Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 3118/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 października 2015 roku - nr (...) - Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że J. M. nie podlega od dnia 1 stycznia 2015 roku obowiązkowo: ubezpieczeniom społecznym: tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek Fundacja (...) w Ł.. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że od 13 marca 2015 roku wnioskodawca przebywał na zwolnieniu lekarskim. Zaświadczenie lekarskie zostało wystawione na okres od 13 marca 2015 roku do 10 września 2015 roku. ZUS wskazał, że płatnik zgłosił wnioskodawcę do ubezpieczeń długo po ustawowym terminie a na krótko przed powstaniem niezdolności do pracy, bo w dniu 2 lutego 2015 roku. Z opóźnieniem wnioskodawca uzyskał ponadto zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania umówionej pracy. Ponadto ZUS stwierdził, ze oprócz złożonych dokumentów kadrowo - płacowych nie przedłożono żadnych sporządzonych lub podpisanych przez płatnika dokumentów poświadczających rzeczywiste wykonywanie przez niego obowiązków pracowniczych na stanowisku kierownika projektu. Jednocześnie pełnomocnictwo do występowania w imieniu reprezentującego fundację (...) zostało wnioskodawcy udzielone w dniu 27 marca 2015 roku, czyli
w okresie jego niezdolności do pracy. Pomimo długotrwałej nieobecności wnioskodawcy pracodawca nie zatrudnił nikogo na jego miejsce, co w ocenie organu rentowego świadczy, że nie było faktycznej potrzeby zatrudnienia pracownika na tym stanowisku. Zdaniem organu rentowego zatrudnienie wnioskodawcy na podstawie umowy o pracę na krótko przed powstaniem niezdolności do pracy miało na celu jedynie uzyskanie przez niego prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Umowa o pracę z dnia 31 grudnia 2014 roku miała zatem charakter pozorny i jako tak jest nieważna.

/decyzja - k. 159 - 167 akt ZUS/

Odwołanie od ww. decyzji w dniu 9 listopada 2015 roku złożył J. M., wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że podlega od dnia 1 stycznia 2015 roku obowiązkowo: ubezpieczeniom społecznym: tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu
i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek Fundacja (...) w Ł.. Podniósł, że ustalenie organu rentowego są niesłuszne i dokonane w sposób wybiórczy. Wskazał, że jego doświadczenie zawodowe i wiedza czyniły go osoba właściwą do pracy na stanowisku menadżera projektu, a choroba miała charakter nieoczekiwany
i podejmując zatrudnienie nie mógł przewidzieć jej wystąpienia. Wnioskodawca wskazywał, że podejmowane przez niego czynności zostały starannie udokumentowane, ponieważ jednostką nadzorującą realizację programu jest Wojewódzki Urząd Pracy w Ł.. Podniósł, że w związku z chorobą Wojewódzki Urząd Pracy podjął decyzję i zmianie terminów zakończenia projektu, tak by mógł on zostać ukończony po powrocie wnioskodawcy do pracy.

/odwołanie - k. 2 - 10/

W odpowiedzi na odwołanie złożonej w dniu 9 grudnia 2015 roku organ rentowy wniósł o jego oddalenie, argumentując jak w treści zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie - k. 77 - 81/

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie. Wnioskodawca poparł odwołanie. Pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie, składając jednocześnie wniosek o zasądzenie kosztów postępowania według wartości przedmiotu sporu.

/stanowiska stron - e - protokół z dnia 4 października 2016 roku - 00:01:33 - 00:03:42 - płyta - k. 150; e-protokół z dnia 13 czerwca 2017 roku - 00:01:12 - 00:02:52; 00:09:19-00:10:15 - płyta - k. 186/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Fundacja (...) mieści się w Ł.. Prezesem zarządu fundacji jest D. K.. Fundacja została zarejestrowana w dniu 27 kwietnia 2012 roku. Obecnie Fundacja mieści się przy ul (...) w Ł..

/wydruk z KRS - k. 95 - 97 verte; wydruk z KRS - k. 178 - 180 verte/

Wnioskodawca J. M. był prokurentem w (...) sp. z o.o. w Ł. oraz w (...) sp. z o.o. w Ł. od lutego 2008 roku do października 2010 roku.

Wnioskodawca dobrze znal M. K. (1) - ojca D. K.. Kiedy zadzwonił do niego z życzeniami świątecznym w grudniu 2014 roku, dowiedział się o Fundacji (...) i o tym, że jej prezes poszukuje pracownika na stanowisko menadżera projektu, ponieważ w listopadzie zakończyła swoją pracę osoba zatrudniona dotychczas na tym stanowisku.

Wnioskodawca po Ś. spotkał się z D. K., który na co dzień mieszka w Hiszpanii. Prezes Fundacji złożył wnioskodawcy ofertę zatrudnienia. Wcześniej wnioskodawca nie znał wcześniej prywatnie D. K..

W dniu 31 grudnia 2014 roku Fundacja (...) z siedzibą w Ł. reprezentowana przez D. K. zawarła z J. M. umowę o pracę na czas określony do dnia 28 lutego 2015 roku na stanowisku menadżera projektu z wynagrodzeniem 4555,24 zł brutto miesięcznie. Aneksem do umowy o pracę z dnia 27 lutego 2015 roku strony ustaliły, że umowa od dnia 1 marca 2015 roku jest zawarta na czas nieokreślony.

/umowa o pracę - k. 119 - 121 akt ZUS, aneks - k. 117 akt ZUS/

W dniu 22 stycznia 2015 roku wnioskodawca uzyskał zaświadczenie lekarskie
o zdolności do pracy na stanowisku menadżera projektu od stycznia 2015 roku. Kolejne zaświadczenie uzyskał od dnia 11 września 2015 roku.

/zaświadczenia - k. 115 akt ZUS/

Wnioskodawca otrzymał pisemny zakres obowiązków na stanowisku menadżera projektu.

/zakres obowiązków - k. 11 - 113/

Fundacja (...) była beneficjentem programu dotowanego przez Unię Europejską. Był to projekt „ Oni grają, my uczymy - Program aktywizacji zawodowej poprzez kurs na instruktora/trenera II klasy przy współudziale fundacji (...) ”. Wnioskodawca został menadżerem tego projektu.

Wnioskodawca z dniem 1 stycznia 2015 roku przejął obowiązki menadżera projektu,
o czym D. K. poinformował opiekuna projektu - pracownika Wojewódzkiego Urzędy Pracy w Ł..

/zaświadczenie - k. 12/

Wnioskodawca został wysłany do M. w celu zapoznania się z materiałami potrzebnymi do zrealizowania projektu. W podróży był od 3 do 7 stycznia. Pojechał tam swoim prywatnym samochodem zarejestrowanym na żonę. Mieszkał w obiektach Realu M., gdzie zapewniono mu nocleg. Fundacja pokryła koszty transportu i wyżywienia. Zadaniem wnioskodawcy było skompletowanie dokumentów i złożenie odpowiednich wniosków do Wojewódzkiego Urzędu Pracy, który był jednostką monitorująca i rozliczającą projekt.

/zeznania wnioskodawcy - e - protokół z dnia 4 października 2016 roku - 00:07:53 - 00:13:50 - płyta - k. 150 w zw. z e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:02:29 - 00:21:45 - płyta - k. 118; zaświadczenie - k. 11; rozliczenie kosztów podróży służbowej - k. 92 - 93 akt ZUS/

Wnioskodawca wykonywał swoje obowiązki przy ul. (...) w Ł., tam gdzie pozostali pracownicy fundacji. Przychodził każdego dnia. Pracował od 8 - 16 i dłużej, jeśli wymagały tego obowiązki. Często pracował też w terenie.

/zeznania wnioskodawcy - e - protokół z dnia 4 października 2016 roku - 00:07:53 - 00:13:50 - płyta - k. 150 w zw. z e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:02:29 - 00:21:45 - płyta - k. 118; zeznania świadka M. K. (2) - e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:50:14 - 00:58:52 - płyta - k. 118/

Pod tym samym adresem mieściła się też siedziba (...) Agencji (...). Wnioskodawca codziennie widywał się z dyrektorem Agencji - (...).

/zeznania świadka M. K. (2) - e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:50:14 - 00:58:52 - płyta - k. 118/

(...) Agencja (...) z siedzibą w Ł. była partnerem Fundacji (...) przy wykonywaniu postanowień projektu „ Oni grają, my uczymy - Program aktywizacji zawodowej poprzez kurs na instruktora/trenera II klasy przy współudziale fundacji (...) ” realizowanym przez Fundację w ramach Priorytetu VI, Działanie 6.1., ,,Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej
w regionie” w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki - wniosek nr: (...).06.01.01
-10-016/12-00.

/zaświadczenie - k. 11; zeznania świadka M. K. (2) - e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:50:14 - 00:58:52 - płyta - k. 118/

W ramach projektu do Fundacji były kierowane osoby bezrobotne na szkolenia na trenera piłki nożnej oraz trenera koszykówki. Część szkolenia odbywała się w Hiszpanii w obiektach Realu M..

/zeznania wnioskodawcy - e - protokół z dnia 4 października 2016 roku - 00:07:53 - 00:13:50 - płyta - k. 150 w zw. z e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:21:45 - 00:34:13
- płyta - k. 118; zeznania świadka B. S. - e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:38:01 - 00:44:31 - płyta - k. 118; zeznania świadka A. J.
- e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:45:26 - 00:50:14 - płyta - k. 118/

Wcześniej menadżerem projektu był K. K., którego wnioskodawca nie poznał. Pracował do listopada 2014 roku.

/zeznania wnioskodawcy - e - protokół z dnia 4 października 2016 roku - 00:07:53 - 00:13:50 - płyta - k. 150 w zw. z e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:21:45 - 00:34:13
- płyta - k. 118; zeznania świadka B. S. - e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:38:01 - 00:44:31 - płyta - k. 118; zeznania świadka M. K. (2) - e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:50:14 - 00:58:52 - płyta - k. 118/

W tym samym biurze pracowała asystentka wnioskodawcy - B. S. oraz M. Ś., która zajmowała się współpracą z biurem rachunkowym oraz sprawami kadrowymi.

/zeznania wnioskodawcy - e - protokół z dnia 4 października 2016 roku - 00:07:53 - 00:13:50 - płyta - k. 150 w zw. z e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:02:29 - 00:21:45 - płyta - k. 118; zaświadczenie - k. 11; zeznania świadka B. S. - e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:38:01 - 00:44:31 - płyta - k. 118/

Sytuacja ekonomiczna fundacji nie była dobra w związku z czym Fundacja popadła w długi.

D. K. zlecił wnioskodawcy, aby ten oprócz prac nad projektem
i kontaktami z Urzędem Pracy zajął się również negocjowaniem korzystnych warunków spłat zaległych zobowiązań Fundacji. Były to m. in. rozmowy z Urzędem Skarbowym, których efektem była częściowa spłata zaległości oraz negocjacje z Urzędami Gmin, leasingodawcami i komornikami.

/zeznania wnioskodawcy - e - protokół z dnia 4 października 2016 roku - 00:07:53 - 00:13:50 - płyta - k. 150 w zw. z e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:02:29 - 00:21:45 - płyta - k. 118; zeznania świadka B. S. - e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:38:01 - 00:44:31 - płyta - k. 118/

Wnioskodawca koordynował działania związane z realizacją projektu i rozliczał projekt. Reprezentował Fundację na zewnątrz.

/zeznania świadka M. K. (2) - e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:50:14 - 00:58:52 - płyta - k. 118/

J. M. w styczniu, w lutym i w marcu 2015 roku, a następnie od 11 września 2015 roku reprezentował jako manager Projektu Fundację (...) we wszystkich działaniach i czynnościach służbowych realizowanych wspólnie z (...) Agencją (...) przy wykonywaniu projektu. Jego udział w projekcie w szczególności dotyczył koordynacji prac zespołu projektowego, monitoringu rozliczeń finansowych i sprawozdawczości oraz utrzymywaniu kontaktów z Wojewódzkim Urzędem Wojewódzkim Urzędem Pracy w Ł. jako jednostki nadzorującej prawidłowość realizacji programu.

/zaświadczenie - k. 11/

W dokumentacji gromadzonej przez (...) w Ł. za okres od stycznia do 12 marca 2015 roku znajduje się pismo z dnia 23 lutego 2015 roku opatrzone podpisem wnioskodawcy oraz potwierdzenie odbioru podpisane przez wnioskodawcę w dniu 26 lutego 2015 roku.

/zaświadczenie - k. 12; pisma - k. 15 - 17/

Prezes Fundacji - (...) udzielił wnioskodawcy pełnego pełnomocnictwa do dostępu do rachunków bankowych Fundacji.

/zaświadczenie - k. 13/

J. M. zlecał płatności w imieniu Fundacji.

/potwierdzenie przelewu - k. 19/

Wnioskodawca razem z asystentką zajmowali się także wydawaniem legitymacji
i dyplomów ukończenia kursów przez uczestników projektu.

zeznania świadka B. S. - e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:38:01 - 00:44:31 - płyta - k. 118; zeznania świadka A. J. - e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:45:26 - 00:50:14 - płyta - k. 118

Uczestnicy szkoleń kontaktowali się z wnioskodawcą głównie telefonicznie. Po zakończeniu kursu to on wydawał odpowiednie dokumenty uczestnikom.

/zeznania świadka A. J. - e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:45:26 - 00:50:14 - płyta - k. 118;

Przełożonym wnioskodawcy był D. K., który czasami pojawiał się w siedzibie Fundacji. Wnioskodawca miał z nim kontakt na początku zatrudnienia. Raportował mu sytuację Fundacji i postęp prac. Przedkładał mu dokumenty wymagające jego podpisu. Prezes Zarządu rzadko bywał w Polsce. Kontakt z nim był głównie mailowy. Obecnie wnioskodawca nie ma z nim żadnego kontaktu.

/zeznania wnioskodawcy - e - protokół z dnia 4 października 2016 roku - 00:07:53 - 00:13:50 - płyta - k. 150 w zw. z e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:21:45 - 00:34:13
- płyta - k. 118; korespondencja mailowa - wydruki - k. 20 - 76; zeznania świadka B. S. - e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:38:01 - 00:44:31 - płyta - k. 118/

Wnioskodawca stał się niezdolny do pracy od dnia 13 marca 2015 roku. Wnioskodawca nie wiedział, że jest chory, kiedy podejmował pracę w Fundacji. Wcześniejsze dolegliwości te nie uniemożliwiały mu podjęcia pracy.

/zeznania wnioskodawcy - e - protokół z dnia 4 października 2016 roku - 00:07:53 - 00:13:50 - płyta - k. 150 w zw. z e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:02:29 - 00:21:45 - płyta - k. 118; dokumentacja medyczna - k. 123,128, k.130 - 131; k. 137; k. 139/

Do końca marca 2015 roku w Fundacji pracowała asystentka wnioskodawcy, która dokończyła wydane przez niego polecenia. Wnioskodawca musiał podpisać pity - 11 dla pracowników. Asystentka wysłała je, gdy wnioskodawca był już na zwolnieniu lekarskim. Sama odeszła z pracy z końcem marca 2015 roku, ponieważ przestała otrzymywać wynagrodzenie za pracę.

Wnioskodawca wrócił do pracy 11 września 2015 roku, po upływie okresu, na jaki wystawione mu zostało zwolnienie lekarskie.

/zeznania wnioskodawcy - e - protokół z dnia 4 października 2016 roku - 00:07:53 - 00:13:50 - płyta - k. 150 w zw. z e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:21:45 - 00:34:13 - płyta - k. 118; zeznania świadka B. S. - e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:38:01 - 00:44:31 - płyta - k. 118; zeznania świadka M. K. (2) - e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:50:14 - 00:58:52 - płyta - k. 118/

Po powrocie do pracy wnioskodawca zorientował się, że nikt nie zastępował go w obowiązkach podczas jego nieobecności. Podjął czynności zmierzające do rozliczenia projektu z Urzędem Pracy. Miał bardzo dużo zaległości w rozliczeniu projektu.

Wnioskodawca po powrocie zaczął pracować przy ul. (...) w Ł.. Tam przeniosła się (...) Agencja (...) i udostępniła pokój Fundacji.

zeznania świadka M. K. (2) - e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:50:14 - 00:58:52 - płyta - k. 118/

Projekt był planowany na 22 miesiące. Miał się zakończyć z końcem lutego 2015 roku. Został przedłużony o miesiąc, ale został rozliczony się z końcem 2015 roku. Merytorycznie został zrealizowany w 2014 roku. Przedłużało się jego rozliczenie. Dokumenty rozliczeniowe są w posiadaniu Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Ł.. Wnioskodawca rzadko składał swoje podpisy pod dokumentami. Był jednak jedyną osoba, która kontaktowała się z tym Urzędem.

/zeznania świadka M. K. (2) - e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:50:14 - 00:58:52 - płyta - k. 118; /zeznania wnioskodawcy - e - protokół z dnia 4 października 2016 roku - 00:07:53 - 00:13:50 - płyta - k. 150 w zw. z e-protokół z dnia 28 kwietnia 2016 roku - 00:21:45 - 00:34:13 - płyta - k. 118/

Wynagrodzenie dla menadżera projektu było zagwarantowane przez fundusze unijne, którymi dysponował Wojewódzki Urząd Pracy w Ł.. Wynagrodzenie wyniosło 4445,23 zł brutto - tak samo jak w przypadku poprzedniego menadżera. Budżet całego projektu wyniósł 1.700.000,00 zł przez 3 lata trwania projektu. Od samego początku wnioskodawca miał problemy z uzyskaniem wynagrodzenia od pracodawcy. Pierwsze otrzymał dopiero 30 kwietnia 2015 roku,

/z eznania wnioskodawcy e - protokół z dnia 4 października 2016 roku - 00:07:53 - 00:13:50 - płyta - k. 150/

Wnioskodawca otrzymał wynagrodzenie za styczeń i luty 2015 roku wraz z rozliczeniem delegacji do M. i za 12 dni pracy w marcu. Następnie Fundacja wypłaciła jeszcze wnioskodawcy wynagrodzenie chorobowe za 33 dni niezdolności do pracy. Otrzymał to wynagrodzenie do ręki od M. K. (1).

Wynagrodzenie wnioskodawcy podlegało weryfikacji przez PUP w Ł. jako koszty projektu.

/zaświadczenie - k. 12/

Fundacja przestała płacić wnioskodawcy wynagrodzenie od września 2015 roku. Od tej daty wnioskodawca przestał otrzymywać wynagrodzenie. Wnioskodawca złożył zatem wypowiedzenie, przesyłając je na adres Fundacji. W marcu 2016 zakończył pracę na rzecz Fundacji. Nie występował przeciwko pracodawcy na drogę sadową z tego tytułu.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie całokształtu materiału dowodowego, w szczególności na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów oraz zeznań wnioskodawcy i świadków. Zeznania świadków i wnioskodawcy Sąd uznał za wiarygodne ponieważ są spójne i konsekwentne. Sad nie dopatrzył się żadnych okoliczności pozwalających na ich zdyskredytowanie.

W ocenie Sądu zgromadzony materiał dowodowy jest spójny i wiarygodny, wszystkie zeznania uzupełniają się wzajemnie, są przy tym potwierdzeniem dla zgromadzonej w aktach ZUS dokumentacji. Wszystko to pozwala na ustalenie faktycznego zakresu obowiązków wnioskodawcy w czasie zatrudnienia u płatnika oraz rzeczywistego charakteru stosunku prawnego łączącego strony umowy o pracę z dnia 31 grudnia 2014 roku.

Sąd na podstawie tak zgromadzonego materiału dowodowego przyjął, że wnioskodawca rzeczywiście świadczył w spornym okresie pracę na rzecz płatnika. Świadkowie potwierdzili, że wnioskodawca realizował powierzone mu obowiązki na stanowisku menadżera projektu. Nie pozostawia wątpliwości okoliczność, że Fundacja (...) w Ł. podjęła się realizacji projektu dotowanego z środków unijnych pod nadzorem Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Ł.. Stanowisko menadżera było w tym projekcie przewidziane i z niego finansowane. Nie jest zatem słuszne stanowisko organu rentowego, że nie było potrzeby zatrudniania nikogo na tym stanowisku w sytuacji, gdy wnioskodawca zajął miejsce poprzedniego menadżera, a rozliczenie projektu zostało sfinalizowane dopiero z końcem 2015 roku.

Rzeczywiście wnioskodawca wrócił do pracy dopiero po upływie pół roku, a przez ten czas nikt nie przejął jego obowiązków. Pamiętać należy jednak, że zatrudnienie wnioskodawcy przypadło na okres kłopotów finansowych Fundacji i związanej z tym zaległości w wypłacaniu wynagrodzeń pracownikom. Nie można pozwolić jednak, aby zaniechania i zaniedbania pracodawcy wpłynęły negatywnie na ocenę sytuacji prawnej pracownika, który rzeczywiście świadczył pracę i realizował obowiązki pracownicze. Argument ten dotyczy także zaniedbań dotyczących momentu zgłoszenia pracownika do ubezpieczeń oraz skierowania go na badania lekarskie. Ustalono, że pracodawca przestał wypłacać wynagrodzenie należne wnioskodawcy i jego asystentce. Było to powodem wypowiedzenia przez nich umowy o pracę.

Najistotniejszym jest jednak, że wszyscy świadkowie potwierdzili, że wnioskodawca rzeczywiście pełnił obowiązki menadżera projektu. Wszyscy wskazują go jako osobę odpowiedzialną za realizację projektu. Kontaktował się codziennie z partnerem projektu (...) Agencją (...) z siedzibą w Ł.. Jego podpisy znajdują się też na dokumentach kierowanych do Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Ł.. D. K. wskazał ponadto wnioskodawcę jako osobę umocowaną do kont Fundacji.

Uzyskana dokumentacja medyczna potwierdziła, że wnioskodawca stał się osobą niezdolną do pracy od dnia 13 marca 2015 roku, ale powrócił do pracy we wrześniu 2015 roku i dokończył powierzony mu projekt.

Sąd z uwagi na niestawiennictwo prawidłowo wezwanego zainteresowanego D. K. pominął dowód z jego zeznań. Uznać należy jednak, że pozwala na to zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, ponieważ pozostałe złożone zeznania wyczerpująco wyjaśniły wszystkie okoliczności sporne w niniejszej sprawie i pozwoliły na dokonanie niewątpliwych ustaleń dotyczących podlegania przez wnioskodawcę od dnia 1 stycznia 2015 roku obowiązkowo: ubezpieczeniom społecznym: tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek Fundacja (...) w Ł..

Sąd na podstawie art. 217 k.p.c. oddalił wnioski dowodowe pełnomocnika ZUS
o zwrócenie się do Urzędu Skarbowego o złożenie wykazu dochodów i przychodów Fundacji (...) oraz do biura księgowego o nadesłanie informacji o dochodach i przychodach Fundacji. Sąd uznał bowiem, że sporne okoliczności sprawy zostały już dostatecznie wyjaśnione na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego. Szczegółowa analiza sytuacji ekonomicznej Fundacji jest w tej sytuacji zbędna.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i jako takie podlega uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ( t. j. Dz. U. z 2016 roku,
poz. 963 ze zm.) obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu
i wypadkowemu - podlegają pracownicy, czyli osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Jak stanowi art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ( t. j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 372 ze zm.) osobom objętym ubezpieczeniem społecznym przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i wysokości określonych ustawą w razie choroby i macierzyństwa.

Kwestią sporną w rozpoznawanej sprawie było, czy J. M. podlega od dnia 1 stycznia 2015 roku obowiązkowo: ubezpieczeniom społecznym: tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek Fundacja (...) w Ł.. O uznaniu stosunku łączącego strony za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. O tym, że strony zawarły umowę o pracę nie decyduje zatem samo formalne jej spisanie, lecz faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy. Jedną z najważniejszych cech pracy świadczonej w ramach stosunku pracy jest podporządkowanie pracownika.

Najistotniejszymi elementami stosunku pracy są: dobrowolność zobowiązania, obowiązek pracownika świadczenia pracy osobiście, w sposób ciągły, podporządkowany poleceniom pracodawcy, który jest obowiązany do wynagrodzenia pracownika za świadczoną na jego rzecz pracę, ponoszenie ryzyka gospodarczego, produkcyjnego i osobowego przez pracodawcę, staranne działanie w procesie pracy. Jak zważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 października 1998 roku ( sygn. akt I PKN 416/98, publ. OSNAPiUS 1999, nr 24, poz. 775) brak bezwzględnego obowiązku osobistego świadczenia pracy wyklucza możliwość zakwalifikowania stosunku prawnego jako umowy o pracę ( tak SN w wyroku z dnia 28.10.1998 r, I PKN 416/98). Zgodnie z art. 80 k.p. wynagrodzenie przysługuje pracownikowi za wykonaną pracę, a nie jej rezultat. Pracodawca może również wymierzać określone przepisami prawa pracy kary w ramach odpowiedzialności porządkowej.

Art. 22 § 1 ¹k.p. wskazuje, że zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Jak trafnie przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 1999 roku ( I PKN 642/98, OSNAPiUS 2000, nr 11, poz. 417) nazwa umowy nie ma znaczenia, jeżeli nawiązany stosunek pracy ma cechy wskazane w art. 22 § 1 k.p.

W przedmiotowej sprawie nie ma wątpliwości, że zgodnym zamiarem stron było zawiązanie stosunku o charakterze pracowniczym. Organ rentowy stanął na natomiast stanowisku, że umowa o pracę zawarta między wnioskodawcą a płatnikiem jest nieważna ze względu na jej pozorność.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Główną cechą czynności pozornej jest brak zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie łączą się z oświadczeniem określonej treści. Zachodzi wtedy świadoma,
z góry założona sprzeczność między złożonym oświadczeniem, a realnym zgodnym zamiarem obu stron czynności prawnej. Celem zaś tego działania jest, jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 marca 2004 roku w sprawie o sygn. akt III CK 456/02 (publ. Legalis nr 68095), „ upozorowanie woli stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana”. Konsekwencją tego działania jest uznanie takiego oświadczenia za nieważne, pozbawione cechy konstytutywności. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

Podsumowując czynność prawna pozorna to taka, która zawiera następujące elementy:

1) oświadczenie musi być złożone tylko dla pozoru,

2) oświadczenie musi być złożone drugiej stronie,

3) adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru.

Wskazane elementy muszą wystąpić łącznie, brak któregokolwiek z nich nie pozwala na uznanie czynności prawnej za dokonaną jedynie dla pozoru. Osoba składająca oświadczenie woli dla pozoru nie chce, aby powstały takie skutki prawne, jakie normalnie prawo łączy z tego typu oświadczeniem, ponieważ nie chce w ogóle wywoływać żadnych skutków (pozorność czysta) albo chce wywołać inne te, które wynikałyby ze złożonego przez nią oświadczenia woli (pozorność kwalifikowana). Za pozorne uznać można jedynie oświadczenia woli skierowane do określonego adresata, który zgadza się na pozorność danej czynności prawnej. Zgoda musi być wyraźna i nie budzić żadnych wątpliwości. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 lutego 1998 roku (sygn. akt II CKN 816/97), publ. LEX nr 56813 „ nieważność czynności prawnej z powodu pozorności złożonego oświadczenia woli może być stwierdzona tylko wówczas, gdy brak zamiaru wywołania skutków prawnych został przejawiony wobec drugiej strony tej czynności otwarcie tak, że miała ona pełną świadomość co do pozorności złożonego wobec niej oświadczenia woli i co do rzeczywistej woli jej kontrahenta i w pełni się z tym zgadza" (wyrok SN z dnia 25 lutego 1998 r., II CKN 816/97, Lex nr 56813). Zgoda drugiej strony czynności prawnej na jej pozorność musi być wyrażona najpóźniej w chwili jej dokonywania. Czynność prawna pozorna jest dotknięta nieważnością bezwzględną i nie wywołuje żadnych skutków prawnych od początku ( ex tunc).

Podkreślenia wymaga przy tym, że ta sama czynność prawna nie może być równocześnie kwalifikowana jako pozorna (art. 83 § 1 k.c.) i mająca na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.) ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 marca 2006 roku, sygn. akt II PK 163/05, publ. OSNP 2007, nr 5-6, poz. 71). Powołane przepisy stanowią odrębne
i wykluczające się wzajemnie podstawy nieważności czynności prawnej. Czynność pozorna jest zawsze nieważna. Niekiedy ważna może być czynność ukryta. Dopiero wówczas jest możliwe badanie jej treści i celu w świetle kryteriów wyrażonych w art. 58 k.c. Nie jest więc możliwe obejście prawa poprzez dokonanie czynności prawnej pozornej
( por. np. W. W., Obejście prawa jako przyczyna nieważności czynności prawnej, Kwartalnik Prawa Prywatnego 1999 nr 1, s. 69).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających
z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego
i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa. W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa ( tak też SN w wyroku z dnia 2 lipca 2008 r., sygn. akt II UK 334/07, publ. LEX nr 531865).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone
w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 ( Lex nr 590241), zgodnie z którym, o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

Nadto Sąd Najwyższy w wyrok z dnia 25 stycznia 2005 roku ( II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), stwierdza, że stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy ( art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. ).

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie
o sygn. akt I UK 43/10 ( Lex nr 619658) wskazano z kolei, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw
i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania
z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 roku w sprawie o sygn. akt
I UK 74/10 ( Lex nr 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż
w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić nikomu zarzutów, że zawarł kwestionowaną umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym jednak warunkiem, że na podstawie tej umowy realizowałby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 sierpnia 2013 roku, sygn. akt II UK 11/13 ( LEX nr 1375189), jeżeli strony umowy o pracę nie zamierzają wywołać skutku prawnego w postaci nawiązania stosunku pracy, a ich oświadczenia uzewnętrznione umową o pracę zmierzają wyłącznie do wywołania skutku
w sferze ubezpieczenia społecznego, to taka umowa jako pozorna jest nieważna (art. 83 § 1 k.c.).

Głównym celem zawarcia umowy o pracę winno być zatem nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia jest uzyskanie wskazanych korzyści. Podkreślić przy tym należy, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają kształtować elementy stosunku pracy zgodnie z wolą stron.

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić,
że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w Łodzi w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego musiał ustalić, czy pomiędzy J. M., a płatnikiem składek istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy
w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle dokonanych ustaleń faktycznych, nie ma podstaw do uznania, że spisana pomiędzy wnioskodawcą a płatnikiem umowa
o pracę nie była realizowana. Strony te łączył stosunek pracy w rozumieniu art. 22 § 1 k.p. Stanowisko takie uzasadniają ustalone okoliczności faktyczne.

Wnioskodawca wykazał, jakie obowiązki i w jaki sposób realizował świadcząc pracę w spornym okresie na stanowisku menadżera projektu. Ponieważ był to projekt realizowany z środków unijnych pod nadzorem Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Ł. i przy udziale zewnętrznego partnera, w sposób pewny można było zweryfikować, że to właśnie płatnik był podmiotem odpowiedzialnym za jego realizację. Wnioskodawca jako pracownik płatnika wskazany został przez wszystkich świadków jako menadżer projektu. Jego podpisy znajdują się na kilku dokumentach kierowanych do Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Ł., ale rzeczywiście okoliczność ta nie stanowi samoistnego dowodu na wykonywanie przez niego obowiązków pracowniczych. W rozpoznawanej sprawie dzięki spójnemu osobowemu materiałowi dowodowemu kierowanie projektem przez wnioskodawcę zostało w sposób pewny udowodnione. Nie ma przy tym wątpliwości, że wnioskodawca wykonywał swoje obowiązki pod nadzorem przełożonego – prezesa Fundacji (...). Przełożony mimo częstych nieobecności kontaktował się z wnioskodawcą, śledził postęp prac. Stanowisko wnioskodawcy było niezbędne do dokończenia projektu, co więcej było przewidziane w samych założeniach projektu, a wynagrodzenie wnioskodawcy było ujęte jako koszt projektu. Wnioskodawca przejął ponadto obowiązki poprzedniego menadżera. Płatnik zatrudniał również osobę na stanowisku asystentki menadżera, która potwierdziła nie tylko, że wnioskodawca pracował u płatnika w spornym okresie, ale także że pracodawca zaprzestał wypłacania pracownikom wynagrodzeń.

W istniejącym stanie faktycznym nie ma podstaw, aby twierdzić, że strony zawierając umowę o pracę miały zamiar wywołania innych skutków prawnych niż te, które wynikają z umowy o pracę. Wobec udowodnienia zgodnego zamiaru realizacji stosunku pracy przez obie strony umowy oraz świadczenia pracy w rozumieniu art. 22 § 1 k.p. przez wnioskodawcę, kwestią drugorzędną pozostaje jego motywacja poszukiwania zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Nawet jeśli podjęcie zatrudnienia wiązało się z chęcią uzyskania zabezpieczenia socjalnego, które wynika ze stosunku pracy, to jak wynika
z przeprowadzonych wcześniej rozważań prawnych, nie można mu czynić z tego powodu zarzutów, pod warunkiem, że pracę tę rzeczywiście wykonywał.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477¹⁴§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził, że J. M. jako pracownik u płatnika składek
w Fundacji (...) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom – emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 stycznia 2015 roku.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego.

26 lipca 2017 roku

M.U.

VIII U 3118/15

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE