Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 września 2013r. w Katowicach

sprawy z odwołania M. R. (M. R. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Częstochowie z dnia 20 marca 2013r. sygn. akt IV U 1617/12

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu – Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

/-/SSO del.G.Pietrzyk-Cyrbus /-/SSA L.Jachimowska /-/SSA A.Grymel

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 1372/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 lipca 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. odmówił ubezpieczonemu M. R. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach z uwagi na niewykazanie 15 - letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Nie uznano okresu zatrudnienia w Przędzalni (...)
w C. od 16 września 1973 roku do 18 maja 1975 roku na stanowisku kontrolera jakości działu kontroli jakości, okresu zatrudnienia od 19 maja 1975 roku do 31 stycznia 1976 roku oraz od 1 lutego 1976 roku do 31 stycznia 1979 roku na stanowisku kierownika oddziału przygotowalni, okresu zatrudnienia od 1 lutego 1979 roku do 31 lipca 1983 roku na stanowisku kierownika wydziału czesalni oraz okresu zatrudnienia od 1 sierpnia 1983 roku do 30 września 1984 roku na stanowisku głównego specjalisty d/s jakości. W ocenie organu rentowego, trudno przyjąć,
że ubezpieczony prace na w/w stanowiskach wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio przy stanowiskach, na których wykonywane są prace
w warunkach szczególnych.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony wnosząc o jej zmianę, domagał się zaliczenia spornego okresu zatrudnienia do stażu pracy w szczególnych warunkach, podnosząc, iż pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia
20 marca 2013r. sygn. akt IV U 1617/12 zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 1 lipca 2012r.

Z ustaleń Sąd Okręgowy, poczynionych w oparciu o akta emerytalne
i osobowe, zeznania świadków oraz ubezpieczonego, wynika, iż urodzony (...) M. R. w dniu 11 lipca 2012 roku złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury, udowadniając na dzień 1 stycznia 1999 roku okresy składkowe i nieskładkowe w łącznym wymiarze 29 lat, 6 miesięcy i 9 dni, w tym
w warunkach szczególnych w wymiarze 3 lata, 1 miesiąc i 27 dni.

W okresie od 27 grudnia 1968 roku do 30 września 1984 roku ubezpieczony był zatrudniony w Przędzalni (...) w C.. W tym okresie od 27 grudnia 1968 roku do 14 marca 1969 roku zatrudniony został na stanowisku robotniczym w transporcie przy pracach lekkich, faktycznie jednak do obowiązków pracowniczych ubezpieczonego należał demontaż i montaż maszyn na oddziale produkcyjnym w zgrzeblarni, czynności te wykonywał na oddziale produkcyjnym przez 8 godzin dziennie.

W okresie od 15 marca 1969 roku do 19 lipca 1970 roku odwołujący został zatrudniony na stanowisku smarownika na oddziale czesalni oraz zgrzeblarni. Do jego obowiązków pracowniczych należało utrzymywanie w należytym stanie technicznym maszyn (zgrzeblarek), zabezpieczanie ich przed awariami poprzez systematyczne oliwienie i smarowanie elementów łożysk zgrzeblarek. Wskazane prace ubezpieczony wykonywał w czasie ruchu innych znajdujących się na oddziale zgrzeblarni urządzeń.

Następnie od 20 lipca 1970 roku do 15 września 1973 roku M. R. pracował na stanowisku nastawiacza maszyn na w/w oddziałach produkcyjnych. Jego głównym obowiązkiem było utrzymanie ciągłości ruchu produkcyjnego Zakładu. Odpowiadał za stan techniczny zgrzeblarek i ich prawidłową pracę. Okres ten został zaliczony do pracy w warunkach szczególnych przez organ rentowy.

Z dniem 16 września 1973 roku wnioskodawca został zatrudniony na stanowisku kontrolera jakości w dziale kontroli jakości. Prace na tym stanowisku wykonywał do 18 maja 1975 roku, kontrolując w tym okresie stan techniczny maszyn (ze szczególnym uwzględnieniem elementów mających wpływ na końcowy stan wyrobów) i jakości produkcji (tkanin, wyrobów) na terenie całego Zakładu. Kontrola stanu technicznego urządzeń sprowadzała się jedynie do wskazywania zaobserwowanych usterek w urządzeniach produkcyjnych, które usuwane były przez innych pracowników (podległych mistrzom odpowiedzialnym za określony odcinek produkcyjny). Praca ta wykonywana była w systemie zmianowym, ubezpieczony pracował jako jeden z trzech zatrudnionych wówczas w tym charakterze kontrolerów.

W dniu 19 maja 1975 roku M. R. powierzone zostało stanowisko zastępcy kierownika oddziału przygotowalni, które zajmował do
31 stycznia 1976 roku, gdyż z dniem 1 lutego 1976 roku na okres do 31 stycznia 1979 roku zostały mu powierzone obowiązki pracownicze na stanowisku kierownika tego oddziału. Poza różnicami w zakresie podległości organizacyjnej, obowiązki pracownicze na tych stanowiskach pracy były w zasadzie takie same. Oddział przygotowalni (...) stanowił duży odcinek produkcyjny. Znajdowało się na nim ok. 42 maszyn: rozciągarek i niedoprzędzarek, produkowano tam tzw. niedoprzęd po uprzedniej obróbce czesanki, z którego następnie produkowana była już przędza. Ubezpieczony nie prowadził dokumentacji oddziałowej związanej z ewidencją czasu pracy, sporządzaniem raportów, czy też ze składaniem odpowiednich zamówień; prace w tym zakresie wykonywali inni pracownicy. W tym okresie odwołujący się pracował na terenie hal produkcyjnych przez minimum 8 godzin, a do jego głównych obowiązków należał przegląd remontowanych maszyn produkcyjnych, których awaryjność nasiliła się we wskazanym okresie. Takie prace kontrolne związane były
z podleganiem kierownikowi oddziału pracowników zatrudnionych w ramach brygad remontowych. Ubezpieczony kontrolował również innych pracowników zatrudnionych w oddziale przygotowalni, jego nadzorowi podlegała również jakość produkcji. Był to oddział, na którym pracowało 170 osób na 3 zmianach i 7 mistrzów, których prace na podległych im odcinkach produkcyjnych koordynował ubezpieczony, jak też rozliczał ich z wykonanych zadań.

Następnie od 1 lutego 1979 roku M. R. został zatrudniony na stanowisku kierownika wydziału czesalni, pracując w tym charakterze do 30 czerwca 1982 roku, tj. do dnia likwidacji stanowiska pracy. Struktura organizacyjna tego wydziału obejmowała oddział czesalni, obróbki wstępnej, sortownia wełny, pralnia wełny, zgrzeblarnia, czesalnia, konwertery, karbonizacja, magazyn czesanki oraz iglarnię. Zasadniczym obowiązkiem ubezpieczonego była koordynacja pracy
w podległym mu wydziale. Był to duży wydział, ubezpieczonemu podlegało 560 pracowników, 4 kierowników oddziałów oraz 24 - 25 mistrzów. Również na tym wydziale wszystkie czynności biurowe wykonywał personel administracyjny, ubezpieczony pracował na hali produkcyjnej, współdecydował razem z kierownikami oddziałów o przesunięciach pracowników na poszczególne odcinki pracy, dokonywał oceny jakości produkcji każdego wyrobu wychodzącego z wydziału, stanu technicznego maszyn oraz bezpieczeństwa pracy podległych mu pracowników.

Od 1 lipca 1982 roku wnioskodawca otrzymał angaż na stanowisko specjalisty d/s kontroli jakości, i pracę na tym stanowisku wykonywał do końca zatrudnienia
w (...), tj. do 30 września 1984 roku. W tym okresie czasu ubezpieczony odpowiadał za jakość przędzy w całym Zakładzie. Kontrolował również podległych mu 70 pracowników działu kontroli jakości, sprawdzał stan techniczny maszyn oraz prace brakarek pracujących na każdym z odcinków mistrzowskich. M. R. brał również udział w kontrolach międzyoperacyjnych, w decyzjach związanych
z wewnętrznymi reklamacjami (międzyoddziałowymi). Wszystkie prace kontrolne były wykonywane na wszystkich oddziałach produkcyjnych Zakładu. Ubezpieczony nie wykonywał prac biurowych.

Sąd Okręgowy ustalił, że we wszystkich wyszczególnionych okresach ubezpieczony pracował stale i pełnym wymiarze obowiązującego go czasu pracy.

Kierując się powyższymi ustaleniami Sąd Okręgowy uznał, iż odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji przypominał warunki nabycia prawa do emerytury
w obniżonym wieku emerytalnym, określone w art.184 w związku z art.32 ust.1 i ust.4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 roku Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), wskazując,
iż za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej
ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2 ustawy).

W ocenie Sądu Okręgowego, ubezpieczony spełnia wszystkie warunki do uzyskania prawa do emerytury, albowiem z dniem (...) roku osiągnął wiek 60 lat, nie jest członkiem OFE i według stanu na dzień 1 stycznia 1999 roku posiada okres pracy w wymiarze ponad 25 lat, w tym ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych, z uwzględnieniem - obok zakwestionowanych przez organ rentowy okresów - pracy ubezpieczonego na stanowisku konserwatora maszyn i urządzeń (zgodnie z zeznaniami ubezpieczonego charakter pracy na tym stanowisku został określony jako demontaż i montaż maszyn na oddziale produkcyjnym w zgrzeblarni) od 27 grudnia 1968 roku do 14 marca 1969 roku, na stanowisku smarownika na oddziale czesalni oraz zgrzeblarni (bieżąca konserwacja urządzeń na oddziałach będących w ruchu) od 15 marca 1969 roku do 19 lipca 1970 roku oraz pracy na stanowisku nastawiacza maszyn na oddziałach produkcyjnych od 20 lipca 1970 roku do 15 września 1973 roku.

Sąd Okręgowy stwierdził, że wyszczególnione we wcześniejszej części uzasadnienia okresy pracy odwołującego się w (...) kwalifikują się kolejno jako praca przy oczyszczaniu i ostrzeniu walców i zgrzeblarek (okres pracy ubezpieczonego od 27 grudnia 1968 roku do 14 marca 1969 roku przy demontażu
i montażu maszyn - dział VII pkt 2 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w zw. z działem VII poz. 2 pkt 2 zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego
i lekkiego), bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń na oddziałach będących
w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie (okres pracy od 15 marca 1969 roku do 19 lipca 1970 roku na stanowisku smarownika - dział XIV pkt 25 rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku), praca na stanowisku nastawiacza maszyn (w niespornym okresie od 20 lipca 1970 roku do 15 września 1973 roku - praca przy obróbce surowców włókienniczych, o której mowa w pkt 1 działu VII wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 roku w zw. z pkt 13 poz. 1 działu VII zarządzenia Nr 7 z dnia lipca 1987 roku), kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, tj. prace przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu, oczyszczaniu i ostrzeniu walców zgrzeblarek, odlewaniu ołowianek, lutowaniu oraz formowaniu grzebieni czesalniczych i urządzeń igielnych, prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych (okres pracy ubezpieczonego od 16 września 1973 roku do 18 maja 1975 roku na stanowisku kontrolera jakości produkcji, zastępcy kierownika oraz kierownika oddziału przygotowalni od 19 maja 1975 roku do 31 stycznia 1979 roku, kierownika wydziału czesalni od 1 lutego 1979 roku do 30 czerwca 1982 roku, specjalisty ds. kontroli jakości od 1 lipca 1982 roku do 30 września 1984 roku - pkt 24 działu XIV w zw. z pkt 1, 2, 3 i 4 działu VII wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku).

Sąd pierwszej instancji wskazał, że w niniejszej sprawie sporna była jedynie okoliczność wykonywania przez ubezpieczonego pracy w zakwestionowanych przez organ rentowy okresach, stale i w pełnym wymiarze czasu bezpośrednio przy pracach wymienionych w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, bowiem sam fakt, że ubezpieczony
we wszystkich wymienionych wyżej okresach pracował na takich, jak opisane, stanowiskach potwierdzony został dokumentacją osobową M. R., w tym znajdującymi się w niej angażami.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że zeznania przesłuchanych w charakterze świadków - współpracowników ubezpieczonego - stanowiły źródło informacji, w oparciu o które ustalił, że M. R. w czasie wszystkich w/w okresów stale i w pełnym wymiarze czasu pracował na stanowiskach pracy wymienionych w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku oraz na stanowiskach ściśle związanych z kontrolą jakości produkcji i usług na wydziałach i oddziałach,
w których jako podstawowe wymienione są prace wymienione w tym wykazie. Zeznaniom tym Sąd dał wiarę, opierając się na ich ocenie jako zgodnym, szczegółowym konsekwentnym i korespondującym z twierdzeniami skarżącego.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu emeryturę od 1 lipca 2012 roku.

Wyrok w całości apelacją zaskarżył organ rentowy, którego pełnomocnik zarzucił wyrokowi naruszenie przepisów prawa procesowego, tj., dokonanie ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, a to, że ubezpieczony
w okresie od 19 maja 1975r. do 30 września 1984r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy byt zatrudniony w warunkach szczególnych, sprawując kontrolę między operacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno - techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są pracę
w warunkach szczególnych, a w konsekwencji naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art.184 ust.1 w związku z art.32 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez przyznanie ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury
z tytułu pracy w warunkach szczególnych, w sytuacji niespełnienia przesłanki wymaganej do przyznania prawa do świadczenia, tj. posiadania co najmniej 15 - letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze.

Wskazując na powyższe zarzuty, skarżący organ rentowy wniósł o zmianę wyroku i oddalenie odwołania oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Apelujący, odwołując się do poz. 24 Działu XIV wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, wskazał, iż jego zdaniem, błędnym jest ustalenie Sądu,
iż ubezpieczony zatrudniony na stanowisku zastępca kierownika oddziału przygotowalni, a następnie kierownika przygotowalni, kierownika wydziału czesalni specjalisty ds. kontroli jakości zakładu, pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, bezpośrednio przy stanowiskach pracy w warunkach szczególnych przy nadzorze i kontroli jakości, z uwagi na brak oparcia w zebranym materiale dowodowym.

Skarżący organ rentowy zauważył, że z zeznań świadków oraz samego ubezpieczonego wynika, że w tych okresach ubezpieczony miał swoje biuro,
w którym zatrudnieni byli pracownicy biurowi. Ubezpieczony jako przełożony tych pracowników musiał nadzorować także ich pracę, wydawać im polecenia,
co powoduje że nie mógł w pełnym wymiarze czasu pracy nadzorować pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych.

Ponadto ubezpieczony jako nadzorujący takimi jednostkami organizacyjnymi zakładu, jak oddział, czy wydział musiał nadzorować także przygotowywane przez pracowników biurowych dokumenty. Trudno sobie wyobrazić, że ubezpieczony jako szef nie analizował i nie akceptował dokumentów wypływających z jednostki mu podległej.

Nadto - jak wynika z materiału dowodowego - ubezpieczonemu podlegali mistrzowie, a także gdy był kierownikiem wydziału podlegali mu zastępcy kierownika. Przy uwzględnieniu schematu organizacyjnego zakładu, uzasadniony wydaje się pogląd, że to mistrzowie sprawowali bezpośredni nadzór nad pracownikami zatrudnionymi w warunkach szczególnych, zatem ubezpieczony nie mógł takiego bezpośredniego dozoru sprawować. Podobnie na stanowisku głównego specjalisty ds. kontroli jakości całego zakładu ubezpieczony nie mógł sprawować bezpośredniej kontroli, skoro podlegało mu 70 kontrolerów.

Skarżący organ rentowy zauważył również, iż obowiązek nadzorowania procesów technologicznych oraz pracy maszyn i osób na oddziałach Przędzalni był tylko jednym z wielu obowiązków ubezpieczonego, obciążających go na zajmowanym stanowisku, gdyż nadzorował także pracę zatrudnionych w biurze oddziału czy wydziału pracowników administracyjnych. Wreszcie zapewne sam wykonywał pewne obowiązki administracyjne związane nierozerwalnie z pełnieniem funkcji kierowniczej i funkcji zwierzchnika nad wieloma pracownikami podległych mu jednostek Przędzalni.

W opinii organu rentowego charakter obowiązków i odpowiedzialności jaką posiadał ubezpieczony na stanowiskach zajmowanych w spornych okresach, nie obligował go do bezpośredniego przebywania przy stanowiskach produkcyjnych
i nadzorowania ich, a także sprawowania kontroli jakości produkcji stale i w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy, był to raczej nadzór, czy też kontrola jakości produkcji w znaczeniu podejmowania merytorycznych decyzji w skali globalnej, a nie co do indywidualnego stanowiska pracy.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja w dążeniu do wzruszenia zaskarżonego wyroku jest w pełni uzasadniona albowiem Sąd Okręgowy orzekł w sprawie niedostatecznie wyjaśnionej do rozstrzygnięcia.

W niniejszym sporze niekwestionowanym było, że ubezpieczony, ubiegający się o ustalenie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art.184 w zw. z art.32 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz.1227 ze zm. - dalej zwanej ustawą) i § 4 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz.43
ze zm.- dalej jako rozporządzenie) na dzień 1 stycznia 1999r. legitymuje się ogólnym stażem ubezpieczeniowym w wymiarze 29 lat, 6 miesięcy i 9 dni, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego oraz nie pozostaje w stosunku pracy. Obniżony wiek emerytalny - 60 lat ubezpieczony osiągnął w dniu (...). Spośród przesłanek warunkujących przyznanie prawa do tego świadczenia, określonych
w powołanych przepisach, kwestionowany był warunek posiadania wymaganego,
co najmniej 15- letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Na wstępie rozważań należy zwrócić uwagę, iż w ugruntowanym orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie wskazywano, że prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art.27 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać
w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (vide: między innymi wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22 lutego 2007r., sygn. akt I UK 258/06, OSNP 2008 Nr 5-6, poz. 81; z dnia 17 września 2007r., sygn. akt III UK 51/07, OSNP 2008 Nr 21-22, poz. 328; z dnia 6 grudnia 2007r., sygn. akt III UK 62/07, LEX
nr 375653; z dnia 6 grudnia 2007r., sygn. akt III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia
13 listopada 2008r., sygn. akt II UK 88/08, LEX nr 1001292, z dnia 5 maja 2009r., sygn. akt I UK 4/09, LEX nr 509022, z dnia 8 czerwca 2011r. sygn. akt I UK 393/10, LEX nr 950426).

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, co słusznie podnosi skarżący, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Koniecznym jest by praca
w szczególnych warunkach była wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika, obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy, wymienionych w wykazie, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. (vide: wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007r., sygn. akt III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007r., sygn. akt III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007r., sygn. akt III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008r., sygn. akt I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75 i z dnia 24 marca 2009 r., sygn. akt I PK 194/08, LEX
nr 528152). Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wspomnianego załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów.

Ubezpieczony w okresie od 27.12.1968r. do 30.09.1984r. był zatrudniony
w Przędzalni (...) w C. i ostatecznie z okresu zatrudnienia tamże ostatecznie domagał się uznania jako pracy wykonywanej stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy, okresu od 15 marca 1969r. aż do ustania stosunku pracy. Organ rentowy za pracę o kwalifikowanym charakterze uznał pracę ubezpieczonego od 20.07.1970r. do 15.09.1973r. na stanowisku nastawiacza maszyn, przy obróbce surowców włókienniczych, wymienioną w dziale VII poz.1 pkt 13 załącznika do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia
29 czerwca 1987r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego
i lekkiego (dział VII, poz.1 wykazu A załącznika do rozporządzenia). Ocena charakteru pracy na tym stanowisku jest prawidłowa. Podobnie jak uznana przez Sąd Okręgowy praca ubezpieczonego od 27.12.1968r. do 14.03.1969r. przy montażu
i demontażu maszyn zgrzeblarni stanowi rodzaj prac określonych w poz.2 działu VII wykazu A rozporządzenia; od 15.03.1969r. do 19.07.1970r. na stanowisku smarownika - konserwatora maszyn, na którym zajmował się konserwacją zgrzeblarek na oddziale zgrzeblarni i czesalni, co czyni zasadnym jej przyporządkowanie do prac wskazanych w poz.25, działu XIV wykazu A rozporządzenia oraz praca na stanowisku kontrolera jakości, polegająca na kontroli technicznej maszyn i jakości produkcji na wszystkich oddziałach produkcyjnych, świadczona od 16.09.1973r. do 18.05.1975r.
i zakwalifikowana do poz.24 działu XIV wykazu A rozporządzenia (łącznie 6 lat,
4 miesiące i 23 dni).

Natomiast przypisanie szczególnego charakteru powierzonym ubezpieczonemu obowiązkom pracowniczym na zajmowanych stanowiskach kierowniczych, począwszy od 19.05.1975r. do 30.09.1984r., jest co najmniej przedwczesne. Sąd Okręgowy stwierdził, iż podstawy uznania, że zatrudnienie ubezpieczonego na stanowiskach zastępcy kierownika oddziału przygotowalni, później kierownika tego oddziału, następnie kierownika wydziału czesalni, a w ostatnim okresie pracy
w (...)- ie od 1.08.1983r. - na stanowisku głównego specjalisty ds. jakości, miało kwalifikowany charakter, dostarczyły wyniki postępowania dowodowego. Istotnymi, zdaniem Sądu Okręgowego, dla oceny spornego charakteru zatrudnienia wnioskodawcy w/w okresie, były zgodne, szczegółowe i konsekwentne zeznania świadków - współpracowników ubezpieczonego, dodatkowo korespondujące
z twierdzeniami skarżącego.

Faktycznie świadkowie zgodnie zeznali, że ubezpieczony w spornych okresach zajmował się kontrolą jakości produkcji i usług oraz pracy maszyn na oddziałach
i wydziałach produkcyjnych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zgodnie też zaprzeczyli, aby udziałem ubezpieczonego były jakiekolwiek czynności biurowe, wskazali, iż przez całą dniówkę roboczą przebywał na oddziałach produkcyjnych. Jednakże zeznania świadków nie w pełni korelowały z zeznaniami samego ubezpieczonego, który przyznał, iż także koordynował prace mistrzów, rozliczał ich
z wykonanych zadań, brał udział w kontrolach międzyoperacyjnych, reklamacjach wewnętrznych (vide: k.27v - 28 a.s.). Uznane przez Sąd Okręgowy za wiarygodne zeznania świadków jedynie w niewielkim zakresie znajdują potwierdzenie
w dokumentacji akt osobowych, w szczególności w kolejnych angażach ubezpieczonego. Natomiast nie wytrzymują konfrontacji z zakresami czynności wnioskodawcy na stanowiskach kierowniczych zajmowanych w spornych okresach.

Sąd pierwszej instancji przeprowadził dowód z akt osobowych ubezpieczonego. Jednakże oceniając zeznania świadków, Sąd w ogóle nie poddał ich weryfikacji
w świetle wspomnianych wyżej zakresów czynności ubezpieczonego na stanowiskach kierowniczych. Zakresy czynności pracownika, obejmujące kilka stronic, wymieniają szereg obowiązków niezwiązanych z bezpośrednim dozorem nad pracownikami wykonującymi prace w szczególnych warunkach. Na przykład z zakresu czynności na stanowisku kierownika czesalni, „udział przy opracowywaniu planów produkcyjnych dla wydziału czesalni, dokonywanie zmian w planie asortymentowym produkcji zgodnie z poleceniem z-cy dyrektora ds. produkcyjnych, współudział przy opracowywaniu planów asortymentowych, przedkładanie głównemu mechanikowi wniosków dotyczących planowania, remontów kapitalnych, średnich i innych napraw, współudział przy opracowywaniu planów czesania, ustalanie wspólnie z działem zatrudnienia i płac norm obsługi maszyn….”(vide: akta osobowe).

Badając uprawnienia wnioskodawcy do omawianej emerytury, w szczególności kontrolując legitymowanie się wymaganym okresem pracy w szczególnych warunkach, Sąd winien był poddać ocenie cały zgromadzony materiał dowodowy,
w tym zawartość dokumentacji akt osobowych, których lektura winna była przełożyć się na konieczność szczegółowego przeprowadzenia dowodu z zeznań zaoferowanych przez ubezpieczonego świadków oraz samego wnioskodawcy. Zaniechanie Sądu Okręgowego spowodowało braki w ustaleniach faktycznych oraz przedwczesną ocenę, iż spełniona została kwalifikowana przesłanka szczególnego stażu ubezpieczeniowego.

Zatem przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd pierwszej instancji ponownie przeprowadzi dowód z zeznań słuchanych świadków (lub innych bądź dodatkowo zawnioskowanych przez ubezpieczonego) oraz dowód z przesłuchania ubezpieczonego w charakterze strony celem ustalenia charakteru pracy wnioskodawcy w spornym okresie od 19.05.1975r. do 30.09.1984r. na zajmowanych stanowiskach zastępcy oraz kierownika oddziału przygotowali, kierownika wydziału czesalni oraz głównego specjalisty ds. jakości w świetle zakresu obowiązków, wymienionych
w zakresach czynności obowiązujących na zajmowanych wyżej stanowiskach. Sąd Okręgowy ustali czy realizowanym przez ubezpieczonego obowiązkom pracowniczym należy przypisać charakter pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, świadczonej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, o jakiej mowa w poz.24 działu XIV wykazu A załącznika do rozporządzenia, prowadzącym do uznania,
iż ubezpieczony sprawował kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji
i usług oraz dozór inżynieryjno- techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Praca ta musi być wykonywaną stale i w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy przy wymienionych stanowiskach. Koniecznym zatem będzie także ustalenie nad jakimi pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach ubezpieczony sprawował kontrolę międzyoperacyjną oraz kontrolę jakości produkcji.

Sąd drugiej instancji zwraca uwagę Sądu Okręgowego, że spośród przesłuchanych świadków jedynie świadek H. Ś. był podległym ubezpieczonemu pracownikiem, gdyż jak zeznał, iż w okresie kiedy był dyspozytorem zmianowym w oddziale czesalni pracował z ubezpieczonym, który zajmował stanowisko kierownika wydziału czesalni (tj. luty 1979r.- lipca 1983r.). Pozostali świadkowie nie pracowali w spornych okresach z ubezpieczonym.

Uwzględniając powyższe, z uwagi na konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, Sąd Apelacyjny po myśli art.386 §4 k.p.c.
w związku z art.108 §2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

/-/SSO del.G.Pietrzyk-Cyrbus /-/SSA L.Jachimowska /-/SSA A.Grymel

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JM