Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 1316/17

Decyzją z dnia 2 czerwca 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił J. G. (1) prawa do emerytury.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy uznał za udowodnione 26 lat , 1 miesiąc i 28 dni stażu sumarycznego.

/decyzja k.21 plik II akt ZUS/

W dniu 23 czerwca 2017 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie J. G. (1) od ww. decyzji , w którym wniósł o jej zmianę poprzez przyznanie mu prawa do emerytury. Skarżący wskazał , że wykonywał pracę w warunkach szczególnych w następujących zakładach pracy: w okresie od 27 września 1974 r. do 30 listopada 1979 r. w (...) Zakładach (...) w Ł. oraz okresie od 10 grudnia 1979 r. do 7 października 1993 r. w Gminnej Spółdzielni (...) w Ł.. J. G. (1) podkreślił , że w czasie pracy w zakładach (...) odbywał zasadniczą służbę wojskową i , że zarówno przed, jak i po odbyciu służby wojskowej, wykonywał pracę w tych samych warunkach. Zdaniem wnioskodawcy , okres odbywania służby wojskowej powinien zostać mu zaliczony do stażu pracy w warunkach szczególnych.

/odwołanie k. 2- 4/

W odpowiedzi ZUS na odwołanie , która wpłynęła do tutejszego Sądu w dniu 4 lipca 2017 r. pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu odpowiedzi wskazano , że, przedłożone przez J. G. (1), dokumenty nie potwierdzają ,że w spornych okresach wykonywał on pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach lub w szczególnym charakterze.

/odpowiedź na odwołanie k.6 - 6 odwrót/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. G. (1) urodził się (...) Ma podstawowe wykształcenie.

/okoliczność bezsporna/

W dniu 26 kwietnia 2017 roku J. G. (1) złożył wniosek o emeryturę, po którego rozpatrzeniu, wydano zaskarżoną decyzję.

/wniosek k.1-4 odwrót plik II akt ZUS , decyzja k.21 plik II akt ZUS/

J. G. (1) nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

/okoliczność bezsporna/

Wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku udokumentował 26 lat , 1 miesiąc oraz 28 dni ogólnego stażu pracy.

/okoliczność bezsporna/

J. G. (1) posiada uprawnienia do prowadzenia pojazdów:

- od dnia 24 września 1976 r. prawo jazdy kategorii B.

- od dnia 10 lipca 1979 r. prawo jazdy k ategorii C ( do dnia 30 września 2016 r.).

- od dnia 1 listopada 1994 r. CE oraz BE ( do dnia 30 września 2016 r.).

/okoliczność bezsporna/

W okresie od 27 września 1974 r. do 30 listopada 1979 r. J. G. (1) zatrudniony był w (...) Zakładach (...) w pełnym wymiarze czasu pracy . W punkcie 8 świadectwa pracy z dnia 5.04.2006r. , odnotowany jest fakt: „wykonywał prace w szczególnych warunkach – nie dotyczy”

/świadectwo pracy w dokumentacji pracowniczej J. G. (1) k.30/

W ww. okresie J. G. (1) powierzano następujące stanowiska pracy:

- od dnia 27 września 1974 r. strażaka.

- od dnia 1 września 1975 r. pomocnika dowódcy roty.

- w dniu 25 października 1976 r. został zwolniony do odbycia służby wojskowej,

- w okresie od 27 października 1976 do 29 października 1978r. odbywał zasadniczą służbę wojskową ;

- od dnia 14 listopada 1978 r. kierowcy ( umowa o pracę z dnia 14 listopada 1978 r.).

- od dnia 14 listopada 1978 r. wnioskodawca został mianowany na stanowisko starszego strażaka pomocnika dowódcy roty z przydziałem do Zakładowej Zawodowej Straży Pożarnej ( pismo z dnia 4 grudnia 1978 r.).

/dokumentacja pracownicza J. G. (1) k.30/

Podczas pierwszych dwóch lat pracy w zakładach (...) wnioskodawca pracował jako strażak ( był pomocnikiem dowódcy roty) i zajmował się gaszeniem pożarów. J. G. (1) pracował w systemie 24/48 godzin.

W tym okresie - wnioskodawca nie pracował jako kierowca.

Dopiero po odbyciu służby wojskowej, od dnia 14.11.1978r. , pracodawca powierzył wnioskodawcy wykonywanie obowiązków na stanowisku kierowcy, na podstawie zawartej w dniu 14.11.1978r., umowy o pracę na stanowisku kierowcy – w Zakładowej Zawodowej (...) . M. in , jak zeznał wnioskodawca - prowadził samochód pożarniczy marki S. 25. W zależności od potrzeb pracodawcy , wnioskodawca prowadził także samochód marki Ż..

/umowa o pracę z dnia 14.11.1978r. – akta osobowe k. 30 , zeznania wnioskodawcy min.00:44:36 – 00:48:09 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:04:36 – 00:24:26 protokołu rozprawy z dnia 20 września 2017 r. , płyta CD k.46, zeznania świadka J. G. (2) min. 00:36:03 – 00:39:26 protokołu rozprawy z dnia 20 września 2017 r. , płyta CD k.4, zeznania świadka G. J. min.00:39:26 - 00:43:54 protokołu rozprawy z dnia 20 września 2017 r. , płyta CD k.46/

W okresie od 10 grudnia 1979 r. do 7 października 1993 r. J. G. (1) zatrudniony był w Gminnej Spółdzielni (...) w Ł..

/świadectwo pracy k.6 plik I akt ZUS/

W ww. okresie J. G. (1) powierzano następujące stanowiska pracy:

- od dnia 10 grudnia 1979 r. kierowcy.

- od dnia 18 września 1991 r. dozorcy obiektów .

- od dnia 29 października 1991 r. dozorcy obiektów – palacza.

/dokumentacja pracownicza J. G. (1) k.20/

Do powierzonych wnioskodawcy obowiązków kierowcy należało m.in.:

- opieka i nadzór nad powierzonym pojazdem oraz sprzętem pomocniczym.

- codzienne wykonywanie tzw. obsługi codziennej powierzonego pojazdu.

- codzienne zdawanie wypełnionych kart drogowych.

- meldowanie kierownikowi zaistniałych w czasie eksploatacji pojazdu poważniejszych usterek i uszkodzeń.

- pomoc przy usuwaniu poważniejszych usterek oraz przy dokonywaniu napraw i obsług technicznych.

/zakres czynności kierowcy w dokumentacji pracowniczej J. G. (1) k.20/

Do powierzonych wnioskodawcy obowiązków palacza należało m.in.:

- prowadzenie eksploatacji kotłów zgodnie z instrukcją obsługi urządzeń.

- stała kontrola urządzeń zabezpieczających oraz osprzętu pomiarowego.

- stałej kontroli właściwego poziomu wody oznaczonego na wodowskazie.

- codziennego sprawdzania instalacji układu grzewczego odnośnie nieszczelności , przecieków.

- czyszczenie raz w tygodniu kanałów dymnych w kotle i czopuchach oraz usuwanie sadzy.

Do powierzonych wnioskodawcy obowiązków dozorcy należało m.in.:

- przed przyjęciem służby sprawdzenie – skontrolowanie stanu zabezpieczenia obiektów.

- dokonywanie przeglądu obiektów ( co godzinę).

- przestrzeganie zasad przeciwpożarowych , a w przypadku powstania pożaru podjęcie czynności mających zlikwidować zagrożenie.

- nie wpuszczać osób nieupoważnionych na teren zakładu pracy.

/zakres czynności palacza - dozorcy w dokumentacji pracowniczej J. G. (1) k.20/

W dniu 10 grudnia 1979 r. wnioskodawca zawarł z ww. pracodawcą umowę o pracę dodatkową. Z treści umowy wynikało ,że J. G. (1) , zatrudniony na stanowisku kierowcy ponosi odpowiedzialność materialną za konwojowanie oraz ,że zobowiązuje się wykonać w czasie swojej normalnej pracy dodatkowe czynności polegające na wykonaniu czynności spedycyjnych , pomocy przy załadunku i rozładunku oraz rozliczenia z powierzonego materiału – mienia Spółdzielni.

/umowa o pracę dodatkową w dokumentacji pracowniczej J. G. (1) k.20/

W dniu 30 sierpnia 1980 r. wnioskodawca zawarł z ww. pracodawcą umowę o pracę dodatkową. Z treści umowy wynikało ,że J. G. (1) zatrudniony na stanowisku kierowcy zobowiązuje się do stałego udziału przy czynnościach załadunkowych i wyładunkowych oraz do wykonywania czynności spedycyjnych łącznie z przejęciem odpowiedzialności materialnej za konwojowanie przewożonych ładunków tj. odbiór i zdanie ładunku , załatwienie formalności dokumentacyjnych oraz nadzór nad ładunkiem.

/umowa o pracę dodatkową w dokumentacji pracowniczej J. G. (1) k.20/

W dniu 1 kwietnia 1980 r. wnioskodawca zawarł z ww. pracodawcą umowę o pracę dodatkową. Z treści umowy wynikało ,że J. G. (1) zatrudniony na stanowisku kierowcy zobowiązuje się do stałego udziału przy czynnościach załadunkowych i wyładunkowych , wykonywania czynności spedycyjnych w ograniczonym zakresie łącznie z przyjęciem odpowiedzialności za konwojowanie przewożonych ładunków , wykonywanie czynności spedycyjnych w pełnym zakresie ( za i wyładunek , rozliczenie , odpowiedzialność materiałowa).

/umowa o pracę dodatkową w dokumentacji pracowniczej J. G. (1) k.20/

Z treści świadectwa pracy , z dnia 8 października 1993 r., wynika , że w ww. okresie J. G. (1) zajmował stanowisko kierowcy oraz stanowisko palacza c.o.

/świadectwo pracy w dokumentacji pracowniczej J. G. (1) k.20/

Z treści zaświadczenia, wystawionego w dniu 25 sierpnia 2010 r., przez ww. zakład pracy, wynika , że w okresie od 12 grudnia 1979 r. do 28 października 1991 r. wnioskodawca zajmował stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony , a w okresie od 29 października 1991 r. do 7 października 1993 r. zajmował stanowisko palacza CO oraz dozorcy obiektu.

/zaświadczenie w dokumentacji pracowniczej J. G. (1) k.20/

J. G. (1) został przyjęty do Gminnej Spółdzielni (...) w Ł. na stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego ( marki S. oraz R.) powyżej 3,5 tony i jego obowiązki pracownicze sprowadzały się do rozwożenia oleju oraz innych artykułów spożywczych do magazynów zlokalizowanych na terenie kraju. Powierzone obowiązki wykonywał w godzinach od 6 do 14 i w ich ramach ,oprócz prowadzenia samochodu, zajmował się także wykonywaniem czynności załadunkowych ( układał towar na samochodzie ,co zajmowało mu około 15 – 20 minut) oraz czynności związanych ze sporządzaniem stosownej dokumentacji. W przypadku awarii samochodu , wnioskodawca otrzymywał samochód zastępczy. Podczas pracy u ww. pracodawcy , wnioskodawca zawarł dodatkową umowę o pracę z Wytwórnią (...) ( na okres wakacyjny) i w jej ramach zajmował się rozwożeniem napojów do sklepów ( obowiązki te wykonywał po godzinach pracy w Gminnej Spółdzielni (...) w Ł.).

Dwa lata przed zakończeniem pracy, J. G. (1) powierzono obowiązki palacza i dozorcy terenu. Wnioskodawca wykonywał czynności palacza także latem ( w zakładzie pracy myto bowiem butelki). Wnioskodawca zajmował się zarówno wykonywaniem czynności dozorcy ( zapalał światło , ale nie dokonywał przeglądu obiektu) jak i palacza. J. G. (1) pracował przez 12 godzin dziennie od 18 do 6 albo od 6 do 18.

/zeznania wnioskodawcy min.00:44:36 – 00:48:09 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min. 00:04:36 – 00:24:26 protokołu rozprawy z dnia 20 września 2017 r. , płyta CD k.46/

Sporadycznie , na polecenie kierownika , wnioskodawca prowadził samochód marki Ż..

/zeznania wnioskodawcy min.00:44:36 – 00:48:09 protokołu rozprawy z dnia 20 września 2017 r. , płyta CD k.46/

W ww. zakładzie pracy , wnioskodawca , w zależności od potrzeb pracodawcy , prowadził każdy rodzaj samochodu ( R. , Ż. ,S.) i zajmował się rozwożeniem towarów do sklepów ( zarówno spożywczych jak i przemysłowych). Wnioskodawca został przeniesiony na stanowisko palacza z uwagi na zmniejszenie zatrudnienia w transporcie.

/zeznania świadka B. C. min. 00:26:41 – 00:31:04 protokołu rozprawy z dnia 20 września 2017 r. , płyta CD k.46/

W ww. zakładzie pracy , wnioskodawca wykonywał obowiązki pracownicze kierowcy i prowadził samochody marki R. oraz Ż.. Wnioskodawca został przeniesiony na stanowisko palacza - portiera z uwagi na zmniejszenie zatrudnienia w transporcie. Jako portier wydawał klucze, sprawdzał obiekty ( pracował zarówno na zmianie dziennej jak i nocnej).

/zeznania świadka E. A. min. 00:31:04 – 00:36:03 protokołu rozprawy z dnia 20 września 2017 r. , płyta CD k.46/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów zarówno w postaci dokumentacji osobowej ze spornych okresów zatrudnienia wnioskodawcy jak i osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań wnioskodawcy oraz zeznań świadków.

W odniesieniu do okresu pracy wnioskodawcy w (...) Zakładach (...) wskazać należy , że o ile wnioskodawca jak i świadkowie byli zgodni co do tego ,że przed służbą wojskową wykonywał on obowiązki strażaka , o tyle różnili się co do czynności wykonywanych przez wnioskodawcę po zakończeniu służby wojskowej. Podkreślić bowiem należy ,że świadek J. G. (2) w ogóle nie potwierdził ,że wnioskodawca wykonywał zawód kierowcy w ww. zakładzie pracy , a świadek G. J. wskazywał ,że wnioskodawca oprócz prowadzenia samochodów powyżej 3,5 tony , prowadził innego rodzaju samochody. Sąd zwraca uwagę, że , wnioskodawca posiadał uprawnienia do prowadzenia pojazdów kategorii C dopiero od 10 lipca 1979 r.

W odniesieniu do okresu pracy wnioskodawcy w Gminnej Spółdzielni (...) w Ł., wskazać należy , że, o ile zgromadzony materiał dowodowy wskazuje jednoznacznie ,że wnioskodawca w ostatnim okresie swojego zatrudnienia zajmował się wykonywaniem obowiązków dozorcy – palacza , o tyle świadkowie jak i wnioskodawca różnili się co do czynności, wykonywanych przez niego, na stanowisku kierowcy powyżej 3,5 tony. Co więcej , świadek B. C. wskazała , że wnioskodawca prowadził także innego rodzaju pojazdy. Sąd dał wiarę zeznaniom tego świadka, gdyż znajdują one potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym , zgromadzonym w sprawie , w postaci – zeznań samego wnioskodawcy oraz zgromadzonej – dokumentacji. A świadek E. A. zeznała, że w parku pojazdów były także żuki.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2017 roku, poz.1383) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Stosownie do treści art.184 ust.2 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 roku, emerytura, o której mowa w ust.1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Prawo do emerytury na podstawie art.184 ww. ustawy przysługuje ubezpieczonemu, który na dzień wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) spełnił określone w niej wymogi stażowe, a po tej dacie osiągnął wymagany wiek, niezależnie od tego czy w chwili osiągnięcia tego wieku wykonywał pracę w szczególnych warunkach, czy wykonywał inną pracę i czy pozostawał w zatrudnieniu.

Z treści przepisu art.32 ww. ustawy wynika, że możliwe jest wcześniejsze przejście na emeryturę przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie art.32 ust.4 ww. ustawy wiek emerytalny, o którym mowa w ust.1 rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie którym osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Za dotychczasowe przepisy (w rozumieniu art.32 ust.4 ww. ustawy) należy uważać przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz.43), ale wyłącznie w zakresie regulowanym przez ww. ustawę o emeryturach i rentach, a więc co do wieku emerytalnego, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków, na jakich osobom wykonującym prace określone w ust.2 i ust.3 art. 32 tej ustawy przysługuje prawo do emerytury (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku, III ZP 30/01, OSNAP 2002/10/243 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 roku, II UK 31/09, Lex nr 559949).

Zgodnie z treścią §3 i 4 ww. rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W wykazie tym do pracy w szczególnych warunkach zostały zaliczone prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony (Dział VIII punkt 2) oraz prace funkcjonariuszy pożarnictwa ( Dział XIV , punkt 23).

Prawo do emerytury przewidziane w art.184 w związku z art.32 ustawy emerytalnej ma charakter wyjątkowy, jest odstępstwem od ogólnej reguły dotyczącej warunków przechodzenia na emeryturę, a zatem właściwe przepisy muszą być wykładane w sposób ścisły. Niedopuszczalna jest wykładnia rozszerzająca, prowadząca w konsekwencji do wypaczenia idei, że emerytura w wieku wcześniejszym jest wynikiem pracy w obciążających dla zdrowia warunkach. Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach. Istotnym warunkiem przyznania świadczenia z tytułu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach jest stwierdzenie w ramach pełnego wymiaru czasu pracy oddziaływania szkodliwych warunków na organizm pracownika. R. legis instytucji przewidzianej w art.32 ww. ustawy o emeryturach i rentach z FUS opiera się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni.

Stosownie zaś do treści §2 ust.1 ww. rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach w nim określonych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl §2 ust.2 - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Regulacja §2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków (uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 roku, III UZP 5/85, Lex 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 roku III UZP 6/84, Lex 14625; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, Lex 48778). Zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, Lex 34199). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyłączone jest, stosownie do treści art.473§1 k.p.c., zastosowanie przepisów ograniczających dopuszczalność dowodów ze świadków i przesłuchania stron (art.246 i 247 k.p.c.). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dopuszczalne jest wykazywanie wszelkimi dowodami okoliczności od których zależą uprawnienia do świadczeń, z ubezpieczenia społecznego, także gdy z dokumentów wynika co innego. W orzecznictwie (wyroki Sądów Apelacyjnych: w S. z dnia 20 września 2012 roku, III AUa 374/12 Lex 1223476, w Ł. z dnia 3 kwietnia 2013 roku, III AUa 1267/12 - Lex 1312036, w B. z dnia 17 kwietnia 2013 roku, III AUa 10430/12 - Lex 1314677) przyjmuje się, że „dowód tylko z zeznań świadków, z uwagi na szczególny i wyjątkowy charakter prawa do emerytury w obniżonym wieku, nie może przesądzać o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, zwłaszcza, gdy fakty wynikające z zeznań świadków nie znajdują potwierdzenia w dokumentacji pracowniczej. Inaczej mówiąc moc dowodowa zeznań świadków, jest tak niska, że dowody z zeznań świadków nie spełniają wymogu dowodów pewnych, jednoznacznych i precyzyjnych. Z tej zatem przyczyny na takich dowodach nie można oprzeć orzeczenia pozytywnego dla strony.” W tej kategorii spraw podkreśla się, że same zeznania świadków czy ubezpieczonego, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych, nie stanowią miarodajnego dowodu pracy w szczególnych warunkach.

Praca w szczególnych warunkach, to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy), w warunkach, pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy, wymienionych w wykazie, stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, sygn. II UKN 598/00, Lex nr 79840, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku sygn. I PK 194/08, Lex nr 653420). Nie jest, natomiast, dopuszczalne uwzględnianie, przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracy, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r. sygn. II UK 306/07 Lex 528599).

Należy również wskazać, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych, wydane pracownikowi przez pracodawcę z zachowaniem warunków, przewidzianych normą §2 ww. rozporządzenia, stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych. Samo, jednakże, posiadanie świadectwa pracy, potwierdzającego wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych, organu rentowego nie wiąże i nie przesądza, automatycznie, o przyznaniu świadczenia emerytalnego na podstawie art.32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w postępowaniu sądowym traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art.245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki może być więc weryfikowany pod kątem prawdziwości wskazanych w nim faktów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 roku sygn. III AUa 3113/08, Lex nr 552003; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 listopada 2006 roku sygn. III AUa 466/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2007, Nr 3, poz. 8; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24 września 2008 roku sygn. III AUa 795/08, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacji B. rok 2008, Nr 4, str. 60).

Postępowanie, w niniejszej sprawie, sprowadziło się do rozstrzygnięcia, czy okres pracy wnioskodawcy w (...) Zakładach (...) (od 27 września 1974 r. do 30 listopada 1979 r.) oraz w Gminnej Spółdzielni (...) (od 10 grudnia 1979 r. do 7 października 1993 r.) były okresami pracy w warunkach szczególnych.

Wskazać należy, że dla oceny, czy ubezpieczony pracował w szczególnych warunkach, ma znaczenie rodzaj powierzanej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Takie stanowisko wielokrotnie zajmował także Sąd Najwyższy (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22 stycznia 2008 roku, sygn. akt I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75; z dnia 6 grudnia 2007 roku, sygn. akt III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 4 października 2007 roku, sygn. akt I UK 111/07; z dnia 19 września 2007 roku, sygn. akt III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 14 września 2007 roku, sygn. akt III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325).

Zebrany w sprawie materiał dowodowy wykazał, że wnioskodawca w spornych okresach jedynie od 27 września 1974 r. do 25 października 1976 r. wykonywał obowiązki pracownicze w szczególnych warunkach. Nie ulega bowiem wątpliwości ,że w okresie tym wykonywał on obowiązki pracownicze funkcjonariusza pożarnictwa.

W odniesieniu, zaś, do pozostałego spornego okresu zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Zakładach (...), wskazać należy , że o ile wnioskodawcy powierzono obowiązki kierowcy 14 listopada 1978 r. , o tyle nie sposób uznać , by prowadził od tego momentu jedynie samochody ciężarowe powyżej 3,5 tony. Podkreślić, bowiem, należy , że wnioskodawca uzyskał stosową kategorię prawa jazdy [ C] do piero w dniu 10 lipca 1979 r. i nie jest możliwym przyjęcie , że pracodawca dopuścił do pracy pracownika , który nie posiadał stosownych uprawnień w tym zakresie. Oczywistym natomiast jest ,że wnioskodawca , na podstawie prawa jazdy kategorii B, mógł prowadzić innego rodzaju samochody , ale tego rodzaju praca nie jest zaliczana do prac wykonywanych w warunkach szkodliwych dla zdrowia.

W odniesieniu do odbywanej przez wnioskodawcę , w trakcie pracy w ww. zakładzie pracy, zasadniczej służby wojskowej , wskazać należy ,iż okres ten nie może zostać mu zaliczony do pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie bowiem z orzecznictwem Sądu Najwyższego okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia (por. wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2006 r., sygn. akt III UK 5/06, OSNP 2007/7 – 8/108, M.P.Pr. (...)).

Należy rozstrzygnąć w tym stanie faktycznym o kwalifikacji prawnej okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej, który przypadł w czasie trwania stosunku pracy o szczególnym charakterze, w ramach którego pracownik – powołany następnie do odbycia tej służby wojskowej świadczył pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zasadniczo przerwę w wykonywaniu zatrudnienia w ramach stosunku pracy wywołaną odbywaniem zasadniczej służby wojskowej uznaje się za zawieszenie realizacji nadal trwającego stosunku pracy z tego względu, że w okresie odbywania tej służby nie są wykonywane zobowiązania stron stosunku pracy, ponieważ pracownik doznaje przeszkód w świadczeniu pracy z powodu odbywania zasadniczej służby wojskowej, co prowadzi do zawieszenia świadczeń pracodawcy, które na ogół są ekwiwalentami za pracę wykonaną.

Równocześnie trzeba podkreślić, jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy w w/w wyroku, że obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona ojczyzny, a zakres obowiązku służby wojskowej określa ustawa (art. 85 ust. 1 i 2 Konstytucji RP). Ponadto konstytucyjna zasada demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2), zasada równości wobec prawa i zakaz dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny (art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji), wymuszają na gruncie Konstytucji, będącej najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej (art. 8 Konstytucji RP), ustanawianie takich regulacji ustawowych lub dokonywanie wykładni przepisów prawa powszechnie obowiązującego, które wykluczają jakiekolwiek pokrzywdzenie obywatela z powodu wykonywania publicznego obowiązku obrony ojczyzny. W konsekwencji na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne są zawsze okresami składkowymi (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach), bez potrzeby wypełnienia jakichkolwiek dalszych warunków, a w szczególności bez względu na to, czy okresy odbytej służby były poprzedzone stosunkiem pracy lub innym stosunkiem prawnym kreującym tytuł obowiązkowego ubezpieczenia społecznego. Oznacza to, że okres czynnej służby wojskowej jest składkowym okresem ubezpieczenia dla każdego ubezpieczonego, który odbył taką służbę.

Okres odbytej czynnej (zasadniczej) służby wojskowej przez pracownika zatrudnionego poprzednio w szczególnych warunkach pracy, który po zakończeniu tej służby zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia w terminie 30 dni od zakończenia służby wojskowej, traktuje się tak samo jak wykonywanie takiej pracy, a skoro okres ten podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy w szczególnych warunkach, to uwzględnia się go także do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym. Jak wskazał Sąd Najwyższy taką językową wykładnię zdecydowanie wzmacniają powołane wyżej dyrektywy (zasady) konstytucyjne uzasadniające i usprawiedliwiające traktowanie okresu zasadniczej służby wojskowej przypadającego w okresie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia jako składkowego okresu pracy w szczególnych warunkach dla celów emerytalnych.

Wnioskodawca został powołany do zasadniczej służby wojskowej w czasie trwania zatrudnienia w (...) Zakładach (...) , ale powrócił na inne stanowisko tj. kierowcy , a w związku faktem ,że nie była to praca kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony , okres służby wojskowej nie podlegał zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych.

W odniesieniu do okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Gminnej Spółdzielni (...) w Ł. od 10 grudnia 1979 r. do 17 września 1991 r. wskazać należy ,że wnioskodawca, jakkolwiek posiadał uprawnienia do prowadzenia samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, to jednak nie sposób stwierdzić ,że obowiązki te wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Wprawdzie wnioskodawca, oprócz prowadzenia samochodów ciężarowych, zajmował się czynnościami załadunkowymi i wyładunkowymi ( zawierał umowy na wykonywania czynności ładunku i rozładunku towarów i za te czynności uzyskiwał dodatkowe wynagrodzenie) i w ocenie Sądu czynności te ( zwiększające ponadto zakres odpowiedzialności) nie mogły zostać odliczane od czasu jego pracy. Niemniej jednak , zgromadzony materiał dowodowy nie wskazuje , aby wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze zajmował się jedynie ww. czynnościami. Zgromadzony materiał dowodowy wskazuje bowiem , że wnioskodawca prowadził także innego rodzaju samochody np. marki (...) czyli o ciężarze całkowitym poniżej 3,5 tony, w zależności od potrzeb pracodawcy.

W odniesieniu do okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Gminnej Spółdzielni (...) w Ł. od 29 października 1991 r. do 7 października 1993 r. wskazać należy , zważywszy na rodzaj i charakter obowiązków pracowniczych – czyli nie tylko obowiązki – palacza CO , ale równocześnie , w tym samym czasie pracy – obowiązki dozorcy obiektu, że okres ten nie mógł zostać zaliczony do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Reasumując , z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż ubezpieczony nie spełnia wszystkich warunków do przyznania prawa do emerytury określonych w art.184 ust.1 ww. ustawy. Wprawdzie ubezpieczony skończył 60 lat, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, wykazał staż pracy na dzień 1 stycznia 1999 roku ponad 25 lat, jednak nie wykazał, że do 1 stycznia 1999 roku pracował co najmniej 15 lat w warunkach szczególnych. Wobec powyższego, Sąd , na podstawie art. 477 ze zn. 14 & 1 k.p.c oddalił odwołanie.

S.B.