Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 czerwca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Adam Bojko

Protokolant stażysta Katarzyna Pielużek

po rozpoznaniu w dniu 26 maja 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku K. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury górniczej

na skutek odwołania K. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 17 czerwca 2016 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 726/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 czerwca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Z. odmówił wnioskodawcy K. P. prawa do emerytury górniczej wskazując, iż nie udokumentował wymaganego 25 letniego okresu pracy górniczej. Do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym nie zaliczono okresów od 1 lutego 1998 roku do 16 listopada 2006 roku , ponieważ stanowiska: monter urządzeń instalacji sanitarnej oraz spawacz, nie figurują w załączniku nr 2 i 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku. Do pracy górniczej nie zaliczono również okresu od 17 listopada 2006 roku do 31 maja 2007 roku, ponieważ ubezpieczony wykonywał te same czynności i na tym samym oddziale co przed zmianą nazewnictwa tj. przed 16 listopada 2006 roku. Okresu od 1 czerwca 2007 roku do nadal nie uwzględniono do pracy górniczej oraz pracy górniczej zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym z powodu braku określenia, na jakim oddziale wykonywał prace.

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 19 lipca 2016 roku złożył pełnomocnik wnioskodawcy, wnosząc o jej zmianę i przyznanie K. P. prawa do emerytury górniczej poprzez ustalenie, że praca którą on wykonywał i wykonuje w (...) B. w spornych okresach nie uznanych przez organ rentowy od 1 lutego 1998 roku do 16 listopada 2006 roku , od 1 czerwca 2007 roku do nadal jest pracą górnika kopalni odkrywkowej zaliczaną do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej, a praca w okresie od 17 listopada 2006 roku do 31 maja 2007 roku była pracą górniczą niekwalifikowaną. Ponadto pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o zasadzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Na rozprawie w dniu 21 kwietnia 2017 roku pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o doliczenie do stażu pracy górniczej wnioskodawcy dniówek przepracowanych po wydaniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

Wnioskodawca K. P., urodzony w dniu (...), w dniu
12 kwietnia 2016 roku wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury górniczej. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 2-5 akt ZUS)

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym okresów:

- od 1 lutego 1998 roku do 16 listopada 2006 roku- ponieważ stanowiska montera urządzeń instalacji sanitarnych i spawacza nie są wymienione w załączniku nr 2 lub nr 3 rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku;

- od 17 listopada 2006 roku do 31 maja 2007 roku- ponieważ z charakterystyki pracy ubezpieczonego wynika, że wykonywał te same czynności i na tym samym oddziale co przed zmianą nazewnictwa tj. oddział (...);

- od 1 czerwca 2007 roku do nadal -ponieważ pracodawca nie wskazał na jakim oddziale ubezpieczony wykonuje pracę.

(dowód: odpowiedź na odwołanie k. 7-8 akt sprawy, decyzja z dnia 17 czerwca 2016 roku k. 29 akt ZUS)

K. P. od 4 września 1981 roku do 4 grudnia 1981 roku odbywał w (...) B. staż absolwencki na stanowisku montera instalacji sanitarnej na oddziale (...), a następnie został zatrudniony i pracował na stanowiskach:

- od 1 grudnia 1982 roku na stanowisku monter instalacji sanitarnej i ogrzewniczej na oddziale (...);

- od dnia 25 kwietnia 1985 roku do dnia 13 kwietnia 1987 roku wnioskodawca odbywał służbę wojskową;

- w dniu 5 maja 1987 roku została z nim zawarta umowa o pracę na czas nieokreślony na stanowisku monter instalacji sanitarnej i gazowej;

- od 1 maja 1988 roku na stanowisku montera na oddziale (...);

- od dnia 1 czerwca 1988 roku na stanowisku montera instalacji sanitarnych na oddziale (...);

- od dnia 1 września 1991 roku na stanowisku montera urządzeń instalacji sanitarnych na oddziale (...);

- z dniem 1 lutego 1998 roku został przeniesiony z oddziału (...) do oddziału (...) ;

- od dnia 1 kwietnia 1998 roku na stanowisku spawacza na oddziale (...);

- od dnia 17 listopada 2006 roku na stanowisku spawacz maszyn i urządzeń górniczych na odkrywce na oddziale (...);

- od dnia 1 czerwca 2007 roku na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej na oddziale (...).

(dowód: umowa o wstępny staż pracy absolwentów k. 1, angaż z dnia 16 grudnia 1981 roku k. 4, angaż z dnia 24 marca 1983 roku k. 6, świadectwo pracy pracowników (...) S.A. z października 2011 roku, umowa o pracę z dnia 5 maja 1987 roku k. 9, angaż z dnia 25 maja 1988 roku k. 17, angaż z dnia 1 czerwca 1988 roku k. 18, angaż z dnia 1 września 1991 roku k. 22, angaż z dnia 27 stycznia 1998 roku k. 33, wniosek k. 36, angaż z dnia 21 kwietnia 1998 roku k. 37, angaż z dnia 29 grudnia 2006 roku k. 58, angaż z dnia 1 czerwca 2007 roku k. 62 akt osobowych wnioskodawcy, zaświadczenie z dnia 12 kwietnia 2017 roku k. 37 akt sprawy)

W okresie od 22 października 1997 roku do 25 listopada 1997 roku wnioskodawca ukończył kurs spawania.

(dowód: książeczka spawacza k. 35-35v akt osobowych wnioskodawcy)

K. P. w spornych okresach tj. od 1 lutego 1998 roku do 16 listopada 2006 roku, od 17 listopada 2006 roku do 31 maja 2007 roku i od 1 czerwca 2007 roku do nadal pracował w (...) w R.. Wnioskodawca w okresie od 1 lutego 1998 roku do 31 maja 2007 roku pracował na oddziale (...). Był to oddział robót inżynieryjno- lądowych zajmujący się budową systemów odwodnienia powierzchniowego, utrzymaniem wszelkich dróg technologicznych na terenie całego wyrobiska, przygotowaniem wyrobiska, przygotowaniem przedpola wyrobiska i zwałowiska, fundamentowaniem maszyn podstawowych do remontów głównych i awaryjnych oraz produkcją betonu i prefabrykantów na potrzeby kopalni. Odział odwodnienia powierzchniowego zajmował się odwodnieniem miejsca pracy maszyn głównych koparek nadkładowych węglowych i taśmociągów. Praca polegała na odprowadzaniu wody z żąpi i innego rodzaju zbiorników osadczych, do niższych zbiorników rurami, które oddział ciął i spawał. Najniższym punktem wkopu, to jest miejsca, w którym najpierw zbiera się nadkład, a następnie wydobycie węgla, jest tzw. spąg, w którym znajdowała się pompownia i tę wodę oddział wypompowywał na poziom „0” oraz robił kolektory z rur stalowych o dużej średnicy. Pompownia była budowana z boku maszyn podstawowych około 100-150 metrów lub dalej. Do kolektora zbiorowego, gdy pompownia znajdowała się daleko rurociągi były budowane z rur metalowych, które były spawane. Zanim koparka przejdzie to muszą to zdemontować i układają wówczas kolektor na niższym poziomie. Wnioskodawca zajmuje się rurociągami do odwodnienia powierzchniowego. Układanie rur trwa 2- 3 tygodnie, rury wykonuje się zanim woda się tam zgromadzi. Było odwodnienie wgłębne, które odbywa się za pomocą systemu studni głębinowych oraz odwodnienie powierzchniowe polegające na odprowadzeniu wód, które znajdują się na powierzchni prowadzonych prac, tj. wód opadowych. Wody opadowe i ze studni głębinowych przepływają przez system pompowni, stanowisk pompowych i z tego miejsca są pompowane do góry. Odwadniane było całe wyrobisko. Wnioskodawca pracował na terenie odkrywki, nie pracował na terenie zwałowiska, zajmował się spawaniem rur, sporadycznie mógł być kierowany do innych prac.

(dowód: zeznania świadka A. Z.-protokół rozprawy z dnia 4 listopada 2016 roku od 00:05:17 do 00:09:38, od 00:13:36 do 00:16:30, zeznania świadka A. W.- protokół rozprawy z dnia 4 listopada 2016 roku od 00:22:16 do 00:25:29, zeznania świadka P. P.- protokół rozprawy z dnia 21 kwietnia 2017 roku od 00:07:32 do 00:13:39, od 00:17:06 do 00:17:51, zeznania wnioskodawcy – protokół rozprawy z dnia 26 maja 2017 roku od 00:02:39 do 00:05:28, od 00:11:42 do 00:15:36)

W charakterystyce wykonywanych przez K. P. czynności w okresie od 1 lutego 1998 roku do 31 maja 2007 roku pracodawca wskazał, że wnioskodawca mimo posiadanych angaży montera urządzeń instalacji sanitarnych oraz spawacza wykonywał prace górnicze związane z odwodnieniem powierzchniowym wyrobiska w polach wydobywczych w przodku w odkrywce. Jednym z podstawowych zadań oddziału (...) jest budowa systemu odwodnienia wyrobiska w polach wydobywczych na przodku w odkrywce, odpowiadające swoim charakterem pracy górnika kopalni odkrywkowej. Do zadań K. P. należało: budowa rurociągów pompowni głównych i pomocniczych, budowa sprowadzeń rurowych, budowa pompowni głównych i stanowisk pompowych na poziomach wydobywczych w systemie odwodnienia powierzchniowego, budowa i rozbiórka systemów odwodnienia powierzchniowego w polach wydobywczych wraz z postępem frontów wydobywczych w wyrobisku. Wszystkie prace były wykonywane w wyrobisku kopalni lub na zwałowisku. W okresie od 17 listopada 2006 roku do 31 maja 2007 roku w oddziale (...) na stanowisku spawacz maszyn i urządzeń górniczych na odkrywce do zadań wnioskodawcy należało: budowa rurociągów systemu rowów odwodnienia wgłębnego na przedpolu odkrywki, budowa kanałów, przełożeń rzek i cieków wodnych, budowa osadników wód brudnych. Prace te były wykonywane na przedpolu odkrywki. K. P. był zatrudniony w tym samym oddziale (...), nie pracował na maszynach podstawowych.

(dowód: charakterystyka wykonywanych czynności k. 26 akt ZUS)

Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy (...), na posiedzeniu w dniu 28 maja 2010 roku ustaliła, że K. P. w okresach od 1 lutego 1998 roku do 16 listopada 2006 roku pracował stale przez 2054 dniówek jako górnik kopalni odkrywkowej – na stanowisku wymienionym w dziale III pkt 1 załącznika nr 3 do Rozporządzenia. Komisja weryfikacyjna wskazała, że pomimo posiadania angaży na stanowiska monter urządzeń instalacji sanitarnych i spawacz, wykonywał prace górnika kopalni odkrywkowej. Ponadto odmówiła uznania, że K. P. wykonywał prace podlegające zaliczeniu do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym z powodu, iż w okresie od 17 listopada 2006 roku do 31 maja 2007 roku wykonywał pracę na stanowisku spawacza maszyn i urządzeń górniczych na odkrywce wymienioną w zał. Nr 2 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku poz. 26.

(dowód: protokół z posiedzenia k. 9-10 akt ZUS)

W dniu 4 marca 2016 roku, (...) z siedzibą w R. wystawiła wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym wskazała, że w okresie zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę górniczą:

- od 1 lutego 1998 roku do 16 listopada 2006 roku na stanowisku górnik kopalni odkrywkowej wymienionej w rozporządzeniu (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku zał. Nr 3 dz. III poz. 1;

- od 17 listopada 2006 roku do 31 maja 2007 roku na stanowisku spawacz maszyn i urządzeń górniczych na odkrywce wymienionej w rozporządzeniu (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku zał. 2 poz. 26;

- od 1 czerwca 2007 roku do nadal na stanowisku górnik kopalni odkrywkowej wymienionej w rozporządzeniu (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku zał. 3 Dz. III poz. 1.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej z dnia 4 marca 2016 roku k. 18 akt ZUS)

Z hipotetycznego wyliczenia ZUS wynika, że przy założeniu, że do pracy górniczej zaliczone zostaną sporne okresy oraz okres kontynuowania zatrudnienia od 1 lutego 1998 roku do 12 kwietnia 2017 roku po wyłączeniu okresów niezdolności do pracy, staż pracy górniczej K. P. wynosi 18 lat, 4 miesiące i 7 dni, zaś przy założeniu, że do pracy górniczej zaliczona zostanie praca w wymiarze półtorakrotnym okres pracy górniczej wynosiłby 26 lat, 7 miesięcy i 12 dni.

(dowód: pismo ZUS z dnia 22 maja 2017 roku k. 43 akt sprawy)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.).

Zgodnie z art. 50 a ust 1 i 2 ustawy emerytura górnicza przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) ukończył 55 lat życia;

2) ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej
co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z art. art. 50b w/w ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca
ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.

Stosownie do treści art. 51 ust 1 w/w ustawy przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50a lub 50e, stosuje się, z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1) 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2)1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3)1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4)1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

2. Przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur łączny okres pracy obliczony z zastosowaniem przeliczników, o których mowa w ust. 1, uwzględnia się w wymiarze nie dłuższym niż 45 lat.

W niniejszej sprawie wnioskodawca, zgodnie z art. 51 ust. 1 pkt 2 ustawy, domagał się zaliczenia okresów pracy od 1 lutego 1998 roku do 16 listopada 2006 roku, od 17 listopada 2006 roku do 31 maja 2007 roku i od 1 czerwca 2007 roku do nadal jako pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym. Powyższe wiąże się z koniecznością ustalenia, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę w spornych okresach wyczerpuje przesłanki z art. 50 c ust 1 pkt 4 ustawy, czy też dodatkowo charakteryzuje się przesłankami z art. 50d ustawy. Z przedłożonej przez ubezpieczonego dokumentacji pracowniczej wynika, że ubezpieczony będąc zatrudniony w (...) S.A. Oddział (...) B. na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, zajmował następujące stanowiska: od dnia 1 września 1991 roku montera urządzeń instalacji sanitarnych na oddziale (...); od dnia 1 kwietnia 1998 roku na spawacza na oddziale (...); od dnia 17 listopada 2006 roku spawacz maszyn i urządzeń górniczych na odkrywce na oddziale (...); od dnia 1 czerwca 2007 roku na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej na oddziale (...). Zgodnie z art. 50d ust. 1 pkt 1 ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej półtorakrotnemu przeliczeniu podlegają tylko okresy pracy górniczej wykonywanej " w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych". Wykaz stanowisk pracy wykonywanej w przodkach uwzględnianej w rozmiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3. Rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje więc nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 roku Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 lutego 1983 roku o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 roku, Nr 30, poz. 154).

Z zestawienia powyższych przepisów jednoznacznie wynika, że nie każda praca wykonywana na odkrywce, może być zaliczona do pracy górniczej, chodzi bowiem wyłącznie o prace wymienione jako górnicze w art. 50c.

Z przepisów wynika również, że nie każda praca górnicza, nawet wykonywana w obrębie przodków eksploatacyjnych na stanowiskach określonych w ww. rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, może być kwalifikowana, jako zaliczana w wymiarze półtorakrotnym. W judykaturze podkreśla się bowiem konieczność odróżnienia „zwykłej” pracy górniczej górnika kopalni węgla brunatnego wykonywanej na stanowiskach określonych w załączniku nr 2 do ww. Rozporządzenia od kwalifikowanej pracy górniczej wykonywanej na stanowiskach wymienionych w załączniku nr 3 do ww. Rozporządzenia. Rodzaj zaś prac podlegających zaliczeniu w wymiarze półtorakrotnym zasadniczo został scharakteryzowany w przepisie art. 50d ust.1. pkt 1 ustawy emerytalnej. Z treści załącznika nr 3 do ww. rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994 roku wynika bowiem, iż w wymiarze półtorakrotnym mogą być uznane tylko czynności wykonywane przez górnika, które zostały wskazane w tym załączniku i na wskazanych tam stanowiskach oraz jednocześnie tylko takie, które spełniają warunki przepisu art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy, tj. bezpośrednio są związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Chodzi wyłącznie o czynności stanowiące element ciągu technologicznego bezpośrednio związany z procesem wydobycia węgla. Wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się zatem wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy. Wykładnia przepisów załącznika nr 3 do ww. rozporządzenia dokonywana w oderwaniu od unormowania ustawowego prowadziłaby do sytuacji, w której każdą pracę górnika kopalni odkrywkowej wykonywaną na terenie wyrobiska należałoby uwzględniać w takim korzystnym wymiarze. Tymczasem przeczy temu jednoznacznie treść ww. przepisów. A contrario – jako prace wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia mogą być uznane tylko takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach. Z kolei użyte pojęcie inne prace przodkowe należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nim orzecznictwo).

Dla oceny, czy ubezpieczony pracował na stanowisku uprawniającym do przeliczenia spornych okresów pracy w wymiarze półtorakrotnym, istotne znaczenie miał przede wszystkim rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych), tj. rodzaj wykonywanych czynności oraz miejsce ich wykonywania.

W sprawie, w celu zaliczenia prac wnioskodawcy do prac wskazanych w pkt 1 dział III załącznika nr 3 ww. rozporządzenia musiałyby być to prace górnicze, wykonywane w pełnym wymiarze czas pracy i stale w przodku, bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. W świetle ugruntowanej już linii orzecznictwa do prac o powyższym charakterze zalicza się prace na koparce wielonaczyniowej lub zwałowarce, przy obsłudze, konserwacji, demontażu i montażu maszyn – koparki wielonaczyniowej, zwałowarki, które to prace są jednocześnie pracami bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku lub innymi pracami przodkowymi, tj. również łączącymi się z bezpośrednimi i zasadniczymi procesami produkcyjnymi zakładu górniczego, a związanymi z pozyskaniem węgla czyli z procesami urabiania lub ładowania urobku lub przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach – por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 295/11, OSNPUiSP 2013,nr 3-4, poz. 38; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09, LEX; wyroki SA w Katowicach z dnia 22 listopada 2012 roku, IIIAUa 437/12, LEX: z dnia 25 marca 2010 roku, IIIAUa 3150/09, LEX; z dnia 30 stycznia 2013 roku, IIIAUa 832/12,LEX; z dnia 28 czerwca 2013 roku, IIIAUa 1952/12, LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nim orzecznictwo.

W pierwszej kolejności należy podnieść, iż kluczową kwestią jest pojęcie przodka. Przepisy nie definiują pojęcia przodka i prac przodkowych. Jednocześnie z potocznego rozumienia tego pojęcia, w tym także używanego przez świadków, wnioskodawcę, czy pracodawcę w charakterystyce stanowiska pracy wnioskodawcy wynikało, iż osoby te pojmują przodek jako miejsce pracy, które jest bezpośrednio przed koparką wielonaczyniową, tam gdzie koparka wielonaczyniowa urabia urobek. Przyjęcie tezy, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu, a następnie rekultywacją wyrobisk i zwałowisk, (związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek) nie odpowiada pojęciu "pracy przodkowej", wynikającej z wykładni przepisów art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tak por. wyrok SA w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2014 roku, IIIAUa 1121/13, LEX). W orzecznictwie SN kwestionuje się również zasadność rozszerzania samego pojęcia przodka wydobywczego zauważając, że nie do zaakceptowania jest zapatrywanie, żeby miejsce przodka rozciągać na całą linię taśmociągów transportujących urobek, gdyż pojęcie przodka straciłoby swe znaczenie i tym sposobem nie można zaakceptować definicji "przodka", która wynika z opinii naukowo-technicznej i obejmuje wszystkie czynności związane z transportem kopaliny, realizowane w ramach ruchu zakładu górniczego (wyr. SN z 5 maja 2011 roku, I UK 395/10, Legalis).

Z powyższego wynika, iż pojęcie przodka musi być wykładane przez Sąd w sposób ścisły i ograniczać się wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych, albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Praca przodowa polega zaś na urabianiu i ładowaniu urobku lub nakładu, albo jest bezpośrednio związana z procesem urabiania urobku. Stąd różnego rodzaju inne prace górnicze związane z eksploatacją, konserwacją i remontami urządzeń będących częścią składową układu technologicznego: koparka, taśmociąg, zwałowarka węgla nie mieszczą się w definicji pracy w przodkach z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy. ( tak por. SA w Katowicach w wyroku z dnia 22 listopada 2012 roku, IIIAUa 437/12, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 25-letni okres pracy górniczej. Organ rentowy zakwestionował bowiem, aby w okresach zatrudnienia w (...) w B. (obecnie w (...) z siedzibą w R.) od 1 lutego 1998 roku do 16 listopada 2006 roku, od 17 listopada 2006 roku do 31 maja 2007 roku oraz od 1 czerwca 2007 roku do nadal wnioskodawca wykonywał pracę górniczą.

Wnioskodawca dysponował, co prawda świadectwem z dnia 4 marca 2016 roku, wystawionym przez (...) z siedzibą w R., potwierdzającym fakt wykonywania pracy górniczej w spornych okresach od 1 lutego 1998 roku do 16 listopada 2006 roku na stanowisku górnik kopalni odkrywkowej wymienionym w rozporządzeniu (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku zał. 3 dz. III, poz. 1, od 17 listopada 2006 roku do 31 maja 2007 roku na stanowisku spawacz maszyn i urządzeń górniczych na odkrywce wymienionym w rozporządzeniu (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku zał. 2 poz. 26 oraz od 1 czerwca 2007 roku do nadal na stanowisku górnik kopalni odkrywkowej wymienionym w rozporządzeniu (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku zał. 3 dz. III poz. 1, jednakże wskazać należy, iż świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c., nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości i autentyczności, a jest tylko dokumentem prywatnym, który stanowi jedynie dowód tego, że osoba która go podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte (art. 245 k.p.c.). Świadectwo pracy samo przez się nie tworzy zatem praw podmiotowych ani ich nie pozbawia. Organ rentowy zakwestionował powyższe świadectwo podnosząc, iż z angaży wynika, że wnioskodawca w spornych okresach od 1 lutego 1998 roku do 16 listopada 2006 roku i od 17 listopada 2006 roku do 31 maja 2007 roku nie pracował na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej ani spawacza maszyn i urządzeń górniczych na odkrywce, ale na stanowisku montera urządzeń instalacji sanitarnych oraz spawacza, które nie są wymienione w załączniku nr 2 i 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 1994 roku. Natomiast co do okresu od 1 czerwca 2007 roku do nadal organ rentowy podniósł, iż nie jest określony oddział, na którym pracuje wnioskodawca. Podkreślić w tym miejscu należy, iż dokonana przez pracodawcę kwalifikacja zajmowanego przez konkretnego pracownika stanowiska, jak i ewentualna zmiana tej kwalifikacji na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej, nie przesądza jeszcze o zaliczeniu zatrudnienia na tym stanowisku do pracy górniczej. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu omawianych przepisów nie decyduje bowiem treść wymienionych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999, nr 6, poz. 213, z dnia 22 marca 2001r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002, nr 22, poz. 553 oraz z dnia 2 czerwca 2010r., I UK 25/10, LEX nr 621137). Rozporządzenie wykonawcze nie może zatem przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień niż uczynił to ustawodawca. Tym samym, przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowić muszą zawsze punkt wyjścia do oceny zasadności roszczeń emerytalnych wnioskodawcy. Skarżący domagając się zaliczenia spornych okresów do emerytury w wymiarze półtorakrotnym winien wykazać, że na zajmowanym stanowisku wykonywał prace wymienione w art. 50 d ustęp 1 pkt 1 ustawy emerytalnej tj. prace bezpośrednio związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Dotyczy to wyłącznie czynności stanowiących element ciągu technologicznego bezpośrednio związany z procesem wydobycia węgla. Wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się zatem wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2015 roku, I UK 293/14,LEX: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 295/11, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nich orzecznictwo).

Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe wykazało w sposób nie budzący wątpliwości, iż praca odwołującego w w/w spornym okresie nie była pracą w przodku bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych, zatem nie może być zaliczona do emerytury w wymiarze półtorakrotnym.

W spornym okresie od dnia 1 lutego 1998 roku do 16 listopada 2006 roku skarżący pracował w oddziale (...) na stanowisku spawacza. Oddział (...) zajmował się pracami związanymi z odwodnieniem poziomów stałych w odkrywce, budową pompowni głównych i pomocniczych, stanowisk pompowych, usuwaniem awarii związanych z odwodnieniem powierzchniowym wyrobiska, budową i rozbiórką rurociągów stalowych. Wnioskodawca w okresie pracy w przedmiotowym oddziale pracował przy budowie rurociągów pompowni głównych, rurociągów stanowisk pompowych, sprowadzeń rurowych, przy budowie rurociągów pompowni głównych, rurociągów stanowisk pompowych na poziomach wydobywczych, budowie i rozbiórce systemów odwodnienia powierzchniowego w polach wydobywczych wraz z postępem frontu wydobywczego w wyrobisku. System odwodnieniowy znajdował się na terenie całej odkrywki i miał na celu odprowadzenie wody z poziomów roboczych. Wnioskodawca pracował przy układaniu ciągów rurociągów doprowadzających wodę do osadników, łączeniu ich przy pomocy spawania. W okresie od dnia 17.11.2006 roku do dnia 31.05.2007 roku wnioskodawca wykonywał prace na przedpolu odkrywki: budowa rurociągów systemu rowów odwodnienia wgłębnego na przedpolu odkrywki, budowa kanałów, przełożeń rzek i cieków wodnych, budowa osadników wód brudnych. Osadniki te znajdowały się nie tylko na przedpolu, ale także na terenie całej odkrywki, były wykonane przez inny oddział kopalni, wnioskodawca pracował jedynie przy układaniu ciągów rur doprowadzających wodę do osadników, łączeniu ich przy pomocy spawania. W świetle przeprowadzonego postępowania dowodowego, w szczególności zeznań świadków: A. Z., A. W., P. P., którzy pracowali razem z wnioskodawcą, a ich zeznania Sąd uznał za wiarygodne, podobnie jak zeznania wnioskodawcy wynika, iż prace odwodnieniowe były wykonywane na terenie całej odkrywki oraz jej przedpolu, co wyklucza uznanie pracy wnioskodawcy za pracę w przodku w rozumieniu art. 50d ustawy, ani też jako pracy górniczej w rozumieniu art. 50c ustęp 1 pkt 4 ustawy. Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie m.in. w wyroku Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 18 marca 2015 r., w sprawie I UK 280/14, w którym Sąd wskazał, iż nie zalicza się do pracy górniczej w rozumieniu komentowanego przepisu - jako niemających bezpośredniego związku z urabianiem kopalin, ładowaniem urobku, montażem, likwidacją i transportem obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych - prac górników kopalni odkrywkowej węgla brunatnego wykonywanych wyłącznie we wkopie, polegających np. na likwidacji kolektorów odprowadzających wodę na poziomach roboczych koparek wielonaczyniowych, wymianie agregatów pompowych w studniach głębinowych zlokalizowanych na poziomach roboczych koparek i dokonywaniu pomiarów metanu w studniach głębinowych, przygotowywaniu terenu pod wydobycie węgla, umacnianiu skarpy oraz odwadnianiu terenu czy odwadnianiu złoża (Legalis).

Ponadto z zeznań świadków wynika, iż wnioskodawca w okresie od 17 listopada 2006 roku do 31 maja 2007 roku wykonywał te same czynności co wcześniej, czyli prace spawacza. Na uwagę zasługuje również fakt, iż od 1 lutego 1998 roku wykonywał on prace jako spawacz a nie na stanowisku montera urządzeń instalacji sanitarnych. Bowiem potwierdzają to nie tylko zeznania samego wnioskodawcy, ale również zeznania świadka P. P. (od 00:17:06 do 00:17:51), zeznania świadka A. W. (od 00:22:06 do 00:22:09) i dokumentacja znajdująca się w aktach osobowych wnioskodawcy, wskazująca, że po zdobyciu uprawnień spawalniczych w 1997 roku od 1 lutego 1998 roku wykonywał faktycznie czynności nie montera urządzeń instalacji sanitarnych, ale spawacza.

W kwestii spornego okresu od 1 czerwca 2007 roku do nadal Sąd uznał, iż wnioskodawca nadal pracuje na oddziale (...) wykonując te same czynności co wcześniej, w związku z czym brak prawa do zaliczenia tego okresu jako pracy górniczej.

Na marginesie należy dodać, że z hipotetycznego wyliczenia ZUS wynika, iż nawet jeżeli Sąd zaliczyłby prace wnioskodawcy w spornych okresach jako prace górniczą to i tak nie spełniłby on ostatniej przesłanki wymaganych 25 lat pracy górniczej.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.