Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 listopada 2015 r. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 6 października 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 14 i art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił Z. K. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.
W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, iż Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 24 listopada 2015 r. ustaliła, że Z. K. nie jest niezdolna do pracy, a zatem brak jest podstaw prawnych do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy.

/decyzja – k. 18 plik I V akt ZUS/

W dniu 30 grudnia 2015 r. Z. K. złożyła odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i przyznanie jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.
W uzasadnieniu podniosła, że od kilku lat cierpi na bóle kręgosłupa lędźwiowo – krzyżowego z promieniowaniem do kończyny dolnej prawej. W 2005 roku była operowana z powodu dyskopatii na poziomie L4 - L5. Wykonany rezonans magnetyczny pooperacyjny wykazał wznowę dysku na tym poziomie. Wyjaśniła, że w ostatnim czasie wystąpiły u niej dolegliwości bólowe kręgosłupa szyjnego i piersiowego. Z tego też powodu jest załamana i przygnębiona psychicznie, nie ma apetytu i chudnie. Jest leczona przez psychiatrę z powodu zespołu depresyjnego. Te wszystkie okoliczności uzasadniają w jej ocenie przyznanie jej prawa do renty.

/odwołanie – k. 2/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 22 stycznia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie, wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 4 /

Na rozprawie w dniu 23 października 2017 roku pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art 477 ¹⁴ § 4 k.p.c.

/ oświadczenie pełnomocnika wnioskodawczyni – 00:01:43 –00:05:05 –płyta CD k.150/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni Z. K. urodziła się w dniu (...)

/bezsporne/

Wnioskodawczyni ma wykształcenie średnie. Pracowała jako kaletnik, od 1990 roku prowadzi działalność gospodarczą – jest współwłaścicielem firmy handlowej wyrobami skórzanymi.

/bezsporne/

Z. K. pobierała świadczenie rehabilitacyjne w okresie od dnia 6 listopada 2014 roku do dnia 31 października 2015 roku.

/bezsporne /

W dniu 6 października 2015 r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy.

/wniosek – k. 1 plik I V akt ZUS/

Lekarz Orzecznik ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania wnioskodawczyni i dokonaniu analizy dokumentacji medycznej, rozpoznał u niej stan po operacji kręgosłupa lędźwiowego w 2005 roku z zastarzałym uszkodzeniem prawego nerwu strzałkowego, zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne całego kręgosłupa z zespołem bólowym, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia adaptacyjne. Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 23 października 2015 r. uznał, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy.

/orzeczeni e Lekarza Orzecznika ZUS – k. 11 plik IV akt ZUS , opinia lekarska – k. 29-30 dokumentacji medycznej ZUS /

W dniu 6 listopada 2015 r. wnioskodawczyni złożyła sprzeciw od orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS, domagając się rozpatrzenia jej sprawy przez Komisję Lekarską ZUS oraz podnosząc, że jest niezdolna do pracy.

/sprzeciw – k. 31 dokumentacji medycznej ZUS/

Komisja Lekarska ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania wnioskodawczyni i dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznała u niej zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne kręgosłupa z zespołem bólowym piersiowym i lędźwiowym z niewielkimi objawami ubytkowymi, po przebytym leczeniu operacyjnym L4-L5 w 2005 roku, zaburzenia adaptacyjne, nadciśnienie tętnicze chwiejne. Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 24 listopada 2015 r. uznała, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy.

/o rzeczenie Ko misji Lekarskiej – k. 16 plik IV akt ZUS , opinia lekarska – k. 35-36 dokumentacji medycznej ZUS/

W wyniku powyższego orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 24 listopada
2015 r., organ rentowy zaskarżoną decyzją z dnia 27 listopada 2015 r., odmówił Z. K. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

/decyzja – k. 18 plik I V akt ZUS/

W badaniu sądowo – neurologicznym z dnia 26 lutego 2016 roku rozpoznano u ubezpieczonej zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne całego kręgosłupa z zespołem bólowym odcinka piersiowego i lędźwiowo - krzyżowego, stan po przebytej operacji (...)/L5 (w dniu 10 lutego 2005 roku). Badana w dniu 10 lutego 2005 roku przebyła operację odcinka LS kręgosłupa z powodu nasilonych dolegliwości bólowych promieniujących do prawej stopy. Wykonano usunięcie (...)/L5 centralno – prawobocznej. Z tego powodu wnioskodawczyni pobierała świadczenie rehabilitacyjne, a następnie świadczenie rentowe. Z powodu powrotu dolegliwości bólowych odcinka LS kręgosłupa, ale także odcinków szyjnego i piersiowego ubezpieczona była i nadal jest leczona w Poradni Neurologicznej. Neurochirurg konsultujący wnioskodawczynię w dniu 20 sierpnia 2015 roku wskazał, że nie wymaga następnej operacji i zalecił dalsze leczenie usprawniające. Choroba zwyrodnieniowo dyskopatyczna jest to choroba związana z zużyciem kręgosłupa i każdy ma to zużycie w mniejszym lub większym stopniu. Wymaga ono leczenia farmakologicznego i rehabilitacyjnego. W okresie zaostrzeń dolegliwości bólowych wymaga (...). Wnioskodawczyni po wykorzystaniu 182 dni (...) i 12 miesięcy świadczenia rehabilitacyjnego i braku występowania w (...) kręgosłupa LS nawrotowej przepukliny L4/L5 oraz niewystępowaniu w badaniu przedmiotowym objawów ostrego zespołu korzeniowego nie wymaga orzeczenia długotrwałej niezdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

/pisemna opinia bieg łego sądowego z zakresu neurologa J. B. – k. 7-9 ; pisemne uzupełniające opinie bieg łego sądowego z zakresu neurologa J. B. – k.33, k.98-99 /

W badaniu sądowo – psychiatrycznym z dnia 15 czerwca 2016 roku rozpoznano u wnioskodawczyni zaburzenia nastroju w przebiegu chorób somatycznych (zespół bólowy kręgosłupa). Ubezpieczona pozostaje pod opieką psychiatry od dnia 24 listopada 2014 roku. Obecnie wszechstronnie zorientowana, spokojna, w stabilnym nastroju i napędzie, skoncentrowana na dolegliwościach bólowych kręgosłupa. Z punktu widzenia psychiatry odwołująca nie jest niezdolna do pracy.

/pisemna opinia biegłego sądowego z zak resu psychiatrii H. K. ak – k. 20-21 /

W badaniu sądowo – ortopedycznym z dnia 5 września 2016 roku rozpoznano u wnioskodawczyni stan po reoperacji przepukliny jądra miażdżystego L4/L5 (w dniu
1 sierpnia 2016 roku), wielopoziomowe dyskopatyczne zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. Z punktu widzenia ortopedy wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy od dnia
31 lipca 2016 roku do dnia 31 lipca 2017 roku. Przed ponowną reoperacją ubezpieczona była z dużą dozą prawdopodobieństwa zdolna do pracy. Wnioskodawczyni nie leczyła się u lekarza ortopedy.

/pi semna opinia lekarza biegłego są dowego z zakresu ortopedii M. S. – k. 22-25 ; pi semna uzupełniająca opinia lekarza biegłego są dowego z zakresu ortopedii M. S. k.94-95 /

W badaniu sądowo – neurochirurgicznym z dnia 16 maja 2017 roku rozpoznano u wnioskodawczyni chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa w odcinku lędźwiowo – krzyżowym, stan po leczeniu operacyjnym z powodu dyskopatii L4/L5 w 2005 roku i 1 sierpnia 2016 roku. Po zakończeniu okresu pobierania świadczenia rehabilitacyjnego wnioskodawczyni była zdolna do pracy do dnia 30 lipca 2016 roku. W przypadku choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa istnienie zmian zwyrodnieniowych oraz przepuklin dysków w badaniach obrazowych KT, (...) oraz subiektywne dolegliwości nie są równoznaczne z orzeczeniem świadczenia rentowego. Fakt kwalifikacji do reoperacji dyskopatii w trybie planowym z długim okresem oczekiwania na zabieg również nie jest równoznaczny z przyznaniem prawa do renty. Decyduje stan neurologiczny. Ubezpieczona nie przedstawiła żadnej dokumentacji leczenia z oceną stanu neurologicznego, która wskazywałaby na istnienie poważnych deficytów neurologicznych (nasilony zespół korzeniowy, niedowład kończyn) uniemożliwiających podjęcie pracy zawodowej od czasu zakończenia świadczenia rehabilitacyjnego do reoperacji. Niewątpliwie wnioskodawczyni była całkowicie niezdolna do pracy od dnia 31 lipca 2016 roku, czyli pierwszego dnia hospitalizacji w związku z drugą operacją. Ze względu na charakter prowadzonego zabiegu, konieczność unikania przeciążeń kręgosłupa w pierwszych miesiącach po zabiegu, przeprowadzenie leczenia rehabilitacyjnego niezdolność ta trwała co najmniej 6 miesięcy. Objawy kwalifikujące do reoperacji przepukliny dysku L4/L5 to nawracające zespoły bólowe z zespołem korzeniowym, ostre długo trwające zespoły bólowe z zespołem korzeniowym, które nie poddają się leczeniu zachowawczemu, pojawienie się niedowładu stopy i zaburzeń moczowych (zatrzymanie mikcji, trudności w rozpoczęciu mikcji, niepełne opróżnienie pęcherza po mikcji). Zaburzenia moczowe powinny być potwierdzone badaniem USG pęcherza po oddaniu moczu lub cewnikowaniem. Czas oczekiwania na reoperację zależy od stanu neurologicznego pacjenta. Pacjenci z zaburzeniami moczowymi i niedowładami kończyn powinni być operowani w ciągu 72 godzin od pojawienia się tych objawów, w miarę możliwości jak najszybciej. Pacjenci z nawracającymi zespołami bólowymi i objawami korzeniowymi są kwalifikowani do zabiegów planowych z różnym okresem oczekiwania, który zależy od możliwości ośrodka. Kwalifikacja do ponownego leczenia operacyjnego dyskopatii powinna być przeprowadzona u pacjentów, którzy mają objawy kliniczne opisane powyżej. Nie wszyscy pacjenci z radiologicznym obrazem nawrotowej dyskopatii mają objawy kliniczne, które kwalifikują się do ponownego leczenia operacyjnego. W wielu przypadkach wystarcza leczenie zachowawcze – farmakologiczne i rehabilitacyjne. Wielu pacjentów z okresowo zaostrzającymi się zespołami bólowymi i korzeniowymi nie decyduje się na proponowane ponowne leczenie operacyjne. Założeniem przeprowadzenia ponownego zabiegu operacyjnego jest poprawa stanu pacjenta – ustąpienie lub zmniejszenie dolegliwości bólowych i korzeniowych, ustąpienie lub zmniejszenie się deficytów neurologicznych.

/pisemna opinia bieg łego sądowego z zakresu neurochirurgii A. M. – k. 131 - 1 35/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o powołane dokumenty oraz opinie biegłych lekarzy specjalistów z zakresu: neurologii, ortopedii, psychiatrii i neurochirurgii. Opinie zostały doręczone stronom z zobowiązaniem do ustosunkowania się do nich. Biegły neurolog i ortopeda wypowiedzieli się w zakresie stwierdzenia stanu zdrowia wnioskodawczyni związanego z reoperacją z dnia 1 sierpnia 2016 roku, mającej miejsce w toku niniejszego postępowania.

Dokonując oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał w/w opinie biegłych za wiarygodne, gdyż są rzetelne i sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot. Opinie zostały sporządzone w oparciu o analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej oraz wyniki badania bezpośredniego. Biegli zdiagnozowali schorzenia, ocenili ich wpływ na sprawność organizmu i zdolność wnioskodawcy do wykonywania pracy, odnosząc swą ocenę do jego doświadczenia i kwalifikacji zawodowych. Opinie są pełne, nie zawierają sprzeczności ani braków, które pozbawiałyby ich mocy dowodowej, zostały przekonująco uzasadnione, a zawarty w nich końcowy wniosek orzeczniczy logicznie wynika z przeprowadzonych badań i analizy dokumentacji medycznej.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2017 roku, poz. 1383 ze zm .) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1. jest niezdolny do pracy;

2. ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3. niezdolność do pracy powstała w wymienionych okresach składkowych lub nieskładkowych albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

W myśl art. 57 ust. 2 warunku, o którym mowa w przepisie ust. 1 pkt 3 art. 57, nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Zgodnie z art. 12 ustawy niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne /art. 13 ust. 1/.

Warunki wskazane w art. 57 w/w ustawy muszą być spełnione łącznie by istniały podstawy do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zgodnie zaś z art. 14 ust. 1 oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia daty powstania niezdolności do pracy, trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy, dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik. Od orzeczenia lekarza orzecznika osobie zainteresowanej przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej, która dokonuje rozstrzygnięcia w formie orzeczenia /ust. 2a/.

Z kolei Prezes Zakładu, w terminie 14 dni od dnia wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika, może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia i przekazać sprawę do rozpatrzenia komisji lekarskiej /ust. 2d/. Orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie zgłoszono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej, stanowi dla organu rentowego podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń przewidzianych w ustawie, do których prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji /ust. 3/.

W niniejszej sprawie zaskarżoną decyzją z dnia 27 listopada 2015 r. organ rentowy, po stwierdzeniu przez Komisję Lekarską w dniu 24 listopada 2015 r., że Z. K. nie jest niezdolna do pracy, odmówił ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Zasadność takiego stanowiska zakwestionowała ubezpieczona.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe, jedynie częściowo potwierdziło trafność zaskarżonej decyzji ZUS. Opinie biegłych specjalistów z zakresu neurologii i psychiatrii nie wykazały, ażeby wnioskodawczyni pozostawała niezdolna do pracy w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W wyniku jednak przeprowadzonej w dniu 1 sierpnia 2016 roku reoperacji przepukliny jądra miażdżystego L4/L5 biegły ortopeda i neurochirurg stwierdzili, że stan zdrowia ubezpieczonej pogorszył się w toku postępowania i od dnia 31 lipca 2016 r jest ona całkowicie okresowo niezdolna do pracy.

Powyższe fakty wskazują, że okoliczność przeprowadzenia u skarżącej w dniu
1 sierpnia 2016 r. operacji mającej wpływ na ocenę jej zdolności do wykonywania pracy zarobkowej ujawniła się na etapie postępowania sądowego, a zatem dopiero po wydaniu przez organ rentowy zaskarżonej decyzji z dnia 27 listopada 2015 r. i po złożeniu odwołania.

W tym miejscu należy przytoczyć treść art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., zgodnie, z którym w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia, Sąd nie orzeka, co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. W tym przypadku Sąd uchyla decyzję, przekazuje sprawę do rozpoznania organowi rentowemu i umarza postępowanie. Przedmiotowa regulacja została wprowadzona do polskiego systemu prawa na mocy ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2004, Nr 121, poz. 1264), zaś początek jej obowiązywania datuje się na dzień
1 stycznia 2005 roku.

W ocenie Sądu Okręgowego powyższy przepis znajduje zastosowanie w niniejszej sprawie.

W pierwszej kolejności warto zauważyć, że decyzje organu rentowego w sprawach dotyczących świadczeń z ubezpieczenia rentowego mają charakter deklaratoryjny. Organ rentowy stwierdza jedynie, czy zostały spełnione ustawowe warunki nabycia prawa do wnioskowanego świadczenia. Postępowanie sądowe w sprawach dotyczących ubezpieczenia rentowego wszczynane jest w wyniku wniesienia przez ubezpieczonego odwołania od decyzji organu rentowego. Jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem - w aspekcie formalnym i materialnym - decyzji wydanej przez organ rentowy. Badanie legalności decyzji i orzekanie o niej jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego
w chwili wydawania decyzji. Inaczej mówiąc - o zasadności przyznania lub odmowy przyznania świadczenia decydują okoliczności istniejące w chwili ustalania do niego prawa. Postępowanie dowodowe przed sądem jest bowiem postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy. Biegli sądowi nie zastępują lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej ZUS, a jedynie zgodnie z posiadaną wiedzą specjalistyczną poddają ocenie merytorycznej trafność wydanego orzeczenia o zdolności wnioskodawcy do pracy lub jej braku. Dlatego też późniejsza zmiana stanu zdrowia ubezpieczonego nie może stanowić - co do zasady - podstawy do uznania decyzji za wadliwą i jej zmiany przez Sąd. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2007 r. I UK 316/06, opubl.: M. P. Pr. rok 2007, Nr 11, poz. 600).

Wskazany powyżej pogląd, dotyczący kognicji sądu w zakresie kontroli decyzji organu rentowego, doznaje jednakże istotnego wyjątku w postaci dyspozycji art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., który obliguje Sąd do uchylenia decyzji i przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu w przypadku ujawnienia się nowej okoliczności dotyczącej stanu zdrowia ubezpieczonego, wpływającej na możność przyznania określonego świadczenia, po wydaniu decyzji przez ZUS, a przed zakończeniem postępowania sądowego. Warto zwrócić przy tym uwagę na fakt, iż w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego wykładnia pojęcia „nowa okoliczność” kształtowała się niejednolicie.

W wyroku z dnia 12 stycznia 2012 r. Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż „nowe okoliczności” to schorzenia istniejące przed wydaniem decyzji, lecz wykazane przez ubezpieczonego dopiero po wniesieniu odwołania do sądu albo ujawnione na podstawie badań lekarskich w trakcie postępowania sądowego i których nie oceniał ani lekarz orzecznik, ani komisja lekarska organu rentowego. Jeśli ujawnią się one w postępowaniu przed sądem
I instancji, sprawa „wraca” na etap postępowania przed organem rentowym po to zasadniczo, aby organy orzecznicze ZUS mogły dokonać ponownej oceny stanu zdrowia z ich uwzględnieniem. W przypadku zaś, gdy z przeprowadzonych w postępowaniu sądowym dowodów (opinii biegłych), wynika, iż niezdolność do pracy powstała dopiero po wniesieniu odwołania do sądu, należy uznać, że zaskarżona decyzja, a wcześniej - orzeczenie komisji lekarskiej, nie były wadliwe, a zatem nie ma racjonalnego powodu, aby niewadliwa decyzja miała podlegać uchyleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. W ocenie Sądu Najwyższego stan zdrowia jest wartością zmienną. Przyjęcie koncepcji, że „nowe okoliczności”, które zobowiązują Sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenie postępowania (a więc zakończenia sprawy przed sądem), to także okoliczności dotyczące pogorszenia stanu zdrowia po wniesieniu odwołania, spowodowałoby brak możliwości zakończenia sprawy o rentę. Pojawienie się po każdorazowej negatywnej decyzji organu rentowego tak rozumianych „nowych okoliczności” prowadziłoby do konieczności jej uchylenia i w efekcie do trwającego w nieskończoność stanu „niezałatwienia wniosku o rentę” (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 12 stycznia 2012 roku, II UK 79/11, opubl. MoPr 2012 nr 5, str. 261).

Zasadność powyższego stanowiska może budzić wątpliwości z dwojakiego rodzaju przyczyn. Po pierwsze Sąd Najwyższy podejmując rozstrzygnięcie w sprawie II UK 79/11 nie był jednomyślny, czego wyrazem jest złożenie zdania odrębnego przez sędziego Sądu Najwyższego – Z. M.. Po wtóre wykładania art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. zaprezentowania w przytoczonym wyroku odbiega od wykładni gramatycznej niniejszego przepisu, co powinno mieć miejsce jedynie wyjątkowo i znajdować uzasadnienie w wynikach wykładni celowościowej, funkcjonalnej, systemowej albo w świetle innych ważnych okoliczności.

Analiza treści złożonego w sprawie II UK 79/11 zdania odrębnego prowadzi do wniosku, iż brak jest podstaw do odstąpienia od zasad wykładni językowej w przypadku art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. Prawidłowe zastosowanie przedmiotowego przepisu powoduje, że nie dochodzi do wydania orzeczenia, co do istoty sprawy, zaś Sąd ma obowiązek uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenia dotychczasowego postępowania sądowego. W wyniku wydania takiego orzeczenia o naturze „kasacyjnej”, które nie jest orzeczeniem co do istoty sprawy, nie dochodzi do prawomocnego osądu odwołania od decyzji, która została uchylona, i dopiero nowa decyzja może być kwestionowana także w zakresie jej aspektów wynikających z decyzji poprzednio uchylonej w trybie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., np. dotyczącym dat przyznania świadczeń rentowych kolejną (nową) deklaratoryjną i zaskarżalną decyzją organu rentowego.

Autor zdania odrębnego podniósł, że od dnia 1 stycznia 2005 roku obowiązuje art. 477 ⁹ § 2 ¹ k.p.c. i art. 477 ¹⁴ k.p.c. Pierwszy z tych przepisów stanowi, że jeżeli w odwołaniu od decyzji organu rentowego wskazano nowe okoliczności dotyczące niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu wydania przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub orzeczenia komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, organ rentowy nie przekazuje odwołania do sądu, lecz kieruje do lekarza orzecznika do ponownego rozpatrzenia. Organ rentowy (następnie) uchyla poprzednią decyzję, rozpatruje nowe okoliczności i wydaje nową decyzję, od której przysługuje odwołanie do sądu. Przepis ten stosuje się także wówczas, gdy nie można ustalić daty powstania wskazanych w odwołaniu nowych okoliczności. Nowe okoliczności dotyczące stwierdzenia niezdolności do pracy to ujawnione „nowości” dotyczące potencjalnej niezdolności do pracy ubezpieczonego, które powstały
w terminie późniejszym, bo po dniu wydania orzeczeń przez lekarza orzecznika lub komisję lekarską Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, których te organy nie znały ani nie mogły ocenić i których nie znał organ rentowy w chwili wydawania decyzji, a które nadal „utrzymują” warunek niezdolności ubezpieczonego do pracy w okresie wymaganym do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Z kolei regulacja art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. nie tylko zakazuje wyrokowania co do istoty sprawy w razie ujawnienia nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji, tj. tych, które jeszcze nie istniały przed zaskarżeniem negatywnej decyzji rentowej, ale w celu ich weryfikacji w postępowaniu rentowym zobowiązuje Sąd do uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenia dotychczasowego postępowania odwoławczego. Obowiązek takiego orzekania należy do sądu pierwszej instancji, zważywszy, że wedle dotychczasowej wykładni art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. dokonanej przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 kwietnia 2007 roku, I UK 316/06 (OSNP 2008 nr 13-14, poz. 199), przepis ten nie ma zastosowania w postępowaniu apelacyjnym, jeżeli nowe okoliczności dotyczące stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji powstały po wyroku sądu pierwszej instancji (por. zdanie odrębne do wyroku SN z dnia 12 stycznia 2012 roku, II UK 79/11, opubl. MoPr 2012 nr 5, str. 261).

Stanowisko wyrażone w zdaniu odrębnym do wyroku Sądu Najwyższego w sprawie II UK 79/11 znalazło odzwierciedlenie w późniejszym orzecznictwie. W wyroku z dnia
17 stycznia 2012 roku Sąd Najwyższy uznał, że art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. znajduje zastosowanie nie tylko wtedy, gdy nowa okoliczność istniała (dotyczyła stanu zdrowia) już w dacie wydania zaskarżonej decyzji rentowej (por. wyrok SN z dnia 16 maja 2008 r., I UK 385/07, OSNP 2009 nr 17-18, poz. 240), ale także wtedy, gdy powstała - w kontekście wymagającym zbadania jej jako „nowości” dotyczącej stwierdzenia „potencjalnej” niezdolności do pracy - po dniu złożenia odwołania od zaskarżonej decyzji, ale przed wydaniem wyroku przez Sąd pierwszej instancji (por. wyrok SN z dnia 17 stycznia 2012 r., I UK 190/11, L.).

Tożsamy pogląd wyrażony został w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 maja
2012 r., zgodnie z którym art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. jest wyjątkiem od zasady, według której Sąd pierwszej instancji kontroluje tylko stan rzeczy - faktyczny i prawny - istniejący w chwili wydania decyzji przez organ rentowy. Wyjątek ten przewiduje możliwość uchylenia przez Sąd decyzji organu rentowego, przekazania sprawy do rozpoznania (i ewentualnego wydania nowej decyzji) organowi rentowemu, z jednoczesnym umorzeniem postępowania sądowego. Jest to możliwe wówczas, gdy w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji doszło do ujawnienia się nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. Ujawnienie się tego rodzaju nowych okoliczności może wpłynąć na sposób rozstrzygnięcia sprawy przez Sąd pierwszej instancji. Muszą one jednak ujawnić się przed zamknięciem rozprawy w tym sądzie. Inaczej mówiąc, w sprawie o stwierdzenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy możliwe jest uchylenie decyzji organu rentowego
i przekazanie sprawy temu organowi do ponownego rozpoznania, jednak tylko wtedy, gdy zmiana w stanie zdrowia wnioskodawcy wpływająca na stwierdzenie jego niezdolności do pracy nastąpiła do chwili zamknięcia rozprawy przed sądem pierwszej instancji (por. wyrok SN z dnia 11 maja 2012 r., I UK 411/11, L.).

Argumentacja zaprezentowana w powyższych orzeczeniach prowadzi do wniosku, iż brak jest podstaw do odstąpienia od zasad wykładni gramatycznej przepisu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. i ograniczenia możliwości zastosowania tej regulacji jedynie do przypadków, w których okoliczność wpływająca na stan zdrowia ubezpieczonego istniała już w chwili wydawania decyzji przez organ rentowy, jednakże została ujawniona dopiero na etapie postępowania sądowego. Wprowadzona regulacja winna obejmować również te sytuacje, w których zmiana stanu zdrowia uprawnionego pojawiła się po wydaniu zaskarżonej decyzji, jednakże przed zamknięciem rozprawy przed sądem I instancji. Stanowisko to znajduje odzwierciedlenie nie tylko w przedstawionych poglądach Sądu Najwyższego w sprawach I UK 190/11, I UK 411/11 oraz zdaniu odrębnym w sprawie II UK 79/11, ale również w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie, w myśl którego jeżeli przyczyną stwierdzonej niezdolności do pracy jest nowa okoliczność w sprawie, a zdarzenie jakie ją spowodowało zaistniało po złożeniu odwołania do sądu, to wobec tego w sprawie ma zastosowanie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 2 grudnia 2008 r., III AUa 860/2008, LexPolonica 1820147).

Odnosząc treść powyższych rozważań na grunt przedmiotowej sprawy należało uznać, że operacja przeprowadzona u wnioskodawczyni już po wydaniu zaskarżonej decyzji w dniu 1 sierpniu 2016 roku, polegająca na usunięciu przepukliny jądra miażdżystego stanowi nową okoliczność w rozumieniu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. w związku z nową okolicznością, uchylił zaskarżoną decyzję i przekazał sprawę do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł. oraz umorzył postępowanie w sprawie.

ZARZĄDZENIE

odpis postanowienia z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS wraz z aktami rentowymi.

27 .11.2017r.