Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Lucyna Guderska (spr.)

Sędziowie: SSA Anna Szczepaniak-Cicha

SSA Dorota Rzeźniowiecka

Protokolant: sekretarz sądowy Monika Nagy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 maja 2017 r. w Ł.

sprawy J. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w Z.

o emeryturę górniczą

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu

z dnia 2 marca 2016 r. sygn. akt IV U 424/15

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Sygn. akt III AUa 600/16

UZASADNIENIE

Decyzją z 9.12.2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił J. W. prawa do emerytury górniczej podnosząc, że na wymagane 25 lat pracy górniczej, ubezpieczony udokumentował do dnia 13.10.2014r. 10 lat, 6 miesięcy i 16 dni pracy górniczej, w tym 7 lat, 2 miesiące i 5 dni pracy górniczej wymienionej w art. 50c ust. 1ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do pracy górniczej okresów zatrudnienia w (...) od 1.01.1985r. do 30.09.1986r., od 1.03.1994r. do 16.11.2006r. i od 17.11.2006r. do 31.05.2007r.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony wniósł o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury górniczej, z uwzględnieniem okresu pracy górniczej od 1.01.1985r. do 30.09.1986r. i od 1.03.1994r. do 16.11.2006r. w wymiarze półtorakrotnym oraz od 17.11.2006r. do 31.05.2007r. jako pracy górniczej niekwalifikowanej. Podniósł, że pomimo posiadania angażu na stanowisku cieśla, wykonywał pracę górniczą polegająca na budowie i rozbiórce systemu odwodnienia powierzchniowego w przodku.

Zaskarżonym wyrokiem z 2 marca 2016r. Sąd Okręgowy w Sieradzu (1) zmienił decyzję organu rentowego i przyznał J. W. prawo do emerytury górniczej od 1 listopada 2014r., (2) stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do przyznania prawa do emerytury górniczej i (3) zasądził od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kwotę 300zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd I instancji ustalił, że J. W., urodzony (...), nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

W dniu 17.07.2012r. ubezpieczony złożył w ZUS wniosek o przyznanie mu emerytury, załączając m.in. świadectwo wykonywania pracy górniczej z 20.06.2012r. z (...) S.A. Oddział (...) w R. w następujących okresach: 01.01.1985 - 30.09.1986, 01.03.1994 - 16.11.2006 na stanowisku górnik kopalni odkrywkowej (rozp. (...) z 23.12.1994 r. zał. Nr. 3 dział III poz. 1), 17.11.2006 - 31.05.2007 na stanowisku rzemieślnik zatrudniony stale na odkrywce przy wykonywaniu bieżących robót montażowych, konserwacyjnych i remontowych: cieśla (Rozp. (...) z dnia 23.12.1994 r. zał. Nr. 2 poz. 32) wraz z protokołem posiedzenia Komisji Weryfikacyjnej dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych na których okresy pracy zalicza się w wymiarze półtorakrotnym z dnia 23.07.2010r., 1.06.2007 - do nadal na stanowisku górnik kopalni odkrywkowej (Rozp. (...) z dnia 23.12.1994 r. zał. Nr. 3 dział III poz. 1).

Decyzją z 5.09.2012r. (...) Oddział w Z. odmówił J. W. prawa do emerytury górniczej wskazując, że ubezpieczony udowodnił jedynie 7 lat, 1 miesiąc i 25 dni pracy górniczej łącznie z okresami pracy równorzędnej z pracą górniczą. Organ rentowy do pracy górniczej, a równocześnie do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym, nie zaliczył okresu zatrudnienia od 1.01.1985r. do 30.09.1986r. oraz od 1.03.1994r. do 16.11.2006r., ponieważ zajmowane stanowiska: cieśla budowlany oraz cieśla nie są wymienione w załączniku nr 2 i 3 do rozporządzenia (...) z 23 grudnia 1994r. Ponadto do pracy górniczej nie zaliczono okresu od 17.11.2006r. do 31.05.2007r. na stanowisku cieśla na odkrywce, z uwagi na brak charakterystyki stanowiska pracy oraz ze względu na brak informacji, czy po zmianie nazwy stanowiska, od tej daty nadal wykonywał te same czynności co przed zmianą nazewnictwa.

Odwołanie ubezpieczonego od powyższej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 5.09.2013r. w sprawie VIII U 2865/12.

W dniu 25.11.2014r. ubezpieczony złożył kolejny wniosek o emeryturę górniczą, załączając m.in. zaświadczenie (...) S.A. Oddział (...) w R. z 13 października 2014r. o wykonywania, stale i w pełnym wymiarze czasu, pracy na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej (rozp. (...) z 23.12.1994r. zał. Nr. 3 dział III poz. 1) w okresie od 21.06.2012r. do nadal. Po rozpoznaniu tego wniosku zaliczono wnioskodawcy w objętej sporem decyzji do ogólnego stażu 28 lat, 7 miesięcy i 17 dni składkowych, 11 miesięcy i 5 dni nieskładkowych. Organ rentowy przyjął, że do dnia 13.10.2014r. ubezpieczony udowodnił jedynie 10 lat 6 miesięcy i 16 dni pracy górniczej, w tym 7 lat, 2 miesiące i 5 dni pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1, tj. okresy zatrudnienia w (...) SA od 1.06.2007r. do 13.10.2014r., z wyłączeniem okresów zasiłków chorobowych, jako górnik kopalni odkrywkowej. Zaliczono także dniówki w wymiarze półtorakrotnym z powyższego okresu zgodnie z przedłożonymi załącznikami do karty ewidencyjnej, tj. (...) dniówek, co dało łącznie dodatkowe 3 lata 4 miesiące i 11 dni.

Od 17.10.1980r. do nadal wnioskodawca jest zatrudniony w (...) S.A. w R. z tym, że od 17.10.1980r. do 30.09.1986r. i od 1.03.1994r. do 16.11.2006r. pracował na stanowisku cieśli, od 17.11.2006r. do 31.05.2007r. - na stanowisku cieśli na odkrywce, które to stanowisko od 2007r. zostało w (...) określone jako stanowisko górnika kopalni odkrywkowej.

Początkowo, w okresie od 17.10.1980r. do 31.12.1984r., ubezpieczony pracował w oddziale Ir-1 i zajmował się pracami budowlanymi. Następnie od 1.01.1985r. do 30.09.1986r. ubezpieczony pracował w oddziale Ir-6. W okresie od 1.03.1994r. do 16.11.2006r. odwołujący pracował na oddziale Ir-2, który powstał z przekształconego oddziału Ir-5. Jest to oddział eksploatacji sprzętu budowlanego. Odwołujący pracuje w nim do nadal.

Do oddziału Ir-6 należała budowa dróg technologicznych w wyrobisku, na przedpolu wyrobiska i placach montażowych maszyn podstawowych, remont i likwidacja dróg technologicznych wraz z postępem frontów wydobywczych, budowa systemu odwodnienia odkrywki - kanałów, rowów i przepustów betonowych na przedpolu odkrywki, wykonywanie pełnego zakresu prac antykorozyjnych maszyn podstawowych - koparek węglowych i nadkładowych w wyrobisku oraz zwałowarek na zwałowisku.

Oddział (...)2 prowadzi działalność z tym symbolem od 1 stycznia 1995r. Do podstawowych zadań oddziału należało odwodnienie poziomów stałych w odkrywce poprzez budowę rowów korytkowych, betonowych i ziemnych, piaskowników betonowych, ziemnych, sprowadzeń rurowych z rur stalowych oraz PE przeciw erozyjna obudowa pochylni transportowych: rowy na pochylniach wraz z przeponami żelbetowymi i gumowymi, umocnienia skarp pochylni, budowa sprowadzeń rurowych z rur stalowych oraz PE, budowa: pompowni głównych, pomocniczych, spągowych oraz stanowisk pompowych, rurociągów tłocznych i podścianowych oraz kolektorów z rur stalowych i PE, rowów odwodnieniowych, kanałów, przepustów na przedpolu odkrywek, wykonywanie fundamentowania dla wszelkich konstrukcji, przełożenia koryt rzek, budowa osadników sedymentacyjnych, formowanie pochylni transportowych, usuwanie awarii związanych z odwodnieniem powierzchniowym wyrobiska oraz przedpola, usuwanie skutków osiadania w obrębie budowli hydrotechnicznych, rozbiórka rurociągów stalowych oraz z tworzyw sztucznych.

Podstawowym zadaniem pracowników zatrudnionych w oddziale robót inżynieryjno-lądowych Ir-2 była budowa systemu odwodnienia wyrobiska i przedpola oraz zabudowa pochylni transportowych (...) i pochylni do transportu technologicznego. Do zadań ubezpieczonego należało: budowa i rozbiórka systemu odwodnienia powierzchniowego w rejonie pochylni transportowych oraz dróg technologicznych wraz z postępem frontu wydobywczego, budowa pompowni głównych oraz stanowisk pompowych na poziomach wydobywczych. Ubezpieczony w trakcie zatrudnienia w obu oddziałach zajmował się opisanymi wyżej pracami związanymi z budową i naprawami systemu odwodnienia wyrobiska, w tym wzdłuż przenośników taśmowych i dróg technologicznych w odległości do 200 metrów od koparki podstawowej.

Z charakterystyki pracy J. W. sporządzonej przez pracodawcę 25.09.2012r. wynika, że w okresie od 1.01.1985r. do 30.09.1986r. oraz od 1.03.1994r. do 16.11.2006r. odwołujący był zatrudniony jako cieśla oraz cieśla na odkrywce, odpowiadającym obecnie stanowisku górnika kopalni odkrywkowej. Do podstawowych czynności odwołującego należały: budowa i rozbiórka systemu odwodnienia powierzchniowego w rejonie pochylni transportowych oraz dróg technologicznych wraz z postępem frontu wydobywczego oraz budowa i konserwacja stanowisk pompowych na poziomach wydobywczych, a w okresie od 17 listopada 2006r. do 31 maja 2007r. - budowa pompowni głównych.

W oparciu o opinię biegłego z zakresu górnictwa i geologii K. K. Sąd I instancji ustalił, że odwadnianie wyrobiska kopalni odkrywkowej węgla brunatnego, na które składa się odwodnienie wgłębne i powierzchniowe, jest podstawowym i niezwykle ważnym procesem technologicznym. Podstawowym zadaniem odwodnienia powierzchniowego jest odprowadzanie poza wyrobisko wód: opadowych i z roztopów; wyciekających ze skarp i spągu; ze studni głębinowych usytuowanych w wyrobisku od najwyższego poziomu do spągu wyrobiska. Głównymi elementami składowymi systemu odwodnienia powierzchniowego w (...) B. są: pompownie główne i przepompownie wód wgłębnych; spągowe stanowiska pompowe; osadniki wód brudnych; stanowiska pompowe na poziomach roboczych; rurociągi podścianowe i rurociągi na poziomach roboczych; system sprowadzeń wód opadowych do pompowni, na poziomy robocze i na spąg. W zakresie swoich obowiązków pracownicy wykonują czynności związane z obsługą systemów odwodnienia powierzchniowego w zakresie: eksploatacji elementów odwodnienia powierzchniowego takich jak: rowy korytkowe, rowy ziemne i betonowe, rząpia, piaskowniki, zrzuty rurowe; wymiany (montaż i demontaż) agregatów pompowych odwodnienia powierzchniowego w rząpiach i stanowiskach pompowych; eksploatacji pompowni w wyrobisku; budowy rurociągów stalowych i szybkozłącznych, odprowadzających wodę; transportu rur, armatury i agregatów pompowych; prac załadunkowych i wyładunkowych; usuwania awarii na pompach, armaturze i rurociągach odprowadzających wodę. Powyższe prace prowadzone są w ramach robót górniczych odwodnienia odkrywki na terenie wyrobiska górniczego P. B. i S. bezpośrednio w przodku w sposób ciągły i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Odwadnianie złoża, które musi być prowadzone wyprzedzająco, w sposób ciągły przez odkrywkową kopalnię węgla brunatnego jest nieodłącznym elementem ruchu zakładu górniczego, którego nie można sprowadzić jedynie do czynności bezpośredniej eksploatacji kopaliny. Ruch odkrywkowego zakładu górniczego obejmuje bowiem całość przedsięwzięć organizacyjno-technicznych związanych z wyprzedzającym rozpoznaniem złoża, jego przygotowaniem do eksploatacji, wydobyciem kopaliny użytecznej i (w niezbędnym zakresie) skał otaczających, w tym zdejmowaniem i składowaniem nadkładu i skały płonnej, a także rozpoznaniem oraz zwalczaniem zagrożeń naturalnych, występujących podczas prowadzenia tych robót, do których to zagrożeń zalicza się, m.in. zagrożenia osuwiskowe lub wodne. Zagrożenie wodne poza niebezpieczeństwem zalania (podtopienia wyrobiska odkrywki) powiększa także - poprzez zmianę parametrów fizycznych skał tworzących skarpy tej odkrywki - zagrożenie osuwiskowe, stwarzając niebezpieczeństwo utraty ich stabilności. Dlatego tak ważne, dla bezpiecznej eksploatacji koparki, są prace odwadniające, ponieważ wody resztkowe znajdujące się w zasięgu pracy koparki, mogą spowodować podtopienie poziomu roboczego oraz utratę stateczności skarp i podłoża pod koparką, a ty samym doprowadzić do sytuacji zagrażającej bezpieczeństwu pracowników i samej kopalni.

W przypadku kopalni węgla brunatnego pojęcia przodek nie można zawężać tylko do miejsca pracy samej koparki. Jest to bowiem całość przedsięwzięć organizacyjno-technicznych, realizowanych w ramach ruchu zakładu górniczego, obejmujących prace (roboty górnicze) związane z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża węgla brunatnego, transportem kopaliny i nadkładu, zwałowaniem nadkładu, rekultywacją wyrobisk i zwałowisk, a miejsca, gdzie te prace są wykonywane, noszą nazwę przodków. Dlatego też przodkiem eksploatacyjnym, w przypadku kopalni odkrywkowej węgla brunatnego, jest część wyrobiska eksploatacyjnego, w której urabia się węgiel brunatny i nadkład, obejmująca skarpy urabianego zbocza (gdzie prowadzi się odwadnianie) oraz te części poziomów roboczych, na których prowadzone jest urabianie.

Biegły ten wskazał, że zarówno charakter, jak i zakres pracy górniczej odwołującego związanej w ww. okresach z odwodnieniem powierzchniowym wyrobisk w polach wydobywczych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na przodku w odkrywce, odpowiada swoim charakterem pracy górnika kopalni odkrywkowej, pomimo posiadanego w tych okresach angażu jako cieśla. Zdaniem tego biegłego, pracę wnioskodawcy w (...) B. wykonywaną od 1.01.1985r. do 30.09.1986r. i od 1.03.1994r. do 16.11.2006r. należy uznać za pracę przodkową w myśl art. 50d ustawy emerytalnej. Pracodawca w sposób prawidłowy zakwalifikował prace wnioskodawcy jako pracę górnika kopalni odkrywkowej, określoną w dziale III pkt 1 załącznika Nr 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

W ocenie Sądu I instancji opinia biegłego z zakresu górnictwa jest fachowa, logiczna i stanowi wiarygodny dowód w sprawie. Podzielając w pełni przedmiotową opinię, Sąd uczynił zawarte w niej ustalenia i wnioski za podstawę merytorycznego rozstrzygnięcia.

Sąd I instancji oddalił wniosek ubezpieczonego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków R. P. i M. P. (1) wskazując, że pełnomocnik odwołującego nie wyjaśnił, w jakim zakresie dowód ten jest nową okolicznością w sprawie w rozumieniu art. 114 ustawy emerytalnej, zważywszy na treść rozstrzygnięcia w sprawie VIII U 2865/12 SO w Gliwicach.

Z uwagi na dostateczne wyjaśnienie okoliczności związanych z charakterem pracy wnioskodawcy w spornym okresie Sąd pominął dowód z zeznań świadków R. K. i A. J. na okoliczność charakteru pracy wnioskodawcy w okresie świadczenia pracy na rzecz (...) SA oraz dowód z dokumentu, co do którego złożenia do akt sprawy żądał pełnomocnik wnioskodawcy – uregulowań wewnętrznych, obowiązujących w Oddziale (...) B., tj. zarządzenie nr 73/061 z 28.12.2006r., rozporządzenie nr 20/071 z 24.04.2007r.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie J. W. jest zasadne.

Sąd wskazał, że zgodnie z art. 50a ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytury górniczej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznic następujące warunki:

- ukończył 55 lat życia;

- ma okres pracy górniczej, wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1;

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie zaś z ust. 2 wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1. wynosi 50 lat.

Zgodnie z art. 50d ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego: w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Sąd wskazał, że ustawa emerytalna w art. 50d. ust. 3 przewiduje delegację ustawową do wydania przez właściwych ministrów, przepisów wykonawczych określających szczegółowo stanowiska, na których zatrudnienie zalicza się w wymiarze półtorakrotnym. Przepisem tym jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U. z 1995r. Nr 2. poz. 8), które w § 2, za pracę górniczą w kopalniach węgla brunatnego oraz w przedsiębiorstwach i w innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla tych kopalń, uważa okresy zatrudnienia na stanowiskach wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik nr 2 do rozporządzenia, zaś w §3 za okresy pracy pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego, zaliczane w wymiarze półtorakrotnym, uważa okresy pracy na stanowiskach wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik nr 3 do rozporządzenia.

Sąd podzielił przy tym stanowisko wyrażone w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z 25.03.1998r., II UKN 570/97, że o uznaniu pracy za pracę górniczą decydują obowiązki wykonywane faktycznie przez pracownika, a nie treść umowy o pracę.

Sąd podniósł, że spornym w sprawie był staż pracy górniczej odwołującego, który został przez ZUS uwzględniony w wymiarze 10 lat, 6 miesięcy i 16 dni, w tym 7 lat, 2 miesięcy i 5 dni pracy górniczej wymienionej w art. 50c ust. 1. Wskazał, że postępowanie dowodowe wykazało, że wnioskodawca legitymuje się wymaganym stażem pracy górniczej uprawniającym do nabycia prawa do emerytury górniczej, bowiem w okresie od 1.01.1985r. do 30.09.1986r. i od 1.03.1994r. do 16.11.2006r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze prace bezpośrednio przodkową w myśl art. 50d ustawy emertytalnej, kwalifikowaną wg działu III pkt 1 załącznika Nr 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 3.12.1994r. Z kolei w okresie od 17.11.2006r. do 31.05.2007r., posiadając angaż - cieśla na odkrywce, wykonywał czynności związane z odwodnieniem powierzchniowym odkrywki, co odpowiada pracy na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego stale na odkrywce przy wykonywaniu bieżących robót montażowych, konserwacyjnych i remontowych (załącznik Nr 2 do rozporządzenia z 23.12.1994r., pkt 32).

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał J. W. prawo do emerytury górniczej od 1.11.2014r. (pkt 1), ustalając jednocześnie, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (pkt 2). W ocenie Sądu na etapie postępowania przed ZUS nie było możliwe ustalenie przesłanki stażu pracy górniczej, co zostało dopiero wykazane w toku postępowania odwoławczego, na podstawie zeznań świadków R. P., D. H., A. Z., M. K. złożonych w sprawie VIII U 2865/12, zeznań świadka M. P. (1), dokumentacji osobowej oraz opinii biegłego z dziedziny górnictwa.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w oparciu o treść art. 98 § 1 k.p.c., §2 ust. 1 i 2 w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył organ rentowy, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

⚫

błąd w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę orzekania przez niesłuszne przyjęcie, że odwołujący w okresach 1.01.1985 - 30.09.1986 i 1.03.1994 - 16.11.2006 nadal wykonywał stale i w pełnym zakresie czasu pracy pracę górnika na odkrywce, zaś w okresie 17.11.2006 - 31.05.2007 rzemieślnika zatrudnionego stale na odkrywce przy wykonywaniu bieżących robót montażowych, konserwacyjnych i remontowych, co spowodowało

⚫

naruszenie prawa materialnego, a to art. 50a ust. l ustawy o rentach i emeryturach z FUS przez przyznanie odwołującemu prawa do emerytury górniczej mimo nieposiadania wymaganego stażu 25 lat takiej pracy.

Wskazując na powyższe zarzuty organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że praca na stanowisku cieśli nie jest pracą górniczą, bowiem stanowisko takie nie figuruje w załącznikach 2 i 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 23.12.1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

Zdaniem skarżącego, dopuszczenie dowodu z opinii biegłego o specjalizacji „górnictwa i geologii oraz prac związanych z wypadkami górniczymi i przestrzegania przepisów bhp w górnictwie” było zbędne, gdyż biegły nie może wydawać opinii dotyczącej interpretacji przepisów prawnych, ponieważ jest to sfera zastrzeżona wyłącznie dla Sądu.

Skarżący wskazał, że prace wykonywane przez odwołującego przy odwadnianiu nie są pracami przodkowymi, które przy obliczaniu stażu do emerytury górniczej zalicza się w wymiarze półtorakrotnym, lecz można je liczyć jedynie w wymiarze pojedynczym. Przy liczeniu pojedynczym na dzień 13.10.2014 r. odwołujący udowodnił jedynie 24 lata 10 miesięcy i 18 dni pracy górniczej, a zatem brak podstaw do przyznania prawa do emerytury górniczej od 1 listopada 2014 r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego zasługuje na uwzględnienie.

Bezsporne w sprawie jest, że ubezpieczony na dzień wydania objętej sporem decyzji nie ukończył 55 lat, gdyż w dniu 12.06.2012r. osiągnął wiek 50 lat, a zatem – stosownie do treści art. 50a ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015r., poz. 748 z późn. zm.) - do nabycia prawa do emerytury górniczej, o której mowa w art. 50a ust. 1 tej ustawy, winien legitymować się stażem co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1.

Poza sporem jest również i to, że do 1 stycznia 1985r. oraz w okresie od 1 października 1986r. do końca lutego 1994r. J. W. nie wykonywał pracy górniczej ani pracy równorzędnej z pracą górniczą w rozumieniu art. 50c ust. 1 i 2 w/w ustawy, a zatem okres 25 lat (liczonych pojedynczo) z czasokresu zatrudnienia wnioskodawcy w (...) SA od 1 stycznia 1985r. do 30 września 1986r. (1 rok i 9 miesięcy) i od 1 marca 1994r. upłynąłby dopiero 31 maja 2017r. Ponadto wyłączeniu z tego okresu podlegają okresy pobierania zasiłków chorobowych, które – jak wynika z zaświadczenia z 13.10.2014r. zawartego na k.15 akt osobowych ubezpieczonego – wynoszą łącznie 385 dni, tj. 1 rok i 20 dni. Zgodnie bowiem z utrwalonym w tej mierze orzecznictwem, przypadające od 15 listopada 1991r. okresy pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy i wypłacanego na podstawie przepisów Kodeksu pracy zasiłków z ubezpieczenia chorobowego lub opiekuńczego oraz świadczenia rehabilitacyjnego, nie wchodzą do stażu pracy uprawniającego do emerytury górniczej z art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z FUS (por. wyrok Sądu Najwyższego z 1.04.2014r., I UK 366/13, OSNP 2015/7/101). Tym samym, do uzyskania przez ubezpieczonego prawa do emerytury górniczej niezbędne było nie tylko wykazanie, że posiada on na datę decyzji co najmniej 15-letni okres pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 powołanej ustawy, ale przede wszystkim wykazanie, że co najmniej 1 rok i 6 miesięcy pracy z w/w okresu zatrudnienia w Kopalni (...) podlega zaliczeniu do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym, tj. był okresem pracy wymienionej w art. 50d ust. 1 ustawy, tj. by uzupełnił on brakujący mu do okresu 25 lat staż pracy górniczej i równorzędnej.

Wprawdzie organ rentowy w zaskarżonej decyzji przyjął, że ubezpieczony do 13.10.2014r. udowodnił 10 lat 6 miesięcy i 16 dni pracy górniczej (zamiast wymaganych 25 lat), w tym 7 lat 2 miesiące i 5 dni (od 1 czerwca 2007r. do 13 października 2014r.) pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to jednak nie ulega jednak wątpliwości, że decyzja organu rentowego ma charakter deklaratoryjny. Pogląd ten jest powszechnie akceptowany w literaturze oraz orzecznictwie Sądu Najwyższego. Prawo do emerytury wymaga spełnienia łącznie wszystkich wymaganych warunków (art. 100 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Tym samym sąd, zmieniając decyzję organu rentowego i przyznając prawo do emerytury górniczej, ma obowiązek sprawdzenia, czy spełnione zostały wszystkie warunki do przyznania świadczenia, w tym warunki: legitymowania się wymaganym okresem pracy górniczej i równorzędnej, w tym pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, osiągnięcia wymaganego wieku, nie przystąpienia od otwartego funduszu emerytalnego lub złożenia wniosku o przekazanie zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. O. ten spoczywa na sądzie ubezpieczeń nawet wówczas, gdy bezpośrednią przyczyną odmowy przyznania świadczenia emerytalnego wskazaną w decyzji organu rentowego był jedynie brak tylko jednej z wymaganych przesłanek (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 stycznia 2002 r., II UKN 788/00, OSNP 2003 Nr 23, poz. 575 oraz z dnia 10 lutego 2011 r., II UK 267/10, LEX nr 794790).

Jak wynika z treści decyzji objętej sporem, organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu do pracy górniczej okresu od 1 stycznia 1985r. do 30 września 1986r., od 1 marca 1994r. do 16 listopada 2006r. oraz od 17 listopada 2006r. do 31 marca 2007r. wskazując, że stanowiska: cieśla i cieśla na odkrywce nie są pracą górniczą i nie figurują w załączniku Nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995r., Nr 2, poz. 8). Z akt rentowych wynika, że organ rentowy nie zaliczył również do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym okresu pracy wnioskodawcy w (...) świadczonej do 31 maja 2007r. włącznie uznając, że stanowiska cieśla i cieśla na odkrywce nie są pracą górniczą i nie figurują w załączniku Nr 3 do w/w rozporządzenia. Jak wynika natomiast z zawartego w aktach ZUS wykazu okresów składkowych i nieskładkowych oraz wykazów – ewidencji dniówek górniczych przepracowanych w wymiarze półtorakrotnym (k. 7-9 i 54), organ rentowy uwzględnił ubezpieczonemu 7 lat 2 miesiące i 5 dni pracy górniczej liczonej pojedynczo. W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wyjaśnił, że z okresu od 1 czerwca 2007r. do 13 października 2014r. uwzględnił ubezpieczonemu (...) dniówek w wymiarze półtorakrotnym, co stanowi 3 lata 4 miesiące i 11 dni (k. 14 v).

Jak już wyżej wskazano, okres zatrudnienia ubezpieczonego w (...) B. od 1.01.1985r. do 30.09.1986r. i od 1.03.1994r. do przyjętej w decyzji daty 13.10.2014r., jak też do daty wydania tej decyzji, traktowany jako „zwykła” praca górnicza (liczona pojedynczo) nie daje wymaganych 25 lat pracy górniczej i równorzędnej. Tym samym dla wykazania spełnienia przez wnioskodawcę warunków do nabycia prawa do emerytury górniczej konieczne było nie tylko ustalenie, czy zakwestionowany przez organ rentowy okres pracy J. W. był pracą górniczą w rozumieniu art. 50c ust. 1 pkt 43 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale również dokonanie ustaleń, czy jakikolwiek okres przypadający w okresie zatrudnienia wnioskodawcy w (...) podlega zaliczeniu w wymiarze półtorakrotnym w rozumieniu art. 50d ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a jeżeli tak, czy wystarczy on do uzupełnienia wymaganego stażu 25 lat pracy górniczej i równorzędnej.

Dokonując ustaleń a następnie oceny, że wnioskodawca w okresie od 1.01.1985r. do 30.09.1986r. i od 1.03.1994r. do 16.11.2006r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę przodkową określoną w art. 50d ustawy emerytalnej, kwalifikowaną wg działu III pkt 1 załącznika Nr 3 rozporządzenia (...) z 3.12.1994r. Sąd Okręgowy oparł się m.in. na treści opinii biegłego z zakresu górnictwa i geologii, któremu zlecił (w postanowieniu z 6 lipca 2015r. k.50) zdefiniowanie pojęcia przodka w rozumieniu prowadzenia eksploatacji węgla brunatnego w kopalni odkrywkowej oraz udzielenie odpowiedzi, czy praca wnioskodawcy w (...) B. wykonywana od 1 stycznia 1985r. do 30 września 1986r. i od 1 marca 1994r. do 16 listopada 2006r. była pracą przodkową w myśl art. 50d ustawy emerytalnej oraz czy pracodawca w sposób prawidłowy zakwalifikował pracę wnioskodawcy jako pracę górnika kopalni odkrywkowej, określoną w dziale III pkt 1 załącznika Nr 3 rozporządzenia (...) z 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

Zgodzić się trzeba ze skarżącym, że do dokonywania wszelkich ustaleń w procesie powołany jest sąd, a nie biegły. Sąd może, a czasami powinien korzystać z pomocy biegłego w zakresie wymagającym wiadomości specjalnych, lecz biegły nie może wyręczać sądu w dokonywaniu ustaleń i ocen prawnych, do czego ani nie jest powołany, ani może nie mieć kwalifikacji (por. wyrok Sądu Najwyższego z 20 stycznia 1970 r., II PR 18/69, LexisNexis nr (...)). Do biegłego należy wydanie opinii co do okoliczności będących przedmiotem dowodu. Natomiast ocena prawna wniosków opinii wchodzi już w zakres stosowania prawa i należy do sądu. Opinia biegłego w sprawie rozumienia określonego przepisu prawnego nie może stanowić podstawy rozstrzygnięcia bez przeprowadzenia samodzielnej jego wykładni przez sąd, gdyż pojęcie „wiadomości specjalne" z art. 278 § 1 k.p.c. nie obejmuje wiedzy dotyczącej treści obowiązującego prawa oraz reguł jego tłumaczenia (por. wyrok SN z 1 lipca 1998 r., I PKN 203/98, OSNAPiUS 1999, nr 15, poz. 478, LexisNexis nr (...)). Niedopuszczalne jest zatem formułowanie tezy dowodowej postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego, w której zamiast okoliczności faktycznych zleca się biegłemu dokonanie ocen prawnych, odwołując się wyłącznie do kategorii prawnych.

Nie ulega wątpliwości, że zadaniem biegłego jest udzielenie sądowi, na podstawie posiadanych wiadomości fachowych i doświadczenia zawodowego, informacji i wiadomości niezbędnych do ustalenia i oceny okoliczności sprawy. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi oceny zebranego materiału, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Powinnością biegłego nie jest rozstrzyganie zagadnień prawnych, a jedynie naświetlenie wyjaśnianych okoliczności z punktu widzenia wiadomości specjalnych przy uwzględnieniu zebranego i udostępnionego mu materiału sprawy. Jeżeli biegły, z przekroczeniem granic swoich kompetencji - obok wypowiedzi w kwestiach wymagających wiadomości specjalnych - zamieści w opinii także sugestie co do sposobu rozstrzygnięcia kwestii prawnych, sąd powinien je pominąć (wyrok Sądu Najwyższego z 4 marca 2008 r., IV CSK 496/07, LEX nr 465046).

W tym kontekście należy stwierdzić, że niedopuszczalne było zlecenie przez Sąd I instancji biegłemu z zakresu górnictwa dokonanie ocen prawnych dotyczących zarówno tego, czy praca wykonywana w spornym okresie przez wnioskodawcę była pracę przodkową w rozumieniu art. 50d ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jak i prawidłowości zakwalifikowania przez pracodawcę wnioskodawcy pracy wykonywanej przez odwołującego się jako pracy górnika kopalni odkrywkowej określonej w dziale III pkt 1 załącznika Nr 3 rozporządzenia (...) z 23.12.1994r. Opinia biegłego w części zawierającej odpowiedzi na w/w tezę dowodową, odwołując się wyłącznie do kategorii prawnych, zawiera w istocie rzeczy sugestię co do sposobu rozstrzygnięcia kwestii prawnej. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, zamieszczenie (w opinii biegłego) takiej sugestii, z przekroczeniem granic swoich kompetencji - obok wypowiedzi w kwestiach wymagających wiadomości specjalnych – skutkuje obowiązkiem jej pominięcia przez sąd, aczkolwiek nie dyskwalifikuje całości opinii biegłego, która podlega, jak inne dowody, ocenie według art. 233 § 1 k.p.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2011 r., III UK 3/11).

Rację ma także organ rentowy, że biegły z zakresu górnictwa w swojej opinii w sposób nieuprawniony utożsamia prace odwadniające, będące niewątpliwie elementem ruchu zakładu górniczego, z pracami przodkowymi określonymi w art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej.

Niewątpliwie ustawodawca nakazuje odróżnić pracę górniczą, którą w kopalniach węgla brunatnego jest zatrudnienie na odkrywce przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych (art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) oraz pracę górniczą, którą zalicza się w wymiarze półtorakrotnym, gdy praca ta jest wykonywana w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych (art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy). Wykaz stanowisk pracy wykonywanej w przodkach uwzględnianej w rozmiarze półtorakrotnym powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie art. 37 ust. 3 w/w ustawy. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku Nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995r., Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z 1 lutego 1983r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995r., Nr 30, poz. 154). Wykaz stanowisk pracy, określony „pomocniczo” w załączniku nr 3 do rozporządzenia (...) z 23 grudnia 1994r., odnosi się wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryteria miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego na mocy art. 50d ust. 1 ustawy. Wykładnia punktu 1 („górnik kopalni odkrywkowej”) części III „w kopalniach węgla brunatnego” załącznika Nr 3 rozporządzenia, w oderwaniu do treści art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, z uwagi na stopień ogólności opisu wskazanego stanowiska pracy, prowadziłaby do sytuacji, że każdą pracę górnika kopalni odkrywkowej pełnionej na terenie wyrobiska (odkrywki) należałoby uwzględniać w wymiarze półtorakrotnym. A contrario, jako prace wymienione w załączniku Nr 3, mogą być tylko uznane takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z wykonywaniem czynności w przodkach przy głębieniu, urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych szybów. Z kolei pojęcie „inne prace w przodku” musi wiązać się z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 marca 2011r., I UK 328/10, LEX nr 811825).

O uznaniu konkretnej pracy za pracę górniczą zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym - zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego - decyduje charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika, a nie treść umowy o pracę łączącej go z pracodawcą ani nazwa zajmowanego stanowiska określona w angażach lub w zaświadczeniu o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach (por. wyroki z 25 marca 1998 r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999/6/213; z 22 marca 2001 r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002/22/553; z 2 czerwca 2010 r., I UK 25/10, LEX nr 621137). Nie mają też decydującego znaczenia zakładowe wykazy stanowisk oraz protokoły komisji weryfikacyjnej kwalifikujące określone zatrudnienie (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 16 marca 2011 r., I UK 331/10, LEX nr 811826).

Z niekwestionowanych ustaleń Sądu I instancji jednoznacznie wynika, że odwołujący zarówno w okresach od 1.01.1985r. do 30.09.1986r., od 1.03.1994r. do 16.11.2006r., od 17.11.2006r. do 31.05.2007r., jak i po tej dacie do daty złożenia wniosku o emeryturę z 25.11.2014r. był zatrudniony najogólniej mówiąc przy pracach związanych z odwodnieniem złoża. Do oddziału ir-6, w którym wnioskodawca pracował na stanowisku cieśli od 1.01.1985r. do 30.09.1986r., należała bowiem budowa dróg technologicznych w wyrobisku, na przedpolu wyrobiska i placach montażowych maszyn podstawowych, remont i likwidacja dróg technologicznych wraz z postępem frontów wydobywczych, budowa systemu odwodnienia odkrywki - kanałów, rowów i przepustów betonowych na przedpolu odkrywki, wykonywanie pełnego zakresu prac antykorozyjnych maszyn podstawowych - koparek węglowych i nadkładowych w wyrobisku oraz zwałowarek na zwałowisku. Natomiast do podstawowych zadań oddziału ir-2, który powstał z przekształconego oddziału ir-5, należało odwodnienie poziomów stałych w odkrywce poprzez budowę rowów korytkowych, betonowych i ziemnych, piaskowników betonowych, ziemnych, sprowadzeń rurowych z rur stalowych oraz PE przeciw erozyjna obudowa pochylni transportowych: rowy na pochylniach wraz z przeponami żelbetowymi i gumowymi, umocnienia skarp pochylni, budowa sprowadzeń rurowych z rur stalowych oraz PE, budowa: pompowni głównych, pomocniczych, spągowych oraz stanowisk pompowych, rurociągów tłocznych i podścianowych oraz kolektorów z rur stalowych i PE, rowów odwodnieniowych, kanałów, przepustów na przedpolu odkrywek, wykonywanie fundamentowania dla wszelkich konstrukcji, przełożenia koryt rzek, budowa osadników sedymentacyjnych, formowanie pochylni transportowych, usuwanie awarii związanych z odwodnieniem powierzchniowym wyrobiska oraz przedpola, usuwanie skutków osiadania w obrębie budowli hydrotechnicznych, rozbiórka rurociągów stalowych oraz z tworzyw sztucznych. Również podstawowym zadaniem pracowników zatrudnionych w oddziale robót inżynieryjno-lądowych ir-2 (w którym pracował wnioskodawca od 1.01.1995r. do 16.11.2006r. jako cieśla) była budowa systemu odwodnienia wyrobiska i przedpola oraz zabudowa pochylni transportowych (...) i pochylni do transportu technologicznego. Do zadań ubezpieczonego należało: budowa i rozbiórka systemu odwodnienia powierzchniowego w rejonie pochylni transportowych oraz dróg technologicznych wraz z postępem frontu wydobywczego, budowa pompowni głównych oraz stanowisk pompowych na poziomach wydobywczych. Ubezpieczony w trakcie zatrudnienia w obu oddziałach zajmował się opisanymi wyżej pracami związanymi z budową i naprawami systemu odwodnienia wyrobiska. Także w późniejszym okresie, po zmianie z dniem 17.11.2006r. nazewnictwa stanowiska wnioskodawcy na: cieśla na odkrywce, jak i po dokonanej z dniem 1 czerwca 2007r. zmianie nazwy stanowiska na górnika kopalni odkrywkowej, do podstawowych zadań wnioskodawcy należała i należy budowa i rozbiórka systemu odwodnienia powierzchniowego w rejonie pochylni transportowych oraz dróg technologicznych wraz z postępem frontu wydobywczego. Ubezpieczony zajmował się pracami związanymi z przygotowaniem terenu pod wydobycie węgla (umacniał skarpy, pochylnie) oraz odwadnianiem terenu. Po tych czynnościach odpowiednia brygada montowała taśmociągi oraz inne urządzenia górnicze i przystępowano do urobku kopalin. Tym samym charakter jego pracy nie miał bezpośredniego związku z urabianiem kopalin, ładowaniem urobku, montażem, likwidacją i transportem obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Prace ubezpieczonego nie miały tak kwalifikowanego charakteru.

Porównanie treści załączników do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty prowadzi do wniosku, że w wykazie stanowiącym załącznik nr 2 do tego rozporządzenia wymieniono 32 stanowiska pracy w kopalniach węgla brunatnego oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń węgla brunatnego, na których zatrudnienie uważa się za pracę górniczą. Wśród tych stanowisk wymieniono pod pozycją 2 „górnika-odwadniacza złóż na odkrywce”, zaś pod pozycją 32 – „rzemieślnicy i inni robotnicy zatrudnieni stale na odkrywce przy wykonywaniu bieżących robót montażowych, konserwacyjnych i remontowych: ślusarze, spawacze, elektrycy, mechanicy, monterzy, wulkanizatorzy, automatyce, cieśle”. Natomiast wykaz stanowiący załącznik nr 3 do tego rozporządzenia w części III wymieniający stanowiska pracy, na których okresy pracy zalicza się w wymiarze półtorakrotnym w kopalniach węgla brunatnego obejmuje tylko 8 stanowisk. Nie ma wśród nich stanowiska cieśli, cieśli na odkrywce czy też robotnika robót melioracyjnych i rekultywacji górniczej na odkrywce.

Podkreślić przy tym należy, że wykaz stanowisk pracy określony w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r. odnosi się wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryteria miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego na mocy art. 50d ust. 1 pkt 1 (poprzednio art. 37 ust. 1 pkt 1) ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Za prace wymienione w załączniku nr 3, mogą być uznane tylko takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z wykonywaniem czynności w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Z kolei pojęcie "inne prace w przodku" musi wiązać się z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Dla oceny, czy ubezpieczony pracował na stanowisku uprawniającym do przeliczenia spornego okresu pracy w wymiarze półtorakrotnym, istotne znaczenie miał przede wszystkim rodzaj i miejsce powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych).

Zakres obowiązków pełnionych przez ubezpieczonego na stanowisku cieśli, cieśli na odkrywce, czy robotnika robót melioracyjnych i rekultywacji górniczej na odkrywce nie został wymieniony w załączniku nr 3 do w/w rozporządzenia (...) z 23.12.1994r., a okoliczność ujęcia analogicznego stanowiska pracy górniczej (rzemieślnicy i inni robotnicy zatrudnieni stale na odkrywce przy wykonywaniu bieżących robót montażowych, konserwacyjnych i remontowych: ślusarze, spawacze, elektrycy, mechanicy, monterzy, wulkanizatorzy, automatycy, cieśle), czy też robotnik robót melioracyjnych i rekultywacji górniczej na odkrywce w załączniku nr 2 odpowiednio w pkt 25 i 32, powoduje niemożność jednoczesnego kwalifikowania takiego stanowiska pracy jako "innej pracy w przodku" wymienionej w art. 50d ust. 1 pkt 1 (poprzednio art. 37 ust. 1 pkt 1) ustawy emerytalnej, bowiem czyniłaby to zbędnym określanie takiego stanowiska pracy we wskazanym wyżej załączniku (por. poglądy wyrażone przez Sąd Najwyższy w wyrokach z 11 lutego 2010 r., I UK 236/09, LEX nr 585722 oraz z 24 marca 2011 r., I UK 328/10, LEX nr 811825). W takiej sytuacji powoływanie się przez Sąd Okręgowy na pkt 1 części III załącznika Nr 3 rozporządzenia, gdzie stanowisko pracy zostało określone nieostro, nie mogło stanowić samoistnej podstawy do uwzględnienia pracy ubezpieczonego w wymiarze półtorakrotnym, ponieważ charakter pełnionych przez niego obowiązków pracowniczych górnika nie odpowiadał pracy w przodkach, tylko odpowiadał obowiązkom "zwykłej" pracy górniczej określonej w pkt 25 (robotnik robót melioracyjnych i rekultywacji górniczej na odkrywce) bądź w pkt 32 (rzemieślnicy i inni robotnicy zatrudnieni stale na odkrywce przy wykonywaniu bieżących robót montażowych, konserwacyjnych i remontowych: ślusarze, spawacze, elektrycy, mechanicy, monterzy, wulkanizatorzy, automatyce, cieśle) załącznika Nr 2 do w/w rozporządzenia.

Konsekwencją uznania, że sporne okresy pracy wnioskodawcy w (...) w B. nie podlegają zaliczeniu do stażu jako pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym jest stwierdzenie, że nie legitymuje się on wymaganym do nabycia prawa do emerytury górniczej na podstawie art. 50a ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 25-letnim okresem pracy górniczej. Poza sporem jest bowiem, że charakter pracy ubezpieczonego nie zmienił się również w późniejszym okresie, gdy z dniem 1 czerwca 2007r. dokonano zmiany nazwy jego stanowiska na stanowisko górnika kopalni odkrywkowej. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności z zeznań świadka M. P. i dokumentów znajdujących się w aktach osobowych wnioskodawcy jednoznacznie wynika, że w okresie tym, będąc zatrudniony na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej, wykonywał on te same czynności robotnika na oddziale odwodnienia, jakie wykonywał przed tą datą. Tym samym należy przyjąć, że w żadnym z okresów zatrudnienia w (...) B. ubezpieczony nie wykonywał pracy górniczej, o której mowa w art. 50d ust. 1 tej ustawy, tj. pracy pozwalającej na zaliczenie w wymiarze półtorakrotnym.

Jakkolwiek sporne okresy (od 1.01.1985r. do 30.09.1986r., od 1.03.1994r. do 16.11.2006r. i od 17.11.2006r. do 31.05.2007r.) stanowią pracę górniczą, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to jednak liczone pojedynczo (tj. 15 lat i 1 miesiąc), łącznie z pozostałym okresem pracy wnioskodawcy od 1 czerwca 2007r. w (...) w B. (obecnie (...) z siedzibą w R.) nie dają 25 lat. Wyłączeniu z tego okresu podlegają bowiem, jak już wyżej wywiedziono, przypadające od 15 listopada 1991r. okresy pobierania przez wnioskodawcę wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy i zasiłków z ubezpieczenia chorobowego w wymiarze 385 dni, które nie wchodzą do stażu pracy uprawniającego do emerytury górniczej z art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.