Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 października 2013 roku po rozpatrzeniu wniosku z dnia 7 czerwca 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 12, art. 14 i art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił T. K. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, iż Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 22 października 2013 roku ustaliła, że T. K. nie jest niezdolny do pracy. Z uwagi na niespełnienie łącznie wszystkich warunków wymienionych we wskazanych przepisach, brak jest podstaw do przyznania wnioskującemu prawa do renty. /decyzja - k. 123-124 akt ZUS/

W dniu 18 listopada 2013 roku T. K. złożył odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy oraz wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania. W uzasadnieniu podniósł, że jego stan zdrowia uniemożliwia pracę, co potwierdzili lekarze zakładowi odmawiający mu wydania zaświadczenia o zdolności do pracy.

/odwołanie – k. 2-3/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 3 grudnia 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie, wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Dodatkowo wskazał, iż T. K. pobierał zasiłek chorobowy w okresie od dnia 29 stycznia 2012 roku do dnia 28 lipca 2012 roku (182 dni), a następnie świadczenie rehabilitacyjne w okresie od dnia 29 lipca 2012 roku do dnia 23 lipca 2013 roku (12 miesięcy).

/ odpowiedź na odwołanie – k. 3-3 odwrót/

Na rozprawie w dniu 14 grudnia 2015 roku wnioskodawca poparł odwołanie, pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania.

/stanowisko wnioskodawcy i pełnomocnika organu rentowego : 00:00:49 – płyta CD koperta k. 108 /

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca T. K. urodził się w dniu (...).

/bezsporne, a nadto wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy – k. 1-4 akt ZUS /

Wnioskodawca z zawodu jest ślusarzem, dotychczas pracował jako ślusarz, szlifierz, ustawiacz maszyn, robotnik magazynu, specjalisty ds. produkcji i gospodarki materiałowej, logistyk, operator maszyn.

/bezsporne, a nadto kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych – k. 5 , świadectwa pracy – k.16-26 akt ZUS/

T. K. pobierał zasiłek chorobowy w okresie od dnia 29 stycznia 2012 roku do dnia 28 lipca 2012 roku, a w okresie od dnia 29 lipca 2012 roku do dnia 23 lipca 2013 roku świadczenie rehabilitacyjne.

/bezsporne, wniosek o wydanie orzeczenia – k.29-30 akt ZUS /

W dniu 7 czerwca 2013 roku odwołujący złożył wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

/bezsporne, a nadto wniosek – k. 1-4 akt ZUS /

Lekarz Orzecznik ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania wnioskodawcy i dokonaniu analizy dokumentacji medycznej, rozpoznał u niego zaburzenia adaptacyjne ZZA z deklarowaną abstynencją, łagodną niedomykalność zastawki aortalnej, napadowe migotanie przedsionków, nadciśnienie tętnicze, (...), zespół bólowy kręgosłupa bez objawów korzeniowych, limfadenopatię śródpiersia i pasmowate zmiany włóknisto bliznowate bez upośledzenia sprawności wentylacyjnej. Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia
9 października 2013 roku uznał, że wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy.

/ orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS– k. 117-118 akt ZUS, opinia lekarska – k. 195-196 dokumentacji orzeczniczo-lekarskiej ZUS /

W dniu 9 października 2013 roku wnioskodawca złożył sprzeciw od orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS, domagając się rozpatrzenia jego sprawy przez Komisję Lekarską ZUS.

/sprzeciw – k. 197 dokumentacji orzeczniczo- lekarskiej ZUS/

Komisja Lekarska ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania wnioskodawcy i dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznała u niego ZZA z deklarowaną abstynencją, limfadenopatię śródpiersia i pasmowate zmiany włóknisto bliznowate bez upośledzenia sprawności wentylacyjnej płuc, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa z zespołem bólowym bez istotnego ograniczenia ruchomości, naczyniaki wątroby, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc w okresie wydolności oddechowej (pylica mieszana węglowo – krzemowa), napadowe migotanie przedsionków w okresie wydolności krążenia, nadciśnienie tętnicze poddające się leczeniu. Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 22 października 2013 roku uznała, że wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy.

/orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS – k. 121-122 akt ZUS, opinia lekarska Komisji Lekarskiej ZUS – k. 200-202 dokumentacji orzeczniczo- lekarskiej ZUS/

W wyniku powyższego orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 22 października 2013 roku, organ rentowy zaskarżoną decyzją z dnia 30 października 2013 roku, odmówił T. K. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

/decyzja – k. 123-124 akt ZUS/

W przeprowadzonym w toku postępowania sądowego badaniu pulmonologicznym rozpoznano u wnioskodawcy poszerzenie węzłów chłonnych płucnych – do obserwacji oraz przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Wskazano, że poszerzenie węzłów chłonnych wnęk płucnych obserwowane w obrazach rtg klatki piersiowej od 2012 roku i w badaniach tomografii komputerowej klatki piersiowej z tendencją do zmniejszania, z potwierdzeniem w badaniu histopatologicznym w 2012 roku i 2013 roku, w którym rozpoznano cechy zapalenia o charakterze odczynowym – wymaga okresowej kontroli tomografii komputerowej klatki piersiowej (obecnie 1 raz w roku) ale nie narusza sprawności organizmu wnioskodawcy w stopniu powodującym długotrwałą niezdolność do pracy. Przewlekła obturacyjna choroba płuc potwierdzona jednorazowym badaniem spirometrycznym w dniu 6 marca 2013 roku, w którym stwierdzono upośledzenie wentylacji płuc o charakterze obturacyjnym stopnia umiarkowanego, bez istotnych zaostrzeń, wymaga systematycznej opieki w Poradni Chorób Płuc i kontrolnych badań spirometrycznych, ale również nie narusza sprawności organizmu wnioskodawcy w stopniu powodującym długotrwałą niezdolność do pracy. Wykonane badanie specjalistyczne nie potwierdziły u wnioskodawcy choroby zawodowej – pylicy krzemowej płuc. Z pulmonologicznego punktu widzenia odwołujący nie jest niezdolny do pracy.

/pisemna opinia biegłego sądowego specjalisty z zakresu chorób płuc – A. M. z dn. 28.02.2014 r. – k. 14-16 /

W badaniu sądowo – kardiologicznym rozpoznano u wnioskodawcy napadowe migotanie przedsionków, łagodną niedomykalność aorty i nadciśnienie tętnicze, które obniżają sprawność organizmu wnioskodawcy, jednak w stopniu niepowodującym długotrwałej niezdolności do pracy. Z kardiologicznego punktu widzenia skarżący jest zdolny do pracy.

/pisemna opinia biegłego sądowego specjalisty z zakresu kardiologii B. Lao - G. z dn. 03.06.2014 r. – k. 18-20 /

W przeprowadzonym w toku postępowania sądowego badaniu ortopedycznym
w zakresie narządów ruchu rozpoznano u wnioskodawcy obustronną niewielką szpotawość stawów kolanowych, niewielkie zmiany zwyrodnieniowe lewego stawu kolanowego, obustronne płaskostopie, bliznowate zgrubienie rozcięgna dłoniowego lewej ręki, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. Zmiany te w chwili obecnej nie powodują wyraźnego ograniczenia sprawności i nie uniemożliwiają w znaczącym stopniu wykonywania pracy zawodowej w porównaniu do osoby o podobnych kwalifikacjach i bez tego rodzaju zmian. Pomimo szpotawości stawów kolanowych i płaskostopia pozostaje pełny zakres ruchomości stawów kończyn dolnych umożliwiający sprawne chodzenie, długotrwałe pozostawanie w pozycji siedzącej i stojącej. Zmiany zwyrodnieniowe lewego stawu kolanowego są tylko nieznacznie wyrażone. Zakresy ruchomości stawów kończyn górnych i kręgosłupa szyjnego również pozostają w granicach normy. Wnioskodawca unika wykonywania ruchu zginania kręgosłupa lędźwiowego z powodu odczuwania bólu. Całość istniejących zmian narządów ruchu u wnioskodawcy jest nasilona w zakresie umożliwiającym sprawne chodzenie i długotrwałe pozostawanie w pozycji stojącej lub siedzącej. Zgłaszane przez wnioskodawcę dolegliwości ze strony narządu ruchu, w znacznej mierze mają charakter subiektywny.
Z punktu widzenia chirurga ortopedy są dostateczne podstawy do stwierdzenia, że ze względu na stan narządów ruchu wnioskodawca nie jest niezdolny do wykonywania pracy zarobkowej zgodnej ze swoimi kwalifikacjami.

/pisemna opinia biegłego sądowego specjalisty z zakresu ortopedii A. drzeja W. z dn. 17.03.2015 r. – k. 29-30 /

W badaniu sądowo – psychiatrycznym rozpoznano u T. K. organiczne zaburzenia osobowości, halucynozę przewlekłą w remisji objawów. Wnioskodawca leczy się w PZP od 2001 roku z rozpoznaniem: zespół uzależnienia od alkoholu. Wznowił leczenie w dniu 5 marca 2012 roku w związku z wystąpieniem zaburzeń psychotycznych (omamy słuchowe) z powodu których był hospitalizowany psychiatrycznie. Po zastosowaniu leczenia zaburzenia te ustąpiły. Wnioskodawca był badany w dniu 15 lipca 2013 roku przez specjalistę lekarza psychiatrę ZUS, który nie stwierdził w dniu badania zaburzeń psychotycznych ani innych zaburzeń psychicznych, znacznie ograniczających jego zdolność do pracy. Rozpoznano wtedy zespół uzależnienia od alkoholu i zaburzenia adaptacyjne w związku z sytuacją. Dokumentacja lekarska z PZP nie wskazuje na takie nasilenie zaburzeń psychicznych, które by powodowało znaczne ograniczenie zdolności do pracy. W 2014 roku odwołujący był trzykrotnie leczony w Oddziale Psychiatrycznym. Analiza tych pobytów wskazuje, że tylko na początku pierwszego pobytu występowały objawy psychotyczne. W trakcie badania psychiatrycznego wnioskodawca nie ujawniał objawów psychotycznych, prezentował dolegliwości typowe dla zaburzeń osobowości na podłożu zmian organicznych. Nie stwierdzono objawów depresyjnych i otępiennych. Z punktu widzenia psychiatry odwołujący jest zdolny do pracy.

/pisemna opinia biegłego sądowego specjalisty z zakresu psychiatrii dn. 26 .0 5.2015 r. – k. 51-53 /

W badaniu sądowo – neurologicznym przeprowadzonym w dniu 21 stycznia 2014 roku rozpoznano u wnioskodawcy zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego z dyskopatiami C3/C4, C5/C6 L5/S1, z okresowym zespołem bólowym obecnie bez objawów korzeniowych. Nie stwierdzono u skarżącego objawów uszkodzenia układu nerwowego, w szczególności objawów powikłań korzeniowych, zmian zwyrodnieniowych o typie rwy kulszowej, czy barkowej. Brak było również danych o ewentualnym leczeniu w/w objawów po dacie złożenia wniosku. W punktu widzenia neurologa brak jest podstaw do orzekania długotrwałej niezdolności do pracy zgodnej z posiadanym poziomem kwalifikacji zawodowych.

/pisemna opinia biegłego sądowego specjalisty z zakresu neurologii J. Z. z dn. 21 .0 1 .2014 r. – k. 1 1-12 /

W okresie od dnia 12 sierpnia 2014 roku do dnia 22 sierpnia 2014 roku T. K. przebywał w Oddziale Neurologicznym Wojewódzkiego Szpitala (...) w Ł. z rozpoznaniem: „mielopatia szyjna, halucynoza w wywiadzie”. W badaniu (...) kanału kręgowego szyjnego z dnia 18 sierpnia 2014 roku stwierdzono objawy masywnej osteofitozy na poziomie C6/C7 z podwięzadłową wypukliną krążka m-kregowego, obustronnym zwężeniem otworów m-kręgowych i zmniejszeniem przedrdzeniowej przestrzeni płynnowej, zmieniony sygnał rdzenia kręgowego na tym poziomie o cechach mielopatii zwyrodnieniowej. Neurologicznie opisywano osłabienie siły mięśniowej czterokończynowe bez lateralizacji, tkliwość palpacyjną poszczególnych grup mięśniowych, bez zmian w odruchach głębokich i objawów patologicznych, niedoczulice przednich powierzchni obu ud. Objawy mielopatii szyjnej, czyli objawy uszkodzenia rdzenia kręgowego szyjnego nie były wcześniej rozpoznane przez lekarza leczącego neurologa zgodnie z wpisem z dnia 7 maja 2013 roku, w zaświadczeniach o stanie zdrowia z czerwca 2013 roku oraz przez Lekarza Orzecznika i Komisje Lekarską ZUS. Ujawnione objawy są dowodem na pogorszenie stanu zdrowia wnioskodawcy i są nowymi okolicznościami w sprawie.

/pisemn e uzupełniające opinie biegłego sądowego specjalisty z zakresu neurologii J. Z. – k.37-37 odwrót, 60-60odwrót, ustna uzupełniająca opinia biegłego sądowego specjalisty z zakresu neurologii J. Z. – 00:01:07, 00:07:12 – płyta CD k.108 , karta informacyjna z (...) im. M. K. w Ł. z dnia 22.08.2014r. – k.54 /

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o powołane dokumenty oraz opinie biegłych lekarzy specjalistów z zakresu: psychiatrii, ortopedii, kardiologii, pulmonologii i neurologii. Opinie zostały doręczone stronom z zobowiązaniem do ustosunkowania się do nich. Biegły neurolog wypowiedział się ponownie w zakresie stwierdzenia nowego schorzenia u wnioskodawcy, ujawnionego w toku niniejszego postępowania, odnosząc się tym samym do przedłożonej nowej dokumentacji medycznej.

Dokonując oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał w/w opinie biegłych za wiarygodne, gdyż są rzetelne i sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot. Opinie zostały sporządzone w oparciu o analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej oraz wyniki badania bezpośredniego. Biegli zdiagnozowali schorzenia, ocenili ich wpływ na sprawność organizmu i zdolność wnioskodawcy do wykonywania pracy, odnosząc swą ocenę do jego doświadczenia i kwalifikacji zawodowych. Opinie są pełne, nie zawierają sprzeczności ani braków, które pozbawiałyby ich mocy dowodowej, zostały przekonująco uzasadnione,
a zawarty w nich końcowy wniosek orzeczniczy logicznie wynika z przeprowadzonych badań i analizy dokumentacji medycznej.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 roku Nr 748) renta
z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1. jest niezdolny do pracy;

2. ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3. niezdolność do pracy powstała w wymienionych okresach składkowych lub nieskładkowych albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

W myśl art. 57 ust. 2 warunku, o którym mowa w przepisie ust. 1 pkt 3 art. 57, nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Zgodnie z art. 12 ustawy niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne /art. 13 ust. 1/.

Warunki wskazane w art. 57 w/w ustawy muszą być spełnione łącznie by istniały podstawy do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zgodnie zaś z art. 14 ust. 1 oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia daty powstania niezdolności do pracy, trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy, dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik. Od orzeczenia lekarza orzecznika osobie zainteresowanej przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej, która dokonuje rozstrzygnięcia w formie orzeczenia /ust. 2a/.

Z kolei Prezes Zakładu, w terminie 14 dni od dnia wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika, może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia i przekazać sprawę do rozpatrzenia komisji lekarskiej /ust. 2d/. Orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie zgłoszono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej, stanowi dla organu rentowego podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń przewidzianych w ustawie, do których prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji /ust. 3/.

W niniejszej sprawie zaskarżoną decyzją z dnia 30 października 2013 roku organ rentowy, po stwierdzeniu przez Komisję Lekarską w dniu 22 października 2013 roku, że T. K. jest zdolny do pracy, odmówił ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Zasadność takiego stanowiska zakwestionował ubezpieczony.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe, jedynie częściowo potwierdziło trafność zaskarżonej decyzji ZUS. Początkowe opinie biegłych specjalistów z zakresu psychiatrii, ortopedii, kardiologii, pulmonologii i neurologii nie wykazały, ażeby wnioskodawca pozostawał niezdolny do pracy w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Niemniej jednak w wyniku przeprowadzenia ponownie dowodu z uzupełniających opinii biegłego specjalisty z zakresu neurologii stwierdzono u ubezpieczonego objawy mielopatii szyjnej, czyli objawy uszkodzenia rdzenia kręgowego szyjnego, które wcześniej nie były rozpoznane przez lekarza leczącego neurologa zgodnie z wpisem z dnia 7 maja 2013 roku, w zaświadczeniach o stanie zdrowia z czerwca 2013 roku oraz przez Lekarza Orzecznika i Komisje Lekarską ZUS. Biegły sądowy specjalista z zakresu neurologii J. Z. po zbadaniu wnioskodawcy oraz po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną odwołującego, również datowaną po wydaniu skarżonej decyzji stwierdził, że ujawnione objawy są dowodem na pogorszenie stanu zdrowia wnioskodawcy i są nowymi okolicznościami w sprawie.

Powyższe fakty wskazują, że okoliczność przeprowadzenia u skarżącego w dniu
18 sierpnia 2014 roku badania MR kręgosłupa, mającego wpływ na ocenę jego zdolności do wykonywania pracy zarobkowej ujawniła się na etapie postępowania sądowego, a zatem dopiero po wydaniu przez organ rentowy zaskarżonej decyzji z dnia 30 października 2013 roku i po złożeniu odwołania.

W tym miejscu należy przytoczyć treść art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. (w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania zaskarżonej decyzji), zgodnie, z którym w sprawie
o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia, Sąd nie orzeka, co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. W tym przypadku Sąd uchyla decyzję, przekazuje sprawę do rozpoznania organowi rentowemu i umarza postępowanie. Przedmiotowa regulacja została wprowadzona do polskiego systemu prawa na mocy ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2004, Nr 121, poz. 1264), zaś początek jej obowiązywania datuje się na dzień
1 stycznia 2005 roku.

W ocenie Sądu Okręgowego powyższy przepis znajduje zastosowanie w niniejszej sprawie.

W pierwszej kolejności warto zauważyć, że decyzje organu rentowego w sprawach dotyczących świadczeń z ubezpieczenia rentowego mają charakter deklaratoryjny. Organ rentowy stwierdza jedynie, czy zostały spełnione ustawowe warunki nabycia prawa do wnioskowanego świadczenia. Postępowanie sądowe w sprawach dotyczących ubezpieczenia rentowego wszczynane jest w wyniku wniesienia przez ubezpieczonego odwołania od decyzji organu rentowego. Jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem - w aspekcie formalnym i materialnym - decyzji wydanej przez organ rentowy. Badanie legalności decyzji i orzekanie o niej jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego
w chwili wydawania decyzji. Inaczej mówiąc - o zasadności przyznania lub odmowy przyznania świadczenia decydują okoliczności istniejące w chwili ustalania do niego prawa. Postępowanie dowodowe przed sądem jest bowiem postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy. Biegli sądowi nie zastępują lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej ZUS, a jedynie zgodnie z posiadaną wiedzą specjalistyczną poddają ocenie merytorycznej trafność wydanego orzeczenia o zdolności wnioskodawcy do pracy lub jej braku. Dlatego też późniejsza zmiana stanu zdrowia ubezpieczonego nie może stanowić - co do zasady - podstawy do uznania decyzji za wadliwą i jej zmiany przez Sąd. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2007 r. I UK 316/06, opubl.: M. P. Pr. rok 2007, Nr 11, poz. 600).

Wskazany powyżej pogląd, dotyczący kognicji sądu w zakresie kontroli decyzji organu rentowego, doznaje jednakże istotnego wyjątku w postaci dyspozycji art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., który obliguje Sąd do uchylenia decyzji i przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu w przypadku ujawnienia się nowej okoliczności dotyczącej stanu zdrowia ubezpieczonego, wpływającej na możność przyznania określonego świadczenia, po wydaniu decyzji przez ZUS, a przed zakończeniem postępowania sądowego. Warto zwrócić przy tym uwagę na fakt, iż w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego wykładnia pojęcia „nowa okoliczność” kształtowała się niejednolicie.

W wyroku z dnia 12 stycznia 2012 roku Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż „nowe okoliczności” to schorzenia istniejące przed wydaniem decyzji, lecz wykazane przez ubezpieczonego dopiero po wniesieniu odwołania do sądu albo ujawnione na podstawie badań lekarskich w trakcie postępowania sądowego i których nie oceniał ani lekarz orzecznik, ani komisja lekarska organu rentowego. Jeśli ujawnią się one w postępowaniu przed sądem
I instancji, sprawa „wraca” na etap postępowania przed organem rentowym po to zasadniczo, aby organy orzecznicze ZUS mogły dokonać ponownej oceny stanu zdrowia z ich uwzględnieniem. W przypadku zaś, gdy z przeprowadzonych w postępowaniu sądowym dowodów (opinii biegłych), wynika, iż niezdolność do pracy powstała dopiero po wniesieniu odwołania do sądu, należy uznać, że zaskarżona decyzja, a wcześniej - orzeczenie komisji lekarskiej, nie były wadliwe, a zatem nie ma racjonalnego powodu, aby niewadliwa decyzja miała podlegać uchyleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. W ocenie Sądu Najwyższego stan zdrowia jest wartością zmienną. Przyjęcie koncepcji, że „nowe okoliczności”, które zobowiązują Sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenie postępowania (a więc zakończenia sprawy przed sądem),
to także okoliczności dotyczące pogorszenia stanu zdrowia po wniesieniu odwołania, spowodowałoby brak możliwości zakończenia sprawy o rentę. Pojawienie się po każdorazowej negatywnej decyzji organu rentowego tak rozumianych „nowych okoliczności” prowadziłoby do konieczności jej uchylenia i w efekcie do trwającego w nieskończoność stanu „niezałatwienia wniosku o rentę” (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 12 stycznia 2012 roku, II UK 79/11, opubl. MoPr 2012 nr 5, str. 261).

Zasadność powyższego stanowiska może budzić wątpliwości z dwojakiego rodzaju przyczyn. Po pierwsze Sąd Najwyższy podejmując rozstrzygnięcie w sprawie II UK 79/11 nie był jednomyślny, czego wyrazem jest złożenie zdania odrębnego przez sędziego Sądu Najwyższego – Z. M.. Po wtóre wykładania art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. zaprezentowania w przytoczonym wyroku odbiega od wykładni gramatycznej niniejszego przepisu, co powinno mieć miejsce jedynie wyjątkowo i znajdować uzasadnienie w wynikach wykładni celowościowej, funkcjonalnej, systemowej albo w świetle innych ważnych okoliczności.

Analiza treści złożonego w sprawie II UK 79/11 zdania odrębnego prowadzi do wniosku, iż brak jest podstaw do odstąpienia od zasad wykładni językowej w przypadku art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. Prawidłowe zastosowanie przedmiotowego przepisu powoduje, że nie dochodzi do wydania orzeczenia, co do istoty sprawy, zaś Sąd ma obowiązek uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenia dotychczasowego postępowania sądowego. W wyniku wydania takiego orzeczenia o naturze „kasacyjnej”, które nie jest orzeczeniem co do istoty sprawy, nie dochodzi do prawomocnego osądu odwołania od decyzji, która została uchylona, i dopiero nowa decyzja może być kwestionowana także w zakresie jej aspektów wynikających z decyzji poprzednio uchylonej w trybie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., np. dotyczącym dat przyznania świadczeń rentowych kolejną (nową) deklaratoryjną i zaskarżalną decyzją organu rentowego.

Autor zdania odrębnego podniósł, że od dnia 1 stycznia 2005 roku obowiązuje art. 477 ⁹ § 2 ¹ k.p.c. i art. 477 ¹⁴ k.p.c. Pierwszy z tych przepisów stanowi, że jeżeli w odwołaniu od decyzji organu rentowego wskazano nowe okoliczności dotyczące niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu wydania przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub orzeczenia komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, organ rentowy nie przekazuje odwołania do sądu, lecz kieruje do lekarza orzecznika do ponownego rozpatrzenia. Organ rentowy (następnie) uchyla poprzednią decyzję, rozpatruje nowe okoliczności i wydaje nową decyzję, od której przysługuje odwołanie do sądu. Przepis ten stosuje się także wówczas, gdy nie można ustalić daty powstania wskazanych w odwołaniu nowych okoliczności. Nowe okoliczności dotyczące stwierdzenia niezdolności do pracy to ujawnione „nowości” dotyczące potencjalnej niezdolności do pracy ubezpieczonego, które powstały
w terminie późniejszym, bo po dniu wydania orzeczeń przez lekarza orzecznika lub komisję lekarską Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, których te organy nie znały ani nie mogły ocenić i których nie znał organ rentowy w chwili wydawania decyzji, a które nadal „utrzymują” warunek niezdolności ubezpieczonego do pracy w okresie wymaganym do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Z kolei regulacja art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. nie tylko zakazuje wyrokowania co do istoty sprawy w razie ujawnienia nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji, tj. tych, które jeszcze nie istniały przed zaskarżeniem negatywnej decyzji rentowej, ale w celu ich weryfikacji w postępowaniu rentowym zobowiązuje Sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenia dotychczasowego postępowania odwoławczego. Obowiązek takiego orzekania należy do sądu pierwszej instancji, zważywszy że wedle dotychczasowej wykładni art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. dokonanej przez Sąd Najwyższy
w wyroku z dnia 5 kwietnia 2007 roku, I UK 316/06 (OSNP 2008 nr 13-14, poz. 199), przepis ten nie ma zastosowania w postępowaniu apelacyjnym, jeżeli nowe okoliczności dotyczące stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji powstały po wyroku sądu pierwszej instancji (por. zdanie odrębne do wyroku SN z dnia 12 stycznia 2012 roku, II UK 79/11, opubl. MoPr 2012 nr 5, str. 261).

Stanowisko wyrażone w zdaniu odrębnym do wyroku Sądu Najwyższego w sprawie
II UK 79/11 znalazło odzwierciedlenie w późniejszym orzecznictwie. W wyroku z dnia
17 stycznia 2012 roku Sąd Najwyższy uznał, że art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. znajduje zastosowanie nie tylko wtedy, gdy nowa okoliczność istniała (dotyczyła stanu zdrowia) już w dacie wydania zaskarżonej decyzji rentowej (por. wyrok SN z dnia 16 maja 2008 r., I UK 385/07, OSNP 2009 nr 17-18, poz. 240), ale także wtedy, gdy powstała - w kontekście wymagającym zbadania jej jako „nowości” dotyczącej stwierdzenia „potencjalnej” niezdolności do pracy - po dniu złożenia odwołania od zaskarżonej decyzji, ale przed wydaniem wyroku przez Sąd pierwszej instancji (por. wyrok SN z dnia 17 stycznia 2012 roku, I UK 190/11, L.).

Tożsamy pogląd wyrażony został w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2012 roku, zgodnie z którym art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. jest wyjątkiem od zasady, według której Sąd pierwszej instancji kontroluje tylko stan rzeczy - faktyczny i prawny - istniejący w chwili wydania decyzji przez organ rentowy. Wyjątek ten przewiduje możliwość uchylenia przez Sąd decyzji organu rentowego, przekazania sprawy do rozpoznania (i ewentualnego wydania nowej decyzji) organowi rentowemu, z jednoczesnym umorzeniem postępowania sądowego. Jest to możliwe wówczas, gdy w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji doszło do ujawnienia się nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. Ujawnienie się tego rodzaju nowych okoliczności może wpłynąć na sposób rozstrzygnięcia sprawy przez Sąd pierwszej instancji. Muszą one jednak ujawnić się przed zamknięciem rozprawy w tym sądzie. Inaczej mówiąc, w sprawie o stwierdzenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy możliwe jest uchylenie decyzji organu rentowego
i przekazanie sprawy temu organowi do ponownego rozpoznania, jednak tylko wtedy, gdy zmiana w stanie zdrowia wnioskodawcy wpływająca na stwierdzenie jego niezdolności do pracy nastąpiła do chwili zamknięcia rozprawy przed sądem pierwszej instancji (por. wyrok SN z dnia 11 maja 2012 roku, I UK 411/11, L.).

W ocenie Sądu Okręgowego argumentacja zaprezentowana w powyższych orzeczeniach prowadzi do wniosku, iż brak jest podstaw do odstąpienia od zasad wykładni gramatycznej przepisu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. i ograniczenia możliwości zastosowania tej regulacji jedynie do przypadków, w których okoliczność wpływająca na stan zdrowia ubezpieczonego istniała już w chwili wydawania decyzji przez organ rentowy, jednakże została ujawniona dopiero na etapie postępowania sądowego. Wprowadzona regulacja winna obejmować również te sytuacje, w których zmiana stanu zdrowia uprawnionego pojawiła się po wydaniu zaskarżonej decyzji, jednakże przed zamknięciem rozprawy przed sądem
I instancji. Stanowisko to znajduje odzwierciedlenie nie tylko w przedstawionych poglądach Sądu Najwyższego w sprawach I UK 190/11, I UK 411/11 oraz zdaniu odrębnym w sprawie II UK 79/11, ale również w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie, w myśl którego jeżeli przyczyną stwierdzonej niezdolności do pracy jest nowa okoliczność w sprawie, a zdarzenie jakie ją spowodowało zaistniało po złożeniu odwołania do sądu, to wobec tego w sprawie ma zastosowanie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 2 grudnia 2008 r., III AUa 860/2008, LexPolonica 1820147).

Odnosząc treść powyższych rozważań na grunt przedmiotowej sprawy należało uznać, że rozpoznanie u T. K. na podstawie badania MR kręgosłupa szyjnego z w dniu 18 sierpnia 2014 roku nowego schorzenia stanowi nową okoliczność w rozumieniu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c.
w związku z nową okolicznością, uchylił zaskarżoną decyzję, umorzył postępowanie i przekazał sprawę do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł..

ZARZĄDZENIE

odpis postanowienia z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS wraz z aktami rentowymi.

18.01.2016 r.