Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant stażysta Katarzyna Pielużek

po rozpoznaniu w dniu 29 sierpnia 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku W. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o emeryturę górniczą

na skutek odwołania W. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 22 lutego 2017 r.

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 514/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 lutego 2017 roku, znak (...) SP (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił W. R. przyznania prawa do emerytury górniczej wskazując, że nie udokumentował on wymaganego 25-letniego okresu pracy górniczej, a jedynie okres 17 lat, 3 miesięcy i 29 dni. Do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym organ rentowy nie zaliczył okresu od dnia 1 listopada 1998 roku do dnia 16 listopada 2006 roku, ponieważ stanowisko górnik odwadniacz złóż i górnik eksploatacji taśm nie figuruje w załączniku nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku. Ponadto ZUS nie uwzględnił w wymiarze półtorakrotnym okresu od dnia 17 listopada 2006 roku do nadal na stanowisku górnik kopalni odkrywkowej, ponieważ z wyjaśnień zakładu pracy wynika, że wnioskodawca wykonuje te same czynności jak wtedy, gdy był zatrudniony na stanowisku górnika eksploatacji taśmociągów.

W odwołaniu z dnia 20 marca 2017 roku reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury górniczej poprzez zaliczenie w wymiarze półtorakrotnym okresów od dnia 1 listopada 1998 roku do dnia 16 listopada 2006 roku i od dnia 17 listopada 2006 roku do nadal.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powielając argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

W. R. urodził się w dniu (...).

(okoliczność niesporna)

W dniu 28 grudnia 2016 roku W. R. wniósł o przyznanie prawa do emerytury górniczej. We wniosku wskazał, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę, k. 1 – 3 akt emerytalnych)

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy okres pracy górniczej wynoszący 17 lat, 3 miesiące i 29 dni, poczynając od dnia 1 listopada 1998 rok w wymiarze jednokrotnym.

(dowód: decyzja z dnia 22 lutego 2017 roku, k. 47 akt emerytalnych)

W. R. od dnia 5 sierpnia 1986 roku do chwili obecnej jest zatrudniony w (...) S.A. Oddział (...) na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie zatrudnienia zajmował następujące stanowiska:

- od dnia 5 sierpnia 1986 roku do dnia 30 listopada 1991 roku – monter instalacji – spawacz w oddziale (...),

- od dnia 1 grudnia 1991 roku do dnia 31 maja 1994 roku – monter instalacji – spawacz w oddziale (...),

- od dnia 1 czerwca 1994 roku do dnia 31 października 1998 roku - monter urządzeń instalacji sanitarnych w oddziale (...),

- od dnia 1 listopada 1998 roku do dnia 30 czerwca 2002 roku – górnik odwadniacz złoża w oddziale (...),

- od dnia 1 lipca 2002 roku do dnia 31 grudnia 2005 roku – górnik odwadniacz złoża w oddziale (...),

- od dnia 1 stycznia 2006 roku do dnia 31 stycznia 2006 roku – górnik odwadniacz złoża w oddziale (...),

- od dnia 1 lutego 2006 roku do dnia 16 listopada 2006 roku - górnik eksploatacji taśmociągów w oddziale (...),

- od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku – górnik kopalni odkrywkowej w oddziale (...),

- od dnia 1 stycznia 2009 roku do nadal – górnik kopalni odkrywkowej w oddziale (...).

(dowód: umowa o pracę z dnia 5 sierpnia 1986 roku, k. 1, karta obiegowa zmiany, k. 5, angaż z dnia 30 maja 1988 roku, k. 6, angaż z dnia 8 kwietnia 1989 roku, k. 9, angaż z dnia 30 grudnia 1991 roku, k. 12, angaż z dnia 27 czerwca 1994 roku, k. 16, angaż z dnia 25 lutego 1997 roku, k. 17, angaż z dnia 2 listopada 1998 roku, k. 22, angaże: z dnia 24 maja 1999 roku, k. 27, z dnia 14 stycznia 2000 roku, k. 29, angaże z dnia 30 grudnia 2005 roku, k. 35, z dnia 26 stycznia 2006 roku, k. 38, z dnia 29 grudnia 2006 roku, k. 45, z dnia 31 maja 2007 roku, k. 48, z dnia 6 września 2007 roku, k. 51, z dnia 14 marca 2008 roku, k. 55, z dnia 8 września 2008 roku, k. 57, angaże: z dnia 16 stycznia 2009 roku, k. 63, z dnia 4 sierpnia 2009 roku, k. 64, z dnia 15 grudnia 2009 roku, k. 67, z dnia 28 lipca 2010 roku, k. 70, angaż z dnia 10 sierpnia 2011 roku, k. 76, z dnia 5 lipca 2012 roku, k. 79, z dnia 27 listopada 2012 roku, k. 81, z dnia 2 sierpnia 2013 roku, k. 84, z dnia 1 sierpnia 2014 roku, k. 87, orzeczenie lekarskie z dnia 11 stycznia 2017 roku, k. 93 akt osobowych wnioskodawcy)

W dniu 18 grudnia 1998 roku wnioskodawca odbył przygotowanie zawodowe w zakresie podwyższenia kwalifikacji zawodowych w specjalności taśmowy – konserwator tras.

W dniu 4 listopada 2008 roku wnioskodawca uzyskał potwierdzenie posiadania kwalifikacji zawodowych operatora przenośników wielkogabarytowych.

We wniosku o nadanie stopnia górniczego z dnia 21 lipca 2008 roku pracodawca wnioskodawcy wskazał, że potrafi on doskonale kierować pracą i podległym mu sprzętem technologicznym jak np. spycharki, ładowarki, dźwigi, a posiadane uprawnienia czynią go pracownikiem uniwersalnym.

W dniu 17 marca 2011 roku wnioskodawca uzyskał potwierdzenie posiadania kwalifikacji zawodowych operatora wozów kablowych.

(dowód:, zaświadczenie o przygotowaniu zawodowym, k. 24, zaświadczenie potwierdzające posiadanie kwalifikacji zawodowych, k. 59, wniosek o nadanie stopnia górniczego z dnia 21 lipca 2008 roku, k. 60, zaświadczenie z dnia 17 marca 2011 roku, k. 75 akt osobowych wnioskodawcy)

Od dnia 1 listopada 1998r. wnioskodawca rozpoczął pracę na odkrywce. W okresie od dnia 1 listopada 1998 roku do dnia 30 czerwca 2002 roku wnioskodawca pracował w oddziale (...) na stanowisku górnika odwadniacza złoża. Oddział (...) zajmował się przygotowaniem terenu pod pracę maszyny podstawowej.

Do stałych obowiązków wnioskodawcy należało szeroko rozumiane dokonanie odwodnienia terenu. Wykonywał on następujące czynności pracownicze:

- montaż, demontaż i obsługa elektrycznych i spalinowych pomp pływających w rząpiach w wyrobisku górniczym,

- budowa, utrzymanie i likwidacja kolektorów odprowadzających wodę ze stanowisk pompowych w wyrobisku górniczym,

- nadzór nad sprzętem technologicznym przy wykonywaniu prac ziemnych podczas budowy systemów odwodnienia w wyrobisku górniczym,

- naprawa i regeneracja armatury służącej do zabezpieczenia prawidłowej pracy systemu odwodnienia (rury szybkozłącze, łączniki, węże, itp.) w wyrobisku górniczym.

Zdarzało się też, że na polecenie sztygara oddziałowego ubezpieczony zajmował się usuwaniem zagrożeń ruchowych na koparkach wielonaczyniowych i czyścił konstrukcje gąsienic koparek wielonaczyniowych oraz brał udział przy wykonywaniu przesuwek przenośników taśmowych.

Ww. prace były wykonywane na terenie wyrobiska górniczego w odległości od 20 metrów do kilku kilometrów od maszyny podstawowej

(dowód: charakterystyka stanowiska pracy wnioskodawcy z dnia 27 czerwca 2017 roku, k. 15, zeznania świadka W. W., nagranie od minuty 5:41 do minuty 14:11, zeznania świadka A. B., nagranie od minuty 31:59 do minuty 45:29, zeznania wnioskodawcy, nagranie od minuty 49:24 do minuty 51:49, protokół z rozprawy z dnia 29 sierpnia 2017 roku, k. 22v - 24 akt sprawy)

W okresie od dnia 1 lipca 2002 roku do dnia 31 grudnia 2005 roku wnioskodawca pracował na oddziale (...), w którym wykonywał swe obowiązki w brygadzie naprawczo – remontowej. Do stałych obowiązków wnioskodawcy należało wykonywanie obowiązków przy rozbudowie, przebudowie i przesuwce (osiowaniu, poziomowaniu) przenośników taśmowych. Wnioskodawca wymieniał zestawy krążnikowe na przenośnikach taśmowych i naprawiał szyny. Czyścił też konstrukcje taśmowe. P. taśmociągu trwała od czterech do pięciu dni. Zdarzało się, że wykonywano ją nawet dwa razy w miesiącu. Przenośniki taśmowe, którymi się zajmował ubezpieczony biegły po terenie całej odkrywki w odległości od 100 metrów do nawet 8 kilometrów od ściany urabiającej.

Prace odwodnieniowe wnioskodawca świadczył jedynie pomocniczo, przez dwie lub trzy dniówki w ciągu miesiąca. Wówczas wykonywał montaż i demontaż elektrycznych i spalinowych pomp pływających w rząpiach, budował, utrzymywał i likwidował kolektory odprowadzające wodę ze stanowisk pompowych, nadzorował sprzęt technologiczny przy wykonywaniu prac ziemnych, naprawiał i regenerował armaturę służącą do zabezpieczenia prawidłowej pracy systemu odwodnienia.

Dodatkowo zajmował się usuwaniem zagrożeń ruchowych na koparkach wielonaczyniowych, wymieniał krążniki, uszczelnienia , czerpaki, czyśił konstrukcje gąsienic koparek.

(dowód: charakterystyka stanowiska pracy wnioskodawcy z dnia 27 czerwca 2017 roku, k. 15 akt sprawy, zeznania świadka W. W., nagranie od minuty 14:11 do minuty 18:56, zeznania świadka M. B., nagranie od minuty 19:57 do minuty 24:19 i od minuty 29:04 do minuty 31:48, zeznania wnioskodawcy, nagranie od minuty 51:49 do minuty 59:58, protokół z rozprawy z dnia 29 sierpnia 2017 roku, k. 22v – 24v akt sprawy

W okresie od dnia 1 stycznia 2006 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku wnioskodawca pracował w oddziale (...), a następnie od dnia 1 stycznia 2009 roku – w oddziale (...) do chwili wydania zaskarżonej decyzji wykonywał następujące czynności:

- sterowanie pracą przenośnika z kabiny operatora,

- praca jako obchodowy tras – kontrola przenośników w czasie ruchu,

- prace konserwacyjno – remontowe na stacji napędowej, stacji zwrotnej, wymiana zestawów krążników, gum osłonowych, skrobaczy, uszczelnień,

- prace konserwacyjno – remontowe na trasie przenośnika,

- prace związane z przesuwaniem przenośników,

- remont podtorza szynowego,

- budowa przenośników, demontaż, przebudowa,

- obsługa i kontrola wózków zrzutowych, wozów kablowych,

- transport stacji napędowych podczas przesuwek i przebudów,

- współpraca ze sprzętem technologicznym

Wnioskodawca nadal zajmował się przenośnikami taśmowymi na całej odkrywce, z tym że w oddziale (...) już tylko tymi, które znajdowały się w bezpośrednim sąsiedztwie zwałowarki. Brał udział w dokonywaniu przesuwek taśmociągów, a następnie wykonywał planowe naprawy. Zdarzało się, że przenośniki były przesuwane nawet dwa razy w miesiącu. Przy przesuwce osiował i poziomował przenośniki taśmowe.

(dowód: zeznania świadka M. B., nagranie od minuty 24:19 do minuty 29:04, , zeznania wnioskodawcy, nagranie od minuty 51:49 do minuty 54:28, protokół z rozprawy z dnia 29 sierpnia 2017 roku, k. 23 – 24v akt sprawy, charakterystyka stanowiska pracy II z dnia 2 lutego 2017 roku, k .32 akt emerytalnych)

Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna uznała, że wnioskodawca:

- w okresie od dnia 1 listopada 1998 roku do dnia 30 czerwca 2002 roku pomimo zajmowania stanowiska górnika odwadniacza złoża na oddziale (...), faktycznie stale przez 734 dniówek wykonywał prace podlegające zaliczeniu do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym na stanowisku wymienionym w dziale III pkt 1 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r.- górnik kopalni odkrywkowej,

- w okresie od dnia 1 lipca 2002 roku do dnia 31 grudnia 2005 roku pomimo zajmowania stanowiska górnika odwadniacza złoża na oddziale (...), faktycznie stale przez 839 dniówek wykonywał prace podlegające zaliczeniu do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym na stanowisku wymienionym w dziale III pkt 1 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r.- górnik kopalni odkrywkowej,

- w okresie od dnia 1 stycznia 2006 roku do dnia 14 stycznia 2007 roku wykonywał prace podlegające zaliczeniu do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym na stanowisku wymienionym w dziale III pkt 1 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r.- górnik kopalni odkrywkowej przez 259 dniówek, pomimo zajmowania takiego stanowiska dopiero od dnia 17 listopada 2006r. Wnioskodawca w okresie: od 1 stycznia 2006r. do 31 stycznia 2006r. zajmował stanowisko górnika odwadniacz złóż na oddziale (...), od 1 lutego 2006r. do 16 listopada 2006r. górnika eksploatacji taśm na oddziale (...).

(dowód: protokoły z posiedzeń Komisji weryfikacyjnej, k. 8 – 19 akt emerytalnych)

Pracodawca ubezpieczonego zaewidencjonował wnioskodawcy następującą liczbę dniówek przepracowanych w wymiarze półtorakrotnym:

- 1998 r. – 35 dniówek,

- 1999 r. – 256 dniówek,

- 2000 r. – 195 dniówek,

- 2001 r. – 125 dniówek,

- 2002 r. – 248 dniówek,

- 2003 r. – 250 dniówek,

- 2004 r. – 212 dniówek,

- 2005 r. – 252 dniówek,

- 2006 r. – 249 dniówek,

- 2007 r. – 249 dniówek,

- 2008 r. – 240 dniówek,

- 2009 r. – 251 dniówek,

- 2010 r. – 249 dniówek,

- 2011 r. – 243 dniówek,

- 2012 r. – 253 dniówki,

- 2013 r. – 248 dniówek,

- 2014 r. – 244 dniówek,

- 2015 r. – 247 dniówek,

- 2016 r. – 226 dniówek.

(dowód: załączniki do kart ewidencyjnych pracowników, k. 20 – 23 akt emerytalnych)

W okresie od lipca 2014 roku do nadal wnioskodawca pracował w godzinach nadliczbowych w związku z wykonywaniem obowiązków w systemie stykowym.

(dowód: wykaz godzin nadliczbowych z dnia 28 czerwca 2017 roku, k. 17 akt sprawy)

(...) S.A. Oddział (...) wystawił ubezpieczonemu W. R. świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym zaświadczył, że w okresie od dnia 5 sierpnia 1986 roku do nadal jest on zatrudniony w tymże zakładzie, a od dnia 1 listopada 1998 roku do nadal wykonuje stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę górniczą na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej, to jest na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku, w Dziale III pod poz. 1.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej z dnia 6 grudnia 2016 roku, k. 7 akt emerytalnych)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.). Zgodnie z art. 50 a ust 1 i 2 ustawy górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) ukończył 55 lat życia;

2) ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej, co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3) nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Po myśli art. 50 b w/w ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.

Z kolei zgodnie z art. 50 c ust. 1 pkt 4 za pracę górniczą uważa się zatrudnienie na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

Stosownie natomiast do art. 50d ust 1 ustawy przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego: w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych (pkt 1) oraz w drużynach ratowniczych (pkt 2).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 25-letni okres pracy górniczej. Organ rentowy zakwestionował bowiem, aby w okresie zatrudnienia w (...) z siedzibą w R. od dnia 1 listopada 1998 roku do nadal, wnioskodawca wykonywał pracę górniczą w wymiarze półtorakrotnym.

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy sporny okres od dnia 1 listopada 1998 roku do dnia 6 grudnia 2016 roku jedynie w wymiarze jednokrotnym jako pracę wymienioną w art. 50c ustęp 1 pkt 4 ustawy. ZUS uznał, że w ww. okresach wnioskodawca wykonywał wprawdzie pracę górniczą na stanowiskach górnika odwadniacza złóż i górnika eksploatacji taśm, jednakże stanowiska te nie figurują w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty. Pełnomocnik wnioskodawcy podnosił natomiast, że w tym okresie wnioskodawca, tak jak wynika z wystawionego mu przez (...) z siedzibą w R. świadectwa pracy górniczej. wykonywał pracę górnika kopalni odkrywkowej wymienioną w rozporządzeniu MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku w zał. Nr 3, Dział III poz. 1, a zatem pracę odpowiadającą treści art. 50d ust 1 ustawy.

Wnioskodawca dysponował świadectwem z dnia 6 grudnia 2016 roku, wystawionym przez (...) z siedzibą w R. potwierdzającym fakt wykonywania pracy górniczej w okresie od dnia 1 listopada 1998 roku do nadal stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej wymienionym w Załączniku nr 3, Dział III, pozycja 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku. Świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c., nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości i autentyczności, a li tylko dokumentem prywatnym, który stanowi jedynie dowód tego, że osoba która go podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte (art. 245 k.p.c. ). Świadectwo pracy samo przez się nie tworzy zatem praw podmiotowych ani ich nie pozbawia.

Organ rentowy zakwestionował powyższe świadectwo, podnosząc że z wystawionych angaży wynika, że wnioskodawca zajmował stanowiska górnika odwadniacza złóż i górnika eksploatacji taśmociągów, które to stanowiska nie zostały wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. Stanowisko pracy skarżącego zmieniło się dopiero z dniem 17 listopada 2006r. Niemniej organ rentowy odmówił zaliczenia do pracy górniczej także okresu od dnia 17 listopada 2006r. do nadal, podnosząc że pomimo zmiany nazwy stanowiska pracy, wnioskodawca wykonywał takie same prace jak przed wskazaną datą.

Ponieważ organ rentowy zaprzeczał prawdziwości świadectwa co do charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy w spornym okresie (spór dotyczył dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca), ciężar wykazania prawdziwości tego dokumentu prywatnego w myśl art. 253 zd. 2 k.p.c. spoczywał na wnioskodawcy jako osobie, która chce z tego dokumentu skorzystać. To samo odnosi się do protokołu z posiedzeń Komisji weryfikacyjnej oraz załączników do kart ewidencyjnych ubezpieczonego, w których jego pracodawca obliczał ilość dniówek przepracowanych w wymiarze półtorakrotnym.

Wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie zaliczane jest do pracy górniczej oraz wykonywanej w przodkach uwzględnianej w rozmiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 roku Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 lutego 1983 roku o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 roku, Nr 30, poz. 154). Wykaz ten obowiązuje jednak jedynie w takim zakresie, w jakim jego przepisy nie są sprzeczne z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

A zatem zakładowe wykazy stanowisk, na których wykonywana jest praca górnicza, muszą być zgodne z wykazem nr 2 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, obejmującego stanowiska pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego uważa się za pracę górniczą lub wykazem nr 3 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, obejmującego stanowiska pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym. Jednakże dokonana przez pracodawcę kwalifikacja zajmowanego przez konkretnego pracownika stanowiska, jak i ewentualna zmiana tej kwalifikacji na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej, nie przesądza jeszcze o zaliczeniu zatrudnienia na tym stanowisku do pracy górniczej. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu omawianych przepisów nie decyduje bowiem treść wymienionych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999, nr 6, poz. 213, z dnia 22 marca 2001r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002, nr 22, poz. 553 oraz z dnia 2 czerwca 2010r., I UK 25/10, LEX nr 621137). Rozporządzenie wykonawcze nie może zatem przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień niż uczynił to ustawodawca w art. 50 d ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wykładnia przepisów powołanego rozporządzenia nie może zmieniać, ani rozszerzać ustawowej definicji pracy górniczej. Tym samym, przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowić muszą zawsze punkt wyjścia do oceny zasadności roszczeń emerytalnych wnioskodawcy. Innymi słowy, analiza w ocenie pracy górniczej, zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, powinna się koncentrować na jej ustawowych warunkach (pojęciu tej pracy), a nie na samej nazwie stanowiska (vide: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2011 r., sygn. I UK 382/10). Zatem ustalenie, że w spornym okresie praca górnicza ubezpieczonego miała kwalifikowany charakter, winno znaleźć oparcie w wynikach postępowania dowodowego. Stwierdzenie zatem przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy górniczej, iż skarżący zajmował stanowisko wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia dział III pkt 1 tj. górnika kopalni odkrywkowej, nie jest jeszcze równoznaczne z wykonywaniem przez niego pracy, o której mowa w art. 50d ustęp 1 pkt 1 ustawy, jak chce skarżący. Zwłaszcza, że jak wynika z akt osobowych pracodawca w okresie od dnia 1 listopada 1998 roku do dnia 16 listopada 2006 roku nie powierzył skarżącemu stanowiska górnika kopalni odkrywkowej, ale zajmował on do dnia 30 czerwca 2002 roku stanowisko górnika odwadniacza złóż, a od dnia 1 lipca 2002 roku górnika eksploatacji taśmociągów. Stanowisko górnika kopalni odkrywkowej wnioskodawca zajmował dopiero od dnia 17 listopada 2006r. Należy podkreślić, że zmiana nazewnictwa zajmowanego stanowiska przy niezmienionych obowiązkach w całym spornym okresie, co potwierdza skarżący oraz świadkowie, nie może doprowadzić do zmiany charakteru wykonywanej pracy.

Skarżący domagając się zaliczenia spornego okresu do emerytury w wymiarze półtorakrotnym winien wykazać, że na zajmowanym stanowisku wykonywał prace wymienione w art. 50 d ustęp 1 pkt 1 ustawy emerytalnej tj. prace bezpośrednio związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Dotyczy to wyłącznie czynności stanowiących element ciągu technologicznego bezpośrednio związanych z procesem wydobycia węgla. Wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się zatem wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2015 roku, I UK 293/14,LEX: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 295/11, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nich orzecznictwo).

Nie każda zatem praca górnicza, nawet wykonywana w obrębie przodków eksploatacyjnych na stanowiskach określonych w ww. rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, może być kwalifikowana jako zaliczana w wymiarze półtorakrotnym. W judykaturze podkreśla się konieczność odróżnienia „zwykłej” pracy górniczej górnika kopalni węgla brunatnego wykonywanej na stanowiskach określonych w załączniku nr 2 do ww. rozporządzenia od kwalifikowanej pracy górniczej wykonywanej na stanowiskach wymienionych w załączniku nr 3 do ww. Rozporządzenia. Z treści załącznika nr 3 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994 roku wynika, iż w wymiarze półtorakrotnym mogą być uznane tylko czynności wykonywane przez górnika, które zostały wskazane w tym załączniku i na wskazanych tam stanowiskach oraz jednocześnie tylko takie, które spełniają warunki przepisu art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy, tj. bezpośrednio są związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin.

Wykładnia przepisów załącznika nr 3 do ww. rozporządzenia dokonywana w oderwaniu od unormowania ustawowego prowadziłaby do sytuacji, w której każdą pracę górnika kopalni odkrywkowej wykonywaną na terenie wyrobiska należałoby uwzględniać w takim korzystnym wymiarze. Tymczasem przeczy temu jednoznacznie treść ww. przepisów. A contrario – jako prace wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia mogą być uznane tylko takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach. Z kolei użyte pojęcie inne prace przodkowe należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nim orzecznictwo).

Pracodawca w świadectwie wykonywania pracy górniczej zaznaczył, że w spornym okresie skarżący pracował na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 dziale III pod poz. 1 tj. górnika kopalni odkrywkowej. W świadectwie wykonywania pracy górniczej pracodawca nie wskazał jednak na czym polegały prace wykonywane przez skarżącego. Tymczasem przepis art. 50 d ustawy o emeryturach i rentach z FUS do prac górniczych zaliczanych w wymiarze półtorakrotnym do emerytury zalicza jedynie prace bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Ponadto stosownie do treści art. 50d ustawy, aby w/w prace były zaliczane w wymiarze półtorakrotnym muszą być wykonywane na odkrywce w przodku i to stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Oznacza to, że pojęcie przodka jest pojęciem węższym od pojęcia odkrywki. Przepisy nie definiują pojęcia przodka i prac przodkowych. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że pojęcie przodka musi być wykładane w sposób ścisły i powinno się ograniczać wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Sąd Najwyższy zanegował bowiem przyjęcie tezy, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu (tj. związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek) (tak por. wyrok SA w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2014 roku, IIIAUa 1121/13, LEX). W orzecznictwie SN kwestionuje się również zasadność rozszerzania pojęcia przodka wydobywczego, zauważając, że nie do zaakceptowania jest zapatrywanie, żeby miejsce przodka rozciągać na całą linię taśmociągów transportujących urobek, gdyż pojęcie przodka straciłoby swe znaczenie i tym sposobem nie można zaakceptować definicji "przodka", która wynika z opinii naukowo-technicznej i obejmuje wszystkie czynności związane z transportem kopaliny, realizowane w ramach ruchu zakładu górniczego (wyr. SN z 5 maja 2011 roku, I UK 395/10, Legalis).

Pod określeniem "inne prace przodkowe" należy zaś rozumieć inne prace górnicze w przodku, jednakże rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy art. 50d ust. 1 pkt 1.

Stąd różnego rodzaju inne prace górnicze związane z eksploatacją, konserwacją i remontami urządzeń będących częścią składową układu technologicznego: koparka, taśmociąg, zwałowarka węgla nie mieszczą się w definicji pracy w przodkach z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy. ( tak por. SA w Katowicach w wyroku z dnia 22 listopada 2012 roku, III AUa 437/12, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis).

Dla oceny, czy ubezpieczony W. R. w okresie spornym pracował na stanowisku uprawniającym do przeliczenia spornego okresu pracy w wymiarze półtorakrotnym, istotne znaczenie miał przede wszystkim rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych), tj. rodzaj wykonywanych czynności związanych z obsługą konkretnych wskazanych w przepisach urządzeń i maszyn oraz miejsce ich wykonywania.

W charakterystyce stanowiska pracy za okres od dnia 1 listopada 1998 roku do dnia 30 czerwca 2002 roku pracodawca zaznaczył, że wnioskodawca wykonywał prace polegające na demontażu i obsłudze pomp spalinowych i elektrycznych, utrzymywaniu i likwidacji kolektorów odprowadzających wodę i regeneracji armatury systemu odwodnienia. We wskazanym okresie wnioskodawca sporadycznie wykonywał obowiązki polegające na przesuwaniu, osiowaniu, poziomowaniu przenośników taśmowych.

Również świadkowie W. W. i A. B. oraz sam wnioskodawca potwierdzili, że wnioskodawca zajmował się montażem i demontażem pomp elektrycznych pływających w rząpiach, budową, utrzymaniem i likwidacją kolektorów odprowadzających wodę, a także nadzorem nad sprzętem technologicznym przy wykonywaniu prac ziemnych podczas budowy systemów odwodnienia w wyrobisku górniczym.

Wykonywane przez wnioskodawcę prace odwodnieniowe na odkrywce miały na celu przygotowanie terenu pod wydobycie kopaliny. Nie miały natomiast bezpośredniego związku z urabianiem kopalin, ładowaniem urobku, montażem, likwidacją i transportem obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Nie były to też „inne prace przodkowe" w rozumieniu art. 50 d ustawy, gdyż pod pojęciem tym należy rozumieć inne prace górnicze w przodku, rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Takich prac wnioskodawca nie wykonywał.

Czynności ubezpieczonego wykonywane w okresie od dnia 1 listopada 1998 roku do dnia 30 czerwca 2002 roku, które w istocie polegały na przygotowaniu terenu pod wydobycie węgla przez wykonywanie prac odwodnieniowych odkrywki, nie mieszczą się w ustawowym pojęciu prac przodkowych z art. 50 d ustawy uprawniających do zastosowania półtorakrotnego przelicznika. Podejmowane przez ubezpieczonego w spornym okresie czynności pracownicze nie dają podstawy do przyjęcia, iż ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy wykonywaniu pracy przodkowej, które podlegają zaliczeniu do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym.

Prac zaliczanych do stażu górniczego w wymiarze półtorakrotnym wnioskodawca nie wykonywał także w dalszym okresie od dnia 1 lipca 2002 roku do chwili wydania zaskarżonej decyzji.

W tym okresie jak wynika z zeznań wnioskodawcy i świadków, do głównych obowiązków ubezpieczonego należały prace przy rozbudowie, przebudowie i przesuwce (osiowaniu, poziomowaniu) przenośników taśmowych, które biegły po terenie całej odkrywki (w odległości minimum od 100 metrów do nawet 8 kilometrów od ściany urabiającej). Wnioskodawca wymieniał zestawy krążnikowe na przenośnikach taśmowych, naprawiał szyny, czyścił konstrukcje taśmowe. Dodatkowo czasem na zlecenie sztygara zajmował się usuwaniem zagrożeń ruchowych na koparkach wielonaczyniowych, wymieniał krążniki, uszczelnienia , czerpaki, czyścił konstrukcje gąsienic koparek. Jedynie sporadycznie natomiast wykonywał prace odwodnieniowe o takim samym charakterze jak do 30 czerwca 2002r. ( przez dwie lub trzy dniówki w ciągu miesiąca). Charakterystyka stanowiska pracy z okresu do 1 lipca 2002r. do 31 grudnia 2005r., wymienia wszystkie czynności wykonywane przez skarżącego, a zatem zarówno te odwodnieniowe jak i przy przenośnikach taśmowych i koparkach wielonaczyniowych, nie zawierając jednak wskazania co do ilości tych prac w spornym okresie. Z tych względów Sąd na podstawie zeznań świadków i wnioskodawcy ustalił jakie czynności były wykonywane przez ubezpieczonego w przeważającej części ( prace przy przenośnikach taśmowych), a jakie dodatkowo, sporadycznie (prace odwodnieniowe oraz prace przy usuwaniem zagrożeń ruchowych na koparkach wielonaczyniowych). Zarówno prac odwodnieniowych – jak wyżej uzasadniono- jak i prac przy przenośnikach taśmowych, które wykonywał skarżący, nie sposób zaliczyć do prac przodkowych w rozumieniu art. 50d ustawy o emeryturach i rentach z FUS zarówno z uwagi na miejsce ich wykonywania (cała odkrywka), a także rodzaj pracy. Nie były to bowiem prace wymienione w art 50d ustawy. Wnioskodawca nie zajmował się montażem, likwidacją i transportem maszyn urabiających, ładujących i transportujących, a jedynie obsługą przenośników usytuowanych poza przodkiem. Praca przy obsłudze przenośników taśmowych nie jest także inną pracą przodkową w rozumieniu art. 50d ustęp 1 ustawy, gdyż nie ma bezpośredniego związku z procesem urabiania kopaliny. Skarżący wprawdzie pracował cały czas na odkrywce węgla brunatnego, ale nie wykonywał prac przodkowych związanych bezpośrednio z urabianiem i ładowaniem urobku.

Wnioskodawca pracował przy przesuwce i naprawie przenośników taśmowych, a zatem niedopuszczalne było kwalifikowanie jego zatrudnienia, jako pracy na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej w świadectwie pracy górniczej przez pracodawcę. Z wykładni językowej wynika, że górnikiem jest pracownik pracujący w kopalni przy urabianiu kopaliny, a z całokształtu materiału dowodowego wynika, że taki rodzaj zadań, nie był stawiany przed ubezpieczonym. Operator przenośników taśmowych i górnik kopalni odkrywkowej to dwa odrębne pojęcia, którymi posłużono się w odrębnych pozycjach załącznika nr 2 i nr 3 cytowanego rozporządzenia (...).

Także pobieranie przez skarżącego w spornym okresie dodatku stykowego nie zmienia oceny co do charakteru wykonywanej przez niego pracy. Dodatek stykowy przysługiwał pracownikom pracującym na odkrywce za wydłużony o pół godziny czas pracy w związku z koniecznością zachowania ruchu ciągłego maszyn w obrębie pracy układu (...) czyli koparka – taśmociąg- zwałowarka. Pracownicy otrzymujący dodatek stykowy rozpoczynali pracę 15 minut wcześniej i 15 minut później kończyli pracę, co wiązało się z podmianą na stanowisku pracy. Otrzymywanie dodatku stykowego nie zawsze zatem było równoznaczne z wykonywaniem przez pracowników pracy przodkowej z art. 50d ustawy.

Wnioskodawca wykonywał prace przodkowe jedynie przy usuwaniu zagrożeń ruchowych na koparkach wielonaczyniowych usytuowanych w przodku wydobywczym. Ale ponieważ czynności tych nie wykonywał stale i pełnym wymiarze czasu pracy, jak tego wymaga ustawodawca, gdyż jego stałe obowiązki były związane z wykonywaniem czynności przy przenośnikach taśmowych, wyklucza to zaliczenie spornego okresu do górniczego stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym.

Ponieważ postępowanie dowodowe wykazało w sposób nie budzący wątpliwości, że praca odwołującego w spornym okresie nie była pracą w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych, zatem nie może być zaliczona na wysokość jego emerytury z przelicznikiem 1,8.

Biorąc wszystkie powyższe względy pod uwagę Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.