Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 września 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 września 2017 roku w S.

sprawy z powództwa B. D. (1)

przeciwko A. T.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w S. z dnia 17 listopada 2016 roku, sygn. akt I C 164/16

1.  prostuje oznaczenie powoda w komparycji i punkcie II. zaskarżonego wyroku w ten sposób, że powoda oznacza jako B. D. (1) w miejsce B. D. (2);

2.  oddala apelację;

3.  zasądza od powoda B. D. (1) na rzecz pozwanej A. T. kwotę 1.800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Violetta Osińska SSO Tomasz Szaj SSR del. Dariusz Jastrzębski

Sygn. akt II Ca 327/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 17 listopada 2016 roku Sąd Rejonowy w S. oddalił powództwo ( pkt I.) oraz zasądził od powoda B. D. (2) na rzecz pozwanej A. T. kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu ( pkt II.).

Sąd Rejonowy oparł powyższe orzeczenie na ustalonym w sposób następujący stanie faktycznym i rozważaniach prawnych:

J. T. (1) jest wspólnikiem Przedsiębiorstwa Handlowego (...) Spółka jawna z siedzibą w S..

W dniu 30 kwietnia 2013 r. (...) M. S. w S. wystał notę odsetkową za faktury wystawione w okresie od dnia 12 maja 2011 r. do dnia 31 maja 2012 r. na łączną kwotę 30.298,54 zł.

W dniu 30 kwietnia 2013 r. (...) M. S. z siedzibą w S. wystał notę odsetkową za faktury wystawione w okresie od dnia 12 czerwca 2012 r. do dnia 31 stycznia 2013 r. na łączną kwotę 20.785,18 zł.

Na mocy umowy przelewu wierzytelności z dnia 2 maja 2013 r. M. S. (2) przeniosła na B. D. (2) wierzytelność w wysokości 51.083,72 zł przysługującą jej wobec Przedsiębiorstwa Handlowego (...) – Spółka jawna z siedzibą w S., tytułem odsetek od nieterminowo zapłaconych faktur VAT wymienionych w nocie odsetkowej. W § 2 strony ustaliły, że cedent przelewa na rzecz cesjonariusza wierzytelność objętą umową w całości, a cesjonariusz oświadczył, że przelew wierzytelności przyjmuje.

W § 4 umowy ustalono, że w terminie 3 dni od dnia zawarcia umowy cedent poinformuje Przedsiębiorstwo Handlowe (...) – Spółkę jawną z siedzibą w S. na piśmie o zawarciu umowy cesji.

Na mocy umowy przeniesienia prawa użytkowania wieczystego i prawa własności celem zwolnienia z długu z dnia 23 maja 2013 r. zawartej w formie aktu notarialnego przed notariuszem L. P., J. T. (2), działając w imieniu Przedsiębiorstwa Handlowego (...) – Spółka jawna z siedzibą w S. przeniósł na rzecz M. S. (2) prawo użytkowania wieczystego działki nr (...) wraz z prawem własności budynku posadowionego na tej działce, dla której Sąd Rejonowy w S. V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...) oraz prawo użytkowania wieczystego działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w S. V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...).

W § 9 ww. umowy M. S. (2) oświadczyła, że nie rości i nie będzie rościć na przyszłość żadnych należności z tytułu odsetek od niezapłaconych w terminie przez Przedsiębiorstwo Handlowe (...) – Spółkę jawną z siedzibą w S. faktur wystawionych przez (...) M. S. z siedzibą w S..

Pismem nadanym w dniu 16 lipca 2013 r., datowanym na dzień 2 maja 2013 r., M. S. (2) poinformowała Przedsiębiorstwo Handlowe (...) – Spółkę jawną z siedzibą w S. o umowie przelewu wierzytelności na podstawie umowy z dnia 2 maja 2013 r. w wysokości 51.083,72 zł przysługującą jej wobec Przedsiębiorstwa Handlowego (...) – Spółka jawna z siedzibą w S., tytułem odsetek od nieterminowo zapłaconych faktur VAT wymienionych w nocie odsetkowej.

Na mocy umowy sprzedaży z dnia 19 lipca 2013 r. (repertorium A nr 5671/2013) J. T. (1) sprzedał A. T. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w S., dla którego Sąd Rejonowy w S. V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...).

Pismem z dnia 30 sierpnia 2013 r. Przedsiębiorstwo Handlowe (...) – Spółkę jawną z siedzibą w S., wobec spłaty zadłużenia w dniu 27 sierpnia 2013 r. pozostałej części zadłużenia, zabezpieczonego hipoteką kaucyjną do kwoty 95.000 zł ustanowioną na spółdzielczym prawie do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w S., dla którego Sąd Rejonowy w S. V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...), zwróciła się do M. S. (2) o wyrażenie zgody na wykreślenie tej hipoteki.

W piśmie z dnia 10 września 2013 r. (...) M. S. z siedzibą w S. poinformowało Przedsiębiorstwo Handlowe (...) – Spółkę jawną z siedzibą w S., że M. S. (3) do dnia 25 września 2013 r. przebywa poza granicami kraju.

W dniu 10 września 2013 r. M. S. (2) i B. D. (2) zawarli aneks do umowy przelewu wierzytelności, zgodnie z którym w § 2 umowy przelewu wierzytelności z dnia 2 maja 2013 r. dodano ustęp 2, który stanowił, że wraz z wierzytelnością opisaną w ust. 2 cedent przenosi na cesjonariusz hipotekę kaucyjną do kwoty 95.000 zł ustanowioną na spółdzielczym prawie do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w S., dla którego Sąd Rejonowy w S. V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...).

Pismem z dnia 23 września 2013 r. (...) M. S. z siedzibą w S. poinformowało Przedsiębiorstwo Handlowe (...) – Spółkę jawną z siedzibą w S., że hipoteka kaucyjna do kwoty 95.000 zł ustanowiona na spółdzielczym prawie do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w S., dla którego Sąd Rejonowy w S. V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...) została przeniesiona wraz z wierzytelnością, którą zabezpiecza na B. D. (1).

A. T. jest właścicielką spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w S., dla którego Sąd Rejonowy w S. V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...).

W dziale IV księgi wieczystej nr (...) prowadzonej dla lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w S. wpisano hipotekę umowną kaucyjna do kwoty 95.000 zł na rzecz B. D. (1).

Pismem z dnia 2 listopada 2015 r. pełnomocnik B. D. (1) wezwał A. T. do zapłaty kwoty 51.083,72 zł z tytułu wierzytelności zabezpieczonej hipoteką kaucyjną do kwoty 95.000 zł ustanowiona na spółdzielczym prawie do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w S., dla którego Sąd Rejonowy w S. V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...). Wpisu dokonano w dniu 23 września 2013 r.

W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd Rejonowy uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd wskazał, że podstawę prawną żądania pozwu stanowi przepis art. 471 k.c. w zw. z art. 509 § 1 k.c.

Ustalenia faktyczne w rozpoznawanej sprawie Sąd poczynił w oparciu o ujawnione w sprawie dowody z dokumentów, których autentyczności i mocy dowodowej nie kwestionowała żadna ze stron, a które przy tym nie wzbudziły wątpliwości Sądu, jak również w oparciu zeznania świadków R. S., M. S. (2), D. N., a także stron postępowania B. D. (1) i A. T..

Sąd zaznaczył, że powód w celu wykazania zasadności zgłoszonego roszczenia przedstawił umowę cesji wierzytelności z dnia 2 maja 2013 r. zawartą z wierzycielem pierwotnym, a także aneks do ww. umowy obejmujący przeniesienie hipoteki ustanowionej na lokalu mieszkalnym stanowiącym własność pozwanej. Pozwana natomiast wskazała, że wierzytelność nie istnieje z uwagi na zawarcie przez dłużnika z wierzycielem pierwotnym umowy na mocy której wierzyciel zrzekł się roszczenia wynikającego z należności z tytułu odsetek od niezapłaconych w terminie przez Przedsiębiorstwo Handlowe (...) – Spółkę jawną z siedzibą w S. faktur wystawionych przez (...) M. S. z siedzibą w S.. Wskazała także, że dłużnik nie miał świadomości, że w dniu 2 maja 2013 r. została zawarta umowa cesji wierzytelności, a pismo zawierające taką informację zostało nadane w dniu 16 lipca 2013 r.

Sąd wskazał, że zgodnie z art. 512 k.c. dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie. Przepis ten stosuje się odpowiednio do innych czynności prawnych dokonanych między dłużnikiem a poprzednim wierzycielem. Oznacza to, że okoliczność, że przelew następuje bez udziału dłużnika przelanej wierzytelności uzasadnia - zarówno w razie przelewu wierzytelności istniejących jak i przyszłych - uznanie skutków, zawartego przez dłużnika z cedentem porozumienia zmieniającego lub rozwiązującego umowę będącą źródłem przelanej wierzytelności, także w stosunkach między dłużnikiem a cesjonariuszem, na zasadach art. 512 k.c., czyli o tyle tylko, o ile dłużnik w chwili takiej zmiany umowy nie był zawiadomiony przez cedenta o przelewie, ani o nim nie wiedział, czyli działał w dobrej wierze (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2008 r., sygn. akt V CSK 191/08).

Sąd dodał, że z art. 512 k.c. wynika, że obowiązek zawiadomienia dłużnika o cesji wierzytelności spoczywa na cedencie, ale już wykazanie, że nastąpiło zawiadomienie dłużnika przez zbywcę o przelewie spoczywa na nabywcy wierzytelności. Przy czym przedłożenie potwierdzenia nadania przesyłki poleconej nie zawsze wystarcza do udowodnienia doręczenia tej przesyłki adresatowi (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2002 r., sygn. akt V CKN 1796/00). Ochrona dłużnika przewidziana w art. 512 k.c. kończy się z chwilą zawiadomienie go o dokonanym przelewie wierzytelności, przy czym zawiadomienie dłużnika może być przez cedenta dokonane w jakikolwiek sposób, także ustnie. Wykazanie faktu otrzymania przez dłużnika pisemnego zawiadomienia o przelewie prowadzi do obalenia domniemania jego dobrej wiary, nawet gdyby dłużnik nie zapoznał się z treścią pisma. Poza zawiadomieniem przez cedenta dłużnik może uzyskać wiadomość o przelewie na przykład od wierzycieli cedenta lub od jego bliskich (vide: Kozieł Grzegorz w: Kidyba Andrzej, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część ogólna, Lex 2014).

Sąd wskazał, że w niniejszej sprawie powód w istocie nie wykazał, iż dłużnik Przedsiębiorstwo Handlowe (...) – Spółkę jawną z siedzibą w S. w chwili zawierania umowy z dnia 23 maja 2013 r. miał wiedzę o tym, że wierzytelność przysługująca M. S. (2) wobec Przedsiębiorstwo Handlowe (...) – Spółkę jawną z siedzibą w S. z tytułu odsetek od niezapłaconych w terminie przez dłużnika faktur wystawionych przez (...) M. S. z siedzibą w S. została zbyta.

Kształtując taką ocenę Sąd baczył na to, że powód wykazując, iż przeszła na niego przedmiotowa wierzytelność powoływał się na fakt zawarcia umowy przelewu wierzytelność w dniu wcześniejszym niż zawarcie umowy przeniesienia prawa użytkowania wieczystego i prawa własności celem zwolnienia z długu z dnia 23 maja 2013 r. Powód wskazywała, że Przedsiębiorstwo Handlowe (...) – Spółkę jawną z siedzibą w S. zostało poinformowane o cesji wierzytelności w dniu zawarcia umowy przeniesienia prawa użytkowania wieczystego i prawa własności celem zwolnienia z długu. Jako potwierdzenie jego stanowiska powód wskazał także zeznania świadków. Jednak Sąd jako mało wiarygodne ocenił zeznania świadków R. S. i M. S. (2), jako osób bezpośrednio zainteresowanych wynikiem postępowania, ponieważ to M. S. (2) dokonała odpłatnego przeniesienia na rzecz powoda spornej wierzytelności, a R. S. jest jej mężem. Sąd nie dał wiary również zeznaniom świadka R. S., w zakresie w jakim wskazał, że dłużnik osobisty wierzyciela pierwotnego został poinformowany o zawarciu umowy cesji wierzytelności z dnia 2 maja 2013 r., przed zawarciem umowy z dnia 23 maja 2013 r. Na fakt posiadania przez dłużnika informacji o dokonanej cesji wierzytelności nie świadczą także zeznania świadka D. N., który jak sam wskazał nie był obecny przy zawieraniu umowy z dnia 23 maja 2013 r., a informacje o przebiegu spotkania uzyskał od osoby trzeciej.

Sąd zwrócił również uwagę, że z umowy przeniesienia prawa użytkowania wieczystego i prawa własności celem zwolnienia z długu z dnia 23 maja 2013 r. zawarte pomiędzy Przedsiębiorstwem Handlowym (...) – Spółką jawną z siedzibą w S. a M. S. (2), jasno wynika, iż M. S. (2) nie rości i nie będzie rościć na przyszłość żadnych należności z tytułu odsetek od niezapłaconych w terminie przez Przedsiębiorstwo Handlowe (...) – Spółkę jawną z siedzibą w S. faktur wystawionych przez (...) M. S. z siedzibą w S.. Brak przy tym zapisów dotyczących wyłączenie wierzytelności przysługujących względem Przedsiębiorstwa Handlowego (...) – Spółki jawnej z siedzibą w S. z określonego tytułu lub powstałych w określonym czasie. Zapis umowy obejmuje wszystkie należności z tytułu odsetek od niezapłaconych w terminie faktur. Jednocześnie w piśmie datowanym na dzień 2 maja 2013 r., które stosownie do treści umowy z dnia 2 maja 2013 r. powinno być doręczone dłużnikowi w terminie trzech dni od dnia zawarcia umowy, a które zostało nadane w dniu 16 lipca 2013 r. również brak zapisów odnoszących się do umowy z dnia 23 maja 2013 r. czy ewentualnego wcześniejszego poinformowana o fakcie zawarcie umowy z dnia 2 maja 2013 r.

Reasumując, Sąd stwierdził, że powód nie wykazał, iż w chwili zawarcia umowy przeniesienia prawa użytkowania wieczystego i prawa własności celem zwolnienia z długu z dnia 23 maja 2013 r. dłużnik miał wiedzę, iż pomiędzy powodem a M. S. (2) została zawarta umowa przelewu wierzytelności o określonej treści, a co za tym idzie nie był on objęty ochroną przewidzianą przez art. 512 k.c. W związku z tym umowa z dnia 23 maja 2013 r. stanowiła skuteczne spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela, które odniosło skutek także względem nabywcy wierzytelności – powoda.

Z uwagi na powyższe Sąd powództwo oddalił, o czym orzeczono w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c. w zw. art. 98 § 3 k.p.c. Stroną, która przegrała sprawę jest powód, dlatego też winien on zwrócić koszty procesu stronie pozwanej, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika ustalone na podstawie § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie w kwocie 3.600 zł oraz uiszczona opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł (łącznie 3.617 zł).

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód i zaskarżając go w całości wniósł o jego zmianę poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania przed sądem I i II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, wg norm przepisanych. Ewentualnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji i pozostawienie temu Sądowi rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. obrazę przepisów prawa materialnego, tj.

a. art. 65 § 1 i 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji dokonanie błędnej wykładni oświadczenia woli zawartego w umowie przeniesienia prawa użytkowania wieczystego i prawa własności celem zwolnienia z długu zawartej w dniu 23.05.2013 r. przed notariuszem L. P. (Rep. A nr 3669/2013) poprzez wadliwe przyjęcie, iż zapis § 9 wspomnianej umowy obejmował wszystkie (także te objęte wcześniejszą umową cesji z dnia 2.05.2013 r.) należności z tytułu odsetek od niezapłaconych w terminie faktur, pomimo iż zgodnie z istniejącym na dzień zawarcia ww. umowy stanem faktycznym i prawnym oświadczenie to mogło dotyczyć jedynie roszczeń z tytułu odsetek, do których dysponowania M. S. (2) miała jeszcze uprawnienie - a zatem jedynie odsetek od niezapłaconych przez spółkę w terminie faktur wystawionych przez jej firmę za okres po dniu 2.05.2015 r.;

b. art. 71 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece w zw. z art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw poprzez ich błędne niezastosowanie, a w konsekwencji zaniechanie przyjęcia domniemania istnienia wierzytelności powoda zabezpieczonej hipoteką kaucyjną do kwoty 95.000, 00 zł ustanowionej na spółdzielczym prawie do lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim prowadzi księgę wieczystą KW nr (...);

2. naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, tj.

a. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny zebranego w toku niniejszego postępowania materiału dowodowego w sposób dowolny, a nie wszechstronny, z naruszeniem zasad logiki i doświadczenia życiowego wyrażające się w:

- nieuprawnionym przyjęciu przez Sąd I instancji (wskutek błędnej oceny dowodu z zeznań M. S. (2), R. S. i D. N.), że M. S. (2) w dniu podpisania umowy przeniesienia prawa użytkowania wieczystego i prawa własności celem zwolnienia z długu (23 maja 2013r.) zawartej przed notariuszem L. P. (Rep. A nr 3669/2013) dysponowała prawem do rozporządzania wierzytelnością zbytą przez nią w dacie wcześniejszej na mocy umowy cesji wierzytelności z dnia 2 maja 2013 r. zawartej z powodem, a w konsekwencji dokonanie błędnych ustaleń faktycznych wyrażających się w przyjęciu, iż zbyła (zrzekła się) ona prawo, które w dacie 23 maja 2013 r. jej faktycznie nie przysługiwało,

- nieuzasadnionym odmówieniu wiarygodności zeznaniom M. S. (2) oraz R. S., które to naruszenie doprowadziło w konsekwencji do dokonania błędnych ustaleń faktycznych w zakresie, w jakim Sąd I instancji uznał, iż są to osoby bezpośrednio zainteresowane wynikiem niniejszego postępowania, pomimo iż ewentualne zasądzenie dochodzonych nim roszczeń przez B. D. (1) nie wiązałoby się dla ww. osób z żadną korzyścią osobistą bądź majątkową, z jednoczesnym przyznaniem waloru wiarygodności zeznaniom J. T. (2) będącego osobą najbliższą (ojcem) pozwanej,

- nieuzasadnionym przyjęciu, iż zebrany w sprawie materiał dowodowy (w szczególności zeznania M. S. (2), R. S. i D. N.) nie pozwala na ustalenie, iż w dacie podpisania umowy przeniesienia prawa użytkowania wieczystego i prawa własności celem zwolnienia z długu (23.05.2013 r.) zawartej przed notariuszem L. P. (Rep. A nr 3669/2013) dłużnik - Przedsiębiorstwo Handlowe (...) spółka jawna w S. miał wiedzę o tym, że wierzytelność przysługująca M. S. (2) wobec Przedsiębiorstwa Handlowego (...) spółki jawnej w S. z tytułu odsetek od niezapłaconych w terminie przez dłużnika faktur wystawionych przez (...) M. S. z siedzibą w S. została w dniu 2.05.2013 r. zbyta przez wierzyciela;

3. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego orzeczenia wyrażający się w nieuzasadnionym przyjęciu, iż J. T. (2) w momencie podpisania umowy z dnia 23 maja 2013 r. nie miał świadomości o zawartej w dniu 2 maja 2013 r. cesji wierzytelności z tytułu odsetek, a w związku z tym spełnił świadczenie obejmujące także wspomniane odsetki do rak poprzedniego wierzyciela, które to spełnienie wywołało skutek względem nabywcy wierzytelności - powoda - co skutkowało bezzasadnym przyjęciem, iż zaktualizowały się przesłanki do zastosowania ochrony dłużnika przewidzianej w art. 512 k.c.

W uzasadnieniu powód wskazał, że Sąd Rejonowy w sposób nieuprawniony, sprzeczny z celem jaki przyświecał stronom umowy z dnia 23 maja 2013 r., okolicznościami w jakich zostało złożone oświadczenie woli, jak również zasadami współżycia społecznego - wskutek dokonania błędnych ustaleń w zakresie stanu faktycznego niniejszej sprawy - przyjął, iż przedmiotowa umowa uprawniała M. S. (2) do zbycia wierzytelności z tytułu odsetek - pomimo, iż wierzytelności, o których mowa w dniu jej podpisania już jej nie przysługiwały, nie mogła ona zatem skutecznie złożyć oświadczenia woli w zakresie należności odsetkowych innych aniżeli ewentualnie powstałych po dniu zawarcia przez nią umowy cesji z dnia 2 maja 2013 r. Przyjęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby zdaniem skarżącego do oczywiście wadliwych wniosków sprzecznych z zasadą nemo plus iuris.

Dodał, że cel jaki przyświecał stronom umowy z dnia 23 maja 2013 r, w momencie jej podpisywania, a który obejmował zwolnienie dłużnej spółki (...) jedynie z obciążeń wynikających z należności głównej (co oczywiste z powodu wcześniejszej sprzedaży należności odsetkowych) - na który to zamiar stron wskazali przesłuchiwani w sprawie świadkowie R. S. i M. S. (2) (vide: protokół z dnia 9 czerwca 2016 r., s. 3 i s. 5) - których zeznaniom Sąd I instancji bezpodstawnie odmówił przymiotu wiarygodności, naruszając jednocześnie normę wysłowioną w art. 233 § 1 k.p.c., Do tego wyłącznie na należność główną wskazywał przepis §3rzeczonego aktu (należność stanowiącą przyczynę i podstawę zawarcia umowy), czego również nie miał w ogóle na względzie Sąd dokonując wykładni umowy, a który to przepis został w akcie zamieszczony celowo i w tym kontekście celowo mówił jedynie o należności głównej, a nie wymieniał odsetek, które były przecież wcześniej przelane. Był to zatem celowy i świadomy zabieg, o którym wszystkie strony wiedziały. Zeznawał o tym świadek D. N. cyt. „W treści tego aktu w punktach początkowych była mowa tylko o należności głównej w związku z tym, iż należności odsetkowe zostały zbyte”.

Apelujący wskazał, że literalne brzmienie § 9 umowy z dnia 23 maja 2013 r. w kontekście wcześniej cytowanego §3 (zapisy te należy interpretować łącznie) nie nasuwa wątpliwości co do zgodnego zamiaru stron wskazując, iż M. S. (2) nie rości i nie będzie sobie rościć w przyszłości żadnych należności z tytułu odsetek od niezapłaconych przez spółkę w terminie faktur wystawionych przez jej firmę. Oświadczenie to (mając na uwadze fakt, iż J. T. (2) został powiadomiony o umowie cesji z dn. 2 maja 2013 r.) było wszak zgodne z istniejącym na dzień zawarcia ww. umowy stanem faktycznym i prawnym i dotyczyło tylko tych odsetek, które na ten dzień przysługiwały M. S. (2), mogących powstać od dnia 2 maja 2013 r. do dnia 23 maja 2013 r.

Uzasadniając zarzut dokonania przez Sąd błędnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego powód wskazał, że niczym nieuzasadnione było przyjęcie przez Sąd I instancji, że występujący w niniejszym postępowaniu świadkowie: M. S. (2) i R. S. są osobami zainteresowanymi jego wynikiem (pomimo, iż obiektywnie nie wiązałyby się z nim dla ww. osób żadne korzyści tak majątkowe, jak osobiste - wierzytelność została już przecież zbyta, a pieniądze z tego tytułu otrzymane) przy jednoczesnym braku wyciągnięcia analogicznych wniosków w stosunku do świadka J. T. (2) (będącego ojcem pozwanej i pierwotnym właścicielem obciążonej hipotecznie nieruchomości) - jego zeznania przyjmując w całej rozciągłości za wiarygodne i zasługujące na uwzględnienie.

Zdaniem powoda z zebranego w sprawie materiału dowodowego (w postaci zeznań świadków M. S. (2), R. S. i D. N.), wbrew temu co przyjął Sąd I instancji i temu co zeznał J. T. (2) będący osobą najbliższą dla pozwanej - wynika, iż w momencie zawarcia umowy z dnia 23 maja 2013 r. miał on świadomość uprzedniego zbycia wierzytelności z tytułu odsetek za nieterminowe płatności przez M. S. (2), a zamiarem stron umowy z dnia 23 maja 2013 r. było zbycie jedynie należności głównej oraz ewentualnych późniejszych odsetek.

Odnośnie zarzutu obrazy art. 71 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece w zw. z art. 10 ust 2 ustawy z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw poprzez ich błędne niezastosowanie, a w konsekwencji zaniechanie przyjęcia domniemania istnienia wierzytelności powoda zabezpieczonej hipoteką kaucyjną do kwoty 95 000,00 zł ustanowionej na spółdzielczym prawie do lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), powód wskazał, że pomimo iż w myśl przepisów przejściowych (tj. przywołanego art 10 ust 2 ustawy zmieniającej) do hipotek zwykłych powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej stosuje się przepisy ustawy, o której mowa w art 1 (tj. ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece) w dotychczasowym brzmieniu, z wyjątkiem art 76 ust 1 i 4 tej ustawy, które stosuje się w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą. To samo dotyczy hipotek kaucyjnych zabezpieczających roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną, lecz nieobjętych z mocy ustawy hipoteką zwykłą, powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy z 26.06.2009.

Powód zwrócił uwagę, że zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem doktryny i orzecznictwa, wpis hipoteki dla wierzyciela hipotecznego - jeżeli chodzi o odpowiedzialność dłużnika rzeczowego z nieruchomości (jakim na mocy art 319 k.p.c. w zw. z art. 65 u.k.w.h. stała się pozwana wskutek zawarcia umowy z dnia 19.07.2013r.) jest wystarczającą legitymacją do dochodzenia przysługującej mu wierzytelności w ten sposób zabezpieczonej. W konsekwencji wierzyciel dochodzący realizacji swoich praw wynikających z hipoteki umownej może powołać się na domniemanie wynikające z art. 71 u.k.w.h. w celu udowodnienia istnienia wierzytelności. Tym samym sam wpis hipoteki jest wystarczający dla uwzględnienia powództwa skierowanego przeciwko dłużnikowi rzeczowemu. Przedmiotowe domniemanie jest możliwe do obalenia, jednakże to na stronie pozwanej ciąży obowiązek wynikający z art. 6 k.c., żeby udowodnić nieistnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką zwykłą, (por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 6 czerwca 2016 r. I ACa 1052/15). W ocenie apelującego pozwana nie zdołała wykazać w toku niniejszego postępowania, iż wierzytelność powoda, zabezpieczona hipotecznie, nie istnieje. Dowodu takiego nie mogą bowiem stanowić wyłącznie zeznania J. T. (2), które (jako osoby najbliższej dla pozwanej a przez to zainteresowanej wynikiem niniejszego postępowania) należało ocenić jako mało wiarygodne i nie wystarczające, także w kontekście cytowanych wyżej postanowień aktu notarialnego z 23.05.2013r.

Odpowiedź na apelację powoda złożyła pozwana wnosząc o jej oddalenie i o zasądzenie od powoda na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności wskazania wymaga, że w trybie art. 350 §1 k.p.c. Sąd Okręgowy z urzędu sprostował oczywistą omyłkę w zakresie oznaczenia powoda w komparycji oraz punkcie II zaskarżonego wyroku w ten sposób, że powoda oznacza jako B. D. (1) w miejsce B. D. (2), o czym orzeczono w punkcie 1. wyroku.

Przechodząc do kwestii merytorycznych, stwierdzić należy, że apelacja powoda okazała się niezasadna i jako taka podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne prawidłowo poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne, jako znajdujące oparcie w zebranym materiale dowodowym, jak również podziela dokonaną przez tenże Sąd ocenę prawną stanu faktycznego i wyciągnięte z tej oceny wnioski. Tym samym powielanie rozważań Sądu pierwszej instancji, które Sąd Okręgowy w pełni aprobuje i uznaje za własne należy uznać za zbyteczne.

Prawidłowo Sądu I instancji ustalił, że zawiadomienie o przelewie wierzytelności opatrzone datą 2 maja 2013 roku dotarło do dłużnika tj. Przedsiębiorstwa Handlowego (...) Spółka Jawna z siedzibą w S., po dacie zawarcia umowy przeniesienia prawa użytkowania wieczystego i prawa własności celem zwolnienia z długu z dnia 23 maja 2013 roku, pomiędzy dłużnikiem a zbywcą wierzytelności tj. M. S. (2) w formie aktu notarialnego ( Rep. A numer (...)). Nie znajduje aprobaty Sądu Odwoławczego stanowisko prezentowane przez stronę powodową, iż faktyczne zawiadomienie dłużnika o przelewie wierzytelności nastąpiło przed zawarciem umowy z dnia 23 maja 2013 roku. Zauważenia bowiem wymaga, że pisemne zawiadomienie o przelewie wierzytelności zostało skierowanie do dłużnika dopiero w czerwcu 2013 roku, i co istotne datowane było na dzień 2 maja 2013 roku. Zdaniem Sądu Okręgowego, gdyby rzeczywiście było tak jak twierdzi strona powodowa, że dłużnik został wcześniej ustnie zawiadomiony o zawarciu umowy przelewu wierzytelności to nie byłoby potrzeby datowania pisma na dzień 2 maja 2013 roku. Nadto gdyby chodziło jedynie o wypełnienie formalnego obowiązku zawiadomienia dłużnika o przelewie wierzytelności w formie pisemnej z pewnością okoliczność ta znalazła by swoje odzwierciedlenie w treści przedmiotowego zawiadomienia. Dziwi również fakt skierowania zawiadomienia tak późno, a więc prawie po miesiącu od podpisania umowy z dnia 23 maja 2013 roku. Sąd Okręgowy mając na względzie powyższe okoliczności, kierując się doświadczeniem życiowym uznał za Sądem I instancji, iż dłużnik w momencie zawierania umowy z dnia 23 maja 2013 roku nie wiedział o dokonanym przelewie wierzytelności w dniu 2 maja 2013 roku.

Wobec prezentowanego przez powoda stanowiska kluczowe znaczenie miało postanowienie umowne zawarte w § 9 przedmiotowego aktu notarialnego, w treści którego M. S. (2) oświadczyła, że nie rości i nie będzie rościć na przyszłość żadnych należności z tytułu odsetek niezapłaconych w terminie przez Przedsiębiorstwu Handlowemu (...) Spółka Jawna z siedzibą w S. faktur wystawionych przez (...) z siedzibą w S.. Zdaniem Sądu Okręgowego sformułowanie przywołanego postanowienia umownego niewątpliwie odsyła do wszelkich faktur wystawionych przez (...).S. z siedzibą w S., a w konsekwencji, iż objęto nim wszystkie należności z tytułu odsetek niezapłaconych w terminie przez Przedsiębiorstwu Handlowemu (...) Spółka Jawna z siedzibą w S..

Wbrew twierdzeniom powoda, M. S. (2), występująca jako zbywca wierzytelności w umowie przelewu z dnia 2 maja 2013 roku, była uprawniona do złożenia oświadczenia zawartego w § 9 umowy z dnia 23 maja 2013 roku, pomimo iż umowa ta została zawarta już po dokonaniu przelewu wierzytelności. Stwierdzenie to znajduje bowiem oparcie w brzmieniu art. 512 k.c., który stanowi, że dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie. Przepis ten stosuje się odpowiednio do innych czynności prawnych dokonanych między dłużnikiem a poprzednim wierzycielem. W doktrynie wskazuje się, że do tych „innych czynności prawnych”, o którym mowa w przywołanym przepisie zalicza się m.in. odnowienie, zwolnienie z długu, modyfikacja zobowiązania obejmująca wysokość świadczenia, rozłożenia świadczenia na raty, jak też każdą inną zmianę wierzytelności ( por. E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 8, Warszawa 2017). Cedent może zatem ważnie i skutecznie dokonać powyższych czynności, jednakże czynności te mają różny skutek wobec dłużnika w zależności od tego czy został on wcześniej powiadomiony o cesji wierzytelności czy też nie. W sytuacji gdy dłużnik nie ma wiedzy, iż jego wierzycielem nie jest już cedent spełnienie świadczenie na jego rzecz bądź dokonanie innej czynności prawnej powoduje wygaśnięcie zobowiązania dłużnika. W konsekwencji podmiot, który nabył wierzytelność, która następnie wygasła wskutek czynności pomiędzy dłużnikiem a zbywcą wierzytelności nie może jej już skutecznie dochodzić od dłużnika.

Nie sposób jest zarzucić Sądowi I instancji w okolicznościach badanej sprawy, iż dokonał błędnej wykładni umowy z dnia 23 maja 2013 r., w tym przede wszystkim postanowienia § 9.

W świetle art. 65 k.c. normującego sposób dokonywania wykładni wszystkich oświadczeń woli, w tym także szczegółowo odnoszącym się w §2 do wykładni umów zasadne jest przywołanie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2007 r., II CSK 546/06, w którym odniesiono się do relacji pomiędzy tym co wynika z dosłownego brzmienia umowy a dyrektywami wykładni wskazanymi w art. 65 §2 k.c. Sąd Najwyższy zauważył, że prawidłowa, pełna i wszechstronna wykładnia umowy, nie może pomijać treści zwerbalizowanej na piśmie, bowiem napisane sformułowania i pojęcia, a także sama semantyka i struktura aktu umowy, są jednym z istotnych wykładników woli stron, pozwalają ją poznać i ocenić. Jest więc jasne, że wykładnia umowy nie może prowadzić do stwierdzeń w sposób sprzeczny z jej treścią. Istotnie, gramatyczne dyrektywy wykładni mają swój walor poznawczy, ale przede wszystkim wówczas, gdy treść kontraktu jest jednoznaczna, pozwalająca na odtworzenie woli kontrahentów według reguł znaczeniowych. Jeśli jednak tekst umowy jest niejasny, konieczne staje się usunięcie wątpliwości przy zastosowaniu obowiązujących zasad wykładni umowy według reguł przewidzianych w art. 65 § 2 k.c.

Jak już wspomniano, użyte w § 9 umowy z dnia 23 maja 2017 roku sformułowanie jest, zdaniem Sądu Okręgowego jednoznaczne w swej treści. M. S. (2) nie złożyła jednocześnie oświadczenia, na mocy którego wyłączyłaby wierzytelności z tytułu odsetek od niezapłaconych w terminie faktur, które to stanowiły przedmiot umowy przelewu wierzytelności z dnia 2 maja 2013 r. zawartej pomiędzy nią, a powodem.

Stanowisko strony pozwanej prezentowane w toku postępowania odnośnie celu zawarcia umowy z dnia 23 maja 2013 roku jakim miało być całościowe rozliczenie wszelkich zobowiązań Przedsiębiorstwu Handlowemu (...) Spółka Jawna z siedzibą w S. wobec M. S. (2) prowadzącej działalność pod firmą (...) z siedzibą w S., jest logiczne, zgodne z doświadczeniem życiowym oraz wsparte zeznaniami świadków zarówno strony pozwanej jak i powodowej. Nielogiczne byłoby bowiem zawieranie tego typu umowy w sytuacji gdyby J. T. (2) miał świadomość, iż część wierzytelności przysługującej M. S. (2) została już wcześniej zbyta. Co więcej treść umowy dotyczącej rozliczeń pomiędzy stronami była dużo wcześniej przygotowywana i konsultowana. Biorąc pod uwagę również to, że momencie zawierania umowy przelewu wierzytelności z dnia 2 maja 2013 roku prace nad treścią umowy z dnia 23 maja 2013 roku były już daleko zaawansowane, jako nielogiczne jawi się zawieranie tejże umowy. Nadto przy zawieraniu umowy cesji wierzytelności w dniu 2 maja 2013 r. nie doszło do przeniesienia hipoteki kaucyjnej, co nastąpiło dopiero w dniu 10 września 2013 roku, w drodze aneksu do umowy, a więc po dacie zawarcia umowy z dnia 23 maja 2013 r. i doręczeniu dłużnikowi zawiadomienia o przelewie wierzytelności.

Mając na względzie, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwalał na przyjęcie, że dłużnik został zawiadomiony o dokonanym przelewie wierzytelności, przed zawarciem umowy z dnia 23 maja 2013 roku, słusznie Sąd I instancji uznał, że dłużnik był objęty ochroną przewidzianą w art. 512 k.c. Stąd też zwolnienie z długu dokonane w § 9 tej umowy jest skuteczne również względem nabywcy tej wierzytelności, tj. powoda, zaś powodowi co najwyżej przysługują roszczenia względem zbywcy wierzytelności.

Wobec powyższego za niezasadne należało uznać podniesione w apelacji zarzuty naruszenia prawa materialnego, jak i prawa procesowego.

Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena materiału dowodowego nie narusza granic zakreślonych przez art. 233 § 1 k.p.c. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie jest bowiem wystarczające wskazanie, że materiał dowodowy pozwalał na dokonanie także innych ustaleń faktycznych, niż uczynił to Sąd I instancji lecz konieczne jest wykazanie uchybień dyskwalifikujących postępowanie i tok rozumowania Sądu wyrażony w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, co w rozpoznawanej sprawie nie miało miejsca. Zwalczanie swobodnej oceny dowodów nie może bowiem polegać li tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla skarżącego wersji zdarzeń, ustaleń stanu faktycznego opartej na własnej ocenie, lecz konieczne jest posłużeniu się argumentami wyłącznie jurydycznym wykazywanie, że wskazane w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wyrok sprawy (tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 10 lipca 2008 r., VI ACa 306/08).

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, o czym orzekł jak w punkcie 2. wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie 3. wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.. Mając na uwadze, iż apelacja powoda okazała się nieuzasadniona, zasądzono od niego na rzecz pozwanej zwrot poniesionych przez nią w postępowaniu odwoławczym kosztów w kwocie 1.800 zł, stanowiącej wynagrodzenie reprezentującego ją pełnomocnika w osobie adwokata ustalone w oparciu o § 2 pkt w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.)

SSO Violetta Osińska SSO Tomasz Szaj SSR del. Dariusz Jastrzębski