I UZ 30/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:25-02-2016
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I UZ 30/15
POSTANOWIENIE
Dnia 10 lutego 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (przewodniczący,
sprawozdawca)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Romualda Spyt
w sprawie z odwołania Z. B.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w Ł.
o zbieg prawa do świadczeń,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 10 lutego 2016 r.,
zażalenia ubezpieczony na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 25 maja 2015 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i sprawę przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 25 maja 2015 r. Sąd Apelacyjny odrzucił - na
podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c. - skargę kasacyjną Z. B. od wyroku tego Sądu z dnia
22 października 2014 r., którym oddalono apelację wnioskodawcy od wyroku Sądu
Okręgowego w Ł. z dnia 28 listopada 2013 r., oddalającego jego odwołanie od
decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 kwietnia 2013 r. dotyczącej
prawa do wypłaty tylko jednego z pozostających w zbiegu świadczeń.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, w przedmiotowej sprawie dopuszczalność
skargi kasacyjnej uzależniona jest od przekroczenia „progu kasacyjności” (art. 3982
2
§ 1 zdanie pierwsze in fine k.p.c.). W skardze kasacyjnej co prawda została
wskazana wartość przedmiotu zaskarżenia przekraczająca ten próg (11.676 zł),
jednak została ona określona i utrwalona na etapie wnoszenia apelacji na poziomie
podanej przez wnioskodawcę kwoty 9.987,48 zł. Zdaniem Sądu odwoławczego,
tożsamość rozstrzygnięcia kwestionowanego w apelacji i w skardze kasacyjnej
wyłącza dopuszczalność oznaczenia w tej ostatniej wartości zaskarżenia w kwocie
innej niż uprzednio w apelacji, co zostało przesądzone w orzecznictwie Sądu
Najwyższego (tak np. w postanowieniach z dnia 17 listopada 2010 r., II PZ 34/10,
LEX nr 725045; z dnia 14 lipca 2010 r., III CSK 118/10, LEX nr 1375406; z dnia 7
marca 2014 r., IV CZ 132/13, LEX nr 1438422; z dnia 16 października 2014 r.,
III CZ 42/14, LEX nr 1565771).
W zażaleniu na powyższe postanowienie wnioskodawca wniósł o jego
uchylenie, zarzucając naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć istotny
wpływ na wynik sprawy, a to art. 3986
§ 2 w związku z art. 25, art. 26, art. 3962
§ 1
oraz art. 130 § 1 i art. 391 § 1 k.p.c., przez odrzucenie skargi kasacyjnej, podczas
gdy nie zachodziły prawem przewidziane przesłanki do jej odrzucenia, gdyż
rzeczywista wartość przedmiotu zaskarżenia sprawia, że „kasacja” w niniejszej
sprawie jest dopuszczalna (wartość przedmiotu zaskarżenia w apelacji stanowiąca
sumę należnych świadczeń za ten sam okres, omyłkowo została oznaczona przy
uwzględnieniu wartości świadczeń netto a nie brutto).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie okazało się usprawiedliwione.
Niewątpliwie sąd drugiej instancji nie może bezkrytycznie przyjmować
twierdzeń strony o wartości przedmiotu zaskarżenia skargą kasacyjną. Jednak nie
jest trafne stanowisko Sądu Apelacyjnego, że w przypadku tożsamości
rozstrzygnięcia kwestionowanego w apelacji i skardze kasacyjnej, wartość
zaskarżenia kasacyjnego w każdym przypadku musi odpowiadać wartości
„utrwalonej” na etapie wnoszenia apelacji. Swój pogląd w tym zakresie Sąd ten
oparł na powołanych postanowieniach Sądu Najwyższego, pomijając, że zapadły
one w innych sytuacjach niż występująca w niniejszej sprawie. Postanowienie z
3
dnia 17 listopada 2010 r., II PZ 34/10 odnosiło się do ustalenia wartości przedmiotu
sporu i wartości zaskarżenia w celu określenia wysokości należnych opłat
sądowych oraz - co istotniejsze - zapadło w sytuacji niedopuszczalnej zmiany
żądania w toku postępowania apelacyjnego. Z kolei postanowienia z dnia 14 lipca
2010 r., III CSK 118/10 oraz z dnia 16 października 2014 r., III CZ 42/14 odnosiły
się do oznaczenia wartości przedmiotu sporu i zaskarżenia na podstawie art. 19 § 2
w związku z art. 1261
§ 1 k.p.c. Nie budzi wątpliwości stanowisko, że w takich
sytuacjach próby „sztucznego” podwyższania tej wartości tylko w celu
przekroczenia progu limitującego dopuszczalność skargi kasacyjnej nie mogą
odnieść skutku. Wreszcie pogląd wyrażony w postanowieniu z dnia 7 marca
2014 r., IV CZ 132/13 dotyczył związania - na podstawie art. 365 § 1 k.p.c. - sądu
orzekającego o dopuszczalności skargi kasacyjnej orzeczeniem sądu pierwszej
instancji ustalającym wartość przedmiotu sporu. Żadna z tych sytuacji nie zachodzi
w niniejszej sprawie, w której - jak się wydaje - wartość przedmiotu zaskarżenia
kasacyjnego podlega ustaleniu na podstawie art. 22 k.p.c., zaś wartość przedmiotu
sporu i przedmiotu zaskarżenia apelacyjnego nie była sprawdzona.
W judykaturze Sądu Najwyższego podkreśla się, że dopuszczalność skargi
kasacyjnej z uwagi na wartość przedmiotu zaskarżenia wynika ze szczególnych
przepisów o postępowaniu kasacyjnym (art. 3981
i art. 3982
§ 1 k.p.c.), co sprawia,
iż w procedurze tej w każdym stanie sprawy sąd drugiej instancji lub Sąd
Najwyższy mają obowiązek zweryfikowania wystąpienia tej bezwzględnej
przesłanki procesowej poprzez sprawdzenie wartości przedmiotu kasacyjnego
zaskarżenia (por. np. postanowienia z dnia 15 czerwca 2007 r., II PZ 21/07, LEX nr
951507 oraz z dnia 19 lutego 2014 r., V CSK 275/13, LEX nr 1444465). Błędne
wskazanie przez stronę wartości przedmiotu sporu i w konsekwencji wartości
przedmiotu zaskarżenia nie jest dla sądu wiążące, gdyż badanie przesłanek
dopuszczalności skargi kasacyjnej następuje z urzędu (por. postanowienie z dnia
15 czerwca 2007 r., II CZ 38/07, LEX nr 951278). Dopuszczalności skargi
kasacyjnej nie wyznacza zatem wartość przedmiotu sporu lub przedmiotu
apelacyjnego zaskarżenia, ale kryterium wartości przedmiotu zaskarżenia
kasacyjnego (por. postanowienie z dnia 15 czerwca 2007 r., II PZ 21/07, LEX nr
951507). Przyjęcie zasadności odmiennego stanowiska - jak uczynił to Sąd
4
Apelacyjny - uniemożliwiałoby, w wypadkach błędnie (omyłkowo lub celowo)
zawyżonej wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia
apelacyjnego, realizację zasadniczego celu badania dopuszczalności skargi
kasacyjnej, jakim jest to, aby rozpoznaniu podlegały jedynie skargi rzeczywiście
czyniące zadość wymaganiom ustawy (por. postanowienie z dnia 20 stycznia
2015 r., V CZ 90/14, LEX nr 1652417).
Przy takim założeniu badanie dopuszczalności skargi może zatem
obejmować zarówno wypadki, gdy strona skarżąca wskazuje wartość przedmiotu
zaskarżenia zdaniem sądu zawyżoną, jak również sytuacje, gdy strona wskazuje tę
wartość w ocenie sądu zbyt niską. Gdy sąd drugiej instancji poweźmie wątpliwość
co do prawidłowego oznaczenia wartości przedmiotu zaskarżenia skargą
kasacyjną, to ma prawo i obowiązek jej sprawdzenia i ustalenia prawidłowej - jego
zdaniem - wartości. Stwierdzenie, że tak ustalona wartość przedmiotu zaskarżenia
jest za niska, obliguje sąd drugiej instancji do odrzucenia skargi kasacyjnej na
podstawie art 3986
§ 2 k.p.c. (por. np. postanowienia z dnia 2 kwietnia 1998 r., II UZ
24/98, OSNP 1999 nr 8, poz. 291; z dnia 23 kwietnia 1999 r., II UZ 39/99, OSNP
2000 nr 20, poz. 768; z dnia 17 maja 2006 r., II PZ 18/06, OSNP 2007 nr 9-10,
poz. 137; z dnia 25 września 2007 r., I UZ 20/07, LEX nr 1620500; z dnia 16
czerwca 2015 r., I PZ 4/15, niepublikowane).
Sąd drugiej instancji odrzucił skargę kasacyjną wnioskodawcy wyłącznie ze
względu na, po pierwsze - wskazanie w niej wartości przedmiotu zaskarżenia
wyższej niż określona w apelacji i po drugie - brak wyjaśnienia przez stronę
skarżącą przyczyn tej zmiany. Tymczasem w rozważanej sytuacji odrzucenie skargi
kasacyjnej nie mogło nastąpić bez uprzedniego sprawdzenia oznaczonej przez
skarżącego wartości przedmiotu zaskarżenia i ustalenia wartości - w ocenie Sądu -
prawidłowej.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c.
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c., orzekł jak w sentencji.
eb
POSTANOWIENIE
Dnia 10 lutego 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (przewodniczący,
sprawozdawca)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Romualda Spyt
w sprawie z odwołania Z. B.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w Ł.
o zbieg prawa do świadczeń,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 10 lutego 2016 r.,
zażalenia ubezpieczony na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 25 maja 2015 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i sprawę przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 25 maja 2015 r. Sąd Apelacyjny odrzucił - na
podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c. - skargę kasacyjną Z. B. od wyroku tego Sądu z dnia
22 października 2014 r., którym oddalono apelację wnioskodawcy od wyroku Sądu
Okręgowego w Ł. z dnia 28 listopada 2013 r., oddalającego jego odwołanie od
decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 kwietnia 2013 r. dotyczącej
prawa do wypłaty tylko jednego z pozostających w zbiegu świadczeń.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, w przedmiotowej sprawie dopuszczalność
skargi kasacyjnej uzależniona jest od przekroczenia „progu kasacyjności” (art. 3982
2
§ 1 zdanie pierwsze in fine k.p.c.). W skardze kasacyjnej co prawda została
wskazana wartość przedmiotu zaskarżenia przekraczająca ten próg (11.676 zł),
jednak została ona określona i utrwalona na etapie wnoszenia apelacji na poziomie
podanej przez wnioskodawcę kwoty 9.987,48 zł. Zdaniem Sądu odwoławczego,
tożsamość rozstrzygnięcia kwestionowanego w apelacji i w skardze kasacyjnej
wyłącza dopuszczalność oznaczenia w tej ostatniej wartości zaskarżenia w kwocie
innej niż uprzednio w apelacji, co zostało przesądzone w orzecznictwie Sądu
Najwyższego (tak np. w postanowieniach z dnia 17 listopada 2010 r., II PZ 34/10,
LEX nr 725045; z dnia 14 lipca 2010 r., III CSK 118/10, LEX nr 1375406; z dnia 7
marca 2014 r., IV CZ 132/13, LEX nr 1438422; z dnia 16 października 2014 r.,
III CZ 42/14, LEX nr 1565771).
W zażaleniu na powyższe postanowienie wnioskodawca wniósł o jego
uchylenie, zarzucając naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć istotny
wpływ na wynik sprawy, a to art. 3986
§ 2 w związku z art. 25, art. 26, art. 3962
§ 1
oraz art. 130 § 1 i art. 391 § 1 k.p.c., przez odrzucenie skargi kasacyjnej, podczas
gdy nie zachodziły prawem przewidziane przesłanki do jej odrzucenia, gdyż
rzeczywista wartość przedmiotu zaskarżenia sprawia, że „kasacja” w niniejszej
sprawie jest dopuszczalna (wartość przedmiotu zaskarżenia w apelacji stanowiąca
sumę należnych świadczeń za ten sam okres, omyłkowo została oznaczona przy
uwzględnieniu wartości świadczeń netto a nie brutto).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie okazało się usprawiedliwione.
Niewątpliwie sąd drugiej instancji nie może bezkrytycznie przyjmować
twierdzeń strony o wartości przedmiotu zaskarżenia skargą kasacyjną. Jednak nie
jest trafne stanowisko Sądu Apelacyjnego, że w przypadku tożsamości
rozstrzygnięcia kwestionowanego w apelacji i skardze kasacyjnej, wartość
zaskarżenia kasacyjnego w każdym przypadku musi odpowiadać wartości
„utrwalonej” na etapie wnoszenia apelacji. Swój pogląd w tym zakresie Sąd ten
oparł na powołanych postanowieniach Sądu Najwyższego, pomijając, że zapadły
one w innych sytuacjach niż występująca w niniejszej sprawie. Postanowienie z
3
dnia 17 listopada 2010 r., II PZ 34/10 odnosiło się do ustalenia wartości przedmiotu
sporu i wartości zaskarżenia w celu określenia wysokości należnych opłat
sądowych oraz - co istotniejsze - zapadło w sytuacji niedopuszczalnej zmiany
żądania w toku postępowania apelacyjnego. Z kolei postanowienia z dnia 14 lipca
2010 r., III CSK 118/10 oraz z dnia 16 października 2014 r., III CZ 42/14 odnosiły
się do oznaczenia wartości przedmiotu sporu i zaskarżenia na podstawie art. 19 § 2
w związku z art. 1261
§ 1 k.p.c. Nie budzi wątpliwości stanowisko, że w takich
sytuacjach próby „sztucznego” podwyższania tej wartości tylko w celu
przekroczenia progu limitującego dopuszczalność skargi kasacyjnej nie mogą
odnieść skutku. Wreszcie pogląd wyrażony w postanowieniu z dnia 7 marca
2014 r., IV CZ 132/13 dotyczył związania - na podstawie art. 365 § 1 k.p.c. - sądu
orzekającego o dopuszczalności skargi kasacyjnej orzeczeniem sądu pierwszej
instancji ustalającym wartość przedmiotu sporu. Żadna z tych sytuacji nie zachodzi
w niniejszej sprawie, w której - jak się wydaje - wartość przedmiotu zaskarżenia
kasacyjnego podlega ustaleniu na podstawie art. 22 k.p.c., zaś wartość przedmiotu
sporu i przedmiotu zaskarżenia apelacyjnego nie była sprawdzona.
W judykaturze Sądu Najwyższego podkreśla się, że dopuszczalność skargi
kasacyjnej z uwagi na wartość przedmiotu zaskarżenia wynika ze szczególnych
przepisów o postępowaniu kasacyjnym (art. 3981
i art. 3982
§ 1 k.p.c.), co sprawia,
iż w procedurze tej w każdym stanie sprawy sąd drugiej instancji lub Sąd
Najwyższy mają obowiązek zweryfikowania wystąpienia tej bezwzględnej
przesłanki procesowej poprzez sprawdzenie wartości przedmiotu kasacyjnego
zaskarżenia (por. np. postanowienia z dnia 15 czerwca 2007 r., II PZ 21/07, LEX nr
951507 oraz z dnia 19 lutego 2014 r., V CSK 275/13, LEX nr 1444465). Błędne
wskazanie przez stronę wartości przedmiotu sporu i w konsekwencji wartości
przedmiotu zaskarżenia nie jest dla sądu wiążące, gdyż badanie przesłanek
dopuszczalności skargi kasacyjnej następuje z urzędu (por. postanowienie z dnia
15 czerwca 2007 r., II CZ 38/07, LEX nr 951278). Dopuszczalności skargi
kasacyjnej nie wyznacza zatem wartość przedmiotu sporu lub przedmiotu
apelacyjnego zaskarżenia, ale kryterium wartości przedmiotu zaskarżenia
kasacyjnego (por. postanowienie z dnia 15 czerwca 2007 r., II PZ 21/07, LEX nr
951507). Przyjęcie zasadności odmiennego stanowiska - jak uczynił to Sąd
4
Apelacyjny - uniemożliwiałoby, w wypadkach błędnie (omyłkowo lub celowo)
zawyżonej wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia
apelacyjnego, realizację zasadniczego celu badania dopuszczalności skargi
kasacyjnej, jakim jest to, aby rozpoznaniu podlegały jedynie skargi rzeczywiście
czyniące zadość wymaganiom ustawy (por. postanowienie z dnia 20 stycznia
2015 r., V CZ 90/14, LEX nr 1652417).
Przy takim założeniu badanie dopuszczalności skargi może zatem
obejmować zarówno wypadki, gdy strona skarżąca wskazuje wartość przedmiotu
zaskarżenia zdaniem sądu zawyżoną, jak również sytuacje, gdy strona wskazuje tę
wartość w ocenie sądu zbyt niską. Gdy sąd drugiej instancji poweźmie wątpliwość
co do prawidłowego oznaczenia wartości przedmiotu zaskarżenia skargą
kasacyjną, to ma prawo i obowiązek jej sprawdzenia i ustalenia prawidłowej - jego
zdaniem - wartości. Stwierdzenie, że tak ustalona wartość przedmiotu zaskarżenia
jest za niska, obliguje sąd drugiej instancji do odrzucenia skargi kasacyjnej na
podstawie art 3986
§ 2 k.p.c. (por. np. postanowienia z dnia 2 kwietnia 1998 r., II UZ
24/98, OSNP 1999 nr 8, poz. 291; z dnia 23 kwietnia 1999 r., II UZ 39/99, OSNP
2000 nr 20, poz. 768; z dnia 17 maja 2006 r., II PZ 18/06, OSNP 2007 nr 9-10,
poz. 137; z dnia 25 września 2007 r., I UZ 20/07, LEX nr 1620500; z dnia 16
czerwca 2015 r., I PZ 4/15, niepublikowane).
Sąd drugiej instancji odrzucił skargę kasacyjną wnioskodawcy wyłącznie ze
względu na, po pierwsze - wskazanie w niej wartości przedmiotu zaskarżenia
wyższej niż określona w apelacji i po drugie - brak wyjaśnienia przez stronę
skarżącą przyczyn tej zmiany. Tymczasem w rozważanej sytuacji odrzucenie skargi
kasacyjnej nie mogło nastąpić bez uprzedniego sprawdzenia oznaczonej przez
skarżącego wartości przedmiotu zaskarżenia i ustalenia wartości - w ocenie Sądu -
prawidłowej.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c.
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c., orzekł jak w sentencji.
eb