Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 czerwca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSO Barbara Bojakowska (spr.)

Sędziowie: SSO Elżbieta Zalewska – Statuch

SSO Katarzyna Powalska

Protokolant: st. sekr. sąd. Ewelina Kubiczak – Kleśta

ro rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1 czerwca 2017 roku w Sieradzu

sprawy ze skargi pozwanego o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 25 lutego 2016 roku sygn. akt IV Pa 11/16

z powództwa M. D.

przeciwko A. M. prowadzącemu działalność gospodarczą po nazwą Firma (...)w Z.

o ryczałty za noclegi

rozpoznanej na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli – Sądu Pracy

z dnia 04 listopada 2015 roku sygn. akt IV P 79/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 lutego 2016 roku, sygn. akt IV Pa 11/16 w całości w ten sposób, że z apelacji pozwanego zmienia w całości wyrok Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli - Sądu Pracy z dnia 4 listopada 2015 roku , sygn. akt IV P 79/15 w ten sposób, że:

a)  powództwo oddala w całości,

b)  zasądza od powoda M. D. na rzecz pozwanego A. M. prowadzącego działalność gospodarczą po nazwą Firma (...)w Z. kwotę 225,52 (dwieście dwadzieścia pięć i 52/100) złotych tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu;

c)  nie obciąża powoda pozostałymi kosztami procesu;

d)  nakazuje zwrócić pozwanemu od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli kwotę 1. 311, 84 (jeden tysiąc trzysta jedenaście i 84/100) złotych tytułem nienależnie pobranej opłaty sądowej i wydatków;

2.  oddala apelację powoda;

3.  zasądza od powoda M. D. na rzecz pozwanego A. M. prowadzącego działalność gospodarczą po nazwą Firma (...)w Z. kwotę 1.830 (jeden tysiąc osiemset trzydzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego,

4.  zasądza od powoda M. D. na rzecz pozwanego A. M. prowadzącego działalność gospodarczą po nazwą Firma (...)w Z. kwotę 1.952 (jeden tysiąc dziewięćset pięćdziesiąt dwa) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania wywołanego skargą o wznowienie,

5.  orzeka o zwrocie spełnionego świadczenia i z tego tytułu zasądza od powoda M. D. na rzecz pozwanego A. M. prowadzącego działalność gospodarczą po nazwą Firma (...)w Z. kwotę 15.292, 28 (piętnaście tysięcy dwieście dziewięćdziesiąt dwa i 28/100 ) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 2 czerwca 2017 roku do dnia zapłaty;

6.  oddala wniosek restytucyjny w pozostałym zakresie.

Sygn. akt IV Pa 23/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 listopada 2015 roku Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli, w sprawie
o sygn. akt IV P 79/15, z powództwa M. D. przeciwko A. M. prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą Firma (...)w Z. o ryczałty za noclegi, zasądził od pozwanego na rzecz powoda M. D. kwotę 2.796,38 euro z odsetkami ustawowymi od kwot: 2.361,95 euro od dnia 18 maja 2013 roku do dnia zapłaty, 227,03 euro od dnia 11 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty i 207,40 euro od dnia 11 lipca 2013 roku
do dnia zapłaty (pkt. 1), oddalając powództwo w pozostałym zakresie (pkt. 2).

Ponadto Sąd Rejonowy zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 225,52 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt. 3); nakazał pobrać
od pozwanego kwotę 594,44 zł tytułem częściowego zwrotu opłaty sądowej, od uiszczenia której powód był zwolniony i kwotę 717,40 zł tytułem częściowego zwrotu wydatków tymczasowo poniesionych z sum budżetowych (pkt. 4) oraz wyrokowi w pkt 1 nadał rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 1.600 zł (pkt. 5).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

M. D. w okresie od 19 lutego 2012 roku do 18 maja 2013 roku zatrudniony był u pozwanego A. M. prowadzącego działalność pod nazwą Firma(...)w Z.
na stanowisku kierowcy pojazdu ciężarowego.

Jak stanowił regulamin wynagradzania, w brzmieniu obowiązującym w trakcie zatrudnienia powoda, należności z tytułu zwrotu kosztów podróży służbowej będą wypłacane niezwłocznie po ustaleniu ich wysokości, nie później jednak niż z wynagrodzeniem
za miesiąc kalendarzowy następujący po miesiącu, w którym powstały.

Wynagrodzenie za pracę pracodawca zobowiązał się wypłacać w terminie do 10 dnia następnego miesiąca.

M. D. otrzymał od pracodawcy, tytułem świadczeń związanych z podróżą służbową kwotę 19.251 zł.

W oparciu o postanowienia rozporządzeń: Ministra Pracy i Polityki Społecznej: z dnia 19 grudnia 2002 roku w sprawie wysokości oraz warunków ustalania przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju i Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 roku w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, należności te stanowić winny kwotę 31.191,54 zł.

W związku z podróżami służbowymi z kwietnia 2013 roku, pracodawca, na podstawie powołanych rozporządzeń, winien wypłacić powodowi (po uwzględnieniu kwot uiszczonych) kwotę 969,41 zł. Należności dotyczące podróży służbowej z maja 2013 roku winny opiewać na kwotę 885,58 zł (po uwzględnieniu kwot uiszczonych).

Sąd Rejonowy wydając rozstrzygnięcie oparł się na art. 21a ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. Nr 92, poz. 879 ze zm.), obowiązującym
od 3 kwietnia 2010 roku, zgodnie z którym kierowcy w podróży służbowej przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w przepisach art. 77 ⁵ § 3-5 kodeksu pracy.

Od tego wyroku obie strony wywiodły apelacje, które wyrokiem z dnia 25 lutego 2016 roku Sąd Okręgowy w Sieradzu, w sprawie o sygn. akt IV Pa 11/16, oddalił (pkt. 1) oraz zniósł wzajemnie koszty procesu za II instancję (pkt. 2).

W uzasadnieniu swojego stanowiska Sąd Okręgowy stwierdził, że w prawidłowo ustalonym stanie faktycznym przez Sąd Rejonowy oraz w świetle niebudzącej wątpliwości treści regulaminu wynagradzania wiążącego strony procesu w spornym okresie, regulacji Kodeksu pracy, regulacji ujętej w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej
z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju oraz w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej, obie apelacje okazały się bezzasadne,
zaś argumenty prawne rozstrzygnięcia i prezentowane poglądy, co do zasad rozliczania należności z tytułu podróży służbowych obowiązujących w firmie pozwanego, zasługują na aprobatę.

Zdaniem Sadu Okręgowego obowiązujące przepisy stanowią, że warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi zatrudnionemu u innego pracodawcy niż państwowa lub samorządowa jednostka sfery budżetowej określone w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, nie mogą ustalać diety za dobę podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju w wysokości niższej niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określona dla pracownika zatrudnionego w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej.

Sąd Odwoławczy zwrócił uwagę, że w okresie, za który powód dochodził swoich roszczeń z tytułu ryczałtów za noclegi obowiązywał u pozwanego regulamin wynagradzania,
który stanowił, że z tytułu podróży służbowej poza teren kraju pracownikowi należała się wyłącznie dieta i zwrot kosztów zaakceptowanego przez pracodawcę noclegu albo ryczałtu za nocleg, za który pracownik nie przedłożył rachunku. Przy czym, istniał wówczas wyraźny
i zaakceptowany przez strony podział należności z tytułu podróży służbowej na dietę i zwrot kosztów zaakceptowanego przez pracodawcę noclegu albo ryczałtu za nocleg.

Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji słusznie doszedł do konkluzji,
że pracodawca nie zapewnił powodowi bezpłatnego noclegu, co A. M. nieprawidłowo zrównał z leżanką i w związku z tym pracownik powinien wówczas uzyskać rekompensatę, za która uważa się wysokość ryczałtową odpowiadającą kwocie kosztu noclegu, w razie nieprzedłożenia rachunku za nocleg.

Mając na uwadze poglądy powyższe, podniesiono za Sądem pierwszej instancji,
że pozwany nie zapewnił M. D., do dyspozycji którego pozostawała leżanka w kabinie ciągnika siodłowego, bezpłatnego noclegu w czasie odbywania podróży służbowych. Powód, cały czas podróży spędzał w kabinie samochodu, w tym każdy dzienny
i nocny odpoczynek. Ponieważ pracownik nie korzystał w czasie podróży z noclegu
w hotelach i nie przedłożył rachunków hotelowych, zasadne stało się ustalenie należnego powodowi ryczałtu określonego w regulaminie wynagradzania oraz w powoływanych rozporządzeniach Ministra Pracy i Polityki Społecznej.

Zwrócono także uwagę, iż kwoty tegoż ryczałtu, jak również diet, były korzystniejsze niż w podstawowej regulacji w tym zakresie, w żadnym wypadku nie może stanowić nadużycia prawa kierowcy przy dochodzeniu umówionych należności wynikających
z regulaminu wynagradzania.

Sąd Okręgowy nie dopatrzył się przyczyn skutkujących uwzględnieniem wniosku apelującego w przedmiocie zawieszenia niniejszego postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt. 1 k.p.c., gdyż przedmiotem badania przez Trybunał Konstytucyjny nie będą elementy podstawy faktycznej rozstrzygnięcia niniejszego sporu w zakresie zarzutu apelacyjnego,
a jedynie przepisy prawa, które niewątpliwie będą miały zastosowanie w sprawie.

Według Sądu II instancji rozstrzygnięcie powyższej kwestii nie jest prejudykatem
dla rozpoznania przedmiotowej sprawy. Jednocześnie sama potencjalna możliwość odmiennej wykładni przepisów prawa, nie stanowi podstawy do zawieszenia przedmiotowego postępowania.

Uwzględniając wszystkie powyższe rozważania, Sąd Okręgowy na podstawie
art. 385 k.p.c. oddalił obie apelacje jako niezasadne, zaś o kosztach procesu za drugą instancję orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., 102 k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

W dniu 14 lutego 2017 roku (data nadania na poczcie) pozwany A. M. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Firma (...)w Z. złożył skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 25 lutego 2016 roku, sygn. akt: IV Pa 11/16.

Skarżący powołując się na art. 399 § 1 w zw. z art. 401 ¹, art. 407 § 2 oraz art. 409 Kodeksu postępowania cywilnego, a także art. 190 ust. 1, 2, 3 i 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wniósł o wznowienie postępowania w sprawie z powództwa M. D. przeciwko A. M. o zapłatę, toczącego się
w I instancji przed Sądem Rejonowym w Zduńskiej Woli, IV Wydziałem Pracy
i zakończonego prawomocnym Wyrokiem z dnia 4 listopada 2015 r. (sygn. akt: IVP 79/15),
a następnie toczącego się w II instancji przed tutejszym Sądem i zakończonego prawomocnym Wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 lutego 2016 r., (sygn. akt: IV Pa 11/16).

Podniósł, że niniejszą skargą o wznowienie postępowania zaskarża oba wskazane wyżej orzeczenia, w części w jakiej uwzględniają powództwo i rozliczają koszty procesu.

Skarżący oświadczył, że podstawę skargi o wznowienie postępowania stanowi
art. 401 ¹ Kodeksu postępowania cywilnego w związku z art. 190 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i jest ona wnoszona w związku z wydaniem przez Trybunał Konstytucyjny Wyroku z dnia 24 listopada 2016 r., w sprawie o sygn. K 11/15.

Mając na uwadze treść rozstrzygnięcia zawartego w w/wym. wyroku TK skarżący wniósł o:

- zmianę wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 lutego 2016 r., (sygn. akt: IV Pa 11/16) poprzez zmianę poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli, IV Wydziału Pracy
z dnia 4 listopada 2015 r. (sygn. akt: IV P 79/15) polegającą na oddaleniu powództwa
w całości, przyznaniu od Powoda na rzecz Pozwanego kosztów procesowych za 1 instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, odstąpieniu
od obciążenia Pozwanego kosztami postępowania poniesionymi przez Skarb Państwa
- w zakresie opłaty od pozwu nieponiesionej przez Powoda oraz wynagrodzenia powołanego w sprawie biegłego;

- na podstawie art. 415 Kodeksu postępowania cywilnego - o orzeczenie zwrotu
od Powoda na rzecz Pozwanego świadczenia pieniężnego w kwocie 15.292,28 zł, spełnionego przez Pozwanego na podstawie prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli, IV Wydziału Pracy z dnia 4 listopada 2015 r., wraz z odsetkami w wysokości ustawowej
za opóźnienie od daty złożenia skargi o wznowienie postępowania;

- przyznanie od Powoda na rzecz Pozwanego kosztów procesowych za postępowanie wywołane niniejszą skargą o wznowienie postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

- o orzeczenie o zwrocie kwoty 594,44 zł pobranej od Pozwanego - A. M. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli tytułem częściowego zwrotu opłaty sądowej od uiszczenia której Powód był zwolniony i kwoty 717,40 zł zasądzonej tytułem częściowego zwrotu wydatków tymczasowo poniesionych sum budżetowych na podstawie wyroku Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli, IV Wydziału Pracy z dnia 4 listopada 2015 r.;

- o przeprowadzenie dowodów z dokumentów złożonych przez Pozwanego w toku postępowania przed sądem I instancji oraz z opinii biegłego z dziedziny rachunkowości złożonej w tym postępowaniu na okoliczność zasad wypłacania świadczeń z tytułu podróży służbowej w przedsiębiorstwie Pozwanego oraz rodzaju i wysokości świadczeń z tytułu podróży służbowej wypłaconych Powodowi w spornym okresie zatrudnienia.

W odpowiedzi na skargę powód złożył załącznik do protokołu, w którym wniósł:

- w oparciu o art. 410 § 1 zd. 1 k.p.c., o odrzucenie skargi pozwanego o wznowienie postępowania z uwagi na fakt, że skarga pozwanego nie została oparta na ustawowej podstawie;

- o zasądzenie od pozwanego na rzecz kosztów procesu wywołanych skargą pozwanego o wznowienie postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego, według norm przepisanych oraz kwotę 17 zł tytułem zwrotu opłaty skarbowej od udzielonego
mi pełnomocnictwa;

w razie nie podzielenia przez Sąd Okręgowy wniosku o odrzucenie skargi pozwanego o wznowienie postępowania, w oparciu o art. 412 § 2 k.p.c., wniósł o oddalenie skargi pozwanego o wznowienie postępowania z uwagi na fakt, że podstawa wznowienia, na którą powołuje się pozwany, nie ma wpływu na treść zapadłych orzeczeń.

Rozpoznając skargę o wznowienie postępowania Sąd Okręgowy zważył:

Skarga o wznowienie postępowania została wniesiona w terminie ( zgodnie z art. 407 §2 k.p.c. przed upływem 3 miesięcy od daty ogłoszenia wyroku TK), opiera się na ustawowej przesłance wznowienia – art. 401 ¹ k.p.c., dotyczy prawomocnego orzeczenia (art. 399 § 1 k.p.c.) i zasługuje na uwzględnienie.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu powoda braku postawy prawnej
do wznowienia postępowania należy stwierdzić, że nie zasługuje on na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 401 ¹k.p.c. oparcie skargi o wznowienie postępowania na tej podstawie ma miejsce wtedy, gdy powoływany przez skarżącego wyrok Trybunału Konstytucyjnego stwierdza niezgodność z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą tego przepisu, który stanowił podstawę rozstrzygnięcia
w prawomocnie zakończonej sprawie (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
22 października 2014 r., II CZ 59/14, i z dnia 12 czerwca 2015 r., II CZ 36/15).

Wnoszący skargę wskazał jako podstawę wznowienia wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24 listopada 2016 K 11/15, który orzekł, że 1. Art. 21a ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1155, ze zm.) w związku
z art. 77[5] § 2, 3 i 5 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666, ze zm.) w związku z § 16 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U.167) w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Art. 21a ustawy z 16 kwietnia 2004 r. powołanej w punkcie 1 w związku z art. 77[5] § 2, 3 i 5 ustawy z 26 czerwca 1974 r. powołanej w punkcie 1 w związku z § 9 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U.236.1991, ze zm.) w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji.

W rozpoznanej sprawie niewątpliwe wydanie wyroków przez sądy obu instancji opierało się na treści przepisów, które zostały uznane za niezgodne z Konstytucją. Nie ma przy tym racji powód, że przywołany wyżej wyrok Trybunału Konstytucyjnego jest wyrokiem interpretacyjnym, którego postanowienia odnoszą skutek jedynie do spraw jeszcze nie zakończonych.

W doktrynie wyróżnia się orzeczenia:

- interpretacyjne,

- zakresowe,

- aplikacyjne (por. J. Dominowska, Klasyfikacja orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Sądowy” 2008 nr 5, s. 34 - 38).

W rozpoznawanej sprawie wyrok Trybunału Konstytucyjnego K 11/15, z racji redakcji sentencji rozstrzygnięcia „w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym”, jest wyrokiem zakresowym. Jest to wyrok negatywny w tym znaczeniu, że przedmiot kontroli jest niezgodny z wzorem kontroli w określonej części (por. A. Kustra, Wyroki zakresowe Trybunału Konstytucyjnego, Przegląd Sejmowy 2011 nr 4, s. 49 - 74). Jego zakres podmiotowy dotyczy kierowców, wykonujących pracę w transporcie międzynarodowym.

Powód w swym piśmie utożsamia wyroki interpretacyjne z zakresowymi, co nie znajduje zastosowania w rozpoznawanej sprawie W szczególności nie przekonuje Sądu Okręgowego przywołane orzecznictwo Sądu Najwyższego, które dotyczyło innych stanów faktycznych, w tym przywołana uchwała siedmiu sędziów z 17 grudnia 2009 r. III PZP 2/09, gdzie już z tezy uchwały wynika, że odnosi się ona do wykładni aktu normatywnego, a nie utraty mocy obowiązującej, co miało miejsce w przypadku wyroku TK K 11/15 Zresztą celem podjęcia działań przez Związek (...), której członkiem jest pozwany (strona wnosząca skargę), który zainicjował skargę do Trybunału Konstytucyjnego było wyeliminowanie z obrotu przepisu – art. 21 a ustawy o czasie pracy kierowców, który odsyłał kaskadowo do przepisów prawa pracy o podroży służbowej ( art. 77 §2 , 3 i 4 k.p. w związku z § 16 ust. 1 i 2 i 4 rozporządzenia Ministra pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługującej pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej. Przekonanie, że wyrok ten ma charakter zakresowy, powodujący wyeliminowane zaskarżanego przepisu z obrotu prawnego podziela także Sąd Najwyższy , który w wyrokach wydanych już po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego wprost wskazuje, że do stanów faktycznych począwszy od 3 kwietnia 2010 r. do kierowców w transporcie międzynarodowym nie należy stosować przepisów rozporządzeń wykonawczych wydanych
z upoważnia art. 77 ⁵ k.p., a zastosowanie mają przepisy zakładowe, regulaminy wynagradzania (por. wyrok i uzasadnienie SN z 14 lutego 2017 r. I PK 77/16, uzasadnienie wyroku SN z 21 lutego 2017 r. I PK 300/15).

Sam fakt, że w obrocie prawnym pozostały przepisy o podróży służbowej (art. 2 pkt 7 ustawy o czasie pracy kierowców, jak też art. 77 ⁵ § 1 k.p., zgodnie z którym pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej) nie oznacza, że wskazany wyżej wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie stanowi podstawy prawnej do wznowienia postępowania w rozpoznawanej sprawie.

Kontrola dokonywana przez Trybunał nie sprowadzała się do weryfikacji, który
- z kilku uznanych przez sądy za dopuszczalne - rezultatów interpretacji określonego przepisu jest właściwy. Kontrola konstytucyjności miała bowiem na celu wyeliminowanie z porządku prawnego normy niezgodnej z Konstytucją, a nie przesądzenie, który z możliwych wariantów interpretacyjnych wyrażającego tę normę przepisu powinien być przyjęty przez sądy (zob. np. postanowienie TK z 14 lipca 2015 r. w sprawie P 47/13, wyrok TK z 7 grudnia 2015 r.
w sprawie P 37/15). Trybunał Konstytucyjny uznał za wadliwą konstrukcję odesłania zawartą w zakwestionowanym unormowaniu nie tylko z uwagi na jej kaskadowy charakter, ale także ze względu na uregulowanie określonego rodzaju stosunków prawnych (tj. należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem przez kierowców podróży służbowej) poprzez odesłanie do nieadekwatnej dla tych stosunków materii uregulowanej w ogólnych zasadach przyjętych w art. 77 ⁵ § 3-5 k.p., co również jest sprzeczne z właściwą techniką stosowania przepisów odsyłających.

W razie stwierdzenia niekonstytucyjności aktu normatywnego moc wiążąca orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego oznacza, że od chwili ogłoszenia orzeczenia w sposób wymagany w art. 190 ust. 2 Konstytucji RP, akt ten nie może być już stosowany, gdyż został usunięty z porządku prawnego i stracił zdolność do wymuszenia określonego zachowania, czyli moc obowiązującą (szerzej zob. E. Łętowska, K. Gonera: Wieloaspektowość następstw stwierdzania niekonstytucyjności, Państwo i Prawo 2008 nr 5, s. 20 - 37; M. Safjan: Skutki prawne orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, Państwo i Prawo 2003 nr 3, s. 3 - 18).

Z powyższego jasno wynika, że od dnia 29 grudnia 2016 r. (data ogłoszenia wyroku TK w Dz.U. z 2016 r. poz. 2206) nie może być stosowany art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców w związku z art. 77 § 2, 3 i 5 KP w związku z § 9 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia
z 19 grudnia 2002 r. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego został ogłoszony w dniu 24 listopada 2016 r. i wówczas objęty nim przepis stracił domniemanie zgodności z Konstytucją RP.

Uchylenie zaskarżonych skargą przepisów spowodowało, że po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia, nie stosuje się art. 21a ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1155 ze zm.), ale stosuje się art. 77 ⁵ § 5 k.p.
w przypadku, gdy pracodawca nie uregulował zasad zwrotu należności z tytułu podroży służbowej w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania lub umowie o pracę.

Skarga zasługiwała na uwzględnienie, ponieważ jak to już podniesiono wyżej, niespornie orzeczenia obu Sądów opierały swoje rozstrzygniecie na uznanych za niezgodne
z Konstytucją przepisach i ich wykładni. Przy czym nie ma wątpliwości, że że uchylone wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego przepisy mają zastosowanie do roszczeń sprzed wejścia w życie wyroku (por. uchwałę z dnia 23 stycznia 2001 r., III ZP 30/00, (OSNAPiUS 2001 nr 23, poz. 685). Zresztą w judykaturze Sądu Najwyższego dominuje pogląd
o skuteczności ex tunc wyroków Trybunału Konstytucyjnego (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 r., III CZP 99/06, OSNC 2007 nr 6, poz. 79; uchwała z dnia 3 lipca 2003 r., III CZP 45/03, OSNC 2004 nr 9, poz. 136).

Zgodnie z treścią art. 412 k.c. Sąd rozpoznaje sprawę, której skarga dotyczy na nowo w granicach jakie zakreśla podstawa wznowienia.

Skarżący w skardze wskazał, że obejmuje ona orzeczenia obu sadów, w części w jakiej uwzględniły one powództwa i rozliczenie kosztów procesu. Na skutek wznowienia postępowania Sąd Okręgowy zobowiązany był do oceny jaki wpływ na orzeczenia Sądów i prawidłowość rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego ma wskazany w skardze wyrok Trybunału Konstytucyjnego.

Zdaniem Sadu Okręgowego rozpoznającego skargę na skutek wyeliminowania
z obrotu art. 21 a ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1155, ze zm.) w związku z art. 77[5] § 2, 3 i 5 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666, ze zm.) w związku z § 16 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U.167), do stanów faktycznych począwszy od 3 kwietnia 2010 r do kierowców w transporcie międzynarodowym nie należy stosować przepisów rozporządzeń wydanych wykonawczych wydanych z upoważnienia art. 77 ⁵ k.p., ale zakładowe regulaminy wynagradzania, które nie są korygowane przez przepisy powszechnie obowiązujące jako bardziej korzystne. Dysponowanie przez pracownika - kierowcę pojazdem z miejscem do noclegu, który uznał za wystarczający do odpoczynku
i regeneracji sił - stosownie do art. 8 ust. 8 Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 roku w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz.Urz.UE.L Nr 102, str. 1) - umożliwia ograniczenie w zakładowym regulaminie wynagradzania świadczeń z tytułu zagranicznej podróży służbowej do wysokiej i stałej diety, pokrywającej wszystkie niezbędne wydatki socjalne kierowcy także z tytułu noclegów. (por. wyroki i uzasadnienia Sądu Najwyższego
z 14 lutego 2017 r. I PK 77/16, z 9 marca 2017 r. I PK 309/15 i z 21 lutego 2017 r. I PK 300/15).

W rozpoznawanej sprawie z ustalonego przez Sąd Rejonowy stanu faktycznego, który Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własny, niesporne jest, że u pozwanego jako pracodawcy istniał regulamin wynagrodzenia, który reguluje wysokość świadczeń przysługujących pracownikowi w związku z podrożą służbową, w tym wysokość diet
i ryczałtów za noclegi. Niespornym także jest, ze powód jako kierowca otrzymał wszystkie diety i ryczałty zgodnie z obowiązującym regulaminem.

Sąd Okręgowy wskazuje, że przepis art. 77 ⁵ § 3 k.p. ustanawia normatywną podstawę do uregulowania danej kwestii w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest zobowiązany do ustalenia regulaminu pracy.

W tej sprawie pracodawca wprowadził stosowne regulacje do regulaminu wynagradzania i powód zgodnie z jego postanowieniami otrzymał wszystkie świadczenia, które były objęte jego treścią, tj. diety z tytułu podróży służbowej poza teren kraju i ryczałty za nocleg. U pozwanego pracodawcy były więc postanowienia, o których mowa w art. 77 ⁵§ 3 k.p.

Podsumowując należy stwierdzić, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego eliminujące z obrotu prawnego przepis art. 21 a ustawy o czasie pracy kierowcy wraz
z przepisami z nim związanymi niewątpliwie miało wpływ na treść orzeczeń sądów objętych skargą, ponieważ oparły swoje rozstrzygnięcia na przepisach uznanych za niezgodne
z Konstytucją, co oznacza, że brak było podstawy prawnej do uwzględnienia żądania powoda.

Z powyższych względów skarga pozwanego zasługiwała na uwzględnienie,
co skutkowało zmianą wyroku Sądu Okręgowego z 25 lutego 2016 r. w sprawie IV Pa 11/16 w całości poprzez zmianę wyroku Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli z 4 listopada 2015 r. w sprawie IV P 79/15 i oddalenie powództwa w całości na podstawie art. 412 § 2 k.p.c.

W związku z zakresem skargi ponownie oddalono apelację powoda.

Uchylając lub zmieniając wyrok, sąd na wniosek skarżącego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie orzeka o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu stanu poprzedniego ( art. 415 k.p.c.). Celem tej instytucji jest likwidacja ujemnych skutków wiążących się dla strony skarżącej prawomocny wyrok z jego wyegzekwowaniem (lub dobrowolnym spełnieniem świadczenia) w razie późniejszego uwzględnienia skargi.

Na roszczenie podlegające zwrotowi w trybie omawianego przepisu składają się oprócz zasądzonego roszczenia również odsetki. Nie wchodzą natomiast wyegzekwowane lub uiszczone koszty procesu. Te ostatnie bowiem podlegają ogólnym regułom określonym w art. 108 § 1 k.p.c. Nie można bowiem zapominać, że postępowanie wszczęte skargą o wznowienie postępowania stanowi dalszy etap postępowania. To z kolei oznacza, że właściwym momentem, w jakim powinna nastąpić repartycja kosztów powstałych w toku całego postępowania (a więc również postępowania, którego wznowienia dotyczy skarga), jest orzeczenie kończące to postępowanie.

Skarżący złożył stosowny wniosek restytucyjny, który zasługiwał na uwzględnienie, co do zasady w zakresie wypłaconego świadczenia głównego wraz z odsetkami w łącznej kwocie 15292, 28 zł ( d. polecenie przelewu k 13-14 oraz rozlicznie k 12). Sąd nie uwzględnił tylko wniosku skarżącego w zakresie daty początkowej odsetek, ponieważ w jego ocenie wymagalność świadczenia następuje dopiero z momentem wydania wyroku po rozpoznaniu skargi o wznowienie postępowania. Do czasu merytorycznego rozpoznania skargi brak jest podstaw do przyjęcia, że powód winien liczyć się z obowiązkiem zwrotu otrzymanego świadczenia jako nienależnego, które zostało przyznane na podstawie prawomocnego wyroku. W tym tylko zakresie wniosek restytucyjny podlegał oddaleniu (pkt 5 sentencji).

O kosztach procesu za pierwszą instancje Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. obciążając tylko częściowo powoda kosztami procesu, uznając, że w dacie wnoszenia pozwu mógł on pozostawać w uzasadnionym przekonaniu o zasadności swego roszczenia, mając na uwadze obowiązujące wówczas przepisy i ich wykładnię (pkt 1b i1c sentencji).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 §1 i 2 k.p.c.
w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. obciążając powoda kosztami postępowania poniesionymi przez pozwanego, to jest opłatą od apelacji oraz wynagrodzeniem pełnomocnika. Na tym etapie postępowania Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zastosowania dobrodziejstwa z art. 102 k.p.c, ponieważ powód posiadał wiedzę , o wniesieniu skargi konstytucyjnej, pozwany złożył nawet wniosek o zawieszenie postepowania, na co nie wyraził zgodny powód, powinien zatem liczyć się z możliwością wznowienia postępowania w sprawie i ewentualnym niekorzystnym dla niego rozstrzygnięciem ( pkt 3 wyroku)

Z tych samych powodów obciążono powoda kosztami postępowania wywołanego skargą o wznowienie postępowania, na co złożyła się opłata sądowa od skargi oraz koszty zastępstwa prawnego ( pkt 4 wyroku)

O kosztach postępowania, które zostały pobrane jako nienależne przez Skarb Państwa - Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli, orzeczono w postanowieniu dotyczącym rozstrzygnięcia o kosztach postępowania przed sądem pierwszej instancji na podstawie art. 84 ustawy
o kosztach sądowych w prawach cywilnych. (pkt 1d wyroku).