Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 kwietnia 2016 roku

Sąd Rejonowy w Łukowie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący SSR Edyta Cieliszak

Protokolant sekr. sądowy Danuta Domańska

w obecności prokuratora: Mariusza Semeniuka, Małgorzaty Ciećko, Jolanty Świerczewskiej – Zarzyckiej, oraz oskarżyciela publicznego z Urzędu Celnego w Białej Podlaskiej Mariusza Pajnowskiego

po rozpoznaniu dniach : 28 października 2015 roku,10 grudnia 2015 roku, 4 lutego 2016 roku 16 marca 2016 roku, 28 kwietnia 2016 roku,

sprawy:

G. J. córki W. i B. z domu I., ur. (...) w Ż.

oskarżonej o to, że:,

I. w dn. 02-12-2014 r. prowadziła w lokalu B. (...) przy ul. (...)
w Ł. nielegalne gry hazardowe na 3 urządzeniach elektronicznych (...) oraz urządzeniu elektronicznym (...) wbrew przepisom art. 3, art. 6 ust. 1, art. 14 ust. 1 i art. 23a ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych

II. w dn. 12-02-2015 r. prowadziła w lokalu B. (...) przy ul. (...) w Ł. nielegalne gry hazardowe na 3 urządzeniach elektronicznych (...) wbrew przepisom art. 3, art. 6 ust. 1, art. 14 ust. 1 i art. 23a ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych

tj. o przestępstwa skarbowe z art. 107 § 1 kks w zw. z art. 37 § 1 pkt 3 kks

orzeka

G. J. uniewinnia od popełnienia zarzucanych jej czynów; na

podstawie art. 230 § 2kpk zwraca interwenientowi (...) sp. z. o. o z siedzibą w

W. dowody rzeczowe szczegółowo wymienione w wykazach dowodów rzeczowych

na karcie 60-poz. 1,2,3, oraz na karcie 88 pozycja 1 i 2 akt sprawy; wydatkami obciąża Skarb

Państwa.

Sygn. akt II K 521/15

UZASADNIENIE

Na podstawie zebranego materiału dowodowego Sąd Rejonowy w Łukowie ustalił następujący stan faktyczny:

G. J. mieszkająca w miejscowości Ł., gm. Łuków prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą B. H. G. J. przy ul. (...) w Ł.. W ramach tej działalności wymieniona prowadzi dwa lokale – bary, w których prowadzona jest sprzedaż piwa i napojów bezalkoholowych w Ł. przy ul (...) i przy ul. (...). W dniu 20 marca 2014 roku wymieniona zawarła umowę najmu powierzchni użytkowej w prowadzonym przez siebie lokalu przy ul. (...) w Ł. z firmą (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W., którą reprezentowała prezes zarządu M. S. (1). Kolejną podobną umowę najmu właścicielka wymienionych wyżej lokali zawarła ze wskazaną firmą w dniu 1 listopada 2014 roku. W ramach przedmiotowych umów do barów prowadzonych przez G. J. zostały wstawione automaty do gier. W lokalu pod adresem przy ul. (...) w Ł. były to cztery urządzenia do gier: trzy o nazwie H. (...) i jedno o nazwie G.. Na podstawie przedmiotowej umowy w lokalu przy ul. (...) w Ł. pojawiły się kolejne trzy urządzenia do gier o nazwie H. (...) bez numerów identyfikacyjnych.

W dniu 2 grudnia 2014 roku funkcjonariusze Urzędu Celnego w B. wraz z funkcjonariuszami KPP w Ł. przeprowadzili w lokalu B. H. przy ul. (...) w Ł. należącym do G. J. czynności związane z wykonaniem postanowienia wydanego przez prokuratora Prokuratury Rejonowej w Łukowie z dnia 24 listopada 2014 roku o żądaniu wydania rzeczy i o przeszukaniu w sprawie o sygn. akt RKS-6774/14 w sprawie urządzania gier hazardowych na automatach wbrew przepisom ustawy z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych. W toku tych czynności ujawniono cztery urządzenia do gier hazardowych należące do firmy (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W.. Właścicielka lokalu, ani wskazana wyżej firma nie posiadały stosownych zezwoleń na prowadzenie gier na automatach. W toku czynności dokonano przeszukania lokalu, przeprowadzono oględziny przedmiotowych automatów oraz eksperyment próbnej gry na tych urządzeniach. Ponadto przesłuchana została w charakterze świadka J. J. pracownica lokalu, która potwierdziła, iż urządzane są gry na tych automatach, a w przypadku wygranych wypłacane są pieniądze za zdobyte punkty przez pracowników baru. W związku z poczynionymi ustaleniami odnośnie urządzania nielegalnych gier hazardowych ujawnione automaty do gier zostały zatrzymane i zabezpieczone przez funkcjonariuszy Urzędu Celnego w B..

W dniu 12 lutego 2015 roku funkcjonariusze KPP w Ł. i funkcjonariusze Urzędu Celnego w B. podjęli czynności kontrolne w zakresie zgodności z prawem urządzania i prowadzenia gier hazardowych w związku z uzyskaną informacją dotyczącą urządzania gier hazardowych bez wymaganego pozwolenia przez właścicielkę lokalu B. H. przy ul (...) w Ł. G. J.. W trakcie przedmiotowej kontroli funkcjonariusze UC i KPP w Ł. ujawnili trzy urządzenia do gier H. S.. Funkcjonariusz celny przeprowadził eksperyment rozgrywając gry na każdym z tych automatów celem zweryfikowania ich rodzaju. W oparciu o przeprowadzone symulacje kontrolujący ustalili, iż gry urządzane na przedmiotowych urządzeniach mają charakter losowy, ponieważ gracz nie ma wpływu na wynik. W związku z uzasadnionym podejrzeniem, że przy użyciu ujawnionych automatów do gier urządzane są nielegalne gry hazardowe dokonali zatrzymania przedmiotowych urządzeń wraz z kluczami serwisowymi ujawnionymi w torebce pracownicy baru.

W dniu 14 maja 2015 roku wszczęto śledztwo w przedmiotowej sprawie o przestępstwa skarbowe z art. 107 § 1 kks popełnione w warunkach art. 37 § 1 pkt 3 kks polegające na urządzaniu i prowadzeniu nielegalnych gier hazardowych w dniu 2 grudnia 2014 roku w lokalu B. H. przy ul. (...) w Ł. na czterech urządzenia elektronicznych oraz w dniu 12 lutego 2015 roku w lokalu B. H. przy ul. (...) w Ł. na 3 urządzeniach elektronicznych wbrew przepisom art. 3, art. 6 ust. 1, art. 14 ust. 1 oraz art. 23a ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych.

W toku postępowania przygotowawczego wywołane zostały dwie opinie z zakresu badań automatów i urządzeń do gier. Pierwsza opinia dotyczyła automatów zatrzymanych w dniu 2 grudnia 2014 roku w lokalu przy ul. (...) w Ł. wydana przez biegłego z zakresu informatyki, telekomunikacji i automatów do gier R. R. (1) w celu ustalenia, czy gry rozgrywane na zatrzymanych urządzeniach posiadają cechy gier na automatach w rozumieniu przepisów ustawy o grach hazardowych. Biegły w opinii jednoznacznie stwierdził, iż mimo, że automaty te nie wypłacają w sposób bezpośredni wygranych pieniężnych lub rzeczowych, to w badanych urządzeniach zainstalowano gry o charakterze losowym, czyli takie, w których grający nie ma wpływu na wynik gry, który jest niezależny od umiejętności gracza. Biegły zaopiniował, iż na przedmiotowych urządzeniach prowadzone były gry, które w rozumieniu przepisów ustawy o grach hazardowych z dnia 19 listopada 2009 roku są grami na urządzeniu elektromechanicznym lub elektronicznym, w tym komputerowym, organizowanymi w celach komercyjnych, w których grający nie ma możliwości uzyskania wygranej pieniężnej lub rzeczowej, ale gra ma charakter losowy. Kolejna opinia wydana w toku przedmiotowego postępowania przez biegłego sądowego w zakresie badania automatów i urządzeń do gier J. T. dotycząca urządzeń zatrzymanych w dniu 12 lutego 2015 roku w lokalu przy ul. (...) w Ł. potwierdziła, iż gry rozgrywane na zatrzymanych automatach posiadają cechy gier na automatach w rozumieniu ustawy o grach hazardowych, bowiem mają one charakter losowy, a uzyskiwane wyniki rozgrywanych gier są nieprzewidywalne i niezależne od woli gracza.

Przedmiotowe śledztwo zakończyło się postawieniem zarzutów z art. 107 § 1 kks G. J., a następnie skierowaniem przeciwko wymienionej aktu oskarżenia do Sądu.

G. J. została oskarżona o to, że:

I. w dniu 02-12-2014 r. prowadziła w lokalu B. (...) przy ul. (...)
w Ł. nielegalne gry hazardowe na 3 urządzeniach elektronicznych (...) oraz urządzeniu elektronicznym (...) wbrew przepisom art. 3, art. 6 ust. 1, art. 14 ust. 1 i art. 23a ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych;

II. w dniu 12-02-2015 r. prowadziła w lokalu B. (...) przy ul. (...) w Ł. nielegalne gry hazardowe na 3 urządzeniach elektronicznych (...) wbrew przepisom art. 3, art. 6 ust. 1, art. 14 ust. 1 i art. 23a ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych

tj. o przestępstwa skarbowe z art. 107 § 1 kks w zw. z art. 37 § 1 pkt 3 kks.

G. J. nie była dotychczas karana za przestępstwa.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawieanalizy materiału dowodowegow postaci: wyjaśnień oskarżonej G. J. – k. 49, 328, 367-368, 399, 419, 467 zeznań świadków: P. M. – k. 74v, 369, 416, P. Ł. – k. 303v, 369, 415, D. S. – k. 370, 416, J. J. – k. 35v-36, 370-371, 416-417, M. S. (1) – k. 417-418, D. M. – k. 418, J. G. – k. 400-401, M. M. – k. 402, R. M. – k. 402-404, M. S. (2) – k. 404, a ponadto na podstawie takich dowodów jak: protokół oględzin – k. 12-15, 16-17, spis gotówki – k. 18, pokwitowania – k. 19-22, zeszyt z zapiskami oraz umowa najmu części powierzchni – k. 24, materiał poglądowy w postaci zdjęć – k. 29-30, protokół przeszukania – k. 31-32, protokół oględzin – k. 33-34, dane o karalności k. 57, 354, 426, kopia wyroku SR w Łukowie IIK 647/12 – k. 59, wykaz dowodów rzeczowych – k. 60, protokół przeszukania – k. 62-65, koperta z zapiskami – k. 31-32, kopie umowy najmu – k. 66-67, wykaz dowodów rzeczowych – k. 88, opinia biegłego urządzeń elektronicznych J. T. – k. 310-312, opinia biegłego urządzeń elektronicznych R. R. – k. 314-322, informacja z systemu teleinformatycznego – k. 444-444v, 449-449v, pismo z dnia 19 kwietnia 2016 roku wraz z dołączoną kserokopią opinii firmy (...) – k. 453, kserokopia umowy najmu powierzchni użytkowej z dn. 01.11.2014 r 1 1 kartka A4, kserokopii umowy najmu lokalu użytkowego z dn. 01.07.2014 r 1 kartka A4, 2 kartki z podręcznymi zapiskami, opinia złożona do akt przez spółkę (...) – k. 454-464.

Oskarżona G. J. podczas pierwszego przesłuchania przyznała się do zarzucanego jej czynu, wyraziła wolę dobrowolnego poddania się karze i skorzystała z przysługującego jej prawa do odmowy składania wyjaśnień. Podczas kolejnego przesłuchania w postępowaniu przygotowawczym nie przyznała się do dokonania zarzuconych jej przestępstw i ponownie odmówiła składania wyjaśnień.

W toku postępowania sądowego oskarżona również zaprzeczała swemu sprawstwu i złożyła wyjaśnienia, w których podała, że wynajęła powierzchnię w prowadzonych przez siebie lokalach firmie (...). Z prezesem tej firmy podpisała umowę o najem powierzchni użytkowej. Na rozprawie oskarżona tłumaczyła, że podczas pierwszego przesłuchania przyznała się do zarzuconego jej przestępstwa, ponieważ przestraszyła się i nie wiedziała co ma zrobić. Wymieniona wyjaśniła, że za wynajem otrzymywała ona od firmy (...) i 400 złotych miesięcznie odpowiednio w każdym z lokali. Wskazała, iż ona nie wykonywała żadnych czynności z tymi urządzeniami do gier. Z relacji G. J. wynikało, iż przed podpisaniem umowy najmu okazana jej została opinia wydana przez biegłego, z której wynikało, iż na przedmiotowych automatach urządzane są gry zręcznościowe. Wyjaśniła ona, że nie wiedziała, iż urządzenia te są nielegalne. Do tych urządzeń przyjeżdżał serwisant, który obsługiwał te automaty.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Przystępując do analizy materiału dowodowego zgromadzonego w przedmiotowej sprawie w pierwszej kolejności należy stwierdzić, że z zebranych dowodów bezspornie wynika, iż w dniu 2 grudnia 2014 roku w wyniku kontroli przeprowadzonej przez funkcjonariuszy Urzędu Celnego w B. i funkcjonariuszy Policji z KPP w Ł. w lokalu B. H. przy ul. (...) w Ł. należącym do G. J. doszło do zatrzymania automatów do gier o nazwie: H. S. i G. będących własnością firmy (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W.. Podobne działania w wyniku, których zatrzymano urządzenia do gier o nazwie H. (...) należące do wskazanej wyżej firmy zostały skutecznie podjęte w dniu 12 lutego 2015 roku w lokalu należącym do G. J. przy ul. (...) w Ł., kiedy to ujawniono trzy urządzenia, na których jak wynika ze zgromadzonych dowodów urządzano gry hazardowe. Jak zaś jednoznacznie wynika z opinii wywołanej w toku przedmiotowego postępowania wydanej przez biegłego sądowego z zakresu informatyki, telekomunikacji i automatów do gier mgr inż. R. R. (1), który przeprowadził w oparciu o wiedzę fachową szczegółową ekspertyzę wszystkich czterech urządzeń zatrzymanych w dniu 2 grudnia 2014 roku, przedmiotowe automaty służą do celów komercyjnych – warunkiem ich uruchomienia jest zakredytowanie urządzenia przez grającego gotówką w wysokości zależnej od ilości wybranego czasu gry i punktów przeznaczonych na rozgrywanie udostępnionych gier losowych. Biegły zaopiniował, że urządzenia nie wypłacają w sposób bezpośredni wygranych pieniężnych lub rzeczowych, ale udostępnione w automatach gry mają charakter losowy. Biegły przed wydaniem opinii przeprowadził szczegółową analizę gier zainstalowanych w każdym z badanych automatów. Na badanych urządzeniach prowadzone były gry, które w rozumieniu przepisów ustawy o grach hazardowych z dnia 19 listopada 2009 roku, są grami na urządzeniu elektromechanicznym lub elektronicznym, w tym komputerowym, organizowanymi w celach komercyjnych, w których grający nie ma możliwości uzyskania wygranej pieniężnej lub rzeczowej, ale gra ma charakter losowy (art. 2 ust. 5 ustawy o grach ustawy o grach hazardowych). Z opinii jednoznacznie wynika, iż wynik uzyskany w każdej grze jest losowy i niezależny od umiejętności (zręczności) grającego, bądź jego zdolności psychomotorycznych. Grający nie ma realnego wpływu na to, w jakiej konfiguracji zatrzymują się i układają symbole skutkujące wygraną. Podobne wnioski zawarł w swej opinii biegły J. T., który wydał opinię w zakresie urządzeń zatrzymanych w dniu 12 lutego 2015 roku w lokalu przy ul. (...) w Ł.. Biegły zaopiniował, iż gry rozgrywane były na urządzenia elektronicznych, a prowadzenie gier na zatrzymanych automatach umożliwia uzyskanie wygranej rzeczowej pozwalającej na rozpoczęcie nowych gier przez wykorzystanie wygranych punktów uzyskanych w poprzednich grach. Ponadto z przedmiotowej opinii wynika jednoznacznie, iż gry prowadzone na tych automatach mają charakter losowy zawierając jednocześnie element losowości, a uzyskiwane wyniki rozgrywanych gier są nieprzewidywalne i niezależne od woli gracza. Natomiast w celu możliwości rozpoczęcia rozgrywania gier na automacie konieczne jest jego zakredytowania przez gracza poprzez wprowadzenie banknotów do akceptora banknotów. Biegły ten również stwierdził, że gry rozgrywane na zatrzymanych automatach posiadają cechy gier na automatach w rozumieniu ustawy o grach hazardowych

W ocenie Sądu pisemne opinie wskazanych wyżej biegłych z zakresu badania automatów do gier są pełne, jasne, fachowe i zgodna z wymogami art. 200 kpk. Odnosząc się zaś do oceny technicznej sporządzonej przez rzeczoznawcę Z. S., przedstawionej przez firmę (...) w toku przedmiotowego procesu, należy stwierdzić, że opinia ta nie dotyczy kwestii, które szczegółowo omówili biegli R. R. (1) i J. T., a mianowicie charakteru zainstalowanych gier w tym automacie, poza stwierdzeniem, iż nie mają one charakteru losowego w oparciu jedynie o stronę techniczną tego automatu do gier, nie odnosząc się do kwestii możliwości zakończenia gry przed upływem wykupionego czasu i skasowania punktów kluczem serwisowym. Poza tym, z uwagi na brak numerów identyfikacyjnych na automatach zatrzymanych w toku przedmiotowego postępowania w lokalach prowadzonych przez oskarżoną trudno przyjąć, iż opinie te dotyczą właśnie tych konkretnych urządzeń.

W przedmiotowej sprawie zostali przesłuchani funkcjonariusze Urzędu Celnego w B. P. Ł., D. S., J. G. i R. M. oraz funkcjonariusz KPP w Ł. P. M., którzy zeznając opisali przebieg podjętych czynności kontrolnych i wskazali, że zabezpieczyli automaty do gier, na których urządzane były gry hazardowe, co potwierdziły przeprowadzone gry symulacyjne na tych urządzeniach, a ponadto ujawnione w trakcie przeszukania klucze serwisowe do kasowania punktów po zakończonych grach. W ocenie Sądu zeznania wskazanych świadków są potwierdzeniem w praktyce teoretycznych ustaleń biegłych odnośnie mechanizmu działania i sposobu przeprowadzania gier na przedmiotowych automatach. Brak jest podstaw do tego, aby kwestionować relacje wymienionych, którzy nie mieli powodów, aby wskazywać nieprawdziwe okoliczności. Ponadto okoliczności urządzania gier hazardowych na automatach w lokalu przy ul. (...) w Ł. i wypłacania gotówki za wygrane punkty potwierdziła świadek J. J. – pracownica baru, której zeznania były szczere i konsekwentne.

Odnosząc się zaś do wyjaśnień oskarżonej, która nie przyznała się do popełnienia zarzuconych jej czynów nie sposób w świetle powyższych ustaleń uznać je za prawdziwe. Nie mogą się, bowiem ostać tłumaczenia, iż nie wiedziała ona, że urządzanie gier losowych na automatach bez stosownego zezwolenia jest niezgodne z prawem. Za przyjętą linię obrony przygotowaną na potrzeby niniejszego postępowania należy uznać twierdzenia wymienionej, iż nie znała ona zasad działania urządzeń, które ustawione były w jej lokalach i nie zdawała sobie sprawy, że urządzanie takich gier jest nielegalne.

Przechodząc do rozważań prawnych dotyczących przedmiotowej sprawy na wstępie należy podnieść, że art. 107 § 1 kks – penalizujący czyny zarzucone oskarżonej w niniejszym postępowaniu – stanowi, iż karze podlega ten, kto wbrew przepisom ustawy lub warunkom koncesji lub zezwolenia urządza albo prowadzi grę losową, grę na automacie lub zakład wzajemny. Jak, więc wynika z powyższego przepis ten ma charakter blankietowy, tzn. odsyła do przepisów ustawy szczególnej, tj. do ustawy z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych. Treść zatem wspomnianego przepisu wskazuje, iż opis znamion czynu zabronionego zawarty jest w przepisach wspomnianej ustawy. Przedmiotowe odwołanie dotyczy art. 6, 14 i 23a ustawy o grach hazardowych. Kwestia mocy obowiązującej wskazanych przepisów wobec osób prowadzących działalność w zakresie gier losowych, gier na automatach i zakładów wzajemnych była przedmiotem licznych rozważań zarówno w orzecznictwie na poziomie krajowym, jak i europejskim, a także w doktrynie. Odnosząc się do kwestii mocy wiążącej wskazanych przepisów na wstępie należy odnieść się do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 lipca 2012 roku wydanego w sprawach połączonych C 213/11, C 214/11 i C 217/11 w sentencji, którego Trybunał orzekł, iż przepisy krajowe tego rodzaju, jak normy zakazujące prowadzenia gier elektrycznych, elektromechanicznych i elektronicznych w jakichkolwiek miejscach publicznych i prywatnych z wyjątkiem kasyn, należy uznać za potencjalnie „przepisy techniczne”. Jak wskazał Trybunał potencjalność technicznego charakteru tych przepisów odnosi się do sfery wywierania przez nie skutków prawnych w konkretnej sprawie, w której podmiot prywatny powołuje się na ich nieskuteczność podnosząc zarzut zaniechania notyfikacji (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 27 listopada 2014r., II KK 55/14). Termin „przepisy techniczne” znajduje zaś wyjaśnienie w treści dyrektywy nr 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 roku ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz. U. L 204 z 21 lipca 1998 r.), którą Rzeczpospolita Polska jest związana od chwili przystąpienia do Unii Europejskiej, podobnie jak innymi postanowieniami traktatów założycielskich i aktów przyjętych przez Instytucje Wspólnotowe i Europejski Bank Centralny. Zgodnie z art. 1 pkt 11 tej dyrektywy przepisy techniczne to specyfikacje techniczne i inne wymagania, bądź zasady dotyczące usług, włącznie z odpowiednimi przepisami administracyjnymi, których przestrzeganie jest obowiązkowe, w przypadku wprowadzenia do obrotu, świadczenia usługi, ustanowienia operatora usług lub stosowania w państwie członkowskim lub na przeważającej jego części, jak również przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne państw członkowskich, które po wprowadzeniu go na rynek mogą negatywnie wpłynąć na swobodę przepływu tego produktu lub stworzyć przeszkody w prawidłowym funkcjonowaniu. W dyrektywie wskazano, iż „przepisy techniczne obejmują de facto przepisy ustawowe, wykonawcze lub administracyjne państwa członkowskiego, które odnoszą się do specyfikacji technicznych bądź innych wymagań lub zasad dotyczących usług, bądź też do kodeksów zawodowych lub kodeksów postępowania, które z kolei odnoszą się do specyfikacji technicznych, bądź do innych wymogów lub zasad dotyczących usług, zgodność z którymi pociąga za sobą domniemanie zgodności ze zobowiązaniami nałożonymi przez wspomniane przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne”, ale także są to „dobrowolne porozumienia, w których władze publiczne są stroną umawiającą się, a które przewidują w interesie ogólnym zgodność ze specyfikacjami technicznymi lub innymi wymogami albo zasadami dotyczącymi usług, z wyjątkiem specyfikacji odnoszących się do przetargów przy zamówieniach publicznych” oraz „specyfikacje techniczne lub inne wymogi bądź zasady dotyczące usług, które powiązane są ze środkami fiskalnymi lub finansowymi mającymi wpływ na konsumpcję produktów lub usług przez wspomaganie przestrzegania takich specyfikacji technicznych lub innych wymogów, bądź zasad dotyczących usług”. Jak zaś stanowi art. 8 wskazanej dyrektywy Państwa członkowskie mają obowiązek niezwłocznego przekazania wszelkich projektów przepisów technicznych, z wyjątkiem tych, które w pełni stanowią transpozycję normy międzynarodowej lub europejskiej, w którym to przypadku wystarczająca będzie informacja dotycząca odpowiedniej normy. Przepis powyższy wprowadza, więc obowiązek notyfikacji przepisów technicznych Komisji Europejskiej. Z powyższego wynika, iż państwo członkowskie Unii Europejskiej, dokonując notyfikacji projektu, ma wstrzymać procedurę legislacyjną, aby w tym czasie pozostałe państwa członkowskie oraz Komisja Europejska miały możliwość wypowiedzenia się, czy notyfikowana regulacja prawna nie tworzy barier w zakresie swobody zakładania przedsiębiorstw, świadczenia usług i przepływu towarów. Procedura notyfikacyjna ma zapewnić bezpieczeństwo prawne na rynku unijnym i ułatwić śledzenie rozwiązań stosowanych w państwach wspólnoty. Jak zatem stanowi art. 1 pkt 1-5 i 11Dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 listopada 2006 r, państwo, które chce wprowadzić przepisy techniczne musi wypełnić procedurę notyfikacyjną, a więc jeszcze przed ich uchwaleniem przekazać Komisji Europejskiej projekty takich regulacji i wskazać powody, dla których mają być one wprowadzone. W odniesieniu do powyższych rozważań wskazania wymaga fakt, iż w dniu 7 października 2015 roku została uchylona dyrektywa 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 roku, którą zastąpiła dyrektywa nr 2015/1535 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 września 2015 roku, ustanawiająca procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz,U.UE.L.2015.241.1), która ze wskazaną na wstępie datą weszła w życie. Podnieść przy tym należy, że obowiązująca obecnie dyrektywa została przyjęta dla zachowania przejrzystości wobec kilku znaczących zmian dyrektywy poprzednio obowiązującej w celu jej ujednolicenia i nie wprowadza ona jakichkolwiek odmiennych regulacji, które miałyby wpływ na kwestie związane z analizowanym na gruncie niniejszej sprawy pojęciem przepisów technicznych i obowiązkiem ich notyfikacji Komisji Europejskiej. Stanowisko, iż przepisy art. 6 ust. 1, art. 14 ust. 1 i art. 23a ust. 1 ustawy o grach hazardowych stanowią przepisy techniczne ugruntowane jest w orzeczeniach Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, który niejednokrotnie orzekał, iż „przepisy zakazujące prowadzenia gier elektrycznych, elektromechanicznych i elektronicznych w jakichkolwiek miejscach publicznych i prywatnych z wyjątkiem kasyn, należy uznać za przepisy techniczne – wyrok ETS z dnia 26 października 2006 roku, w sprawie o sygn. C-65/05 Komisja przeciwko Grecji, wyrok ETS z dnia 19 lipca 2012 roku w sprawach połączonych: C 213/12, C 214/12 i C 217/12, wyrok ETS z dnia 11 czerwca 2015 roku, w sprawie o sygn. C- 98/14. W ocenie Sądu z powyższego wynika, iż przepisami technicznymi są takie, które mogą ograniczać unijne swobody. Tak, więc przepisy ustawy o grach hazardowych zakazujące urządzania gier na automatach poza kasynami i nakazujące uzyskanie zezwolenia na prowadzenie takiej działalności niewątpliwie ograniczają swobody gwarantowane przez prawo Unii Europejskiej, w tym swobodę prowadzenia działalności gospodarczej. Pogląd dotyczący technicznego charakteru przepisów art. 6 ust,. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych zaprezentował również Sąd Najwyższy, który w postanowieniu z dnia 27 listopada 2014 roku w sprawie o sygn. akt II KK 55/14 podniósł, że wprawdzie prawo unijne nie harmonizuje płaszczyzny gier hazardowych, co pozwała państwom członkowskim na niemal swobodną reglamentację tej dziedziny, to jednak urządzanie gier hazardowych, uczestniczenie w nich, sprowadzanie i produkcja automatów do gry objęte są regulacjami dotyczącymi rynku unijnego. W konsekwencji, przepisy prawne odnoszące się do tej działalności podlegają notyfikacji Komisji Europejskiej jako przepisy techniczne w rozumieniu dyrektywy 98/34/WE. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wspomnianego orzeczenia podniósł, iż Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 19 lipca 2012 roku w sprawie połączonej (...),214/11,217/11 jednoznacznie ustalił, że rząd polski powinien był notyfikować projekt pierwotnego tekstu ustawy o grach hazardowych. W uzasadnieniu tego wyroku stanowczo i jednoznacznie zaakcentowano, że Trybunał nie zakwalifikował wspominanych przepisów jako niewymagających uprzedniej notyfikacji, a wręcz przeciwnie, właśnie te przepisy mogą potencjalnie ograniczać swobodę przepływu towarów, co oznacza, iż rząd polski był zobligowany do ich notyfikacji. Sąd Najwyższy w postanowieniu wydanym w sprawie o sygn. akt II KK 55/14 wskazał jednoznacznie, iż przepisy dyrektywy 98/34WE należy interpretować w ten sposób, że przepisy krajowe tego rodzaju jak przepisy ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych, które mogą powodować ograniczenie, a nawet stopniowe uniemożliwienie prowadzenia gier na automatach o niskich wygranych poza kasynami i salonami gry, stanowią przepisy techniczne w rozumieniu tych przepisów, w związku z czym ich projekt powinien zostać przekazany Komisji Europejskiej zgodnie z art. 8 ust. 1 akapit pierwszy wskazanej dyrektywy, do notyfikacji. Pogląd dotyczący technicznego charakteru omawianych przepisów ustawy o grach hazardowych wynika również z postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 14 października 2015 roku, sygn. akt I KZP 10/15, który jednoznacznie stwierdził, że kwestia technicznego charakteru przepisów art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ugh w aspekcie dyrektywy 98/34/WE nie może budzić wątpliwości powołując się na przytaczane wyżej orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości.

W świetlne powyższego bezspornym jest fakt, iż mające zastosowanie w opisywanym przypadku przepisy art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych nie zostały notyfikowane, pomimo istnienia takiego obowiązku, a więc zostały one uchwalone z naruszeniem procedury ustawodawczej, w sposób wadliwy. Skoro zatem ustawa o grach hazardowych powinna być poddana notyfikacji i choć brak jest w dyrektywie 98/34/WE normatywnych uregulowań dotyczących naruszenia obowiązku notyfikacji i nie zawierają takich uregulowań także inne regulacje unijne, to ugruntowany jest pogląd przyjęty w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, iż nie jest możliwe stosowanie przez sąd krajowy norm prawnych, które nie zostały notyfikowane, przy czym w myśl zasady supremacji obowiązującej w prawie unijnym sędzia krajowy w pierwszej kolejności jest sędzią unijnym, (por. wyrok ETS z 19.VII.2012 r. połączona sprawa C213/11,214/11,217/11 LEK (...) z 26.X.2006, Z 8.XI.2005 (...)). Trybunał Sprawiedliwości stwierdził bowiem jednoznacznie, że „zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sąd krajowy, do którego należy w ramach jego kompetencji stosowanie przepisów prawa wspólnotowego, zobowiązany jest zapewnić pełną skuteczność tych norm, w razie konieczności z własnej inicjatywy nie stosując wszelkich sprzecznych z nimi przepisów prawa krajowego, także późniejszych, bez potrzeby zwracania się o ich uprzednie usunięcie w drodze ustawodawczej lub w ramach innej procedury konstytucyjnej, ani oczekiwania na usunięcie wspomnianych przepisów” (wyrok TS z dnia 19 listopada 2009 roku, w sprawie C 314/08). Trybunał Sprawiedliwości wywiódł, że w myśl zasady pierwszeństwa wspólnotowego kolizja między przepisem prawa krajowego, a przepisem traktatu powinna być rozwiązywana przez sąd krajowy poprzez zastosowanie prawa wspólnotowego i w razie potrzeby przez odmowę stosowania sprzecznego z nim przepisu prawa krajowego, a nie przez stwierdzenie nieważności przepisu krajowego (post. SN z dnia 27.11.2014r., (...)). Jak bowiem stwierdził SN we wskazanym postanowieniu Trybunał Sprawiedliwości w celu zagwarantowania przestrzegania przez państwa członkowskie Unii Europejskiej obowiązków notyfikacyjnych przewidział sankcję braku możliwości po stronie państwa zastosowania takiego nienotyfikowanego przepisu wobec jednostki.

Sędzia sądu powszechnego jest zatem w ramach samodzielności jurysdykcyjnej uprawniony do zastosowania prawa unijnego i nie stosowania sprzecznych z nim przepisów prawa krajowego – ustawy o grach hazardowych i blankietowego art. 107 § 1 kks, który do tej ustawy odsyła, w konsekwencji do uniewinnienia osoby oskarżonej o czyn z art. 107 § 1 kks. (wyr. SO w Poznaniu z dnia 29 maja 2015 roku, sygn. akt IV Ka 449/15, SO w Świdnicy z dnia 14 kwietnia 2015 roku, sygn. akt IV Ka101/15). Jak zaś stwierdził SO w Lublinie w postanowieniu z dnia 16 grudnia 2015 roku, sygn. akt XI Kz 591/15 popierając powyższą argumentację – art. 107 § 1 k.k.s. ma charakter blankietowy, a jego doprecyzowanie stanowią przepisy ustawy o grach hazardowych, które – wobec braku ich notyfikacji – są przepisami bezskutecznymi, a wobec tego, że w/w norma odsyła do przepisu nieskutecznego, uznać ją należy za niekompletną, pozbawioną dyspozycji normy sankcjonowanej. Powyższe, jak wskazał Sąd Okręgowy w Lublinie nie przesądza o braku zgodności regulacji zawartych w ustawie o grach hazardowych z prawem unijnym. Niemożność stosowania przepisów w/w ustawy jest bowiem wynikiem zaniedbań formalnoprawnych – naruszenia prawa unijnego w zakresie braku poddania tychże przepisów procedurze notyfikacji, który to obowiązek – jak wskazano w wyroku TS z dnia 19 lipca 2012 r, w odniesieniu do połączonych spraw C 213/12, C 214/12 i C 217/12 ma w odniesieniu do tzw. przepisów technicznych charakter bezwarunkowy. W aktualnym stanie prawnym przepis art. 107 § 1 kks nie może być podstawą skazania za nieprzestrzeganie zasad określonych w art. 6 oraz art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych, jako że nie określa znamion karalnego zachowania. Stanowisko takie zaprezentował Sąd Okręgowy w Lublinie w wyroku z dnia 10 listopada 2015 roku, w sprawie o sygn. akt XI Ka 632/14 i w wyroku z dnia 16 grudnia 2015 roku w sprawie o sygn. akt XI Kz 576/15.

Stwierdzić tu ponadto należy, że dopełnienie przepisu z art. 107 § 1 kks w realiach przedmiotowej sprawy stanowi również art. 23a ust. 1 ustawy o grach hazardowych, który jako przepis techniczny został wprowadzony do tejże ustawy po nowelizacji ustawą z dnia 26 maja 2011 r. o zmianie ustawy o grach hazardowych oraz niektórych innych ustaw, która była notyfikowana. Przepis ten nie może jednak być stosowany samodzielnie, bowiem stanowi on konkretyzację przepisu art. 6, który nie podlegał notyfikacji.

Wskazania nadto wymaga fakt, iż nie mają wpływu na powyższe rozważania wyroki Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 marca 2015 roku, w sprawie o sygn. akt P 4/14 (Dz. U. z 2015 r., poz. 369) i z dnia14 lipca 2015 roku, w sprawie o sygn. akt P 11/15, bowiem uznanie, iż art. 14 ust. 1 ugh jest zgodny z Konstytucją z uwagi na fakt, iż brak notyfikacji przepisów technicznych powyższej ustawy nie jest naruszeniem konstytucyjnego trybu ustawodawczego nie wpływa na ocenę zgodności kwestionowanych przepisów z prawem unijnym, a także na obowiązek sądów krajowych odmowy zastosowania nienotyfikowanych przepisów. Ich zgodność z prawem krajowym, nie przesądza o ich zgodności z prawem unijnym. Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego zobowiązuje bowiem sąd do stosowania prawa wspólnotowego i do odstąpienia od stosowania sprzecznych z nim przepisów krajowych. (tak. SO w Lublinie, post. z dnia 16 grudnia 2015 roku, w sprawie o sygn. akt XI Kz 576/15)

Reasumując należy stwierdzić, że z uwagi na fakt, iż pominięto obowiązkową procedurę notyfikacji przepisów art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych przepisy te jako bezskuteczne nie mogą być stosowane. Wobec powyższego w okolicznościach niniejszej sprawy me może być mowy o wypełnieniu blankietowego charakteru przepisu art. 107 § 1 kks przez wskazane regulacje ustawy o grach hazardowych – co tym samym dowodzi dekompletacji znamion czynów zabronionych zarzucanych oskarżonej oraz zaistnienia okoliczności wyłączającej ściganie w postaci niewypełnienia znamion czynu zabronionego, z uwagi na konieczność odmowy zastosowania przez Sąd orzekający w przedmiotowej sprawie – przepisów technicznych, które nie zostały notyfikowane.

Z uwagi na powyższe ustalenia, iż czyny popełnione przez oskarżoną G. J. nie zawierają znamion czynu zabronionego Sąd zgodnie z treścią art. 414 § 1 kpk wobec stwierdzenia okoliczności z art. 17 § 1 pkt 2 kpk zobowiązany był do wydania wyroku uniewinniającego oskarżoną od popełnienia zarzuconych jej czynów.

Natomiast wobec wydania orzeczenia uniewinniającego Sąd na podstawie art. 230 § 2 kpk zwrócił właścicielowi - interwenientowi w przedmiotowej sprawie (...) Spółce z o.o. z siedzibą w W. dowody rzeczowe w postaci: urządzeń do gier o nazwie H. (...) w ilości trzech sztuk i urządzenia o nazwie G. wraz z kluczami serwisowymi oraz środki pieniężne pochodzące z wpłaconych stawek w związku z udziałem w grze na w/w automatach w łącznej kwocie 4080 złotych, a także trzy automaty do gry o nazwie H. (...) bez numerów identyfikacyjnych i trzynaście sztuk kluczy serwisowych do automatów do gier.

Orzeczenie w przedmiocie kosztów procesu zostało wydane na podstawie art. 632 pkt. 2 kpk, zgodnie z którym w razie wydania orzeczenia uniewinniającego ponosi je Skarb Państwa.

Mając zatem powyższe na względzie Sąd orzekł, jak w wyroku.

POUCZENIE

1.  W terminie zawitym 7 (siedmiu) dni od daty ogłoszeniawyroku strona , podmiot określony w art. 416, a gdy ustawa przewiduje doręczenie wyroku, od daty jego doręczenia, strona, a w wypadku wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu, także pokrzywdzony / pokrzywdzona, mogą złożyć wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku. Sporządzenie uzasadnienia z urzędu nie zwalnia strony, wymienionego podmiotu oraz pokrzywdzonego / pokrzywdzonej od złożenia wniosku o doręczenie uzasadnienia. Wniosek składa się na piśmie.Wniosek niepochodzący od oskarżonego powinien wskazywać tego z oskarżonych, którego dotyczy.

Wniosek powinien zawierać: oznaczenie organu, do którego jest skierowany, oraz sprawy, której dotyczy; oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo; treść wniosku; datę i podpis składającego pismo. Za osobę, która nie może się podpisać, pismo podpisuje osoba przez nią upoważniona, ze wskazaniem przyczyny złożenia swego podpisu. We wniosku należy wskazać, czy dotyczy całości wyroku czy też niektórych czynów, których popełnienie oskarżyciel zarzucił oskarżonemu / oskarżonej, bądź też jedynie rozstrzygnięcia o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu. Wniosek niepochodzący od oskarżonego / oskarżonej powinien również wskazywać oskarżonego / oskarżoną, którego / której dotyczy § 2. Dla oskarżonego pozbawionego wolności, który nie ma obrońcy i nie był obecny podczas ogłoszenia wyroku, termin wymieniony w § 1 biegnie od daty doręczenia mu wyroku.

3.  3(art. 119 k.p.k. i art. 422 § 1 i 2 k.p.k.).

Czynność procesowa dokonana po upływie terminu zawitego jest bezskuteczna (art. 122 § 1 k.p.k.).

Do biegu terminu nie wlicza się dnia, od którego liczy się dany termin. Jeżeli koniec terminu przypada na dzień uznany przez ustawę za dzień wolny od pracy, czynność można wykonać następnego dnia (art. 123 § 1 i 3 k.p.k.).

Termin jest zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało nadane w placówce podmiotu zajmującego się doręczaniem korespondencji na terenie Unii Europejskiej, w polskim urzędzie konsularnym lub złożone przez żołnierza w dowództwie jednostki wojskowej albo przez osobę pozbawioną wolności w administracji odpowiedniego zakładu, a przez członka załogi polskiego statku morskiego – kapitanowi statku (art. 124 k.p.k.).

Jeżeli niedotrzymanie terminu zawitego nastąpiło z przyczyn od strony niezależnych, strona w zawitym terminie 7 (siedmiu) dni od daty ustania przeszkody może zgłosić wniosek o przywrócenie terminu, dopełniając jednocześnie czynności, która miała być w terminie wykonana (art. 126 § 1 k.p.k.).

2.  Od wyroku sądu pierwszej instancji stronom, podmiotowi określonemu w art. 416,a pokrzywdzonemu / pokrzywdzonej od wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu,, przysługuje apelacja (art. 444 § 1 k.p.k.). ²⁾

3.  Termin zawity do wniesienia apelacji wynosi 14 (czternaście) dni i biegnie dla każdego uprawnionego od daty doręczenia mu wyroku z uzasadnieniem (art. 122 § 2 k.p.k. i art. 445 § 1 k.p.k.).

4.  Apelację wnosi się na piśmie do sądu, który wydał zaskarżony wyrok (art. 428 § 1 k.p.k.).

5.  Oskarżony / oskarżona ma prawo do korzystania przy sporządzeniu apelacji z pomocy ustanowionego przez siebie obrońcy (art. 6 k.p.k. i art. 83 § 1 k.p.k.), a strona inna niż oskarżony / oskarżona może ustanowić pełnomocnika (art. 87 § 1 k.p.k.). Do czasu ustanowienia obrońcy przez oskarżonego / oskarżoną pozbawionego / pozbawioną wolności, obrońcę może ustanowić inna osoba (art. 83 § 1 k.p.k.). Apelacja od wyroku sądu okręgowego, która nie pochodzi od prokuratoralub pełnomocnika będącego radcą prawnym, powinna być sporządzona i podpisana przez adwokata lub radcę prawnego (art. 446 § 1 k.p.k.).

6.  Wydatki związane z ustanowieniem obrońcy albo pełnomocnika wykłada strona, która go ustanowiła (art. 620 k.p.k.).

7.  Oskarżony / oskarżona / pokrzywdzony / pokrzywdzona w wypadku wydania na posiedzeniu wyroku warunkowo umarzającego postępowanie / oskarżyciel posiłkowy / oskarżyciel prywatny nieposiadający / nieposiadająca obrońcy / pełnomocnika może złożyć wniosek o wyznaczenie obrońcy / pełnomocnika w celu sporządzenia apelacji. Wnioskujący może zostać obciążony kosztami wyznaczenia takiego obrońcy / pełnomocnika (art. 444 § 2 i 3 k.p.k.).

8.  Obrońca / pełnomocnik z urzędu wyznaczany jest z listy obrońców / pełnomocników lub jest pozbawiony wolności(art. 81a § 1 k.p.k. i art. 88 zd. 2 k.p.k.).

9.  Wniosek o wyznaczenie obrońcy / pełnomocnika z urzędu prezes sądu, sąd lub referendarz sądowy rozpoznaje niezwłocznie. Jeżeli okoliczności wskazują na konieczność natychmiastowego podjęcia obrony / reprezentacji, prezes sądu, sąd lub referendarz sądowy, telefonicznie lub w inny sposób stosownie do okoliczności, powiadamia stronę oraz obrońcę / pełnomocnika o wyznaczeniu obrońcy / pełnomocnika z urzędu (art. 81a § 2 i 3 k.p.k. i art. 88 zd. 2 k.p.k.).

10.  Strona może mieć jednocześnie nie więcej niż trzech obrońców albo pełnomocników (art. 77 k.p.k. i art. 88 zd. 2 k.p.k.).

11.  Apelację co do winy uważa się za zwróconą przeciwko całości wyroku (art. 447 § 1 k.p.k.).

12.  Apelację co do kary uważa się za zwróconą przeciwko całości rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych (art. 447 § 2 k.p.k.).

13.  Apelację co do środka karnego uważa się za zwróconą przeciwko całości rozstrzygnięcia o środkach karnych. Zaskarżyć można również brak rozstrzygnięcia w przedmiocie środka karnego (art. 447 § 3 k.p.k.).

14.  3W apelacji można podnosić zarzuty, które nie stanowiły lub nie mogły stanowić przedmiotu zażalenia (art. 447 § 4 k.p.k.).

15.  Podstawą apelacji nie może być błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia, oraz rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka, związane z treścią zawartego porozumienia w sprawie wydania wyroku skazującego, wymierzenia określonej kary lub środka karnego, orzeczenie przepadku lub środka kompensacyjnego lub rozstrzygnięcia w przedmiocie poniesienia kosztów procesu (art. 447 § 5 k.p.k.).

16.  Prezes sądu pierwszej instancji odmówi przyjęcia apelacji, jeżeli apelacja zostanie wniesiona po terminie lub przez osobę nieuprawnioną albo jest niedopuszczalna z mocy ustawy (art. 429 § 1 k.p.k.).

17.  Jeżeli oskarżony / oskarżona jest nieletni / nieletnia lub ubezwłasnowolniony / ubezwłasnowolniona, jego / jej przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod której pieczą oskarżony / oskarżona pozostaje, może podejmować na jego / jej korzyść wszelkie czynności procesowe, a przede wszystkim wnosić środki zaskarżenia, składać wnioski oraz ustanowić obrońcę (art. 76 k.p.k.).

18.  (inne informacje wskazane przez sąd, nieuwzględnione w pkt 1-17) ³⁾

Wyjaśnienie:

W treści pouczenia, w nawiasach wskazano między innymi podstawę prawną danego twierdzenia; użyty skrót „k.p.k.” oznacza ustawę z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, której tekst został zamieszczony w Dzienniku Ustaw z 1997 r. Nr 89, poz. 555 i niektórych Dziennikach opublikowanych później.

1)  stosuje się w sprawach o przestępstwa, z wyłączeniem spraw o przestępstwa skarbowe

2)  o ile przepisy nie stanowią inaczej; jeśli przepis stanowi inaczej to należy pouczyć strony stosownie do brzmienia tego przepisu

3)  uwzględnia się, o ile sąd tak postanowi