Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 45/15
POSTANOWIENIE
Dnia 26 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Kozłowska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko-Własnościowej "Z."
w M. z siedzibą w M.
przeciwko R. C.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 26 czerwca 2015 r.,
zażalenia pozwanego na wyrok Sądu Okręgowego w W.
z dnia 18 grudnia 2014 r.
uchyla zaskarżony wyrok.
2
UZASADNIENIE
Spółdzielnia Mieszkaniowa „Z.” w M. domagała się zasądzenia od R. C.
kwoty 7.421,36 zł z odsetkami ustawowymi wskazując, że dochodzona kwota
stanowi zadłużenie pozwanego, który posiadając w jej zasobach spółdzielcze
własnościowe prawo do lokalu, w okresie od 1 sierpnia 2010 r. do 31 sierpnia 2011
r. nie uiszczał czynszu. Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu
upominawczym Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo oraz zasądził od pozwanego
na rzecz powoda kwotę 1.279,50 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. W
sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany zaprzeczył twierdzeniom powódki, że jest jej
członkiem, że przysługuje mu spółdzielcze prawo do lokalu, zakwestionował też
wysokość dochodzonej kwoty. W odpowiedzi na sprzeciw powódka wskazała, że
pozwany od przeszło dziesięciu lat nie uiszcza opłat za korzystanie z lokalu,
przyznała, że na skutek wykluczenia nie jest on członkiem spółdzielni, ale w
związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 marca 2004 r. K 32/03
przysługujące mu prawo do lokalu nie wygasło; nadto złożyła uchwały organów
statutowych dotyczące wysokości opłat należnych za korzystanie z lokalu, celem
przeprowadzenia z nich dowodu i wniosła o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego
dla ustalenia tych kosztów. Sąd pierwszej instancji ustalił, że dla lokalu
zajmowanego przez pozwanego jako spółdzielczego własnościowego prawa do
lokalu założona jest księga wieczysta, w której jest on wpisany jako uprawniony z
tego prawa. Nadto Sąd ten ustalił, że w okresie od stycznia do października 2011 r.
pozwany nie dokonał żadnej wpłaty do Spółdzielni z tytułu przysługującego mu do
tego lokalu prawa, mimo takiego obowiązku. Sąd ten oddalił wnioski dowodowe
pozwanego jako zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy, oraz oddalił wnioski dowodowe
powódki, w tym wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, jako spóźnione i
wyrokiem z dnia 11 sierpnia 2014 r. oddalił powództwo wobec nieudowodnienia
wysokości żądania.
Na skutek apelacji powódki Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 18 grudnia
2014 r. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do
ponownego rozpoznania, powołując jako podstawę procesową tego rozstrzygnięcia
art. 386 § 4 k.p.c. W uzasadnieniu Sąd Okręgowy wskazał na wadliwość
3
stanowiska Sądu pierwszej instancji co do tego, że doszło do sprekludowania
wniosków dowodowych powódki zgłoszonych w piśmie procesowym stanowiącym
jej odpowiedź na sprzeciw, wskazał na potrzebę przeprowadzenia powołanych tam
dowodów i wyraził pogląd o nierozpoznaniu przez Sąd pierwszej instancji istoty
sprawy.
Zażalenie na wyrok Sądu drugiej instancji w trybie art. 3941
§ 11
k.p.c. wniósł
pozwany, zarzucając naruszenie art. 5055
§ 2 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.; art. 233
§ 1 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. oraz art. 386 § 4 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 386 § 4 k.p.c., uchylenie wyroku połączone z przekazaniem
sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji może nastąpić
w razie nierozpoznania przez ten sąd istoty sprawy oraz gdy wydanie wyroku
wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Zażalenie na
orzeczenie kasatoryjne sądu drugiej instancji ma służyć skontrolowaniu, czy
orzeczenie to zostało prawidłowo wydane, to jest, czy zostało wydane w jednej
z wymienionych wyżej sytuacji procesowych. Rozpoznając to zażalenie
Sąd Najwyższy jedynie więc ocenia, czy stwierdzone przez sąd odwoławczy
okoliczności są tymi, które w świetle art. 386 § 4 k.p.c. usprawiedliwiają wydanie
orzeczenia kasatoryjnego. Środek odwoławczy unormowany w art. 3941
§ 11
k.p.c., przy swojej specyfice, pozostaje zażaleniem, nie służy zatem ocenie
prawidłowości czynności procesowych sądu podjętych w celu wydania
rozstrzygnięcia co do istoty sprawy ani także ocenie zaprezentowanego przez
ten sąd poglądu na temat wykładni prawa materialnego lub procesowego
mającego zastosowanie w sprawie. Kontrola Sądu Najwyższego w tak
określonych granicach nie polega na merytorycznym badaniu apelacji ani
stanowiska sądu drugiej instancji co do przepisów prawa materialnego mających
zastosowanie w sprawie (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
22 listopada 2013 r., II CZ 79/13, z dnia 24 stycznia 2014 r., V CZ 87/13, z dnia
8 maja 2014 r., V CZ 30/14, z dnia 5 czerwca 2014 r., IV CZ 27/14, niepubl.).
W niniejszej sprawie u podstaw orzeczenia kasatoryjnego legła ocena
Sądu Okręgowego, według której Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty
4
zgłoszonego roszczenia, a wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia
postępowania dowodowego. Obydwa zatem powody uchylenia wyroku do
ponownego rozpoznania wymagają oceny w aspekcie ich prawidłowości,
w znaczeniu wyżej podanym.
Oceny, czy sąd pierwszej instancji rozpoznał istotę sprawy, dokonuje się
na podstawie analizy żądań pozwu i przepisów prawa materialnego
stanowiących podstawę rozstrzygnięcia, nie zaś na podstawie ewentualnych
wad postępowania, czy błędów w związku z subsumpcją ustalonych faktów pod
normę materialnoprawną. Przez pojęcie „nierozpoznania istoty sprawy”
w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c. uważa się zatem nierozstrzygnięcie o żądaniu
strony, czyli niezałatwienie przedmiotu sporu, całkowite zaniechanie wyjaśnienie
istoty lub treści spornego stosunku prawnego. Wykładnia językowa, systemowa
i funkcjonalna tego zwrotu pozwalają na przyjęcie, że wszelkie inne wady
rozstrzygnięcia, dotyczące naruszeń prawa materialnego, czy też procesowego
(poza nieważnością postępowania i nieprzeprowadzeniem postępowania
dowodowego w całości), nie uzasadniają uchylenia wyroku i przekazania sprawy
do ponownego rozpoznania. Tego rodzaju braki w postępowaniu dowodowym,
uchybienia prawu materialnemu, a także procesowemu, skoro zostały
podniesione w apelacji i zostały ocenione jako uzasadnione, powinny być
w systemie apelacji pełnej załatwiane bezpośrednio w postępowaniu
apelacyjnym (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2002 r., I CKN
486/00, OSP 2003, nr 3, poz. 36; z dnia 23 września 1998 r., II CKN 895/97,
OSNC 1999, nr 1, poz. 22; z dnia 12 lutego 2002 r., I CKN 486/00, OSP 2003,
nr 3, poz. 36; z dnia 17 listopada 2004 r., IV CK 229/04, niepubl.; postanowienie
Sądu Najwyższego z 19 grudnia 2012 r., II CZ 141/12, niepubl.).
W rozpoznawanej sprawie, wbrew stanowisku Sądu Okręgowego,
nie miało miejsca nierozpoznanie istoty sprawy w rozumieniu wyżej
przedstawionym, właściwym dla wykładni tego pojęcia także na gruncie art. 386
§ 4 k.p.c. Sąd pierwszej na podstawie przedłożonych dokumentów
i z zastosowaniem reguł postępowania dowodowego wynikających z art. 229
i art. 230 k.p.c. ustalił podstawę faktyczną żądania, ustalił obowiązek pozwanego
ponoszenia opłat za korzystanie z lokalu, a powództwo oddalił z powodu braku
5
dowodu co do wysokości dochodzonej kwoty, która była sporna. W tej sytuacji
brak było podstaw do twierdzenia, że Sąd pierwszej instancji rozpoznał
istotę sprawy.
Także druga wskazana przez Sąd Okręgowy podstawa uchylenia wyroku
Sądu pierwszej instancji – potrzeba przeprowadzenia postępowania dowodowego –
została powołana niezasadnie. Wbrew stanowisku tego Sądu, postępowanie
dowodowe z dokumentów załączonych do pozwu w zakresie dotyczącym podstawy
faktycznej żądania zostało przeprowadzone. Potrzeba prowadzenia dowodów dla
ustalenia zasadności dochodzonej kwoty nie oznacza, że istnieje potrzeba
przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. W obecnym stanie
prawnym uzupełnienie postępowania dowodowego, nawet w znacznym zakresie,
powinno nastąpić w postępowaniu drugoinstancyjnym (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 5 listopada 2013 r., II PZ 28/13, niepubl.).
W świetle powyższego zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu, co mając na
uwadze Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39815
§ 1 zdanie pierwsze w związku
z art. 3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c., orzekł jak w sentencji.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13