Sąd nie dopatrzył się w częściowym cofnięciu pozwu przez powoda okoliczności wymienionych w art. 203 § 4 kpc, tj. sprzeczności działań z prawem lub zasadami współżycia społecznego czy ich ukierunkowania na obejście prawa. Stosownie do brzmienia art. 355 § 1 kpc sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew. Mając na uwadze, że cofnięcie pozwu w zakresie wskazanym powyżej w świetle art. 203 kpc było skuteczne, Sąd umorzył w tym zakresie postępowanie, o czym orzeczono w punkcie 3 wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 kpc w zw. z art. 108§1 kpc. Powód przegrał proces w 13% a zatem w tym stopniu należało go obciążyć jego kosztami, natomiast pozwanego w 87% (stosunek wartości przedmiotu sporu od rozszerzonego powództwa – 103.569 zł do zasądzonej kwoty roszczenia – 98.845,17 zł) Co prawda powód cofnął pozew co do kwoty 13.723,83 zł, jednakże cofnięcie pozwu jest co do zasady równoznaczne z przegraniem procesu, chyba że zachodziłby szczególne okoliczności je uzasadniające, jak np. spełnienie świadczenia przez pozwaną w toku sprawy. Żadna taka szczególna okoliczność nie miała miejsca w sprawie.

Na koszty poniesione przez powoda złożyły się: opłata sądowa od pozwu 4.000 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 3.600 zł (ustalone w oparciu o §6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu - tekst jednolity Dz.U. z 2013r., nr 490), opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, wynagrodzenie biegłych wypłacone z zaliczek uiszczonych przez powoda w kwotach 5.000 zł i 2.000 zł. Łączne koszty poniesione przez powoda to zatem 14.617 zł, z czego pozwany – Skarb Państwa – (...) powinien zwrócić powodowi 87%, czyli kwotę 12.716,79 zł. Koszty poniesione przez stronę pozwaną to wyłącznie wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 3.600 zł (ustalone w oparciu o §6 pkt 6 w/w rozporządzenia). Z kwoty tej powód powinien zwrócić Skarbowi Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa 13%, czyli kwotę 468 zł. Koszty zastępstwa procesowego zasądzone lub przyznane Skarbowi Państwa w sprawie, w której zastępstwo procesowe Skarbu Państwa wykonuje Prokuratoria Generalna, przysługują bowiem Skarbowi Państwa - Prokuratorii Generalnej (art. 11 ust. 3 ustawy z dnia z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa).

Nadto pozostały nieuiszczone koszty Skarbu Państwa w postaci: opłaty sądowej od rozszerzonego powództwa w kwocie 1.179 zł oraz wydatków na wynagrodzenia biegłego w kwocie 2.723,78 zł. W związku z tym na podstawie art. 113 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych należało nakazać ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Poznaniu:

- od powoda kwotę 507,29 zł (13% z nieuiszczonych: opłaty od pozwu i wydatków na biegłego),

- od pozwanego kwotę 2.369,69 zł (87% wyłącznie nieuiszczonych wydatków na biegłego, z uwagi na ustawowe zwolnienie od opłat na podstawie art. 94 uksc, bez zwolnienia z wydatków).

Sąd nie znalazł przy tym podstaw do zastosowania art. 102 kpc. Powód powołując się na ten przepis wniósł o zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego w całości od strony pozwanej z zastosowaniem art. 102 kpc, wskazując, że nie można oczekiwać od powoda zlecania kosztownych opinii prywatnych, które i tak kwestionowane byłyby przez pozwanego. Po pierwsze należy zauważyć, że sąd na podstawie tego przepisu może tylko nie zasądzać od strony przegrywającej całości lub części kosztów, nie może natomiast zasądzić na jej rzecz kosztów od strony w tym zakresie wygrywającej ( zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 1979 r., II CZ 86/79). Nadto okoliczności przemawiające za tym, czy przepis ten ma zastosowanie to zarówno okoliczności związane z samym przebiegiem postępowania, jak i dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony. W niniejszej sprawie nie zachodzą okoliczności uzasadniające zastosowanie art. 102 kpc i nieobciążenie powoda kosztami procesu w części, w jakiej powód przegrał sprawę. Sprawa dotyczy roszczeń majątkowych, nadto nie ma zawiłego charakteru, sporne kwestie prawne zostały już szeroko omówione w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, a sam powód zlecił przed wytoczeniem procesu sporządzenie opinii prywatnej w celu określenia wielkości swojego roszczenia. Powód nie podnosił przy tym, aby znajdował się w trudnej sytuacji majątkowej czy życiowej i nie wskazuje na to materiał zebrany w sprawie. Nadto wyrokiem zasądzono na jego rzecz kwotę 89.845,17 zł. Mając na uwadze powyższe, Sąd nie zastosował art. 102 kpc.

SSR del. do SO Agnieszka Śliwa