Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 10. 03. 2016 r.

Sąd Rejonowy w Bytowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie

sprawy z wniosku (...) S.A. w G.

z udziałem uczestnika postępowania Z. W.

o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu

postanawia:

1. stwierdzić, że przedsiębiorca przesyłowy nabył przez zasiedzenie w drodze zasiedzenia służebność gruntową o treści służebności przesyłu obciążającą nieruchomość położoną w jednostce ewidencyjnej S., składającą się z działek gruntu oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...), dla której Sąd Rejonowy w Bytowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...) (zwaną dalej: nieruchomością obciążoną), polegającą na prawie korzystania z nieruchomości obciążonej poprzez utrzymywanie, eksploatowanie, konserwowanie i naprawianie urządzeń energetycznych zgodnie z opinią biegłego sądowego R. M. [ k – 162-167]:

⚫

na dzia łce nr 15:

⚫

jako Skarb Państwa – Północny O. Energetyczny w B. fragment napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia 15 kV numer 412; zgodnie z załącznikiem nr 1 (mapie) do opinii biegłego geodety, napowietrzna linia elektroenergetyczna średniego napięcia 15 kV usytuowana na działce nr (...) przebiega przez grunty zabudowane, rolne oraz leśne, pasem gruntu oznaczonym linią łamaną zamkniętą A-B-C-E-G-H-F-D-A; na obszarze ograniczonym obwodnicą A-B-C-D-A linia przebiega przez grunt zabudowany; na mapie oznaczono również obwodnicami A-D-K-l-A oraz B-J-L-C-B pasy ochronne o szerokości 2,1 metra od skrajnych przewodów linii; na obszarze oznaczonym obwodnicą D-C-E-F-D linia przebiega przez grunty rolne; na obszarze oznaczonym obwodnicą F-E-G-H-F linia usytuowana jest na gruntach leśnych; na mapie oznaczono również, wzdłuż tego odcinka linii elektroenergetycznej, dwa pasy ochronne, o szerokości 4,0 m, oznaczone obwodnicami: M-F-H-0-M oraz E-N-Ł-G-E,

najpóźniej z dniem 02. 08. 1986 r. w dobrej wierze,

⚫

jako Zakład (...) S.A. w S. fragment napowietrznej linii elektroenergetycznej niskiego napięcia 0,4 kV; zgodnie z załącznikiem nr 1 do opinii biegłego geodety, obszar części działki nr (...) zajęty przez napowietrzną linię elektroenergetyczną niskiego napięcia 0, 4 kV określa linia łamana zamknięta oznaczona literami R-S-T-U-P-R; obszary strefy ochronnej linii elektroenergetycznej oznaczone są obwodnicami: S-X-Y-Z-TS oraz R-P-U-Q-W-V-R. Opisane wyżej obszary zajęte przez linię elektroenergetyczną niskiego napięcia oraz strefy ochronne z nią związane przebiegają przez grunty zabudowane; na tym obszarze usytuowana jest jedna podpora słupa rozkracznego, druga podpora znajduje się poza działką nr (...);

najpóźniej z dniem 02. 07. 2000 r. w dobrej wierze,

⚫

na dzia łce nr 58:

⚫

jako Skarb Państwa – Północny O. Energetyczny w B. fragment napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia 15 kV numer 412; zgodnie z załącznikiem nr 2 (mapie) do opinii biegłego geodety, obszar części działki nr (...) zajęty przez napowietrzną linię elektroenergetyczną średniego napięcia 15 kV, określa linia łamana zamknięta oznaczona obwodnicą A-B-AC-D-H-K-Ł-L-J-I-E-G-F-C-AS-A; na obszarze oznaczonym obwodnicą A-B-AC-AS-A linia przebiega przez grunt rolny, na który została wydana decyzja o warunkach zabudowy na zabudowę 8 budynkami jednorodzinnymi; pas ochronny o szerokości 2,1 m, wyznaczony na tym obszarze, oznaczony jest obwodnicami: AA-A-AS-AR-AA oraz A-AB-AD-AC-B; na tej części działki usytuowany jest pojedynczy słup elektroenergetyczny,

najpóźniej z dniem 02. 08. 1986 r. w dobrej wierze,

⚫

jako Zakład (...) S.A. w S. fragment odgałęzienia ww. napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia 15 kV numer 412 do stacji transformatorowej L. 856; zgodnie z załącznikiem nr 2 (mapie) do opinii biegłego geodety na obszarze oznaczonym obwodnicą AS-AC-D-H-K-Ł-L-J-I-E-G-F-C-AS linia przebiega przez grunty rolne zadrzewione oraz leśne; pas ochronny o szerokości 4 m, wyznaczony dla tego odcinka linii elektroenergetycznej, oznaczony jest obwodnicami: AO-AP-AR-AS-C-F-AO, AC-AD-AE-AF-AG-AH-AI-Ł-K-H-D-AC oraz G-E-I-J-L-AJ-AK-AL-AM-AN-G; na tej części działki usytuowany jest słup elektroenergetyczny rozkraczny oraz dwa słupy rozkraczne z podporami

najpóźniej z dniem 02. 07. 2000 r. w dobrej wierze,

⚫

na dzia łce nr 59:

⚫

jako Zakład (...) S.A. w S. fragment odgałęzienia ww. napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia 15 kV numer 412 do stacji transformatorowej L. 856; obszar części działki nr (...) zajęty przez napowietrzną linię elektroenergetyczną średniego napięcia 15 kV określa linia łamana zamknięta oznaczona obwodnicą A-B-C-D-E-F-G-H-l-A, ponadto na tym obszarze usytuowany jest słup pojedynczy oraz słup rozkraczny z podporą na tym odcinku linia elektroenergetyczna przebiega przez grunty rolne.

najpóźniej z dniem 02. 07. 2000 r. w dobrej wierze,

⚫

jako jako Zakład (...) S.A. w S. fragment napowietrznej linii elektroenergetycznej niskiego napięcia 0,4 kV; zgodnie z załącznikiem nr 2 (mapie) do opinii biegłego geodety Przez obszar oznaczony obwodnicą K-L-M-N-K przebiega linia elektroenergetyczna niskiego napięcia oraz usytuowany jest słup elektroenergetyczny rozkraczny; linia niskiego napięcia przebiega na tym odcinku przez nieużytek;

najpóźniej z dniem 02. 07. 2000 r. w dobrej wierze,

⚫

jako Zakład (...) S.A. w S. fragment kablowej linii elektroenergetycznej niskiego napięcia 0,4 kV zasilanej ze stacji transformatorowej L.; od słupa elektroenergetycznego niskiego napięcia usytuowanego na działce nr (...), biegnie podziemna linia kablowa elektroenergetyczna oznaczona kolorem czerwonym i opisem eNA

z dniem 05. 10. 2000 r. w dobrej wierze,

2.  ustalić, iż wnioskodawca i uczestnicy postępowania każdy w swoim zakresie ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 138/15

UZASADNIENIE

Przedsiębiorca przesyłowy (...) S.A. w G. wystąpił z wnioskiem o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie w drodze zasiedzenia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu obciążającą nieruchomość położoną w jednostce ewidencyjnej S., składającą się z działek gruntu oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...), dla której Sąd Rejonowy w Bytowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...) (zwaną dalej: nieruchomością obciążoną), polegającą na prawie korzystania z nieruchomości obciążonej poprzez utrzymywanie, eksploatowanie, konserwowanie i naprawianie urządzeń napowietrznej linii elektroenergetycznej niskiego napięcia 0,4 kV oraz średniego napięcia 15 kV.

W piśmie procesowym z dnia 11. 05. 2015 r. dokonał modyfikacji wniosku [ k - 124-125]. Wnioskodawca wskazał, że wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia służebności na nieruchomości obciążonej objęte są następujące urządzenia elektroenergetyczne stanowiące własność (...) S.A. w G.:

⚫

na działce nr (...):

⚫

fragment napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia 15 kV numer 412; bieg zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu zaczął się w dniu 1 sierpnia 1976 roku i zakończył się 1 sierpnia 1986 roku {dowód: protokół odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji linii energetycznej z dnia 31 lipca 1976 roku; protokół zdawczo-odbiorczy środka trwałego OT z dnia 31 lipca 1976 roku),

⚫

- fragment napowietrznej linii elektroenergetycznej niskiego napięcia 0,4 kV; bieg zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu zaczął się w dniu 1 lipca 1980 roku i zakończył się 1 lipca 2000 roku (dowód: protokół odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji po kapitalnym remoncie nr 91/80 z dnia 30 czerwca 1980 roku).

⚫

na działce nr (...):

⚫

fragment napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia 15 kV numer 412; bieg zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu zaczął się w dniu 1 sierpnia 1976 roku i zakończył się 1 sierpnia 1986 roku (dowód: protokół odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji linii energetycznej z dnia 31 lipca 1976 roku; protokół zdawczo-odbiorczy środka trwałego OT z Ma 31 lipca 1976 r.

⚫

fragment odgałęzienia ww. napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia 15 kV numer 412 do stacji transformatorowej L. 856; Bieg zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu zaczął się w dniu 1 lipca 1980 roku i zakończył się 1 lipca 2000 roku (dowód: protokół odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji po kapitalnym remoncie nr 92/80 z dnia 30 czerwca 1980 roku; protokół zdawczo-odbiorczy środka trwałego z dnia 30 czerwca 1980 roku,

⚫

na działce nr (...):

⚫

fragment odgałęzienia ww. napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia 15 kV numer 412 do stacji transformatorowej L. 856; Bieg zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu zaczął się w dniu 1 lipca 1980 roku i zakończył się 1 lipca 2000 roku (dowód: protokół odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji po kapitalnym remoncie nr 92/80 z dnia 30 czerwca 1980 roku; protokół zdawczo - odbiorczy środka trwałego z dnia 30 czerwca 1980 roku,

⚫

fragment napowietrznej linii elektroenergetycznej niskiego napięcia 0,4 kV; Bieg zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu zaczął się w dniu 1 lipca 1980 roku i zakończył się 1 lipca 2000 roku dowód: protokół odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji po kapitalnym remoncie nr 91/80 z dnia 30 czerwca 1980 roku,

⚫

fragment kablowej linii elektroenergetycznej niskiego napięcia 0,4 kV zasilanej ze stacji :transformatorowej L.; Bieg zasiedzenia służebności gruntowej o treści ) odpowiadającej służebności przesyłu zaczął się w dniu 4 października 1980 roku i zakończył się 4 października 2000 roku (dowód: karta ewidencyjna zmian obiektu nr I.. (...) – pierwszy wpis – BP z dnia 3 października 1980 roku potwierdza istnienie tej linii w podanej dacie).

Uczestnik postępowania Z. W. wniósł o oddalenie wniosku. Zakwestionował możliwość nabycia takiej służebności powołując się na orzecznictwo SN, a więc brak było jego zdaniem normatywnych podstaw możliwości stwierdzenia nabycia w drodze zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Zdaniem uczestnika sama zasada numerus clausus praw rzeczowych powinna stanowić dla Sądu przeszkodę do ustalenia zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu. Kreacja orzecznicza służebności przesyłu jest tym bardziej wątpliwa, że pozostaje w wyraźnej sprzeczności z decyzją ustawodawcy, który wykluczył ustanawianie służebności na rzecz przedsiębiorstw, rezygnując z przyjęcia do Kodeksu cywilnego odpowiednika art. 175 Prawa rzeczowego, a ponadto wyraźnie określił wyjątek od tej decyzji w art. 286 k.c. Uwzględnienie wniosku pomimo braku przesłanek materialno-prawnych bądź normatywnych podstaw do stwierdzenia takiego zasiedzenia, naruszać noże podstawowe zasady konstytucyjne chroniące właścicieli nieruchomości. Uczestnik zakwestionował całości zasadność wniosku o stwierdzenie zasiedzenia. Wnioskodawca nie wykazał jego zdaniem przesłanek niezbędnych do zasiedzenia, w szczególności nie wykazał daty objęcia służebności oraz upływu czasu niezbędnego do zasiedzenia. Dowodu na te okoliczności nie stanowią – jego zdaniem - dołączone do wniosku dokumenty. Podniósł także, iż przedłożone dokumenty dotyczyły urządzeń objętych przedmiotem postępowania. Data wybudowania urządzeń służących do przesyłu nie jest tożsama z rozpoczęciem posiadania służebności polegającej na przesyle. Wnioskodawca nie wykazał przeniesienia posiadania urządzeń od poprzedników prawnych w rozumieniu art. 348 K.c. albowiem dokumenty dotyczące następstwa prawnego nie spełniają przedmiotowej przesłanki (vide postanowienie SN z 20.09.2013 r. w sprawie II CSK 10/13). Czym innym następstwo prawne, obejmujące wstąpienie w prawa i obowiązki, a czym innym przeniesienie które jest stanem faktywnym. Uczestnik wskazuje, iż wnioskodawca winien wykazać również wcześniejszy etap utworzenia przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w S. oraz udowodnić, jakie mienie zostało mu przekazane. Podkreślił, że nie można uznać, iż doszło do spełnienia podstawowego warunku związanego z możliwością zasiedzenia, tj. wystąpienia posiadania samoistnego. Właściciele działek, na których posadowiono urządzenia przesyłowe, byli pozbawieni jakiejkolwiek ochrony w dochodzeniu swoich roszczeń. Jednakże należy zauważyć, iż SN stwierdził, iż ową ochroną jest instytucja zawieszenia biegu zasiedzenia (art. 121 pkt 4 w związku z art. 175 k.c). Odwołano się do niej w postanowieniach z dnia 9 maja 2003 r. sygn. akt: V CK 24/03 (niepublikowane) i V CK 13/03 i in. Podsumowując powyższe rozważania uczestnik podkreślił, iż – nawet gdyby stanąć na stanowisku, iż możliwe było zasiadywanie służebności przesyłu przed 3.08.2008 r. bieg terminu zasiedzenia winien być liczony od 1989 roku i w konsekwencji powinien zakończyć się dopiero w 2019 roku. Ponadto w doktrynie oraz orzecznictwie wskazuje się, iż posiadanie służebności przez przedsiębiorstwo państwowe nie korzystało z domniemania samoistności w rozumieniu kodeksu cywilnego art. 339 K.c. (mającego odpowiednie zastosowanie do posiadania służebności). Wnioskodawca, jak również jego poprzednicy prawni nie legitymują się dobrą wiarą.

Sąd ustalił i zważył, co następuje.

Stan prawny nieruchomości.

Nieruchomość, objęta m. in. ewidencyjnymi 15, 58 i 59, dla której Sąd Rejonowy w Bytowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), stanowi własność uczestnika postępowania Z. W. [bezsporne – vide! art. 2 ustawy z dnia 06. 07. 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece].

Księga wieczysta nr (...) została założona na wniosek z dnia 30. 01. 1990 r. przez Państwowe Biuro Notarialne w B. na podstawie wykazania, że ten obszar stanowił własność A. W. (1) już przed II wojną światową, co zostało wykazane tłumaczeniem niemieckiej księgi wieczystej. Jej następcą prawnym stał się A. W. (2), jego kolejnym następcą – uczestnik postępowania Z. W..

Wbrew przypuszczeniem uczestnika postępowania obszar objęty wnioskiem nie stanowił własności Skarby Państwa.

[ dowody: k – 1 – 24 akt k.w. nr (...) oraz k – 252v spisane ustalenia na podstawie akt ww. księgi wieczystej, k – 252v-253 zeznania uczestnika Z. W. ].

Przekształcenia wnioskodawcy

W okresie powojennym – co jest faktem powszechnie znanym – wprowadzono w Polsce ustrój polityczno-gospodarczy zwany ustrojem socjalistycznym, który funkcjonował do 1989 r., gdy rozpoczęły się reformy o charakterze rynkowym poczynając od zniesienia szeregu koncesji oraz od dnia 01. 02. 1989 r., od kiedy przedsiębiorstwa państwowe uzyskały zdolność nabywania mienia we własnym imieniu i na własną rzecz, o czym szerzej dalej. Ustrój ten cechowała przede wszystkim gospodarka oparta na dominującej własności Skarbu Państwa. W tym okresie status przedsiębiorstw uregulowany został w następujący sposób:

⚫

w dniu 28. 10. 1950 r. wszedł w życie dekret z dnia 26 października 1950 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz.U.1950.49.439 ze zm., tj. Dz. U. z 1960 r. Nr 18, poz. 111),

⚫

z dniem 1 października 1981 r. weszła w życie ustawa z dnia z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych ( Dz.U.1981.24.12 ze zm.).

Te akty prawne dotyczyły ogółu przedsiębiorstw państwowych tym energetycznych.

SN bardzo trafnie zauważył, iż trudno oczekiwać, aby w warunkach obowiązywania do 1989 r. na gruncie Konstytucji z 1952 r. oraz ówczesnego art. 128 k.c. zasady jedności własności państwowej, w ramach podmiotów tej własności musiały być, dla skuteczności wykonywania uprawnień wydawane decyzje administracyjne, upoważniające do korzystania przez państwowe podmioty z własności państwowej. Nie można zachowania ówczesnych organów administracji państwowej oceniać według dzisiejszych standardów demokratycznego państwa prawa i zasad Konstytucji III Rzeczpospolitej z 1997 r. [wyrok SN z dnia 14 listopada 2013 r., II CNP 15/2013, LexPolonica nr 8148920 ].

Z kolei na mocy dekretu z dnia 3 stycznia 1947 roku powołane zostało Ministerstwo Przemysłu i Handlu, które objęło swą działalnością 16 centralnych zarządów przemysłowych działających do końca 1946 roku na prawach departamentów branżowych, a od 1 stycznia 1947 roku przekształconych w przedsiębiorstwo państwowe. Bezpośrednie niższym szczeblem w tej hierarchii były Zjednoczenia. W energetyce Zjednoczenia były wielozakładowymi przedsiębiorstwami państwowymi, posiadającymi osobowość prawną. Zgodnie z ustawą z dnia 4 lipca 1947 roku, zjednoczeniom energetycznym podporządkowano wszystkie zakłady energetyczne położone na terenie danego okręgu energetycznego bez względu na to czyją były własnością, z wyjątkiem zakładów nie zbywających zawodowo energii elektrycznej i zakładów nie związanych z państwową lub okręgową siecią elektryczną. Rozporządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 20 lipca 1948 roku, obszar państwa podzielony został na 14 okręgów energetycznych. Wydane w tym samym okresie, a mianowicie 5 czerwca 1948 roku rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu w sprawie uprawnień Zjednoczeń (...) oraz trybie i sposobie przejmowania przez te zjednoczenia zakładów, spowodowało przejęcie przez energetykę zawodową wszystkich zakładów energetycznych od organizacji samorządowych i spółdzielczych.

Na początku 1951 roku dokonano nowego podziału kraju na okręgi energetyczne. Zamiast istniejących dotychczas 14 Zjednoczeń (...) - utworzono 6 okręgów. Na początku 1953 roku uzyskały one osobowość prawną stając się przedsiębiorstwami państwowymi na pełnym rozrachunku gospodarczym. Ministerstwu (...) nadane zostały szerokie uprawnienia do nadzoru nad elektrowniami przemysłowymi w zakresie dysponowania mocą i produkcją.

Dnia 1 stycznia 1959 roku Zakłady (...) okręgów przekształcone zostały w wielozakładowe przedsiębiorstwa działające na zasadach pełnego rozrachunku gospodarczego. Elektrownie, zakłady energetyczne, zakłady remontowe energetyki i inne będące do tej pory przedsiębiorstwami państwowymi, weszły w skład powstających przedsiębiorstw wielozakładowych jako jednostki działające na zasadach pełnego wewnętrznego rozrachunku gospodarczego. Zmiany takie wprowadzało zarządzenie nr 230 Ministra Górnictwa i Energetyki z 25 listopada 1956 r.

Zarządzeniem nr 18 Naczelnego Dyrektora Zjednoczenia (...) z dnia 12 sierpnia 1975 roku w sprawie dostosowania terenowej organizacji energetyki do podziału administracyjnego kraju ustalono zakłady energetyczne działające na pełnym wewnętrznym rozrachunku gospodarczym wchodzące w skład poszczególnych okręgów - ustalono, że w skład Zakładów (...) wchodzi m.in. Zakład (...) z siedzibą w S., obejmujący obszar województwa (...). Zarządzenie to uchyliło § 1.2 pkt 8 zarządzenia nr 20 Naczelnego Dyrektora Zjednoczenia (...) z dnia 31 grudnia 1974 roku w sprawie zakładów wchodzących w skład przedsiębiorstwa państwowego Zakłady (...) w B..

Zarządzeniem nr 13 Naczelnego Dyrektora Zakładów (...) w B. z dnia 10 maja 1978 roku w sprawie działania Zakładu (...) ustalono, że w Zakładach (...) w B. działa wg zasad wewnętrznego pełnego rozrachunku gospodarczego zakład pod nazwą Zakład (...).

Zarządzeniem nr 57 Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1989 roku w sprawie podziału niektórych przedsiębiorstw z grup we Wspólnocie (...) i (...) Brunatnego podziałowi uległ m.in. Północny O. Energetyczny w B., w wyniku którego powstały odrębne przedsiębiorstwa państwowe - m.in. Zakład (...) z siedzibą w S..

Aktualnie występujący w niniejszym postępowaniu wnioskodawca jest następcą prawnym przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...). Zarządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu nr 205/O./93 z dnia 9 lipca 1993 roku dokonano podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w S. wyszczególniając nowy podmiot gospodarczy w wyniku przekształcenia w jednoosobową spółkę z udziałem Skarbu Państwa – Zakład (...) S.A. w S.. Postanowienie § 3 zarządzenia wraz z załącznikiem stanowiło dowód przekazania mienia między dwoma podmiotami:

⚫

3 (trzy) linie wysokiego napięcia



Ż. 220/110 kV,



linia 400 kV Ż. – D. oraz



linia 220 kV – Ż.-G.

- jako mienie przekazane (...) S.A.,

⚫

reszta mienia to mienie Zakładu (...) w S. i zostało przekazane na majątek Zakładu (...) S.A. w S..

Bowiem aktem notarialnym sporządzonym przez notariusza T. J. z dnia 12 lipca 1993 roku w W. przedsiębiorstwo państwowe zostało przekształcone w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa działającą pod firmą Zakład (...) Spółka Akcyjna. Spółka ta w 2004 roku uległa przekształceniu na spółkę akcyjną pod firmą (...) S.A. w wyniku połączenia spółek w trybie określonym w art. 492 § 1 k.s.h. W dalszej kolejności nastąpiła zmiana firmy tej spółki na (...) Spółka Akcyjna, a następnie (...) Spółka Akcyjna.

Została wydana decyzja Wojewody S. z dnia 22. 04. 1994 r. stwierdzająca, że Zakład (...) stał się z mocy prawa z dniem 5 grudnia 1990 roku użytkownikiem wieczystym gruntu położonego w obrębie S. - 12, działka nr (...), o powierzchni 20330 m ², oraz że Zakład (...) stał się z mocy prawa z dniem 5 grudnia 1990 roku znajdujących się na wyżej wymienionym gruncie budynków i urządzeń odpłatnie – budynków przejętych od Skarbu Państwa, nieodpłatnie – budynków wybudowanych ze środków własnych – por. wpis w księdze wieczystej k.w. nr (...) (częścią wpisu jest podstawa wpisu – arg. z przepisów § 10 ust. 1 3 i 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz.U.2001.102.1122 ze zm. ) oraz § 61. 1 i 2, § 62 i in. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 listopada 2013 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym (Dz.U.2013.1411 ) w zw. z art. 2 ustawy z dnia 06. 07. 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U.2013.707 ze zm.).

[dowody: k – 64 – 71 akt sprawy VI Ns 399/13 oraz k – 34-41 zarządzenie nr 18 Naczelnego Dyrektora Zjednoczenia (...) z dnia 12. 08. 1975 r. w sprawie dostosowania terenowej organizacji energetyki do podziału administracyjnego kraju, k – 75 – 82 akt sprawy VI Ns 399/13 oraz k – 45-54 zarządzenie nr 57 Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1989 r., k – 72- 74 akt sprawy VI Ns 399/13 oraz k – 42-44 zarządzenie nr 13 Naczelnego Dyrektora Zjednoczenia (...) z dnia 10 maja 1978 r., k – 83 – 90 akt sprawy VI Ns 399/13 oraz k – 53-61 zarządzenie nr 205/O./93 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993 roku wraz z załącznikiem wykazem (podział urządzeń energetycznych, które weszły do majątku poprzednika wnioskodawcy, a więc do wyłącznego posiadania) oraz wraz z protokołem przekazania z dnia 07. 07. 1993 r., k- 91 – 102 i k – 58-63 akt sprawy VI Ns 399/13 oraz k – 68-79 akt notarialny z dnia 12 lipca 1993 roku; k – 103 akt sprawy VI Ns 399/13 oraz k – 62 postanowienie sądu rejestrowego z dnia 13 września 1993 roku; k – 17 – 45 akt sprawy VI Ns 399/13 oraz k – 18-33 odpis zupełny z KRS przedsiębiorcy przesyłowego, k – 11-17 odpisy księgi wieczystej k.w. nr (...), k – 5 akt k.w. nr (...) oraz k - 244 mapy, k – 80-81 oraz k-111 szkice z bazy wnioskodawcy , k – 186 - 202 akt sprawy VI Ns 399/13 pismo procesowe wnioskodawcy wraz z decyzją Wojewody S. z dnia 22. 04. 1994 r. w zw. z wpisem do działu II k.w. nr (...) – art. 2 ustawy z dnia 06. 07. 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, k – 65-67 decyzja Wojewody S. z dnia 22. 04. 1994 r. a także k – 108-210 akt I Ns 96/15 odpisy urzędowe dokumentów ze sprawy prawomocnie zakończonej VI Ns 91/13, k – 182 akt I Ns 96/15 notatka urzędowa z dnia 16. 02. 2015 r., k – 251 notatka urzędowa a także

⚫

k – 192 - 194 akt I Ns 96/15 zarządzenie nr 46/ORG/89 Ministra Przemysłu z dnia 16. 01. 1989 r. w sprawie utworzenia przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w S.

⚫

k – 195-200 akt I Ns 96/15 rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16. 03. 1989 r. w sprawie wykazu przedsiębiorstw państwowych oraz innych państwowych jednostek organizacyjnych podlegających zgrupowaniu we Wspólnocie Energetyki i Węgla Brunatnego, k – 90 i nast. pismo wnioskodawcy z dnia 30. 03. 2015 r.].

Służebność przesyłu została wprowadzona do polskiego prawa cywilnego z dniem 03. 08. 2013 r. w postaci uregulowań zawartych w art. 305 ¹ – 305 ⁴ k.c. ustawą z dnia 30. 05. 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731), W art. 305 ¹ - 305 ³ ustawodawca zawarł bazowe elementy konstrukcji służebności przesyłu. Z kolei przepisu art. 305 ⁴ k.c. wynika, iż do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych. W ten sposób ustawodawca posłużył się zabiegiem nakazującym stosowanie analogii legis w przypadku służebności przesyłu wskazując, że posiłkować się należy przepisami o służebnościach gruntowych. Odpowiednie stosowanie – co jest ustalone w orzecznictwie i doktrynie prawa - polega na tym, iż kierując się naturą danego stosunku prawnego przepisy – do których się sięga – stosuje się albo wprost, albo w ogóle odmawia się ich stosowania, albo też stosuje się jedynie niektóre z nich. W ocenie Sądu Rejonowego przepis art. 292 k.c. podlega stosowaniu wprost. Nie narusza bowiem istoty konstrukcji prawnej służebności przesyłu – zawartej w ww. art. 305 ¹ – 305 ³ k.c. Stąd odpowiednio stosowany przepis art. 292 k.c. przewidywała, iż służebność przesyłu może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio, tj. art. 172 i nast. k.c.

Od dnia 01. 01. 1965 r., tj. od wejścia w życie przepis art. 172 k.c. przewidywał, iż

⚫

§ 1 Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dziesięciu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).

⚫

§ 2 Po upływie lat dwudziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Ta regulacja obowiązywała do dnia 30. 09. 1990 r. Od 01. 10. 1990 r. weszła w życie nowelizacja k.c., która przepisie art. 1 pkt 32 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny Dz. U. 90. 55. 321 ze zm.) nadała aktualne brzmienie art. 172 k.c.:

⚫

§ 1 Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).

⚫

§ 2 Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Z kolei w art. 9 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. zawarty został przepis przejściowy mówiący, że do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się od tej chwili przepisy niniejszej ustawy; dotyczy to w szczególności możliwości nabycia prawa przez zasiedzenie. Z tej regulacji wynika, iż:

⚫

po pierwsze – art. 9 noweli automatycznie wydłużył terminy biegu zasiedzenia, jeżeli nie zakończyły biegu najpóźniej w dniu 30. 09. 1990 r.,

⚫

po drugie - najpóźniej po upływie 30-tu lat posiadacz samoistny nabywa prawo własności nieruchomości,

Nie mniej jednak zawsze konieczne jest udowodnienie faktu posiadania służebności przesyłu, czy służebności gruntowej o treści służebności przesyłu.

Przegląd stanowisk przede wszystkim SN pozwala stwierdzenie rysującej się wyraźnie linii orzeczniczej dotyczącej służebności przesyłu oraz służebności gruntowej o treści służebności przesyłu oraz wzajemnych relacji miedzy nimi.

SN w uchwale z dnia 22. 05. 2013 r. wyraził istotny pogląd prawny:

1.  ​​przed wejściem w życie art. 305 ¹ – 305 ⁴ k.c. było dopuszczalne nabycie w drodze zasiedzenia na rzecz przedsiębiorcy służebności

odpowiadającej treścią służebności przesyłu;

2.  okres występowania na nieruchomości stanu faktycznego odpowiadającego treści służebności przesyłu przed wejściem w życie art. 305 ¹ – 305 ⁴ k.c. podlega doliczeniu do czasu posiadania wymaganego do zasiedzenia tej służebności [III CZP 18/13, Rzeczpospolita (...), Biuletyn SN 2013/5/5 ].

SN podjął kolejną uchwałę, w której stwierdził, iż spółka wodna, utworzona do wykonywania, utrzymywania oraz eksploatacji urządzeń służących do zapewnienia wody dla ludności (art. 164 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne, jedn. tekst: Dz. U. z 2012 r. Nr 28, poz. 145 ze zm.), mogła nabyć przed wejściem w życie art. 305 ¹ – 305 ⁴ k.c. w drodze zasiedzenia służebność gruntową odpowiadającą treścią służebności przesyłu [uchwała SN 27 czerwca 2013 r., III CZP 31/13, Gazeta Prawna (...), LEX 1324958 ].

Ta linia orzecznicza – jak się wydaje – zwycięża w SN. Sąd Rejonowy w obecnym składzie podziela te podejście jako oczywistą konsekwencję regulacji z art. 305 ⁴ k.p.c.

W doktrynie prawa podnoszono szereg koncepcji odnoszących się mienia ogólnonarodowego oraz relacji Skarb Państwa – przedsiębiorstwo państwowe. Mienie ogólnonarodowe należy niepodzielnie do państwa socjalistycznego ( zasada jedności własności państwowej). W Polsce Ludowej omawiana zasada ukształtowała się jeszcze przed kodyfikacją prawa cywilnego.1 Nie narusza tej zasady nadanie przedsiębiorstwom państwowym i wielu innym państwowym 2dnostkom organizacyjnym osobowości prawnej. Państwowe osoby prawe nie mają bowiem w stosunku do zarządzanych przez nie składników mienia ogólnonarodowego żadnych uprawnień, które by mogły być przeciwstawiane własności państwowej. Przedsiębiorstwa państwowe stanowią podstawową formę organizacyjną działalności państwa w dziedzinie produkcji socjalistycznej. Dzięki cywilistycznej kategorii prawnej staje się również możliwe urzeczywistnię zasady, że odpowiedzialność przedsiębiorstw państwowych z tytułu zaciągniętych przez nie zobowiązań ogranicza się do przydzielonych im części mienia ogólnonarodowego oraz zasady, że przedsiębiorstwa państwowe nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania skarbu państwa. Art. 12 Konstytucji zalicza przedsiębiorstwa państwowe do składników mienia ogólnonarodowego, a więc do przedmiotów szeroko pojętej socjalistycznej własności państwowej. Wynika stąd, że tzw. „majątek przedsiębiorstwa państwowego” jest przedmiotem szeroko pojętej własności państwowej. Stanowiąc, że art. 128 § 1 nie wprowadza więc żadnej innowacji, lecz realizuje w dziedzinie prawa cywilnego normę konstytucyjną. Sankcjonuje on stanowisko zajęte w tej materii przez orzecznictwo sądowe i arbitrażowe [ J. W. (w): (...) prawa cywilnego. Prawo własności i inne prawa rzeczowe, J. I. redaktor tomu III, s. 63 - 72]

Zgodnie z art. 128 k.c. w pierwotnym brzmieniu, socjalistyczna własność ogólnonarodowa (państwowa) przysługiwała niepodzielnie Państwu (§ 1), a państwowe osoby prawne w granicach swej zdolności prawnej wykonywały w imieniu własnym względem zarządzanych przez nie części mienia ogólnonarodowego uprawnienia płynące z własności państwowej (§ 2). Wyrażona w tych przepisach zasada jednolitego funduszu własności państwowej była w piśmiennictwie różnie rozumiana. Zgodnie z pierwszym poglądem, państwowe osoby prawne nie miały żadnych własnych praw podmiotowych do zarządzanego przez nie mienia, które mogłyby zostać przeciwstawione własności państwowej, a ich osobowość prawna miała znaczenie wyłącznie prawno-organizacyjne, pozwalające nadać stosunkom między tymi jednostkami charakter stosunków cywilnoprawnych. Według drugiego poglądu, państwowe osoby prawne były właścicielami zarządzanych przez nie rzeczy w znaczeniu cywilistycznym, państwo pozostawało zaś właścicielem w sensie ekonomicznym oraz konstytucyjnym. Stosownie do trzeciego poglądu, kompromisowego, państwo było wprawdzie wyłącznym właścicielem zarówno w sensie ekonomicznym, jak i cywilistycznym, jednakże państwowym osobom prawnym przysługiwało względem wydzielonych im w akcie utworzenia lub nabytych w toku działalności części mienia ogólnonarodowego prawo podmiotowe inne niż prawo własności, zwykle charakteryzowane jako prawo bezwzględne, a niekiedy wprost jako prawo rzeczowe, które jednakże nie mogło być przeciwstawiane państwu.

Problematyka ta została bliżej przedstawiona w monograficznych opracowaniach. Na tym miejscu można więc ograniczyć się do stwierdzenia, iż poglądy o istnieniu swoistych praw podmiotowych państwowych osób prawnych względem zarządzanego przez nie mienia, nasuwają istotne zastrzeżenia2. Wchodzą one w kolizję z zasadą jedności mienia państwowego, bądź też nie wykraczają poza sformułowanie art. 128 § 2 k.c. [ J. W. (w): (...) prawa cywilnego. Prawo własności i inne prawa rzeczowe, J. I. redaktor tomu III, s. 72].

W uzasadnieniu wyroku z dnia 15 stycznia 2009 SN dokonał bardzo szczegółowej analizy wprawdzie dotyczącej art. 231 § 1 k.c., lecz wywody prawne odnoszące się do art. 128 k.c. były o charakterze na tyle ogólnym i wyczerpującym, iż – zdaniem Sądu Rejonowego - winny znaleźć zastosowanie w każdej innej sprawie dotyczącej tej problematyki prawnej. W orzecznictwie SN przyjmowano, że nieruchomości pozostające w zarządzie państwowych osób prawnych były własnością Państwa (uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 16 października 1961 r. 1 CO 20/61 OSN 1962/II poz. 41; wyrok z dnia 15 kwietnia 1966 r. I CR 80/66 OSNCP 1967/2 poz. 24; wyrok z dnia 8 maja 1979 r. I CR 137/79 LexPolonica nr 321591; uchwała z dnia 27 czerwca 1984 r. III CZP 28/84 OSNCP 1985/1 poz. 11; postanowienie z dnia 20 stycznia 1993 r. II CRN 146/92 LexPolonica nr 309163; uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 18 czerwca 1991 r. III CZP 38/91 OSNCP 1991/10-12, poz. 118; wyrok z dnia 17 września 1993 r. II CRN 76/93; postanowienie z dnia 12 grudnia 1996 r. I CKU 38/96 Prokuratura i Prawo - dodatek 1997/4 poz. 27; postanowienie z dnia 12 grudnia 1996 r. I CKU 39/96 Prokuratura i Prawo - dodatek 1997/5 poz. 30; postanowienie z dnia 4 października 2002 r. III CZP 62/2002 OSNC 2004/1 poz. 7). Pogląd ten znalazł ex post wiążące potwierdzenie w art. 2 ust. 1 zdanie 1 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. 1990 r. Nr 79 poz. 464 ze zm.), zgodnie z którym grunty stanowiące własność Skarbu Państwa lub własność gminy (związku międzygminnego), z wyłączeniem gruntów Państwowego Funduszu Ziemi, będące w dniu wejścia ustawy w życie w zarządzie państwowych osób prawnych innych niż Skarb Państwa, stały się z tym dniem z mocy prawa przedmiotem użytkowania wieczystego.

Zasada jednolitego funduszu własności państwowej odnosiła się nie tylko do prawa własności rzeczy w sensie cywilistycznym, lecz do całości mienia ogólnonarodowego. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów z dnia 18 czerwca 1991 r. III CZP 38/91 (OSNCP 1991/10-12 poz. 118) podkreślił, że każdy składnik majątkowy przedsiębiorstwa państwowego - zarówno wydzielony mu przy utworzeniu, jak i nabyty w toku działalności przez to przedsiębiorstwo - stanowił mienie ogólnonarodowe, które pozostawało „w dyspozycji” tego przedsiębiorstwa. W uzasadnieniu wyroku z dnia 15 kwietnia 1966 r. I CR 80/66 (OSNCP 1967/2 poz. 24) SN wskazał, że zasada jednolitego funduszu własności państwowej odnosiła się nie tylko do własności, ale również do innych praw majątkowych, a ponadto także do posiadania. W stosunku do mienia pozostającego w zarządzie państwowych osób prawnych nie tylko właścicielem, ale także posiadaczem samoistnym, był zawsze Skarb Państwa.

Przedstawione rozumienie zasady jednolitego funduszu własności państwowej nie oznaczało jednak, że przedsiębiorstwo państwowe nie mogło wystąpić z roszczeniem na podstawie art. 231 § 1 k.c. w stosunku do nieruchomości znajdujących się w jego władztwie. W orzecznictwie SN przyjmowano zgodnie, że wprawdzie ze względu na tę zasadę państwowa osoba prawna nie mogła przeciwstawić Skarbowi Państwa jakichkolwiek własnych uprawnień, jednakże w stosunkach zewnętrznych z osobami trzecimi miała pozycję taką jak właściciel. W konsekwencji wszelkie roszczenia, jakie powstawały ze względu na składniki mienia państwowego pozostające w zarządzie państwowej osoby prawnej, realizowała w imieniu własnym ta osoba (uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 16 października 1961 r. 1 CO 20/61 OSN 1962/II poz. 41; postanowienie z dnia 14 czerwca 1963 r. I CR 336/63 OSNCP 1964/11 poz. 223; uchwała z dnia 27 czerwca 1984 r. III CZP 28/84 OSNCP 1985/1 poz. 11). O ile więc w relacjach wewnętrznych między Skarbem Państwa a państwową osobą prawną posiadaczem samoistnym nieruchomości państwowej było zawsze państwo, o tyle z punktu widzenia relacji zewnętrznych przedsiębiorstwo państwowe, które władało oddaną mu w zarząd nieruchomością, powinno być uznawane za posiadacza samoistnego nieruchomości niezależnie od tego, czy była to nieruchomość państwowa. E. verbis pogląd ten znalazł wyraz w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 kwietnia 1966 r. I CR 80/66 (OSNCP 1967/2 poz. 24), w którym SN uznał, że chociaż posiadanie wykonywane przez jednostkę państwową stanowi - w myśl zasady wypowiedzianej w art. 128 § 1 k.c. - posiadanie państwowe, to jednak w wypadku, gdy jego przedmiot znajduje się w zarządzie państwowej osoby prawnej, na zewnątrz ta osoba prawna, a nie Skarb Państwa występuje - zgodnie z art. 128 § 2 k.c. - jako posiadacz. Przedsiębiorstwo państwowe mogło zatem występować z roszczeniem przewidzianym w art. 231 § 1 k.c., z tym, że, ze względu na zasadę jednolitego funduszu własności państwowej, nabywana nieruchomość stawała się własnością państwową.

Z chwilą spełnienia przesłanek określonych w art. 231 § 1 k.c., między właścicielem gruntu a posiadaczem dokonującym zabudowy powstaje stosunek prawny, z którego wynika roszczenie posiadacza samoistnego w dobrej wierze do właściciela gruntu o przeniesienie własności zabudowanej działki. Roszczenie to pozostawało niewątpliwie, jako prawo podmiotowe, w zarządzie przedsiębiorstwa państwowego. Mogło ono, zależnie od sposobu rozumienia tego zarządu, być ujmowane jako własne roszczenie przedsiębiorstwa albo - stosownie do stanowiska przyjmowanego w orzecznictwie Sądu Najwyższego - jako roszczenie przysługujące Skarbowi Państwa, które, zgodnie z art. 128 § 2 k.c. w pierwotnym brzmieniu, przedsiębiorstwo państwowe wykonywało w imieniu własnym. Akceptacja drugiego z tych wymaga rozważenia, jakie znaczenie dla bytu rozważanego roszczenia miało zniesienie zasady jednolitego funduszu własności państwowej. Z dniem 1 lutego 1989 r. weszła bowiem w życie ustawa z dnia 31 stycznia 1989 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. 1989 r. Nr 3 poz. 11), m. in. nadająca art. 128 k.c. nowe brzmienie, zgodnie z którym własność ogólnonarodowa (państwowa) przysługiwała Skarbowi Państwa albo innym państwowym osobom prawnym. Wpływ zmiany przepisu na charakter władztwa wykonywanego przez państwowe osoby prawne został wyjaśniony w uchwale składu siedmiu sędziów (7) z dnia 18 czerwca 1991 r. III CZP 38/91 (OSNCP 1991/10-12 poz. 118), w której Sąd Najwyższy rozstrzygnął, że zmiana art. 128 k.c. nie spowodowała przekształcenia przysługujących państwowym osobom prawnym - z mocy przepisów kodeksu cywilnego i ustaw szczególnych - uprawnień do części mienia ogólnonarodowego, pozostających w ich zarządzie w dniu wejścia w życie wymienionej ustawy. Także w odniesieniu do innych niż własność składników majątkowych Sąd Najwyższy uznał, że nowelizacja art. 128 k.c. nie spowodowała przekształcenia ex lege stosunków państwowych osób prawnych. Przekształcenie to nastąpiło z dniem 7 stycznia 1991 r. na podstawie art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. 1991 r. Nr 2 poz. 6), w którym:

⚫

skreślono przepis, iż przedsiębiorstwo państwowe wykonywało wszelkie uprawnienia w stosunku do mienia ogólnonarodowego będącego w jego dyspozycji, z wyjątkiem uprawnień wyłączonych przepisami ustawowymi, a jednocześnie

⚫

wprowadzono przepis, że przedsiębiorstwo, gospodarując wydzielonym mu i nabytym mieniem, zapewniało jego ochronę; jeżeli zatem będące w zarządzie przedsiębiorstwa państwowego roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości, powstałe na podstawie art. 231 § 1 k.c., nie było - ze względu na art. 128 k.c. - jego własnym roszczeniem, to stało się nim z dniem 7 stycznia 1991 r.

[ uzasadnienie wyroku SN z dnia 15 stycznia 2009 r. I CSK 333/2007, LexPolonica nr 198587, Biuletyn SN 2009/4, Monitor Prawniczy 2010/10 str. 575, OSNC 2009/D poz. 97, R. (...) str. 175, R. (...) str. 146].

Z tych względów należało wprost uwypuklić, iż w ww. uchwale (7) sędziów z dnia 18 czerwca 1991 r., której nadano moc zasady prawnej – SN wywiódł doniosły pogląd prawy mówiący, że:

⚫

z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 3, poz. 11) zniesiona została zasada, że jedynie Skarbowi Państwa może przysługiwać prawo własności mienia państwowego, w wyniku czego państwowe osoby prawne uzyskały zdolność prawną w zakresie nabywania składników majątkowych na własność,

⚫

zmiana art. 128 k.c. dokonana tą ustawą nie spowodowała przekształcenia przysługujących państwowym osobom prawnym - z mocy przepisów kodeksu cywilnego i ustaw szczególnych - uprawnień do części mienia ogólnonarodowego, pozostających w ich zarządzie w dniu wejścia w życie wymienionej ustawy,

⚫

przekształcenie zarządu, w odniesieniu do budynków, innych urządzeń i lokali znajdujących się na tych gruntach - w prawo własności, nastąpiło na podstawie ustawy z dnia 29. 09. 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464), a co do innych składników majątkowych (w prawo własności) nastąpiło na podstawie ustaw określających ustrój majątkowy państwowych osób prawnych [ OSNC 1991/10-12/118, LEX 3660 ].

Tym samym wynika z tego, że nawet gdyby nie nastąpiło wcześniej formalne przeniesienie posiadania, to z mocy przepisów art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29. 09. 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464) ex lege ustawodawca przeniósł formalnie prawo własności urządzeń energetycznych na przedsiębiorstwa w tym także energetyczne, a przecież na danym terenie (gmina, rejon/powiat) dane przedsiębiorstwo energetyczne – bez względu na formę organizacyjną – było wyłącznym władającym urządzeniami energetycznymi (konsumpcja własności i posiadania prowadzącego do zasiedzenia). O wpływie na posiadanie dalej.

SN powyższy pogląd prawny odniósł od kwestii służebności. Stwierdził, że przepis art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości obejmuje także urządzenia służące do wykonywania służebności. Przepis ten określa wyraźnie przedmiotowy zakres uwłaszczenia m.in. państwowych osób prawnych. Uwłaszczenie przedsiębiorstwa państwowego następowało zatem w dniu 5 grudnia 1990 r. (art. 13 ustawy) na podstawie przepisów wspomnianej ustawy [postanowienie SN z dnia 9 lutego 2012 r., III CZP 93/2011, LexPolonica nr 3040596, Biuletyn SN 2012/2, Biuletyn SN 2012/3].

Przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu (art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c.) dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa [ uchwala SN z dnia 7. 10. 2008 r., III CZP 89/08, LEX nr 458125, Biuletyn SN 2008/10/7].

Korzystanie przez przedsiębiorstwo państwowe z nieruchomości w sposób odpowiadający treści służebności gruntowej, prowadzące do zasiedzenia służebności gruntowej przed dniem 1 lutego 1989 r., stanowiło podstawę do nabycia tej służebności przez Skarb Państwa [uchwała SN z dnia 22 października 2009 r., III CZP 70/2009, LexPolonica nr 2089173, Biuletyn Sądu Najwyższego 2009/10, OSNC 2010/5 poz. 64, R. (...) str. 140 ].

Jeżeli posiadanie wykonywane było przez przedsiębiorstwo państwowe, to stanowiło wówczas składnik mienia państwowego a posiadaczem był Skarb Państwa, choć na zewnątrz jako posiadacz występowała zarządzająca mieniem państwowym osoba prawna. W konsekwencji upływu okresu zasiedzenia, własność lub inne prawo rzeczowe nabywał Skarb Państwa, a nie państwowa osoba prawna będąca zarządcą mienia państwowego. Korzystanie z nieruchomości oraz ze służebności gruntowych przez przedsiębiorstwo państwowe następowało zatem na rzecz Skarbu Państwa [postanowienie SN z dnia 5 czerwca 2009 r., I CSK 495/2008, LexPolonica nr 2040633].

Uzupełniając powyższe SN w postanowieniu z dnia 03. 02. 2010 r. sformułował pogląd prawny mówiący, że zgodnie z art. 176 k.c. - zarówno stosowanym w związku z art. 172 k.c., jak i w związku z art. 292 k.c. - posiadacz na potrzeby zasiedzenia do czasu swego posiadania może doliczyć czas posiadania poprzednika tylko o tyle, o ile do przeniesienia posiadania lub dziedziczenia doszło podczas biegu zasiedzenia, co oczywiście wyklucza doliczenie przez obecnego posiadacza czasu posiadania poprzednika, który był posiadaczem uprawnionym [II CSK 465/09, LEX nr 738479, t. 2 i 3 ].

W postanowieniu SN z dnia 5 czerwca 2009 r. zawarte zostało stanowisko, iż

1.  posiadania prowadzącego do nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie nie należy utożsamiać z posiadaniem prowadzącym do nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości; przy ocenie posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności gruntowej chodzi o faktyczne korzystanie z gruntu w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność, zaś władanie w zakresie służebności gruntowej kwalifikuje się, zgodnie z art. 336 k.c . , jako posiadanie zależne;

2.  w odniesieniu do służebności gruntowej przesyłu, wykładnia art. 285 § 2 k.c. musi uwzględniać charakter tej służebności i jej przeznaczenie społeczno - gospodarcze oraz społeczno-gospodarcze przeznaczenie nieruchomości wchodzącej w skład przedsiębiorstwa energetycznego, któremu służebność ta ma służyć; przesłanka art. 285 § 2 k.c. może być spełniona także wówczas, gdy służebność przesyłu ułatwia funkcjonowanie przedsiębiorstwa przesyłowego, zwiększając jednocześnie użyteczność należącej do niego nieruchomości [I CSK 392/08, LEX nr 578032 ].

Z postanowienia SN z dnia 19. 12. 2012 r. wynika z kolei, iż:

1.  o stanie posiadania prowadzącym do zasiedzenia służebności polegającej na korzystaniu z linii wysokiego napięcia decyduje przede wszystkim przebieg linii nad nieruchomością obciążoną, a nie umiejscowienie słupa podtrzymującego przewody,

2.  przepisy ustawy z 1997 r. - Prawo energetyczne należy uwzględniać przy wyjaśnianiu pojęcia „ korzystanie z widocznego i trwałego urządzenia”, użytego w art. 292 k.c.; istnieje związek techniczny i gospodarczy pomiędzy elementami sieci energetycznej, do których niewątpliwie należą linie energetyczne, utrzymujące je słupy, stacje transformatorowe i inne urządzenia; po wybudowaniu stanowią składnik przedsiębiorstwa włączony do sieci; jeżeli zatem przedsiębiorstwo energetyczne funkcjonuje i prowadzi działalność gospodarczą polegającą na przesyłaniu energii elektrycznej, to korzysta z urządzeń stanowiących sieć energetyczną, łącząc je z innymi elementami instalacji [ II CSK 218/12, LEX nr 1288630].

Zważyć też należy na bardzo ważny pogląd prawny wyrażony przez SN, iż wystarczy, że przedsiębiorstwo przesyłowe udowodni istnienie sieci przesyłowej na działce, by mogło uzyskać zasiedzenie służebności III CZP 129/12, Rzeczpospolita z 12. 02. 2013 r., s. C3]. Ten pogląd prawny ułatwia przedsiębiorstwom przesyłowym ubieganie się o stwierdzenie nabycia służebności przesyłu przez zasiedzenie, a poprzednio służebności gruntowej o treści służebności przesyłu. Także w postanowieniu z dnia 06. 02. 2013 r. SN wyraził znamienny pogląd prawny stanowiący, że wykonywanie służebności odpowiadającej służebności przesyłu, służy zaspokajaniu zmiennych potrzeb gospodarczych, nieprzewidzianych w takiej skali w chwili uchwalania kodeksu cywilnego; z powyższych względów, przy odwołaniu do wykładni celowościowej art. 285 k.c. i art. 292 k.c. uznać należy, że wystarczające jest ogólne odwołanie do statusu przedsiębiorstwa przesyłowego, jako podmiotu praw rzeczowych oraz zbędne jest identyfikowanie oraz wprowadzanie do treści postanowienia zapisu dotyczącego nieruchomości władnącej, której jest właścicielem [V CSK 129/12, II CSK 218/12, LEX nr 1288630 ].

Sąd Rejonowy – orzekający w obecnym składzie – w pełni zaaprobował powyższe poglądy prawne. Nie ulegało więc wątpliwości, że istniała możliwość:

⚫

po pierwsze - zasiedzenia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu – art. 292 k.c., gdy bieg zasiedzenia został zakończony przed dniem 03. 08. 2008 r., tj. przed dniem wprowadzenia w życie instytucji prawnej służebności przesyłu,

⚫

po drugie – zastosowania instytucji doliczania okresów zasiadywania przez poprzedników prawnych osoby ubiegającej się o zasiedzenie - art. 176 § 1 k.c.,

⚫

po trzecie – w wypadku uwzględnienia wniosku o stwierdzenia nabycia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu w okresach, gdy nie było jeszcze beneficjenta zasiedzenie służebności, lecz funkcjonowały innej formy organizacyjne – jego poprzedników prawnych, to stwierdzenie nabycia nastąpić musiało w dacie dziennej odpowiadającej następnemu dniu po zakończenia biegu zasiadywania – art. 111 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 112 zd. 1 k.c., ale należałoby stwierdzić zasiedzenie na rzecz aktualnego beneficjenta [tym wypadku (...) S.A. w G.] zgodnie z wymogami normy procesowej z art. 13 § 2 k.p.c. w zw. z art. 316 § 1 k.p.c. oraz ugruntowanym od lat poglądem prawnym SN, iż wykładnia prawa nie może prowadzić do wszczynania kolejnych, niepotrzebnych postępowań, skoro w ramach danego postępowania mogą być rozstrzygnięte kwestie jako przesłanki merytorycznego rozstrzygnięcia co do istoty sprawy w jednym postępowaniu, a stanowisko to Sąd Rejonowy w pełni podzielił,

⚫

stosowanie prawa przez ewentualne stwierdzanie nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu nie mogło stanowić naruszenia norm Konstytucji albowiem ta propozycja interpretacyjna – pochodząca z SN - oparta została na wykładni przepisów o służebnościach gruntowych ( w tym co do ich zasiadywania) obowiązujących tak długo jak obowiązywał k.c., tj. od 01. 01. 1965 r., a sama instytucja zasiedzenia nie budzi wątpliwości prawnych w tym konstytucyjnych.

Zdaniem Sądu Rejonowego zauważyć należałoby, że zawsze po II wojnie światowej – bez względu na ustrój polityczno-gospodarczy – w ramach każdej gminy zawsze tylko jedna instytucja – bez względu na nazwę czy formę organizacyjną – zajmowała się budową, remontami, kontrolą urządzeń energetycznych oraz przesyłem energii elektrycznej. To oznaczało, że taka instytucja - czy jako zakład, czy przedsiębiorstwo państwowe, czy spółka energetyczna czy in. – była monopolistą na danym terenie i to wyłącznie władającym urządzeniami energetycznymi. Dotyczyło to więc także gminy P./Rejonu (...). Poczynając od 1989 r. przedsiębiorstwa państwowe – jak wyżej wskazano - były wyposażane w mienie Skarbu Państwa jako odrębne od Skarbu Państwa podmioty prawne nabywające prawa podmiotowe we własnym imieniu i na własny rachunek (stąd nie Skarb Państwa a przedsiębiorstwa państwowo były wpisywane do działów II ksiąg wieczystych). Te przemiany ekonomiczno-własnościowe charakteryzowały przemiany w latach 90-tych XX wieku, co jest bezsporne. Dlatego uwzględniając zmiany ustawowe w tym dokonane wskazanymi wyżej aktami prawnymi (regulacjami)w tym m. in.:

⚫

ustawa z dnia 31 stycznia 1989 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 3, poz. 11) [ por. ww. uchwała składu siedmiu sędziów (7) z dnia 18 czerwca 1991 r. III CZP 38/91 (OSNCP 1991/10-12 poz. 118]

⚫

art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. 1991 r. Nr 2 poz. 6) z dniem 7 stycznia 1991 r.

należało mieć na uwadze, iż unormowania te spowodowane były z jednej strony ogromną ilością przedsiębiorstw państwowych, a z drugiej strony nienadążaniem służb rządowych z formalnym przekazywaniem majątku poszczególnym przedsiębiorstwom państwowym (wyposażaniem w mienie), czy tworzonym na ich bazie spółkom prawa handlowego. Stąd – zdaniem Sądu Rejonowego, orzekającym także wówczas w postępowaniach wieczystoksięgowych, gdzie te wszystkie przemiany własnościowe miały finał - ww. rozwiązania ustawowe o charakterze systemowym, powszechnym sprowadzające się do nabycia (także przekazanie posiadania – władanie już było faktem od dawna, a najpóźniej przeniesienie własności na przedsiębiorstwo przekształciło je w posiadanie – prowadzące do zasiedzenia - we własnym imieniu i na własną rzecz), urządzeń energetycznych opartych na prawie własności, czy użytkowaniu wieczystym nieruchomości (siedzib przedsiębiorstw) – arg. z art. 49 k.c. Gdy dane przedsiębiorstwo uzyskiwało tytuł własności do urządzeń energetycznych, to tym samym inaczej należało spojrzeć na fakt ich posiadania w rozumieniu art. 176 § 1 k.c. Skarb Państwa - tracąc własność - nie mógł być dalej posiadaczem urządzeń energetycznych od dnia 05. 12. 1989 r. albowiem:

⚫

faktycznie nimi nigdy osobiście nawet wcześniej nie zarządzał, nie władał (kwestia konstrukcji tej osoby prawnej),

⚫

nie mógł także uzyskać/sprawować posiadania, skoro właścicielem urządzeń energetycznych stało się przedsiębiorstwo energetyczne od lat wykorzystujące je do przesyłu energii elektrycznej, a więc fizycznie władające nimi.

Ten wniosek stał się logiczną konsekwencją przemian, o których mowa także w dokumentach znajdujących się w aktach sprawy. Zarzut uczestników postępowania, iż wnioskodawca nie jest następcą prawnym przedsiębiorstwa energetycznego, będącego inwestorem w 1971 r., oczywiście był chybiony, nie poparty żadnym dowodem. Sąd Rejonowy już stwierdził wyżej, że na terenie obecnego (...) zawsze działał tylko i wyłącznie zawsze jeden przedsiębiorca przesyłowy zajmujący się dostawą energii elektrycznej poprzez utrzymanie, konserwację, naprawę i eksploatację linii elektroenergetycznej średniego napięcia nr 15kV. Był to i jest fakt powszechnie znany dotyczący nie tylko tego Powiatu.

Urządzenia energetyczne i bieg zasiedzenia

Na nieruchomości wskazanej w żądaniu wniosku znajdują się następujące urządzenia elektroenergetyczne stanowiące własność (...) S.A. w G.:

⚫

na działce nr (...):

⚫

fragment napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia 15 kV numer 412; zgodnie z załącznikiem nr 1 (mapie) do opinii biegłego geodety, napowietrzna linia elektroenergetyczna średniego napięcia 15 kV usytuowana na działce nr (...) przebiega przez grunty zabudowane, rolne oraz leśne, pasem gruntu oznaczonym linią imaną zamkniętą A-B-C-E-G-H-F-D-A; na obszarze ograniczonym obwodnicą A-B-C-D-A linia przebiega przez grunt zabudowany; na mapie oznaczono również obwodnicami A-D-K-l-A oraz B-J-L-C-B pasy ochronne o szerokości Urn od skrajnych przewodów linii; na obszarze oznaczonym obwodnicą D-C-E-F-D linia przebiega przez grunty rolne; na obszarze oznaczonym obwodnicą F-E-G-H-F linia usytuowana jest na gruntach leśnych; na mapie oznaczono również, wzdłuż tego odcinka linii elektroenergetycznej, dwa pasy ochronne, o szerokości 4,0 m, oznaczone obwodnicami: M-F-H-0-M oraz E-N-Ł-G-E,

⚫

bieg zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu zaczął się w dniu 1 sierpnia 1976 roku i zakończył się 1 sierpnia 1986 roku; zasiedzenie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu nastąpiło z dniem 02. 08. 1986 r. w dobrej wierze [ k - 112 - 114],

⚫

fragment napowietrznej linii elektroenergetycznej niskiego napięcia 0,4 kV; zgodnie z załącznikiem nr 1 do opinii biegłego geodety, obszar części działki nr (...) zajęty przez napowietrzną linię elektroenergetyczną niskiego napięcia 0, 4 kV określa linia łamana zamknięta )znaczona literami R-S-T-U-P-R; obszary strefy ochronnej linii elektroenergetycznej oznaczone są obwodnicami: S-X-Y-Z-TS oraz R-P-U-Q-W-V-R. Opisane wyżej obszary zajęte przez linię elektroenergetyczną niskiego napięcia oraz strefy ochronne z nią związane przebiegają przez grunty zabudowane; na tym obszarze usytuowana jest jedna podpora słupa rozkracznego, druga podpora znajduje się poza działką nr (...);

⚫

bieg zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu zaczął się w dniu 1 lipca 1980 roku i zakończył się 1 lipca 2000 roku; zasiedzenie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu nastąpiło z dniem 02. 07. 2000 r. w dobrej wierze [ k – 112-114],

⚫

na działce nr (...):

⚫

fragment napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia 15 kV numer 412; zgodnie z załącznikiem nr 2 (mapie) do opinii biegłego geodety, obszar części działki nr (...) zajęty przez napowietrzną linię elektroenergetyczną średniego napięcia 15 kV, określa linia łamana zamknięta oznaczona obwodnicą A-B-AC-D-H-K-Ł-L-J-I-E-G-F-C-AS-A; na obszarze oznaczonym obwodnicą A-B-AC-AS-A linia przebiega przez grunt rolny, na który została wydana decyzja o warunkach zabudowy na zabudowę 8 budynkami jednorodzinnymi; pas ochronny o szerokości 2,1 m, wyznaczony na tym obszarze, oznaczony jest obwodnicami: AA-A-AS-AR-AA oraz A-AB-AD-AC-B; na tej części działki usytuowany jest pojedynczy słup elektroenergetyczny,

⚫

bieg zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu zaczął się w dniu 1 sierpnia 1976 roku i zakończył się 1 sierpnia 1986 roku; zasiedzenie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu nastąpiło z dniem 02. 08. 1986 r. w dobrej wierze [ k - 112 - 114],

⚫

fragment odgałęzienia ww. napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia 15 kV numer 412 do stacji transformatorowej L. 856; zgodnie z załącznikiem nr 2 (mapie) do opinii biegłego geodety na obszarze oznaczonym obwodnicą AS-AC-D-H-K-Ł-L-J-I-E-G-F-C-AS linia przebiega przez grunty rolne zadrzewione oraz leśne; pas ochronny o szerokości 4 m, wyznaczony dla tego >dclnka linii elektroenergetycznej, oznaczony jest obwodnicami: AO-AP-AR-AS-C-F-AO, AC-AD-AE-AF-AG-AH-AI-Ł-K-H-D-AC oraz G-E-I-J-L-AJ-AK-AL-AM-AN-G; na tej części działki usytuowany jest słup elektroenergetyczny rozkraczny oraz dwa słupy rozkraczne z podporami

⚫

bieg zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu zaczął się w dniu 1 lipca 1980 roku i zakończył się 1 lipca 2000 roku, zasiedzenie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu nastąpiło z dniem 02. 07. 2000 r. w dobrej wierze [ k – 112- 114],

⚫

na działce nr (...):

⚫

fragment odgałęzienia ww. napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia 15 kV numer 412 do stacji transformatorowej L. 856; obszar części działki nr (...) zajęty przez napowietrzną linię elektroenergetyczną średniego napięcia 15 kV określa linia łamana zamknięta oznaczona obwodnicą A-B-C-D-E-F-G-H-l-A, ponadto na tym obszarze usytuowany jest słup pojedynczy oraz słup rozkraczny z podporą na tym odcinku linia elektroenergetyczna przebiega przez grunty rolne.

⚫

bieg zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu zaczął się w dniu 1 lipca 1980 roku i zakończył się 1 lipca 2000 roku, zasiedzenie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu nastąpiło z dniem 02. 07. 2000 r. w dobrej wierze [ k – 112- 114],

⚫

fragment napowietrznej linii elektroenergetycznej niskiego napięcia 0,4 kV; zgodnie z załącznikiem nr 2 (mapie) do opinii biegłego geodety Przez obszar oznaczony obwodnicą K-L-M-N-K przebiega linia elektroenergetyczna niskiego napięcia oraz usytuowany jest słup elektroenergetyczny rozkraczny; linia niskiego napięcia przebiega na tym odcinku przez nieużytek;

⚫

bieg zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu zaczął się w dniu 1 lipca 1980 roku i zakończył się 1 lipca 2000 roku, zasiedzenie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu nastąpiło z dniem 02. 07. 2000 r. w dobrej wierze [ k – 112- 114],

⚫

fragment kablowej linii elektroenergetycznej niskiego napięcia 0,4 kV zasilanej ze stacji transformatorowej L.; od słupa elektroenergetycznego niskiego napięcia usytuowanego na działce nr (...), biegnie podziemna linia kablowa elektroenergetyczna oznaczona kolorem czerwonym i opisem eNA

⚫

bieg zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu zaczął się w dniu 4 października 1980 roku i zakończył się 4 października 2000 roku, zasiedzenie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu nastąpiło z dniem 05. 10. 2000 r. w dobrej wierze [ k – 112- 114]

[ dowody: k – 82 protokół oględzin linii 15kV, k – 83 protokół (...) z 18. 10. 2012 r., k – 84 oraz k - 128 zezwolenie z dnia 03. 12. 1969 r., k – 129 decyzja o lokalizacji szczegółowej, k – 85 karta oceny stanu faktycznego, k – 86 oraz k - 137 karta ewidencji zmian obiektu, k – 87 i k 116 projekt modernizacji, k – 162-168 opinia biegłego R. M., k – 124 – 137, pismo procesowe wnioskodawcy wraz z załącznikami, k – 112- 113 zeznania świadka T. S. oraz dokumenty, które omówił w swoich zeznaniach, a w szczególności:

1.  ( 15, kV nr 15 ) k – 130 – 131 protokół odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji linii energetycznej z dnia 31 lipca 1976 roku; protokół zdawczo-odbiorczy środka trwałego OT z dnia 31 lipca 1976 roku,

2.  ( 15, 0,4 kV ) k - 90-91 oraz k – 132-133 protokół odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji po kapitalnym remoncie nr 91/80 z dnia 30 czerwca 1980 roku. K – protokół odbioru technicznego z dnia 30. 06. 1980 r.];

3.  ( 58, kV 15) k – 130 – 131 protokół odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji linii energetycznej z dnia 31 lipca 1976 roku; protokół zdawczo-odbiorczy środka trwałego OT z 31 lipca 1976 r. ],

4.  ( 58, kV 15 odgałęzienie) k – 134- 135 protokół odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji po kapitalnym remoncie nr 92/80 z dnia 30 czerwca 1980 roku; protokół zdawczo-odbiorczy środka trwałego z dnia 30 czerwca 1980 roku ],

5.  ( 59, kV 15 ) k – 134- 135 protokół odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji po kapitalnym remoncie nr 92/80 z dnia 30 czerwca 1980 roku; protokół zdawczo - odbiorczy środka trwałego z dnia 30 czerwca 1980 roku,

6.  ( 59, kV 0, 4 kV ) k - 90-91 oraz k – 132-133 protokół odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji po kapitalnym remoncie nr 91/80 z dnia 30 czerwca 1980 roku,

7.  ( 59, kV 0, 4 kV kablowa ) k – 127 decyzja administracyjna z dnia 27. 03. 1979 r., k – 137 karta ewidencyjna zmian obiektu nr I.. (...) – pierwszy wpis – BP z dnia 3 października 1980 roku potwierdza istnienie tej linii w podanej dacie,

k – 252v-253 zeznania uczestnika Z. W., k – 5 akt k.w. nr (...) oraz k - 244 mapy , k – 80-81 oraz k-111 szkice z bazy wnioskodawcy, k – 11-19, k-103-105 oraz k – 247-249 odpisy księgi wieczystej k.w. nr (...)].

Zdaniem Sądu Rejonowego najpóźniej z dniem 05. 12. 1989 r. przedsiębiorstwa energetyczne uzyskały nie tylko tytuł własności urządzeń energetycznych, lecz także posiadanie (samoistne – najdalej idące). Oczywiście mogły uzyskać je wcześniej od dnia 01. 02. 1989 r. i to należało ewentualnie dowieźć, gdyby nie weszła w życie ustawa z dnia 31 stycznia 1989 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 3, poz. 11) z dniem 05. 12. 1989 r. Do zasiedzenia służebności wystarczające było - jak wskazał SN – nawet posiadanie zależne.

Sąd Rejonowy podziela prezentowaną we wcześniejszych orzeczeniach Sądu Okręgowego w Słupsku argumentację co do interpretacji art. 7 k.c. Dobra wiara występuje wówczas, gdy ingerowanie w cudzą własność w zakresie odpowiadającym służebności rozpoczęło się w takich okolicznościach, które usprawiedliwiały przekonanie posiadacza, że nie narusza cudzego prawa (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 108/91, OSNC 1992, Nr 4, poz. 48; wyrok z dnia 19 maja 1998 r., II CKN 770/97, Lex nr 82299; postanowienia: z dnia 17 lutego 1997 r., II CKN 3/97, Lex nr 1228349; z dnia 22 grudnia 1998 r., II CKN 59/98, Lex nr 847118; z dnia 14 czerwca 2005 r., V CK 700/04, Lex nr 301799; z dnia 9 stycznia 2014 r., V CSK 87/13, Lex nr 1448336). Podkreślić należało, że w odniesieniu do posiadania prowadzącego do zasiedzenia, o rodzaju wiary posiadacza decyduje wyłącznie chwila objęcia posiadanie. Wynika to wprost z wykładni językowej art. 172 k.c. (mowa w nim o uzyskaniu posiadania), stosowanego poprzez art. 176 k.c. także do następców pierwotnego posiadacza przy doliczaniu posiadania poprzednika i przez art. 292 k.c. odpowiednio do nabycia przez zasiedzenie służebności. Późniejsza zmiana przekonania posiadacza lub jego poprzednika dla biegu terminu zasiedzenia nieruchomości jest już okolicznością nierelewantną.

Domniemanie dobrej wiary posiadacza (art. 7 k.c.) wzruszyć może zatem dowód, że posiadacz w chwili rozpoczęcia posiadania w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu wiedział lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o tym, że narusza swym zachowaniem prawo innej osoby, dowodów w tym zakresie nie przedstawiono w toku niniejszego postępowania. Z dokumentów znajdujących się w aktach ww. księgi wieczystej wynika, iż w momencie rozpoczynania inwestycji nieruchomość stanowiła przedmiot własności osoby fizycznej. Brak było w chwili zamknięcia rozprawy dowodu, że wyraził on zgodę na inwestycje energetyczne.

W przypadku linii 15 kV nr 412 oraz napowietrznej niskiego napięcia 0, 4 kV nie jest pewna data budowy, Wpisano w karcie ewidencyjnej zmian obiektu jako rok budowy tej linii 15 kV rok 1935 [ k - 86], lecz do akt tej sprawy nie dołączono żadnych dowodów na tę okoliczność. Do zakończenia II wojny światowej miejscowość P. z obszarem, który obecnie objęty jest nieruchomością opisana we wniosku, należał do Niemiec [ fakt powszechnie znany, a także zob., iż ustalono wyżej, że księga wieczysta k.w. nr (...) założona została na tej podstawie, iż zostało wykazane prawo własności na podstawie niemieckich, przetłumaczonych dokumentów (stan własności się nie zmienił). Dodać należało, że skoro nie dołączono żadnych niemieckich dokumentów na okoliczność istnienia linii średniego napięcia, jej wybudowania i funkcjonowania, to tym samym wpis o jej budowie w 1935 r. nie znajduje żadnego uzasadnienia zważywszy, iż nawet nie wiadomo, kto założył ewidencji zmian obiektu (brak podpisu). Być może ten wpis był efektem plotki, być może jego autor był naocznym świadkiem budowy tej linii, a być może przybył na ziemie odzyskane z innych części Polski i nie posiadał żadnej osobiście zdobytej wiedzy, a wpisu 1935 r. dokonał bo tak mówili tzw. autochtoni. Nie ma także dowodu, aby w okresie przedwojennym ówcześni właściciele gruntu wyrazili zgodę na tę budowę.

Wnioskodawca załączył do akt zezwolenie z dnia 03. 12. 1969 r. [k - 84]. Mogło to dowodzić istnienia tej linii już w tej dacie, ale brak było z kolei dowodów na to. Jedynie z karty ewidencji zmian obiektu wynika kilka wpisów w roku 1970, a także w 1971 r. i można było przypuszczać, iż dotyczy to jednego wpisu lub niektórych z nich, lub też wszystkich. Jakiekolwiek pogląd w tej materii można było oprzeć jedynie na założeniu (przypuszczeniu), a nie na pewnym dowodzie. Takim „ twardym dowodem ” na pewno było k – 84 zezwolenie z dnia 03. 12. 1969 r. k – 84, lecz było mało precyzyjne z punktu widzenia nieruchomości, o którą chodzi w sprawie. Mówiło jedynie o robotach przy budowie linii SS 15 kV na nieruchomościach położonych w m. Przewóz Powiat B. stanowiących własność użytkowników wymienionych w liście właścicieli gruntów. Tak sformułowana. Treść tej decyzji – zdaniem obecnego składu orzekającego SR – posiadała istotne znaczenie w sprawie albowiem:

⚫

przeczyła budowie linii średniego napięcia 15 kV w miejscowości P. w 1935 r., wskazała, że budowa nastąpiła dopiero na jej podstawie,

⚫

jak wynika z adnotacji jej odpisy otrzymali rolnicy z wykazu właścicieli gruntów, a wiec inwestycja była przeprowadzona zgodnie z obowiązującym wówczas prawem i zastępowała zgodę właściciela danego gruntu na inwestycję (kwestia dobrej wiary).

Decyzja administracyjna (ww. zezwolenie) nie została wyeliminowana z obrotu prawnego. Brak w każdym razie na to dowodu. Wywołała więc skutek prawny.

Jednym słowem Zdaniem obecnego składu orzekającego nie sposób było zaakceptować – jak przyjęły to Sądy I i II instancji w sprawie VI Ns 130/13 – iż zostało udowodnione (uwzględniając sprawę VI Ns 130/13), że linię średniego napięcia 15 kV nr 412 wybudowano w 1935 r.

Podsumowując należało uznać, iż w zasadzie udowodniona została historia tej linii i zaczęła się dopiero wraz z założeniem karty ewidencyjnej zmian obiektu, a przede wszystkim wydania decyzji administracyjnej (ww. zezwolenia na budowę). Tak więc pierwsza data – będąca datą założenia po II wojnie światowej karty ewidencyjnej linii średniego napięcia 15 kV – to data 01. 01. 1968 r., a data budowy musiała być późniejsza niż data ww. decyzji administracyjnej (ww. zezwolenia na budowę). To samo dotyczy napowietrznej linii niskiego napięcia [k – 93]. Dopiero ww. dowody z 1976 r. oraz z 1980 r. zawierają jedyne pewne daty przeprowadzenia prac a wraz z zeznaniami świadka T. S. co do dokumentów znajdujących się w paszporcie linii 15 kV nr 412 oraz napowietrznej niskiego napięcia 0, 4 kV wskazują, iż obie linie do dnia zamknięcia rozprawy pracowały od tego czasu nieprzerwanie przesyłając energię jako część mienia kolejno istniejących przedsiębiorstw energetycznych (których następcą prawnym jest wnioskodawca) i nie zmieniły swego przebiegu na nieruchomości uczestnika postępowania.

Z powyższych względów Sąd Rejonowy przyjął, iż inwestycje dokonane przez poprzednika prawnego wnioskodawcy zostały dokonane na podstawie decyzji administracyjnej (ww. zezwolenia na budowę z dnia 03. 12. 1969 r.), a więc w dobrej wierze, daty tej nie udało się ustalić, a późniejsze prace remontowe w 1976 r. oraz w 1980 r. dotyczące linii średniego napięcia 15kV oraz napowietrznej niskiego napięcia 0, 4 kV były tylko normalną konsekwencją prowadzenia koniecznych prac związanych z istniejąca linią. Dla przyjęcia dobrej wiary istotny jest moment rozpoczęcia inwestycji na cudzym gruncie i dlatego zdaniem Sądu Rejonowego - zezwolenie na budowę z dnia 03. 12. 1969 r. przesądziło o przyjęciu dobrej wiary.

W przypadku działki ewidencyjnej nr (...) linii kablowej niskiego napięcia 0, 4 kV została wydana decyzja administracyjna z dnia 27. 03. 1979 r. [k - 127]. Podobnie jak w przypadku ww. zezwolenia na budowę z dnia 03. 12. 1969 r. należało przyjąć także dobrą wiarę w momencie realizowania tej inwestycji albowiem decyzja legalizowała ją i czyniła zbędną zgodę właściciela gruntu.

Sądy I i II instancji w sprawie VI Ns 130/13 ustaliły, że została udowodniona dobra wiara poprzedników wnioskodawcy. Zdaniem SR orzekającego w obecnym składzie ten wywód prawny należało w pełni zaakceptować mając na uwadze powyższe ustalenia i zważenia [ vide! k – 200-201 uzasadnienie Sąd I instancji w Bytowie oraz k – 237-248 uzasadnienie Sądu II instancji w Słupsku ].

Żadna ze stron nie zakwestionowała zeznań świadka T. S.. Zeznania te były zgodne ze zgromadzonym materiałem dowodowym w postaci dokumentów, które omawiał w trakcie ich składania. Dlatego Sąd Rejonowy dał wiarę tym zeznaniom i omawianym dokumentom – art. 244 § 1 k.p.c.. Żadna ze stron nie zanegowała opinii geodezyjnej biegłego geodety. Zeznania świadka i opinia J. L. były ze sobą zgodne. Nie było więc podstaw, aby podmówić im wiarygodności.

Zeznania uczestnika postepowania potwierdziły fakt nieprzerwanego wykonywania przesyłu energii elektrycznej od czasu modernizacji linii być może od 1978 r. Poza tym jego zeznania niewiele wniosły albowiem niezbyt orientował się co do sytuacji za czasów A. W. (2) (kwestia zgody na inwestycje, decyzji administracyjnych). Nie było powodów, aby odmówić wiarygodności zeznaniom uczestnika postepowania.

Uczestnik postępowania podniósł, że właściciele działek, na których posadowiono urządzenia przesyłowe, byli pozbawieni jakiejkolwiek ochrony w dochodzeniu swoich roszczeń. Nie polegało to na prawdzie. Nie istniały bowiem żadne przeszkody ani natury prawnej, ani natury faktycznej, ani jakiejkolwiek innej w okresie od 1985 r. (od tego czasu obecny skład orzekający jest pracownikiem Sądu Rejonowego w Bytowie), które by uniemożliwiały wystąpienie osobom zainteresowanym z wnioskiem o ustanowienie służebności gruntowej. Sąd mógł rozpatrywać wszelkie sprawy cywilne, jakie do niego wpływały. (...) we wniesieniu spraw zawsze należała do petentów sądownictwa i ich profesjonalnych pełnomocników. Ustawa nie dopuszczała natomiast wszczynania tego typu spraw z urzędu i taka sytuacja prawna miała miejsce także w chwili zamknięcia rozprawy w tej sprawie.

Mając na uwadze powyższe ustalenia i rozważania Sąd Rejonowy orzekł jak w postanowieniu:

⚫

w pkt. 1) – na zas. (...) w zw. z art. 292 k.c. oraz art. 172 § 1 i 2 k.c.,

art. 175 k.c., a także art. 176 § 1 k.c., przy zastosowaniu art. 111 § 1 i 2 k.p.c. i art. 112 k.p.c. mając na uwadze, iż chodziło w sprawie o oczywiście widoczne i trwałe urządzenia,

⚫

w pkt. 2) – na zas. art. 520 § 1 k.p.c.

1 W sposób bardzo jasny formułuje tę zasadę Sąd Najwyższy w motywach chwały składu 7 sędziów z (...). Zb. Orz. 1962, poz. 41.

2 Bardziej szczegółową krytykę tych poglądów zob. J. W., Pojęcie własności, s. 114—118.