Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 95/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 22 lipca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
Prezes SN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący)
SSN Jolanta Frańczak
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa K. S.
przeciwko H Z Transport […]
o zwrot kosztów noclegu,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 22 lipca 2015 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w C.
z dnia 3 lipca 2013 r.,
przy udziale jego następców prawnych – I. S., W. S. i małoletniej M. S. -
reprezentowanej przez przedstawicielkę ustawową (matkę) I. S.,
uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej K. S. i w tym
zakresie przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w C. do
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z dnia 16 stycznia 2013 r. Sąd Rejonowy w C. oddalił powództwo
K. S. przeciwko H.Z. Transport […] o zwrot kosztów noclegu za okres od 1 maja
2009 r. do 31 października 2011 r.
W sprawie ustalono, że powód był zatrudniony w pozwanej Spółce na
podstawie umowy o pracę na stanowisku kierowcy. Strony ustaliły jako miejsce
wykonywania pracy przez powoda Polskę i kraje Europy oraz określiły jego prawo
do diet na pokrycie kosztów wyżywienia. Zgodnie z obowiązującym u strony
pozwanej regulaminem wynagradzania w brzmieniu obowiązującym od 1 września
2008 r., po pierwsze - diety zagraniczne i krajowe rozliczane są na podstawie
złożonych i zweryfikowanych druków delegacji zagranicznych i krajowych, zgodnie
z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej, a po drugie - ponieważ
wszystkie pojazdy przeznaczone do ruchu międzynarodowego wyposażone są w
dwa miejsca do spania, przeto pracownikom w ruchu zagranicznym nie przysługuje
ryczałt za noclegi.
W takim stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że w świetle uchwały
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2008 r., II PZP
11/08 (OSNP 2009 nr 13-14, poz. 166) powód nie odbywał podróży służbowych w
rozumieniu art. 775
§ 1 k.p., a ponadto przyznanie mu prawa do diet „według zasad
przewidzianych w obowiązujących przepisach” nie oznacza uprawnienia powoda do
zwrotu kosztów noclegu należnych z tytułu podróży służbowej. Sąd pierwszej
instancji zwrócił uwagę, że od dnia 3 kwietnia 2010 r., a więc od daty
znowelizowania ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców
(jednolity tekst: Dz.U. z 2012 r., poz. 1155 ze zm.), powód pozostawał w podróży
służbowej (art. 2 pkt 7 tej ustawy) i przysługiwały mu należności z tego tytułu
ustalone na zasadach określonych w art. 775
§ 3-5 k.p. (art. 21a ustawy o czasie
pracy kierowców). Kwestia należności powoda z tytułu podróży służbowych była
jednak - zgodnie z art. 775
§ 5 k.p. - uregulowana w regulaminie wynagradzania, a
ponadto powód nie przedkładał pracodawcy rachunków z tytułu poniesionych
kosztów noclegu, gdyż korzystał z miejsc przystosowanych do spania w kabinie
samochodu.
3
Wyrokiem z dnia 3 lipca 2013 r. Sąd Okręgowy w C. oddalił apelację powoda
od powyższego wyroku, podzielając ustalenia i „zasadniczo” ocenę prawną Sądu
pierwszej instancji.
Sąd odwoławczy, powołując się na stanowisko wyrażone przez Sąd
Najwyższy w wyroku z dnia 4 czerwca 2013 r., II PK 296/12 (Monitor Prawa Pracy
2013 nr 11, s. 598-601), stwierdził, że w okresie przypadającym przed nowelizacją
ustawy o czasie pracy kierowców, art. 775
§ 5 k.p. nie mógł być podstawą oceny
praw pracownika nieodbywającego podróży służbowej. Ważna w takiej sytuacji
pozostawała treść umowy i aktów wewnętrznych obowiązujących w tym
przedmiocie u pracodawcy. Dopiero w sytuacji, gdyby tych aktów nie było i praca w
transporcie międzynarodowym nie byłaby dodatkowo rekompensowana z uwagi na
jej szczególny charakter, można by ewentualnie rozważać stosowanie per
analogiam i z mocy art. 775
§ 5 k.p. tylko odpowiednio, przepisów wykonawczych o
zagranicznych podróżach służbowych. Tymczasem w wewnętrznym akcie
płacowym strona pozwana wyraźnie wykluczyła prawo pracowników do ryczałtów
za noclegi w związku z zapewnieniem miejsc do spania w pojeździe, a nadto -
biorąc pod uwagę wysoki standard wyposażenia samochodów - pracodawca
zapewnił powodowi bezpłatny nocleg w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia
Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości
oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu
w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży
służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.; dalej jako
rozporządzenie z 2002 r.), co oznacza bezzasadność jego żądania ryczałtów za
noclegi również za okres od 3 kwietnia 2010 r.
W skardze kasacyjnej powód zarzucił naruszenie prawa materialnego,
a mianowicie: 1) art. 14. ust. 1 ustawy o czasie pracy kierowców w związku z art. 8
ust. 8 rozporządzenia WE nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15
marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych
odnoszących do transportu drogowego oraz zmieniającego rozporządzenie Rady
(EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylającego rozporządzenie Rady
(EWG) nr 3820/85 (Dz.U.UE.L 2006 Nr 102, s. 1; dalej jako rozporządzenie nr
561/06), przez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że zgoda powoda
4
zatrudnionego na stanowisku kierowcy międzynarodowego na odbywanie
odpoczynku w pojeździe jest pojęciem tożsamym z dokonaniem wyboru miejsca
odpoczynku, w sytuacji gdy w rzeczywistości strona pozwana nie stworzyła żadnej
możliwości wyboru takiego miejsca, a tym samym powód został pozbawiony
faktycznej możliwości dokonania wyboru miejsca do odpoczynku, co spowodowało,
iż przy braku alternatywy miejsca noclegu musiał spędzić odpoczynek w pojeździe,
zaś zgoda w rzeczywistości miała charakter pozorny, w związku z czym nie mogła
wyłączyć prawa powoda do żądania zwrotu kosztów noclegu w formie ryczałtu;
2) art. 775
k.p. w związku z § 9 ust. 4 rozporządzenia z 2002 r., przez błędną
wykładnię prowadzącą do niezastosowania przepisów rozporządzenia, a
przejawiającą się w uznaniu, że powyższych przepisów nie należało zastosować na
zasadzie analogii do rozliczania należności z tytułu podróży służbowych powoda do
dnia 3 kwietnia 2010 r., pomimo tego że z uwagi na specyfikę pracy powoda, który
pracował w szczególnie trudnych warunkach, a w szczególności z uwagi na to, iż
każdorazowo nieprzerwanie przebywał poza granicami przez minimum 4 tygodnie
(średnio przez 6 tygodni), przy czym powrót do kraju był uzależniony tylko i
wyłącznie od zgody strony pozwanej, zaś w trakcie trwania takiej podróży
obowiązkiem powoda było sprawowanie pieczy nad pojazdem oraz przewożonym
ładunkiem, przy czym jego odpoczynek był notorycznie zakłócany głośną pracą
agregatu znajdującego się w odległości 30 cm od miejsca, w którym nocował, czy
brakiem wyposażenia samochodu w klimatyzację postojową, a tym samym
odpoczywanie miało miejsce w bardzo wysokich temperaturach, to nie należało mu
zrekompensować tych wszystkich niedogodności i uciążliwości, przy czym
oczywiste jest, że wypłacane diety pokrywały powodowi koszty związane z
wyżywieniem w wielotygodniowej zagranicznej podróży, zaś tzw. zryczałtowane
zadaniowe wynagrodzenie za utrzymanie czystości, załadunek, rozładunek, miało
rekompensować pracę w godzinach nadliczbowych, bowiem czynności te mieszą
się w pojęciu czasu pracy kierowcy, a tym samym nie mogło rekompensować
uciążliwości związanych z odbywaniem odpoczynku w takich warunkach; 3) art. 775
k.p. w związku z § 9 ust. 4 rozporządzenia z 2002 r., przez jego błędną wykładnię,
a w konsekwencji niezastosowanie, polegającą na zawężeniu pojęcia „bezpłatny
nocleg” do warunków technicznych kabiny samochodu ciężarowego, w tym jej
5
wymiarów, ogrzewania, z pominięciem tak istotnych okoliczności jak obowiązek
pilnowania samochodu oraz przewożonego towaru, głośne funkcjonowanie
agregatu posadowionego w odległości do 30 cm od leżanki powoda, wykonywanie
rozładunków w czasie odpoczynku na tzw. rampie, odpoczynek w bardzo wysokich
temperaturach, a więc elementów mających znaczenie przy ustaleniu
odpowiedniego odpoczynku, rozumianego jako prawidłowe zregenerowanie sił
fizycznych i psychicznych adekwatnych do wykonywania zawodu kierowcy, a tym
samym dokonanie błędniej wykładni pojęcia „bezpłatny nocleg”, konsekwencją
czego było postawienie znaku równości między bezpłatnym noclegiem a noclegiem
odbywanym w kabinie samochodu ciężarowego, a najdalej idącym skutkiem
dokonania błędnej wykładni przyjęcie, iż w takim wypadku strona pozwana
zapewniła bezpłatny nocleg, co zwalniało ją z obowiązku zwrotu kosztów noclegu w
formie ryczałtu.
Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o „zmianę zaskarżonego
wyroku i uwzględnienie powództwa w całości”, ewentualnie o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
drugiej instancji.
Postanowieniem z dnia 22 lipca 2014 r. Sąd Najwyższy zawiesił
postępowanie kasacyjne z uwagi na śmierć powoda (art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c.).
Postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2015 r. postępowanie to zostało podjęte z
udziałem następców prawnych zmarłego: […] (art. 180 § 1 pkt 1 k.p.c.).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Skarga kasacyjna jest usprawiedliwiona, gdyż zaskarżony wyrok pozostaje w
sprzeczności z wykładnią prawa przedstawioną w uchwale składu siedmiu sędziów
Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2014 r., II PZP 1/14 (OSNP 2014 nr 12,
poz. 164), w której wyrażono pogląd, że zapewnienie pracownikowi - kierowcy
samochodu ciężarowego odpowiedniego miejsca do spania w kabinie tego pojazdu
podczas wykonywania przewozów w transporcie międzynarodowym nie stanowi
zapewnienia przez pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4
rozporządzenia z 2002 r., co powoduje, że pracownikowi przysługuje zwrot kosztów
6
noclegu na warunkach i w wysokości określonych w § 9 ust. 1-3 tego
rozporządzenia albo na korzystniejszych warunkach i wysokości, określonych w
umowie o pracę, układzie zbiorowym pracy lub innych przepisach prawa pracy.
W motywach tej uchwały Sąd Najwyższy podkreślił, że w wyniku nowelizacji
ustawy o czasie pracy kierowców powstała sytuacja prawna, w której podróże
kierowców transportu międzynarodowego odbywane w okresie do dnia 3 kwietnia
2010 r. nie stanowiły podróży służbowych w rozumieniu art. 775
§ 1 k.p. (nie mają
więc zastosowania wprost przepisy powszechnie obowiązujące dotyczące zwrotu
kosztów podróży służbowych), a po tej dacie są one podróżami służbowymi (art. 2
pkt 7 ustawy o czasie pracy kierowców) i kierowcom przysługują należności na
pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane
na zasadach określonych w art. 775
§ 3-5 k.p. (art. 21a ustawy o czasie pracy
kierowców). Jednakże za okres do dnia 3 kwietnia 2010 r. moc prawną zachowały
korzystniejsze dla pracowników (przyznające diety i zwrot kosztów noclegu)
postanowienia układów zbiorowych pracy (regulaminów wynagradzania) oraz
umów o pracę (art. 9 § 2 i art. 18 § 2 k.p.). W orzecznictwie (które w tej mierze
można uznać za utrwalone) przyjmuje się też, że w przypadku nieustalenia w
układzie zbiorowym (regulaminie wynagradzania) lub umowie o pracę świadczeń z
tytułu podróży odbywanych przez kierowcę, jej koszty mogą podlegać wyrównaniu
w wysokości odpowiadającej należnościom (dietom) z tytułu podróży służbowej
przewidzianym w przepisach powszechnie obowiązujących dla pracowników
wykonujących rzeczywiście podróże służbowe (por. w szczególności wyroki Sądu
Najwyższego z dnia 5 maja 2009 r., I PK 279/07, LEX nr 509051; z dnia 18 sierpnia
2009 r., I PK 51/09, OSNP 2011 nr 7-8, poz. 100; z dnia 23 czerwca 2010 r., II PK
372/09, Monitor Prawa Pracy 2010 nr 11, s. 597 oraz z dnia 1 kwietnia 2011 r.,
II PK 234/10, OSNP 2012 nr 9-10, poz. 119). W konsekwencji - w rzeczywistości -
także z tytułu podróży odbywanych przez kierowców transportu międzynarodowego
w okresie do dnia 3 kwietnia 2010 r. przysługują im należności co najmniej takie,
jak wynikające z powszechnie obowiązujących aktów wykonawczych wydanych na
podstawie art. 775
§ 2 k.p.
Dalej Sąd Najwyższy wskazał, że art. 8 ust. 8 rozporządzenia nr 561/06
(posługujący się pojęciem miejsca do spania w aspekcie dziennych i tygodniowych
7
okresów odpoczynku) nie dotyczy uprawnień w zakresie przysługiwania kierowcy
od pracodawcy należności na pokrycie kosztów wyjazdów poza bazę w celu
wykonywania pracy (podróży służbowych), nie może więc służyć ocenie przesłanek
takich uprawnień, w szczególności przesłanek przysługiwania ryczałtu za nocleg.
Również w ustawie o czasie pracy kierowców (posługującej się w art. 14 ust. 1
określeniem „miejsce do spania” w kontekście odpoczynku dobowego), nie
uregulowano zasad przysługiwania należności na pokrycie kosztów związanych z
wykonywaniem podróży służbowej, odsyłając wyraźnie i wprost (art. 21a) w tym
zakresie do art. 775
§ 3-5 k.p. Odesłanie do przepisów Kodeksu pracy nie zawiera
żadnych ograniczeń czy modyfikacji ich stosowania względem kierowców, w
szczególności odbywających wielokrotne podróże służbowe za granicę. Ustawa o
czasie pracy kierowców formalnie odsyła do stosowania art. 775
§ 3-5 k.p. Nie
odsyła więc do art. 775
§ 1 k.p. (gdyż zawiera własną definicję podróży służbowej)
oraz nie odsyła do art. 775
§ 2 k.p., w którym określono (w szczególności)
przedmiot regulacji przepisów wykonawczych (zgodnie z art. 92 ust. 1 Konstytucji
RP - zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści
aktu). Z art. 775
§ 2 k.p. wynika, że rozporządzenie wykonawcze powinno
regulować następujące świadczenia: 1) diety (ich wysokość, z uwzględnieniem
czasu trwania podróży, a w przypadku podróży poza granicami kraju - walutę, w
jakiej będzie ustalana dieta i limit na nocleg w poszczególnych państwach) oraz
2) zwrot (warunki zwrotu) kosztów przejazdów, 3) zwrot kosztów noclegów i
4) zwrot innych wydatków. Zgodnie z art. 775
§ 3 k.p., warunki wypłacania
należności z tytułu podróży służbowej określa się w układzie zbiorowym pracy lub w
regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest
objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu
wynagradzania. Według art. 775
§ 5 k.p., w przypadku gdy układ zbiorowy pracy,
regulamin wynagradzania lub umowa o pracę nie zawiera postanowień, o których
mowa w § 3 (czyli nie zawiera uregulowań dotyczących warunków wypłacania
wszystkich należności z tytułu podróży służbowej), pracownikowi przysługują
należności na pokrycie kosztów podróży służbowej odpowiednio według przepisów,
o których mowa w § 2. Oznacza to, że przepisy wykonawcze ustalają minimalny
standard wszystkich świadczeń z tytułu podróży służbowych (diet oraz zwrotu
8
kosztów przejazdów, noclegów i innych wydatków), które w układzie zbiorowym
pracy, regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę mogą być uregulowane
korzystniej dla pracownika (art. 9 § 2 i art. 18 § 2 k.p.). W razie braku takich
regulacji lub uregulowania mniej korzystnego dla pracownika, zastosowanie będą
miały przepisy wykonawcze. Odesłanie w art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców
do art. 775
§ 3-5 k.p. oznacza więc pośrednio także odesłanie do art. 775
§ 2 k.p., a
w konsekwencji uznanie, że kierowcy-pracownikowi przysługuje zwrot kosztów
noclegu według zasad ustalonych w przepisach wykonawczych wydanych na
podstawie art. 775
§ 2 k.p., chyba że korzystniejsze dla niego zasady zostały
ustalone według art. 775
§ 3 k.p. (w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie
wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem
zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania).
Sąd Najwyższy stwierdził, że w rozporządzeniu z 2002 r. - obowiązującym w
okresie objętym roszczeniami w rozpoznawanej sprawie - nie zamieszczono
przepisu pozwalającego na szczególny sposób ustalania (w formie ryczałtu)
należności przysługujących pracownikom (w tym kierowcom) odbywającym
wielokrotne podróże służbowe za granicę. Wysokość należności przysługujących
pracownikom z tytułu podróży służbowych za granicę (w tym kierowcom
odbywającym wielokrotne podróże) została tym samym określona przez
prawodawcę, w szczególności, co do wysokości ryczałtu z tytułu zwrotu kosztów
noclegu. Według § 1 i 2 rozporządzenia, określa ono - bez żadnych wyłączeń -
wysokość oraz warunki ustalania należności przysługujących pracownikowi z tytułu
podróży służbowej poza granicami kraju, do których należą: 1) diety oraz 2) zwrot
kosztów: a) przejazdów i dojazdów, b) noclegów i c) innych wydatków, określonych
przez pracodawcę odpowiednio do uzasadnionych potrzeb. Zwrot kosztów noclegu
reguluje § 9 rozporządzenia, według którego za nocleg przysługuje pracownikowi
zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym, w granicach
ustalonego na ten cel limitu określonego w załączniku do rozporządzenia (ust. 1),
natomiast w razie nieprzedłożenia rachunku za nocleg, pracownikowi przysługuje
ryczałt w wysokości 25% limitu (ust. 2). Wreszcie podstawowy dla rozstrzygnięcia
zagadnienia prawnego § 9 ust. 4 rozporządzenia stanowi, że zwrot kosztów
noclegu - zarówno w wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym, w granicach
9
ustalonego na ten cel limitu, jak i w kwocie ryczałtu w wysokości 25% limitu przy
braku rachunku - nie przysługuje pracownikowi, gdy pracodawca (lub strona
zagraniczna) zapewnia pracownikowi „bezpłatny nocleg”.
Łączna analiza przedstawionych powyżej przepisów - w ocenie
powiększonego składu Sądu Najwyższego zawarta w uchwale z dnia 12 czerwca
2014 r. - pozwala na sformułowanie następujących wniosków szczegółowych. Po
pierwsze, pojęcia „odpowiednie miejsce do spania” i „bezpłatny nocleg” nie mogą
być utożsamiane (zamiennie traktowane), a wręcz odwrotnie - użycie różnych
sformułowań w przepisach prawa oznacza, że są to różne pojęcia. Po drugie,
zasadniczo prawodawca odnosi pojęcie „noclegu” do usługi hotelarskiej (motelowej;
pośrednio także do noclegu opłaconego w cenie karty okrętowej lub promowej),
o czym świadczy nie tylko zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem
hotelowym (za usługi hotelarskie), ale także wysokość ustalonych limitów. Po
trzecie, usługa hotelarska obejmuje szerszy zakres świadczeń niż tylko
udostępnienie „miejsca do spania”, w szczególności możliwość skorzystania z
toalety, prysznica, przygotowania gorących napojów itp., a także (ewentualnie)
zapewnienie wyżywienia, co powoduje obniżenie diety. Po czwarte, brak
przedstawienia rachunku za usługi hotelarskie oznacza, że pracownik nie korzystał
z hotelu (wzgląd na racjonalnego prawodawcę, który to przewidział); wówczas
zwrot kosztów noclegu zostaje ograniczony do 25% limitu stanowiącego ryczałt za
koszty realnie ponoszone w czasie podróży, bez korzystania z usług hotelowych.
Po piąte, istota „ryczałtu” jako świadczenia kompensacyjnego (w tym wypadku
przeznaczonego na pokrycie kosztów noclegu) polega na tym, że świadczenie
wypłacane w takiej formie z założenia jest oderwane od rzeczywistego poniesienia
kosztów i nie pokrywa w całości wszystkich wydatków z określonego tytułu (bo nie
są one udokumentowane); w zależności od okoliczności konkretnego przypadku
kwota ryczałtu - która jako uśredniona i ujednolicona ustalona jest przez
prawodawcę - pokryje więc pracownikowi koszty noclegowe w wymiarze mniejszym
albo większym niż faktycznie przez niego poniesione. Prowadzi to do ogólnego
wniosku, że zapewnienie przez pracodawcę pracownikowi (kierowcy
wykonującemu przewozy w międzynarodowym transporcie drogowym)
odpowiedniego miejsca do spania w kabinie samochodu ciężarowego, czyli
10
wyposażenie samochodu w odpowiednie urządzenia (leżankę, klimatyzację,
ogrzewanie itp.) pozwala na wykorzystanie przez kierowcę w samochodzie
dobowego (dziennego) odpoczynku, przy spełnieniu warunków określonych w art. 8
ust. 8 rozporządzenia nr 561/06, natomiast nie oznacza zapewnienia mu przez
pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia z 2002 r.
Taki stan rzeczy uprawnia pracownika do otrzymania od pracodawcy zwrotu
kosztów noclegu, co najmniej na warunkach i w wysokości określonych w § 9 ust. 1
lub 2 tego rozporządzenia.
Podzielając tę argumentację należy wskazać również na aktualność poglądu
wyrażonego przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 kwietnia 2011 r., II PK 234/10
(OSNP 2012 nr 9-10, poz. 119), zgodnie z którym zwiększone koszty utrzymania
kierowcy w czasie wykonywania zadań poza miejscem zamieszkania powinny być
rekompensowane także przed dniem 3 kwietnia 2010 r., choćby przez analogiczne
stosowanie rozporządzeń o podróżach służbowych. Co prawda stanowisko to
zostało wyrażone w stanie faktycznym, w którym prawo do ryczałtu za nocleg nie
zostało przez pracodawcę uregulowane w regulaminie wynagradzania albo w
układzie zbiorowym pracy (nie wynikało też z wiążącej strony umowy o pracę),
jednak pogląd ten znajduje również zastosowanie w sytuacji, gdy w regulaminie
wynagrodzenia obowiązującym u pracodawcy wyraźnie zastrzeżono, że
pracownikom nie przysługuje ryczałt za noclegi. Stosowanie § 9 ust. 1-4
rozporządzenia z 2002 r. związane jest bowiem z poddaniem kwestii dotyczącej
zapłaty za noclegi zasadzie wyrażonej w art. 9 § 2 k.p. (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 16 grudnia 2014 r., I PK 5/14, LEX nr 1640239), w
szczególności gdy się uwzględni, że strona pozwana - co wynika z poczynionych w
sprawie ustaleń - wypełniała formalną przesłankę podróży służbowej, wystawiając
powodowi „druki delegacji zagranicznych” i na ich podstawie rozliczała należne mu
diety (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2009 r., I PK 279/07, LEX nr
509051), zaś wyłączenie prawa do przedmiotowego ryczałtu było wynikiem
błędnego utożsamienia przez pracodawcę pojęć „miejsce do spania” i „bezpłatny
nocleg”.
Z tych względów orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 39815
§ 1
odpowiednio stosowanego art. 108 § 2 k.p.c.
11