Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 23/15
POSTANOWIENIE
Dnia 28 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Romualda Spyt
w sprawie z powództwa A. S.
przeciwko Akademii Sztuk Pięknych w Ł.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 28 października 2015 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Ł.
z dnia 7 października 2014 r.,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania;
2. zasądza od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 120 zł
tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Powódka A. S. wniosła skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 7 października 2014 r.
Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie przepisu postępowania:
art. 227 k.p.c., w związku. z art. 217 § 1 k.p.c. i w związku z art. 308 § 1 k.p.c.,
przez niewłaściwe zastosowanie skutkujące bezpodstawnym oddaleniem
zgłoszonego przez powódkę wniosku o dopuszczenie dowodu z nagrania
utrwalonego na płycie CD, wskutek błędnego uznania go przez Sąd za „nielegalny”,
przy jednoczesnym braku wskazania miarodajnej podstawy jego bezprawności i
nieprzydatności oraz w sytuacji gdy strona przeciwna nie podważyła wiarygodności
2
tego dowodu, nie przedstawiła przeciwdowodu oraz przyznała, że zdarzenie objęte
nagraniem istotnie miało miejsce; mające istotny wpływ na wynik sprawy wobec
nieuwzględnienia przez Sąd kluczowego dowodu wykazującego fikcyjność
przyczyny rozwiązania umowy o pracę ujętej w wypowiedzeniu pracodawcy oraz
wskazującego rzeczywistą przyczynę rozwiązania tej umowy, niemieszczącą się w
katalogu przyczyn uzasadnionych; naruszenie przepisu art. 385 k.p.c., przez
niewłaściwe zastosowanie, mające istotny wpływ na wynik sprawy wobec oddalenia
apelacji jako niezasadnej, pomimo zasadności podniesionych w niej zarzutów
naruszenia przepisów postępowania i prawa materialnego; art. 162 k.p.c., przez
błędną wykładnię w postaci uznania, że brak zgłoszenia zastrzeżenia przez stronę
wobec oddalenia wniosku dowodowego, pozbawia Sąd drugiej instancji możliwości
dopuszczenia tego dowodu w postępowaniu apelacyjnym, a także naruszenie
prawa materialnego art. 45 § 1 k.p., przez jego wadliwe niezastosowanie w sprawie
i brak uznania wypowiedzenia umowy o pracę za nieuzasadnione, pomimo że z
przedstawionego przez strony materiału dowodowego wynikało bezsprzecznie, że
podana w oświadczeniu pracodawcy przyczyna rozwiązania umowy o pracę była
fikcyjna, zaś rzeczywisty (nieuzasadniony) powód wypowiedzenia został przez
pracodawcę zatajony.
Skarżąca zarzuciła także naruszenie prawa materialnego ustanawiającego
przesłanki, które powinny być podstawą oceny prawidłowości wykonywania
obowiązków pracowniczych przez powódkę, tj. niewłaściwe zastosowanie: przepisu
art. 34 ust. 3 ustawy o finansach publicznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r.,
poz. 885 ze zm.), przez nieuzasadnioną akceptację przez Sąd Okręgowy
zastosowania przez Sąd pierwszej instancji przewidzianego w tym przepisie
wymogu dokonania zmian w rocznym planie finansowym jako warunku zmiany
wysokości przychodów/kosztów jednostki - do stanu faktycznego i postępowania
powódki z 2011 r., pomimo że przepis powyższy uchylony został z dniem 1 stycznia
2010 r. nowelizacją ustawy o finansach publicznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 157,
poz. 1241), a nie został wprowadzony w nowym brzmieniu ustawy; art. 28 ust 8 w
związku z art. 3 ust. 1 pkt. 16 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości
(jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 330 ze zm.), przez jego niezastosowanie -
pomimo zaistnienia ku temu podstaw, a w konsekwencji uznanie przez Sądy obu
3
instancji naruszenia przez powódkę enigmatycznie ujmowanej „procedury
pozwanego” przez postawienie powódce bezzasadnego wymagania
zabezpieczenia wyodrębnionych środków na inwestycję częściową w zakresie
ścianek „C.”, podczas gdy przepis ustawy kwalifikuje tę pozycję jako fragment
inwestycji głównej, tj. środek trwały w budowie (całość nieruchomości „C.”), którego
koszt wytworzenia obejmuje ogół kosztów poniesionych przez jednostkę za okres
budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia - bez wyodrębniania części
składowych kosztu.
Skarżąca wniosła o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, wskazując,
że „istnieje potrzeba wykładni art. 227 k.p.c., w związku z art. 217 § 1 k.p.c. i w
związku z art. 308 § 1 k.p.c. budzącego poważne wątpliwości (…), a niezależnie od
tego - wywołującego rozbieżności w orzecznictwie sądów” oraz „w sprawie
występuje istotne zagadnienie prawne, a mianowicie: czy w postępowaniu cywilnym
istnieje podstawa do stwierdzenia niedopuszczalności dowodu z uwagi na źródło
jego pochodzenia lub sposób jego pozyskania, a w konsekwencji oddalenia w tym
zakresie wniosku dowodowego w odniesieniu do nagrania rozmowy osób,
dokonanego bez wiedzy lub zgody jednego z rozmówców - czy też nie ma
podstawy do stwierdzenia niedopuszczalności takiego dowodu i oddalenia wniosku
strony o dopuszczenie dowodu w oparciu o taki środek dowodowy”.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną strona pozwana wniosła o wydanie
postanowienia o odmowie przyjęcia jej do rozpoznania, ewentualnie o jej oddalenie
i zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 3989
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy przyjmuje skargę
kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne
(pkt 1), istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne
wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów (pkt 2), zachodzi
nieważność postępowania (pkt 3) lub skarga jest oczywiście uzasadniona (pkt 4).
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania powinien wskazywać, że
zachodzi przynajmniej jedna z okoliczności wymienionych w powołanym wcześniej
4
art. 3989
§ 1 k.p.c., a jego uzasadnienie winno zawierać argumenty świadczące o
tym, że rzeczywiście, biorąc pod uwagę sformułowane w ustawie kryteria, istnieje
potrzeba rozpoznania skargi przez Sąd Najwyższy. Skarga kasacyjna nie jest
bowiem (kolejnym) środkiem zaskarżenia przysługującym od każdego
rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, z uwagi
na przeważający w jej charakterze element interesu publicznego. Służy ona kontroli
prawidłowości stosowania prawa, nie będąc instrumentem weryfikacji trafności
ustaleń faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego orzeczenia.
Na wstępie rozważań podkreślić należy, że w niniejszej sprawie Sąd
Okręgowy z dwóch względów nie uwzględnił zarzutu apelacyjnego naruszenia
przez Sąd Rejonowy art. 227 k.p.c. w związku z art. 217 § 1 k.p.c. w związku z
art. 308 § 1 k.p.c., powołującego się na niedopuszczenie zawnioskowanego przez
powódkę dowodu w postaci nagrania utrwalonego na płycie CD. Po pierwsze, za
Sądem pierwszej instancji uznał, że dowód ten został pozyskany na skutek
nielegalnych działań powódki (potajemne nagranie rozmowy), po drugie zaś
podkreślił, że sprzeciwia się temu art. 162 k.p.c., bowiem po oddaleniu wniosku
dowodowego w tej kwestii przez Sąd pierwszej instancji profesjonalny pełnomocnik
powódki nie wniósł stosownego zastrzeżenia.
Zgodnie z art. 162 k.p.c., strony mogą w toku posiedzenia, a jeżeli nie były
na nim obecne - na najbliższym posiedzeniu, zwrócić uwagę sądu na uchybienia
przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu, przy
czym strona, która zastrzeżenia nie zgłosiła, traci prawo powoływania się na to
uchybienie w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy
postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu albo,
że strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy. W
orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd, że zgodnie z tym
przepisem, strona nie może skutecznie zarzucać w apelacji uchybienia przez sąd
pierwszej instancji przepisom postępowania, polegającego na wydaniu
postanowienia, które może być zmienione lub uchylone stosownie do okoliczności
(w tym postanowienia oddalającego wnioski dowodowe stron), jeżeli nie zwróciła
uwagi sądu na to uchybienie w toku posiedzenia, a w razie nieobecności - na
najbliższym posiedzeniu, chyba że niezgłoszenie zastrzeżenia nastąpiło bez jej
5
winy (zob. np. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2005 r., III CZP
55/05, OSNC 2006 nr 9, poz. 144 i z dnia 27 czerwca 2008 r., III CZP 50/08, OSNC
2009 nr 7-8, poz. 103 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 26 sierpnia 2009 r.,
I CSK 13/09, LEX nr 1211185; z dnia 24 września 2009 r., IV CSK 185/09,
OSNC-ZD 2010 nr B, poz. 65, z dnia 3 lutego 2010 r., II CSK 286/09, OSNC 2010
nr 9, poz. 125; z dnia 17 kwietnia 2013 r., I CSK 447/12, LEX nr 1341647). W
judykaturze Sądu Najwyższego prezentowane jest również stanowisko, że
ograniczenia wynikające z treści art. 162 k.p.c. obejmują wyłączenie działania
strony, co nie niweczy uprawnień Sądu drugiej instancji w zakresie możliwości
dopuszczenia pominiętych dowodów w postępowaniu odwoławczym (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2012 r., II PK 215/11, OSNP 2013 nr 9-10,
poz. 106; z dnia 2 lipca 2009 r., I UK 37/09, LEX nr 529678).
Powołując się na to ostatnie stanowisko, skarżąca nie dostrzega, że obie
grupy orzeczeń dotyczą odmiennych sytuacji procesowych. W pierwszej, chodzi o
zarzuty strony (w apelacji, skardze kasacyjnej) związane z oddaleniem jej
wniosków dowodowych, w drugiej zaś o zarzuty strony przeciwnej kwestionujące
przeprowadzenie takich dowodów przez Sąd drugiej instancji. W tym drugim
przypadku, chodzi więc o to, że sąd drugiej instancji ma uprawnienie do
przeprowadzenia dowodu, którego Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił (wydając
formalne postanowienie o oddaleniu wniosku dowodowego, do którego nie
zgłoszono zastrzeżenia), a strona uprawnienia tego nie może kwestionować w
oparciu o zarzut naruszenia art. 162 k.p.c. Uprawnienie do dopuszczenia dowodów
z inicjatywy własnej sądu nie przeczy poglądowi, że strona nie może skutecznie
powoływać się na niezasadne oddalenie jej wniosku dowodowego w apelacji bądź
w skardze kasacyjnej, jeśli nie zgłosiła zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c.
W tym kontekście podkreślić należy, że problem o charakterze prawnym, to
problem powstały na tle konkretnego przepisu prawa, mający charakter rzeczywisty
w tym znaczeniu, że jego rozwiązanie stwarza realne i poważne trudności. Problem
ten musi mieć jednocześnie charakter uniwersalny, przez co należy rozumieć, że
jego rozwiązanie powinno służyć rozstrzyganiu innych podobnych spraw.
Jednocześnie, chodzi o problem, którego wyjaśnienie byłoby konieczne dla
rozstrzygnięcia danej sprawy (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 21
6
maja 2013 r., IV CSK 53/13, LEX nr 1375467; z dnia 26 stycznia 2012 r., I PK
124/11, LEX nr 1215465; z dnia 23 marca 2012 r., II PK 284/11, LEX nr 1214575; z
dnia 19 marca 2012 r., II PK 293/11, LEX nr 1214577; z dnia 24 lutego 2005 r.,
III PK 6/05, LEX nr 513003). Inaczej rzecz ujmując, problem prawny przedstawiany
w ramach wątpliwości interpretacyjnych wynikających z rozbieżnego orzecznictwa
sądów bądź ujęty jako istotne zagadnienie prawne występuje w sprawie tylko
wtedy, gdy od ocena prawna Sądu Najwyższego będzie miała wpływ na
rozstrzygnięcie skargi kasacyjnej. Taka zaś zależność w niniejszej sprawie nie
występuje, bowiem prawidłowa wykładnia i zastosowanie przez Sąd drugiej
instancji art. 162 k.p.c. w związku z art. 378 § 1 k.p.c. tamuje drogę do
merytorycznej oceny zasadności oddalenia wniosku dowodowego, a co za tym
idzie, oceny dopuszczalności w postępowaniu cywilnym dowodów uzyskanych w
sposób bezprawny w aspekcie naruszenia art. 227 k.p.c. w związku z art. 217 § 1
k.p.c. w związku z art. 308 § 1 k.p.c.
Skarżąca nie zdołała zatem wykazać, że zachodzi potrzeba rozpoznania jej
skargi przez Sąd Najwyższy, wobec czego z mocy art. 3989
k.p.c. należało
postanowić jak w sentencji. O kosztach postępowania kasacyjnego rozstrzygnięto
po myśli art. 98 k.p.c. w związku z § 11 ust. 1 pkt 1 w związku z 12 ust. 4 pkt 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z
urzędu (Dz.U. z 2013 r., poz. 490).
eb