I CZ 43/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:29-07-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CZ 43/15
.
POSTANOWIENIE
Dnia 20 maja 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa K. Ł. i R. Ł.
przeciwko G. W. i Z. U.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 maja 2015 r.,
zażalenia pozwanego G. W.
na wyrok Sądu Okręgowego w W.
z dnia 27 sierpnia 2014 r.,
oddala zażalenie i pozostawia rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym
postępowanie w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w W., na skutek apelacji powodów K. i R. Ł. wyrokiem z dnia
27 sierpnia 2014 r. uchylił wyrok Sądu Rejonowego w W. z dnia 11 lipca 2013 r.
oddalający powództwo przeciwko G. W. i Z. U. o zapłatę i przekazał sprawę temu
Sądowi do ponownego rozpoznania. Podstawę tego orzeczenia stanowiło
stwierdzenie nierozpoznania przez Sąd pierwszej instancji istoty sprawy oraz
konieczności przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Sąd
Okręgowy wskazał, że ustalenia dotyczące wygaśnięcia roszczeń powoda z tytułu
rękojmi za wady fizyczne rzeczy sprzedanej (art. 568 § 1 k.c.) oraz niedopełnienia
aktów staranności warunkujących realizację tych roszczeń (art. 563 § 1 k.c.) zostały
dokonane w sposób dowolny, bez przeprowadzenia dowodów zgłoszonych na te
okoliczności. Zauważył, że Sąd Rejonowy zaniechał zbadania, czy zachodzą
przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych na podstawie art. 471
k.c., mimo że powodowie powoływali się również na tę podstawę powództwa.
Wyrok Sądu Okręgowego zaskarżył zażaleniem pozwany G. W., zarzucając
naruszenie art. 386 § 4 k.p.c. przez przyjęcie, że Sąd pierwszej instancji nie
rozpoznał istoty sprawy, a wydanie rozstrzygnięcia wymaga przeprowadzenia
postepowania dowodowego w całości. W konkluzji wniósł o uchylenie
zaskarżonego orzeczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Środek odwoławczy przewidziany w art. 3941
§11
k.p.c. jest szczególnym
rodzajem zażalenia, dlatego też przy ocenie jego zasadności należy brać pod
uwagę jedynie zgodność wyroku uchylającego wydanego przez sąd odwoławczy
z przesłankami ustawowymi warunkującymi możliwość wydania takiego orzeczenia
(art. 386 § 2 i § 4 k.p.c.). Poza zakresem badania Sądu Najwyższego pozostają
zatem kwestie prawidłowości czynności procesowych sądu podjętych w celu
wydania rozstrzygnięcia oraz trafność wykładni prawa materialnego dokonanej
przez obydwa sądy rozpoznające sprawę (zob. m.in. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 25 kwietnia 2014 r., II CZ 117/13, z dnia 26 marca 2014 r.,
3
V CZ 15/14, z dnia 7 marca 2014 r., IV CZ 131/13 - nie publ.). Z uwagi na
obowiązującą w polskim prawie postępowania cywilnego zasadę apelacji pełnej,
orzeczenie kasatoryjne może zostać wydane tylko w okolicznościach ściśle
określonych w ustawie. Zgodnie z art. 386 k.p.c., uchylenie wyroku sądu pierwszej
instancji wraz z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania następuje
jedynie w trzech przypadkach: w razie stwierdzenia nieważności postępowania
(art. 386 § 2 k.p.c.), gdy sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy, albo
jeżeli wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego
w całości (art. 386 § 4 k.p.c.).
W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd, iż do nierozpoznania
istoty sprawy dochodzi między innymi wówczas, gdy sąd nie zbadał materialnej
podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów strony, bezpodstawnie przyjmując,
że istnieje przesłanka materialnoprawna lub procesowa unicestwiająca roszczenie,
w szczególności np. jeżeli sąd pierwszej instancji przyjął brak legitymacji
procesowej którejś ze stron, wygaśnięcie lub przedawnienie samego roszczenia,
a sąd odwoławczy tej oceny nie podzielił (zob. postanowienia Sądu Najwyższego:
z dnia 26 marca 2015 r., V CZ 1/15; z dnia 6 grudnia 2013 r., I CZ 90/13 - nie publ.).
W sprawie niniejszej wyrok Sądu pierwszej instancji został uchylony
z powodu zarówno nierozpoznania istoty sprawy wskutek stwierdzenia wystąpienia
materialnoprawnej przesłanki unicestwiającej roszczenie, tj. upływu terminu
określonego w art. 568 § 1 k.c., oraz zaniechania zbadania podstawy
odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych, jak i konieczności
przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.
Nie można tracić z pola widzenia, że efektywne zapewnienie
konstytucyjnego prawa do sądu wymaga tego, aby sprawa mogła zostać
rozpatrzona przez sądy dwóch instancji. W przypadku, gdy postępowanie
dowodowe może na tyle zmienić obraz stanu faktycznego oraz materialną
podstawę powództwa, iż prawomocne rozstrzygnięcie sądu drugiej instancji byłoby
w rzeczywistości pierwszym rozstrzygnięciem sprawy, uzasadnione jest uchylenie
wyroku sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
4
sądowi pierwszej instancji (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
13 marca 2013 r., IV CZ 15/13; z dnia 9 stycznia 2014 r., V CZ 77/13 - nie publ.).
Sytuacja taka wystąpiła w niniejszej sprawie. Wbrew zatem odmiennemu
zapatrywaniu skarżącego, należy uznać, że zostały spełnione wskazane
w zaskarżonym wyroku przesłanki orzeczenia kasatoryjnego.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie, i - stosownie do art. 108 § 1 zdanie pierwsze
w związku art. 391 § 1, art. 3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c. - pozostawił rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania zażaleniowego Sądowi wydającemu w orzeczeniu
kończącym postępowanie w sprawie.
.
POSTANOWIENIE
Dnia 20 maja 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa K. Ł. i R. Ł.
przeciwko G. W. i Z. U.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 maja 2015 r.,
zażalenia pozwanego G. W.
na wyrok Sądu Okręgowego w W.
z dnia 27 sierpnia 2014 r.,
oddala zażalenie i pozostawia rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym
postępowanie w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w W., na skutek apelacji powodów K. i R. Ł. wyrokiem z dnia
27 sierpnia 2014 r. uchylił wyrok Sądu Rejonowego w W. z dnia 11 lipca 2013 r.
oddalający powództwo przeciwko G. W. i Z. U. o zapłatę i przekazał sprawę temu
Sądowi do ponownego rozpoznania. Podstawę tego orzeczenia stanowiło
stwierdzenie nierozpoznania przez Sąd pierwszej instancji istoty sprawy oraz
konieczności przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Sąd
Okręgowy wskazał, że ustalenia dotyczące wygaśnięcia roszczeń powoda z tytułu
rękojmi za wady fizyczne rzeczy sprzedanej (art. 568 § 1 k.c.) oraz niedopełnienia
aktów staranności warunkujących realizację tych roszczeń (art. 563 § 1 k.c.) zostały
dokonane w sposób dowolny, bez przeprowadzenia dowodów zgłoszonych na te
okoliczności. Zauważył, że Sąd Rejonowy zaniechał zbadania, czy zachodzą
przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych na podstawie art. 471
k.c., mimo że powodowie powoływali się również na tę podstawę powództwa.
Wyrok Sądu Okręgowego zaskarżył zażaleniem pozwany G. W., zarzucając
naruszenie art. 386 § 4 k.p.c. przez przyjęcie, że Sąd pierwszej instancji nie
rozpoznał istoty sprawy, a wydanie rozstrzygnięcia wymaga przeprowadzenia
postepowania dowodowego w całości. W konkluzji wniósł o uchylenie
zaskarżonego orzeczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Środek odwoławczy przewidziany w art. 3941
§11
k.p.c. jest szczególnym
rodzajem zażalenia, dlatego też przy ocenie jego zasadności należy brać pod
uwagę jedynie zgodność wyroku uchylającego wydanego przez sąd odwoławczy
z przesłankami ustawowymi warunkującymi możliwość wydania takiego orzeczenia
(art. 386 § 2 i § 4 k.p.c.). Poza zakresem badania Sądu Najwyższego pozostają
zatem kwestie prawidłowości czynności procesowych sądu podjętych w celu
wydania rozstrzygnięcia oraz trafność wykładni prawa materialnego dokonanej
przez obydwa sądy rozpoznające sprawę (zob. m.in. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 25 kwietnia 2014 r., II CZ 117/13, z dnia 26 marca 2014 r.,
3
V CZ 15/14, z dnia 7 marca 2014 r., IV CZ 131/13 - nie publ.). Z uwagi na
obowiązującą w polskim prawie postępowania cywilnego zasadę apelacji pełnej,
orzeczenie kasatoryjne może zostać wydane tylko w okolicznościach ściśle
określonych w ustawie. Zgodnie z art. 386 k.p.c., uchylenie wyroku sądu pierwszej
instancji wraz z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania następuje
jedynie w trzech przypadkach: w razie stwierdzenia nieważności postępowania
(art. 386 § 2 k.p.c.), gdy sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy, albo
jeżeli wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego
w całości (art. 386 § 4 k.p.c.).
W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd, iż do nierozpoznania
istoty sprawy dochodzi między innymi wówczas, gdy sąd nie zbadał materialnej
podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów strony, bezpodstawnie przyjmując,
że istnieje przesłanka materialnoprawna lub procesowa unicestwiająca roszczenie,
w szczególności np. jeżeli sąd pierwszej instancji przyjął brak legitymacji
procesowej którejś ze stron, wygaśnięcie lub przedawnienie samego roszczenia,
a sąd odwoławczy tej oceny nie podzielił (zob. postanowienia Sądu Najwyższego:
z dnia 26 marca 2015 r., V CZ 1/15; z dnia 6 grudnia 2013 r., I CZ 90/13 - nie publ.).
W sprawie niniejszej wyrok Sądu pierwszej instancji został uchylony
z powodu zarówno nierozpoznania istoty sprawy wskutek stwierdzenia wystąpienia
materialnoprawnej przesłanki unicestwiającej roszczenie, tj. upływu terminu
określonego w art. 568 § 1 k.c., oraz zaniechania zbadania podstawy
odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych, jak i konieczności
przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.
Nie można tracić z pola widzenia, że efektywne zapewnienie
konstytucyjnego prawa do sądu wymaga tego, aby sprawa mogła zostać
rozpatrzona przez sądy dwóch instancji. W przypadku, gdy postępowanie
dowodowe może na tyle zmienić obraz stanu faktycznego oraz materialną
podstawę powództwa, iż prawomocne rozstrzygnięcie sądu drugiej instancji byłoby
w rzeczywistości pierwszym rozstrzygnięciem sprawy, uzasadnione jest uchylenie
wyroku sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
4
sądowi pierwszej instancji (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
13 marca 2013 r., IV CZ 15/13; z dnia 9 stycznia 2014 r., V CZ 77/13 - nie publ.).
Sytuacja taka wystąpiła w niniejszej sprawie. Wbrew zatem odmiennemu
zapatrywaniu skarżącego, należy uznać, że zostały spełnione wskazane
w zaskarżonym wyroku przesłanki orzeczenia kasatoryjnego.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie, i - stosownie do art. 108 § 1 zdanie pierwsze
w związku art. 391 § 1, art. 3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c. - pozostawił rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania zażaleniowego Sądowi wydającemu w orzeczeniu
kończącym postępowanie w sprawie.