Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 listopada 2016 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny w składzie następującym

Przewodniczący SSR Magdalena Glinkiewicz

Protokolant st. sekr. sąd. Bożena Czajkowska

Po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2016 r. w Toruniu.

sprawy z powództwa

B. M. (poprzednio S.)

przeciwko:

(...) S.A. w W.

o:

zapłatę

orzeka:

I.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki B. M. (poprzednio S.) kwotę 56.000 zł (pięćdziesiąt sześć tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10 stycznia 2015r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 3.634 zł (trzy tysiące sześćset trzydzieści cztery złote) tytułem zwrotu kosztów procesu;

III.  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Toruniu kwotę 2.800 zł (dwa tysiące osiemset złotych) tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powódka była zwolniona.

Sygn. akt I C 214/16

UZASADNIENIE

B. M. (poprzednio S.) wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 56.000,00 zł. wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 10 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu powódka wskazała, iż w dniu 17 kwietnia 2006 r. doszło do wypadku drogowego w wyniku, którego śmierć poniosła córka powódki A. S.. W chwili śmierci córka powódki miała 21 lat. Rozmiar krzywdy doznanej przez powódkę był na tyle duży, że do dnia dzisiejszego nie może otrząsnąć się po utracie. Powódka zaznaczyła, iż dbała o zdrowie, wychowanie i utrzymanie córki. Przed zdarzeniem wspólnie zamieszkiwały. Córka była uzdolniona plastycznie i była źródłem dumy dla powódki. Wspólnie spędzały wiele czasu, razem robiły zakupy, jeździły nad jezioro. W chwili śmierci A. S. była młodą matką. Jej nagła śmierć całkowicie zdezorganizowała życie powódki. Podkreśliła, iż po śmierci córki utraciła radość życia, przestałą odwiedzać rodzinę i znajomych. Powódka liczyła, iż córka zaopiekuje się nią zna starość. Dodała, iż po jej śmierci brała silne leki uspakajające oraz „rzucała się” w wir pracy. Do chwili obecnie nie może pogodzić się ze stratą córki. Podkreśliła, iż szkoda została zgłoszona ubezpieczycielowi, który przyznał jej kwotę 14.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Postanowieniem z dnia 25 marca 2016 r. Sąd Rejonowy w Toruniu zwolnił powódkę od kosztów sądowych w całości.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany przyznał, iż doszło do zdarzenia drogowego w wyniku którego śmierć poniosła córka powódki. Po przeprowadzonym postepowaniu likwidacyjnym wypłacił powódce 14.0000 zł tytułem zadośćuczynienia. Pozwany zakwestionował roszczenie powódki co do wysokości wskazując, iż nie wykazała by krzywda doznana w następstwie zgony córki uzasadniała jej żądanie. Jednocześnie pozwany zaproponował zawarcie ugody poprzez zapłatę na rzecz powódki kwoty 25.000 zł tytułem zadośćuczynią

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 17 kwietnia 2006. w miejscowości G. kierujący niesprawnym pojazdem marki F. (...) nr rej (...) S. K. nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa i wykonując manewr wyprzedzania nie zachował szczególnej ostrożności czym doprowadził do zderzania z pojazdem F. (...) nr rej (...), stracił panowanie nad samochodem i dachował. W wyniku zdarzenia śmierć poniosła A. S.

Bezsporne.

Sprawca wypadku posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) S.A. w W..

Bezsporne.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 17 lipca 2006 r. S. K. został uznany winnym popełnienia czynu z art. 177 § 2 k.k.

Dowód: wyrok z dnia 17.07.2006 r. k. 29

B. S. (obecnie M.) skierowała do (...) S.A. w W. żądanie zapłaty kwoty 80.000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w związku ze śmiercią córki.

Dowody: pismo z dn.28.11.2014 r. k. 50-54

Decyzją z dnia 9 stycznia 2015r. (...) S.A. w W. wypłacił B. S. (obecnie M.) kwotę 14.0000 zł tytułem zadośćuczynienia.

Dowód: decyzja z 9.01.2015 r. k. 57-58

Śmierć A. S. wywarła duży wpływ na życie B. M.. Córka do chwili śmierci zamieszkiwała wspólnie z matką. Były sobie bardzo bliskie, wspólnie spędzały dużo czasu. B. S. (obecnie M.) wspierała i pomagała córce. W szczególności po tym jak urodziła ona swoje dziecko.

Dowody: przesłuchanie świadka M. M. (3) z 25.05.2016 r. 00:14:24-00:21:01;

przesłuchanie świadka M. K. z 25.05.2016 r. 00:21:01-00:31:27

przesłuchanie powódki B. M. z 25.05.2016 r. 00:31:27-00:41:41

Śmierć córki była dla B. M. ciężkim przeżyciem. Do chwili obecnej nie może się pogodzić z jej utratą. B. M. po śmierci córki przyjmowała silne leki uspakajające. Zaczęła odsuwać się od rodziny i znajomych, zaczęła więcej pracować. Do chwili obecnej B. M. nie może pogodzić się ze śmiercią córki. Często chodzi na cmentarz.

Dowody: przesłuchanie świadka M. M. (3) z 25.05.2016 r. 00:14:24-00:21:01;

Przesłuchanie świadka M. K. z 25.05.2016 r. 00:21:01-00:31:27

Przesłuchanie powódki B. M. z 25.05.2016 r. 00:31:27-00:41:41

Po 4 latach od śmierci córki B. M. rozwiodła się ze swoim mężem, który był alkoholikiem, uciekła z domu i związała się z M. M. (4), który po śmierci córki był dla niej oparciem.

Dowody: przesłuchanie świadka M. M. (3) z 25.05.2016 r. 00:14:24-00:21:01;

Przesłuchanie świadka M. K. z 25.05.2016 r. 00:21:01-00:31:27

Przesłuchanie powódki B. M. z 25.05.2016 r. 00:31:27-00:41:41

B. M. nie leczyła się psychiatrycznie ani psychologicznie w związku ze śmiercią córki.

Dowody: przesłuchanie powódki B. M. z 25.05.2016 r. 00:31:27-00:41:41

Po śmierci córki B. M. przeżyła nasiloną reakcję żałoby. Miała obniżony nastrój, dużo płakała, pojawił się lęk, niepokój, natłok myśli w tym myśli samobójczych, zaburzenia snu i brak apetytu. Reakcja żałoby mogła się utrzymać ponad rok. Mimo długo utrzymującej się żałoby funkcjonowanie społeczne B. M. nie było zaburzone, wykonywała swoje obowiązku domowe, szybko podjęła pracę zawodową, która była dla niej formą terapii, interesowały ją sprawy rodzinne. Obecnie nie wymaga podjęcia terapii psychologicznej. Podjęcie terapii było wskazane bezpośrednio po śmierci córki.

Dowód: opinia psychologiczna k.229 - 232

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd ustalił na podstawie okoliczności bezspornych, dokumentów przedłożonych przez strony, akt szkodowych oraz zeznań świadków.

Sąd w pełni dał wiarę dowodom w postaci dokumentów zgromadzonych w toku procesu albowiem były kompletne i jasne, wraz z pozostałymi dowodami obrazowały dokładny stan faktyczny sprawy. Ich prawdziwość nie budziła, w ocenie Sądu, jakichkolwiek wątpliwości. Co więcej wiarygodność i autentyczność przedłożonych dokumentów, nie była kwestionowana przez stronę pozwaną.

Za wiarygodne Sąd uznał zeznania światków M. M. (3), M. K. na okoliczność więzi emocjonalnych łączących powódkę z córkę, sytuacji życiowej powódki po śmierci córki, wpływu śmierci córki na stan zdrowia psychicznego, fizycznego i aktywność zawodową powódki. Ich zeznania były spójne i logiczne oraz znajdowały potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Dlatego sąd dał im wiarę.

Sąd nie znalazł również podstaw do podważenia zeznań złożonych przez powódkę B. M. odnośnie więzi jakie łączyły ją z córką oraz odczuć powódki po śmierci córki.

Sąd uznał również za przekonywujące twierdzenia i wnioski zawarte w opinii biegłego psychologa. Opinia ta była logiczna i spójna, a także udzielała dokładnych odpowiedzi na pytania sformułowane w tezie postanowień dopuszczających ten dowód. Trzeba jednocześnie zaznaczyć, iż opinia ta została sporządzona przez osobę odznaczającą się niekwestionowanymi kwalifikacjami; biegły posiadał bowiem wystarczającą wiedzę z dziedziny nauki objętej zakresem przedmiotowym powyższej opinii. Nie można również pomijać tego, że biegły swoje stanowisko, w tym przedmiocie sformułował po zapoznaniu się ze zgromadzoną w aktach sprawy i po rozmowie z powódką, a zatem opinia nie została sporządzona na podstawie arbitralnej i formułowanej a priori oceny, lecz w oparciu o obiektywny i rzetelnie zebrany materiał badawczy, który potwierdzał prawidłowość wyrażonych przez biegłych sądów.

Żadna ze stron nie kwestionowała opinii biegłego psychologa.

Zważyć też należy, że ugruntowany jest w orzecznictwie pogląd, według którego Sąd w sprawie do rozstrzygnięcia której wymagane są wiadomości specjalistyczne nie może wydać orzeczenia wbrew wnioskom wypływającym z opinii uznanej przez tenże Sąd za fachową i rzetelną (zob. np. wyrok SN z 26/10/2006 I CSK 166/06 – publ. Lex nr 209297 lub II UK 277/04 OSNP 2006/5-6/97).

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychiatry, albowiem powódka nie leczyła się psychiatrycznie po śmierci córki, nie podnosiła również, że w związku ze śmiercią córki doszło u niej do powstania uszczerbku na zdrowiu psychicznym.

Bezspornym w przedmiotowej sprawie było, że doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego śmierć poniosła córka powódki, jak również że sprawca tego zdarzenia posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u pozwanego. Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się natomiast do udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy istniały podstawy do żądania zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c., a jeżeli tak to, czy istniała pomiędzy powódką a zmarłą więź, którą można byłoby kwalifikować jako dobro osobiste w rozumieniu art. 24 k.c.

Sąd Rejonowy uznał, mając na względzie zebrany w sprawie materiał dowodowy oraz obowiązujące normy prawa i dorobek orzecznictwa w zakresie ich wykładni, że na tak postawione pytanie należy udzielić odpowiedzi pozytywnej.

W tym miejscu podkreślić należy, że do powstania szkody doszło przed przywróceniem na grunt prawa polskiego instytucji zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej w związku z wprowadzeniem do kodeksu cywilnego art. 446 § 4 k.c., co miało miejsce w 2008 r. W dacie śmierci córki powódki tj. 17 kwietnia 2006 r. brak było unormowania, które przyznawało roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej.

Liczne jednak orzeczenia Sądu Najwyższego w tym zakresie, wskazują na utrwalony pogląd, iż najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008r. (por. wyrok z dn. 14.01.2010 r., IV CSK 307/09, OSP 2011, nr 2 , poz. 15.; uchwała z dn. 22.10.2010 r. III CZP 76/10, Biul. SN 2010 r., nr 10, poz 11; wyrok z dn. 10.11.2010 r. II CSK 248,10; wyrok z dn. 11.05.2011 r. I CSK 621/10; uchwała z dn. 13.07.2011 r., III CZP 32/11, OSNC 2012 r., nr 1, poz. 10; wyrok z dn. 15.03.2012 r., CSK 314/11).

W uzasadnieniach tych orzeczeń Sąd Najwyższy wskazywał, że katalog dóbr osobistych, do którego odwołuje się art. 23 k.c. ma charakter otwarty. Przepis ten wymienia dobra osobiste człowieka pozostające pod ochroną prawa cywilnego w sposób przykładowy, uwzględniając te dobra które w praktyce mogą być najczęściej przedmiotem naruszeń. Nie budzi wątpliwości, że przedmiot ochrony oparty na podstawie art. 23 i 24 k.c. jest znacznie szerszy i obejmuje ochronę wszelkich dóbr osobistych, rozumianych jako wartości niematerialne związane z istnieniem i funkcjonowaniem podmiotów prawa cywilnego, które w życiu społecznym uznaje się za doniosłe i zasługujące z tego względu na ochronę. Sąd Najwyższy podkreślał przy tym doniosłą role więzi rodzinnych, zapewniających członkom rodziny m.in. poczucie stabilności, wzajemne wsparcie obejmujące sferę materialną i niematerialną, i stąd wywodził, iż z uwagi na potrzebę ochrony prawa do życia rodzinnego w konkretnym stanie faktycznym spowodowanie śmierci osoby bliskiej może zatem stanowić naruszenie dóbr osobistych członków jej rodziny i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. Odnośnie wzajemnej relacji przepisów art. 446 § 4 k.c. i oraz art. 448 k.c., przyjęto natomiast, że dodanie tego drugiego było wyrazem woli ustawodawcy zarówno potwierdzenia dopuszczalności dochodzenia zadośćuczynienia na gruncie obowiązujących przed jego wejściem w życie przepisów, jak i ograniczenie kręgu osób uprawnionych do zadośćuczynienia do najbliższych członków rodziny. Skutkiem nowelizacji jest możliwość dochodzenia przez nich tego roszczenia obecnie zarówno na podstawie art. 446§4 k.c., jak i art. 448 k.c., z tym, że na podstawie pierwszego z tych przepisów jest to prostsze z uwagi na ułatwienia dowodowe.

Stanowisko, że także na gruncie do stanu prawnego sprzed 3 sierpnia 2008 r. można było również przyznać osobom najbliższym zmarłego zadośćuczynienie pieniężne na podstawie art. 448 k.c. zostało również zaakceptowane w szeregu orzeczeniach Sądów Apelacyjnych ( uzasad. Wyroku SA w Łodzi z dn.14.04.2010 r., IACa 178/10 (nie publ.); wyrok SA we Wrocławiu z dn. 10.02.2012 r., I ACa 1380/11, Legalis nr 731210; wyrok SA w Lublinie z dn. 20.04. 2011 r. I Aca 104/11 (nie publ.); wyrok SA w Lublinie z dn. 24.08.2011 r. , I ACa 295/11 (nie publ.), wyrok SA w Lublinie z dn. 21.05.2013 r., I ACa 104/13; wyrok SA w Gdańsku z dn. 8.05.2013 r. I ACa 144/13; wyrok SA w Łodzi z dn. 10.06.2013 r. I ACa 94/13; wyrok SA w Łodzi z dn. 21.02.2013 r. I ACa 525/12; wyrok SA w Łodzi z dn.06.06.2013 r. I ACa 63/13; wyrok SA w Szczecinie z dn. 14.03.2013 r. I ACa 835/12; wyrok SA w Gdańsku z dn. 06.03.2013 r. I ACa 769/12; wyrok SA w Poznaniu z dn. 27.02.2013 r. I ACa 65/13; wyrok SA w Białymstoku z dn. 27.02.2013 r. I ACa 864/12; wyrok SA w Białymstoku z dn. 20.02.2013 r. I ACa 364/12; wyrok SA w Białymstoku z dn. 15.02.2013 r. I ACa 839/12; wyrok SA w Poznaniu z dn. 13.02.2013 r. I ACa 1221/12; wyrok SA w Katowicach z dn. 07.02.2013 r. I ACa 992/12).

Niemniej jednak nie każdą więź rodzinną niejako automatycznie należy zaliczyć do katalogu dóbr osobistych, lecz jedynie taką, której zerwanie powoduje ból, cierpienie, rodzi poczucie krzywdy. Osoba dochodząca roszczenia na podstawie art. 448 k.c. powinna zatem wykazać istnienie tego rodzaju więzi, stanowiącej jej dobro osobiste podlegające ochronie.

W ocenie Sądu, powódka sprostała ciążącemu na niej obowiązkowi i wykazała, że łączyła ja z córką silna więź emocjonalna. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynikało, że powódka miała z córką bliski kontakt, razem mieszkały, spędzały ze sobą dużo czasu. Powódka opiekowała się córką oraz jej dzieckiem. Służyły sobie nawzajem pomocą i radą. Bez wątpienia nagła i niespodziewana śmierć córki była dla powódki tragicznym wydarzeniem, spowodowała ból i cierpienie, poczucie straty i pustki. Po śmierci córki powódka zażywała silne leki uspakajające, miała problemy z zasypianiem, odczuwała lęk. Odsunęła się od rodziny i znajomych. Do chwili obecnie nie może pogodzić się z jej stratą. Przygnębia ją widok rówieśników córki zakładających własne rodziny. Nadal często chodzi na cmentarz, chociaż nie przynosi jej to ukojenia.

Z uwagi na fakt, iż powódka wywodziła swe roszczenie z art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c. nie było konieczne wykazywani wstrząsu psychicznego prowadzącego do rozstroju zdrowia, lecz jedynie krzywdy w postaci cierpień psychicznych i fizycznych. W ocenie Sądu, ogół wskazywanych okoliczności wskazuje na silną więź emocjonalną między nią a córką i na cierpienia psychiczne związane ze śmiercią córki.

W oparciu o powołane przepisy kompensacie podlega doznana krzywda, a więc w szczególności cierpienie, ból i poczucie osamotnienia po śmierci najbliższego członka rodziny. Przyznanie zadośćuczynienia pieniężnego ma na celu zrekompensować krzywdę za naruszenie prawa do życia w rodzinie i ból spowodowany utratą najbliższej osoby (por. wyrok SA w Lublinie z dn. 07.07.2009 r., II AKa 44/09, LEX nr 523973). Zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalna wartość. Wysokość ta nie może być jednak nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa, a więc powinna być utrzymana w rozsądnych granicach wyrok SN z dn. 26.02.1962 r., 4 CR 902/61, OSNCP 1963, nr 5, poz. 107; wyrok SN z dn. 24.06.1965 r., I PR 203/65, OSPiKA 1966, poz. 92; wyrok SN z dn. 22.03. (...). , IV CR 79/78, Monitor Prawniczy- Zestawienie Tez (...) str. 469). W ocenie sądu przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia należy także uwzględnić indywidulane właściwości i subiektywne odczucia osoby pokrzywdzonej (por. SN w wyroku z dn. 1905.1998 r., II CKN 756/97, niepubl.).

Zadośćuczynienie ma na celu przede wszystkim złagodzenie cierpień, ale jego wysokość nie może być dowolna, ściśle musi uwzględniać stopień doznanej krzywdy. Winna być ona odpowiednia. Jest to rekompensata za całą krzywdę i przyznaje się ją jednorazowo (por. wyrok SA w Poznaniu z dn. 08.02.2006 r. , I ACa 1131/05, LEX nr 194522).

W niniejszej sprawie nie budziło żadnych wątpliwości, że powódka była silnie związana emocjonalnie ze swą córka i jej śmierć była dla niej bolesnym doznaniem. Z przesłuchania powódki wynikało, ze odczuwała ból, cierpienia psychiczne. Jej życie po śmierci córki niewątpliwie uległo zmianie, albowiem utraciła jedną z najbliższych sobie osób. Warto wskazać, iż powódka rozwiodła się z ówczesnym mężem i związała z kolegą córki, który wspierał ją w przezywanej żałobie. Podkreślić należy, iż powódka choć ułożyła sobie obecnie swoje życie rodzinne to nastąpiło do po upływie wielu lat po śmierci córki. Fakt, iż związała się z osobą bliską jej córce, z którą wspólnie przeżywała jej utratę dodatkowo świadczy o trudności przezywania śmierci córki. Powódka wykazała, że śmierć córki faktycznie stała się dla niej źródłem negatywnych przeżyć psychicznych uzasadniających przyznanie jej zadośćuczynienia. Sąd uznał, że powódka udowodniła wszystkie przesłanki uzasadniające odpowiedzialność pozwanego, w tym udowodniła poniesiona krzywdę i jej rozmiar. W ocenie Sądu, przyznana jej kwota 56.000 zł (do łącznej kwoty 70.000 zł) w pełni zrekompensuje doznaną szkodę i jednocześnie nie doprowadzi do jej wzbogacenia.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. orzekł jak w pkt I sentencji wyroku.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481§ 1 k.c. zgodnie z żądaniem.

O kosztach orzeczono w punkcie II wyroku, na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Ponieważ w niniejszej sprawie to pozwany jest stroną przegrywającą, dlatego też zasądzono od niego na rzecz powoda kwotę 3.634 zł w tym kwotę 3.600 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika oraz 34 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictw.

Zgodnie z art. 113 ust 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 roku ( Dz. U. Nr z 2014 r. Nr (...)) Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 2.800 zł tytułem kosztów sądowych od których powódka została zwolniona.