Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 stycznia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku D. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość emerytury górniczej

na skutek odwołania D. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 1 czerwca 2017 r.

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy D. W. prawo do ustalenia wysokości emerytury górniczej z zastosowaniem przelicznika 1,8 do okresów pracy górniczej:

- od dnia 14 sierpnia 1987 roku do dnia 26 października 1987 roku,

- od dnia 1 listopada 1989 roku do dnia 31 grudnia 2006 roku;

2.  oddala odwołanie w pozostałej części;

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz wnioskodawcy D. W. kwotę 180,00 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

Sygn. akt VU 808/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 czerwca 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał D. W. prawo do emerytury górniczej poczynając od dnia 1 marca 2017 roku zawieszając jednocześnie jej wypłatę z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury organ rentowy przyjął wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych tj. od stycznia 2007 roku do grudnia 2016 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 221,28 %. Podstawa wymiaru obliczona została przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 221,28 % przez kwotę bazową w wysokości 3536,87 zł, co dało kwotę 7826,39 zł. Do ustalenia wysokości emerytury górniczej organ rentowy uwzględnił: 28 lat i 10 miesięcy (346 miesięcy) okresów składkowych, z czego 112 miesiące z przelicznikiem 1,8, co dało 201,6 miesięcy, a 211 miesiące z przelicznikiem 1,2, co dało 253,2 miesięcy (łącznie 454,8 miesięcy) oraz 7 miesięcy okresów nieskładkowych. Wysokość świadczenia wyniosła 4931,88 zł. Przy ustalaniu wysokości emerytury górniczej okresy pracy górniczej od dnia 14 sierpnia 1987 roku do dnia 26 października 1987 roku, od dnia 1 listopada 1989 roku do 28 lutego 1992 roku, od dnia 1 marca 1992 roku do 16 listopada 2006 roku od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 19 stycznia 2007 roku zostały przez organ rentowy uwzględnione z przelicznikiem 1,2.

W dniu 7 lipca 2017 roku D. W. wniósł odwołanie od powyższej decyzji domagając się zaliczenia okresów: 14 sierpnia 1987 roku do dnia 26 października 1987 roku, od dnia 1 listopada 1989 roku do 28 lutego 1992 roku, od dnia 1 marca 1992 roku do 16 listopada 2006 roku od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 19 stycznia 2007 roku do wysokości emerytury górniczej z zastosowaniem przelicznika 1,8 podnosząc, że stanowiska pracy zajmowane w tym okresie przez ubezpieczonego oraz faktycznie wykonywane czynności pracownicze odpowiadają stanowisku wymienionemu w poz. 7 Działu III Załącznika Nr 3 do Rozporządzenia MPiPS z 23.12.1994 r., czyli pracy rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonującego prace górnicze, mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie. Organ rentowy wskazał, że nie uwzględnił okresów pracy ubezpieczonego: 14 sierpnia 1987 roku do dnia 26 października 1987 roku, od dnia 1 listopada 1989 roku do 28 lutego 1992 roku oraz od dnia 1 marca 1992 roku do 16 listopada 2006 roku okresów wykonywania pracy w wymiarze półtorakrotnym, bowiem zajmowane przez skarżącego w tym okresie stanowiska (elektromonter pozostałych urządzeń i automatyk ) nie figurują w załączniku nr 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku oraz okresu od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 19 stycznia 2007 roku ponieważ jako elektromonter maszyn i urządzeń górniczych w przodku wykonywał takie same czynności jak przed zmiana nazewnictwa.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca D. W. urodzony w dniu (...), w dniu
14 marca 2017 roku wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury górniczej. Wnioskodawca był członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ale wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 2-5 akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 1 czerwca 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał wnioskodawcy od dnia 1 marca 2017 roku emeryturę, której wypłatę zawiesił z uwagi na kontynuowanie przez zatrudnienia.

Do ustalenia wysokości emerytury górniczej organ rentowy uwzględnił:

-28 lat i 10 miesięcy (346 miesięcy) okresów składkowych, z czego 112 miesiące z przelicznikiem 1,8, co dało 201,6 miesięcy, a 211 miesiące z przelicznikiem 1,2, co dało 253,2 miesięcy (łącznie 454,8 miesięcy);

- 7 miesięcy okresów nieskładkowych.

Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych tj. od stycznia 2007 roku do grudnia 2016 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 221,28 % . Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 221,28 % przez kwotę bazową w wysokości 3536,87 zł dała kwotę 7826,39 zł. Wysokość świadczenia wyniosła 4931,88 zł.

Do stażu pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresu pracy od dnia 14 sierpnia 1987 roku do dnia 26 października 1987 roku, od dnia 1 listopada 1989 roku do 28 lutego 1992 roku, od dnia 1 marca 1992 roku do 16 listopada 2006 roku od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 19 stycznia 2007 roku.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 1 czerwca 2017 roku k.39-40, załączniki k. 41- 43akt emerytalnych)

Wnioskodawca jest zatrudniony w (...) z siedzibą w R. (wcześniej (...) w B.) na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy od dnia 14 sierpnia 1987 roku do nadal.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 20 lutego 2017 roku k.10 akt emerytalnych)

Od początku zatrudnienia tj. od dnia 14 sierpnia 1987 roku wnioskodawca pracował w Oddziale P. (...) na koparkach i zwałowarkach (...). ( od 2001 roku oddział ten zmienił nazwę na (...)). W angażach pracodawca określał stanowisko pracy wnioskodawcy jako elektromonter pozostałych urządzeń górniczych.

Od dnia 27 października 1987 roku do dnia 2 października 1989 roku wnioskodawca odbywał Zasadniczą Służbę Wojskową.

Po wojsku wnioskodawca od 3 października 1989 roku do 31 października 1989 roku przebywał na urlopie bezpłatnym i do pracy wrócił w dniu 1 listopada 1989 roku na ten sam oddział (...) i to samo stanowisko elektromontera.

W dniu 1 marca 1992 roku wnioskodawca otrzymał angaż na stanowisko automatyka, a w dniu 17 listopada 2006 roku na stanowisko elektromontera maszyn i urządzeń górniczych w przodku i na tym stanowisku wnioskodawca pracuje nadal.

(dowód: umowa o pracę z dnia 14 sierpnia 1987 roku, k. 1 w aktach osobowych, zawiadomienie k.6 w aktach osobowych, umowa o pracę z dnia 1 listopada 1989 roku k.13 w aktach osobowych, angaż z dnia 1 marca 1992 roku k.15, , angaż z dnia 27 października 1997 roku k. 26 w aktach osobowych, zaświadczenie k. 24 c w aktach osobowych, angaż z dnia 29 grudnia 2006 roku k. 39 w aktach osobowych, świadectwo pracy z dnia 20 lutego 2017 roku k.10 akt emerytalnych)

Na Oddziale (...) (od 2001 roku zmienił nazwę na (...)) byli zatrudnieni elektromonterzy oraz wydzielona grupa automatyki.

Elektromonterzy zajmowali się pomiarami elektrycznymi koparek wielonaczyniowych i zwałowarek zarówno w czasie pracy maszyny jak i jej postoju. Pomiary wykonywali w ramach przeglądów okresowych, a także w razie awarii. Ponadto podzielni oni byli na 3 brygady: koparkowe, zwałowarkowe i przenośnikowe. Od 2 do 3 osoby było przydzielonych do koparek a pozostali pracowali na zwałowarkach i przenośnikach.

Wnioskodawca do 31 grudnia 2006 roku pracował w brygadzie utrzymania ruchu koparek wielonaczyniowych a następnie w brygadzie utrzymania ruchu P. B..

Do stałych obowiązków skarżącego jako elektromontera do 31 grudnia 2006 roku należało obsługa i utrzymaniu zdolności ruchowej koparek wielonaczyniowych tj.:

- oględziny i przeglądy urządzeń automatyki na koparkach,

- prace kontrolno-pomiarowe w zakresie obsługiwanych urządzeń ( np. kalorymetry);

- regulacje urządzeń i korekta nastaw progowych,

- lokalizowanie urządzeń i wymiana uszkodzonych urządzeń lub podzespołów ( np. czujników wydajności, mierników wydajności, tachoprądnic, enkoderów, kalorymetry)

- odpylanie i czyszczenie urządzeń automatyki,

- pomiary i wymiana uszkodzonych odcinków kabli i przewodów,

- pomiary, lokalizacja i rekonfiguracja połączeń systemu zdalnego nadzoru i sterowania obiektami (...).

Od 1 stycznia 2007 roku do stałych obowiązków skarżącego należała obsługa i utrzymaniu zdolności ruchowej nie tylko koparek wielonaczyniowych, ale także zwałowarek.

(dowód: charakterystyka stanowiska pracy wnioskodawcy z 15 maja 2017r. k.34-35 akt emerytalnych, pismo z dnia 30 listopada 2017 roku k.67 akt sprawy, zeznania świadka G. W. (1) protokół z rozprawy z dnia 7 listopada 2017 roku od minuty 4:48 do minuty 35:32 k.57-59, zeznania świadka D. S. protokół z rozprawy z dnia 7 listopada 2017 roku od minuty 35:32 do minuty 53:57 k. 57-59, zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 9 stycznia 2018 roku od minuty 1:35 do minuty 28:54 k. 70-72 akt sprawy)

Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna na posiedzeniu w dniu 16 listopada 2009 roku ustaliła, że D. W. w okresie od dnia 14 sierpnia 1987 roku do dnia 26 października 1987 roku ( przez 55 dniówek) oraz od dnia 1 listopada 1989 roku do 19 stycznia 2007 roku (przez (...) dniówek) wykonywał pracę w wymiarze półtorakrotnym. Komisja weryfikacyjna wskazała, że pomimo posiadania angaży: elektromonter pozostałych urządzeń oraz automatyk w ww. okresie wykonywał prace jako rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczych oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

(dowód: protokół z posiedzenia Komisji Weryfikacyjnej z dnia 16 listopada 2009 roku. k.11-12 akt emerytalnych)

W dniu 20 lutego 2017 roku (...) z siedzibą w R. wystawiła wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym wskazała, że w okresie zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę górniczą:

- od dnia 14 sierpnia 1987 roku do dnia 26 października 1987 roku na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach wykonujący prace elektryczne wymienionym w Załączniku nr 3, Dział III, pozycja 7 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku;

- od dnia 1 listopada 1989 roku do nadal na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach wykonujący prace elektryczne wymienionym w Załączniku nr 3, Dział III, pozycja 7 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej z 20 lutego 2017 roku k. 10 w aktach emerytalnych)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył, co następuje :

Odwołanie zasługuje na częściowe uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie organ rentowy przy wyliczeniu wysokości emerytury wnioskodawcy za sporne okresy od dnia 14 sierpnia 1987 roku do dnia 26 października 1987 roku, od dnia 1 listopada 1989 roku do 28 lutego 1992 roku, od dnia 1 marca 1992 roku do 16 listopada 2006 roku od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 19 stycznia 2007 roku zastosował na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 4 przelicznik 1,2. Pełnomocnik wnioskodawcy natomiast domagał się przeliczenia w/w okresów do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym oraz do wysokości emerytury wg. przelicznika 1,8 zgodnie z art. 51 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50a lub 50e, stosuje się stosownie do treści art. 51 ust 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1) 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2 ) 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3) 1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4) 1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Przy ustalaniu wysokości emerytury górniczej przelicznik 1,8 za każdy rok pracy - jak wynika z art. 51 ust 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS - stosuje się wyłącznie do pracy, o której mowa w art. 50d ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Pracami do których stosuje się przelicznik 1,8 zgodnie z art. 50d ustęp 1 pkt 1 ustawy jest praca w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie zaliczane jest do pracy górniczej oraz wykonywanej w przodkach uwzględnianej w rozmiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 roku Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 lutego 1983 roku o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 roku, Nr 30, poz. 154). Wykaz ten obowiązuje jednak jedynie w takim zakresie, w jakim jego przepisy nie są sprzeczne z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z FUS. A zatem zakładowe wykazy stanowisk, na których wykonywana jest praca górnicza, muszą być zgodne z wykazem nr 2 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, obejmującego stanowiska pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego uważa się za pracę górniczą lub wykazem nr 3 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, obejmującego stanowiska pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym. Jednakże dokonana przez pracodawcę kwalifikacja zajmowanego przez konkretnego pracownika stanowiska, jak i ewentualna zmiana tej kwalifikacji na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej, nie przesądza jeszcze o zaliczeniu zatrudnienia na tym stanowisku do pracy górniczej. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu omawianych przepisów nie decyduje bowiem treść wymienionych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999, nr 6, poz. 213, z dnia 22 marca 2001r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002, nr 22, poz. 553 oraz z dnia 2 czerwca 2010r., I UK 25/10, LEX nr 621137). Rozporządzenie wykonawcze nie może zatem przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień niż uczynił to ustawodawca. Tym samym, przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowić muszą zawsze punkt wyjścia do oceny zasadności roszczeń emerytalnych wnioskodawcy.

Innymi słowy zastosowanie przelicznika 1,8 do pracy ubezpieczonego na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 do rozporządzenia wymaga by praca ta odpowiadała treści art. 50 d ust 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Stwierdzenie zatem przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy górniczej z dnia 20 lutego 2017r., iż skarżący zajmował stanowisko wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia dział III pkt 7 tj. rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach wykonującego prace elektryczne, nie jest jeszcze równoznaczne z wykonywaniem przez niego pracy, o której mowa w art. 50d ustęp 1 pkt 1 ustawy, jak chce skarżący. W szczególności , że wnioskodawca w spornych okresach zajmował stanowiska pracy, które uprawniały go li tylko do zaliczenia tej pracy do zwykłej pracy górniczej. Skarżący domagając się przeliczenia świadczenia emerytalnego z zastosowaniem przelicznika 1,8 do spornego okresu pracy górniczej winien zatem wykazać, że na zajmowanym stanowisku wykonywał prace wymienione w art. 50 d ustęp 1 pkt 1 ustawy emerytalnej tj. prace bezpośrednio związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Dotyczy to wyłącznie czynności stanowiących element ciągu technologicznego bezpośrednio związany z procesem wydobycia węgla. Wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się zatem wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2015 roku, I UK 293/14,LEX: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 295/11, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl. LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nich orzecznictwo).

Pracodawca w świadectwie wykonywania pracy górniczej zaznaczył, że w spornych okresach skarżący pracował na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 dziale III pod poz. 7 tj. rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach wykonujący prace elektryczne. W świadectwie wykonywania pracy górniczej pracodawca nie wskazał jednak na czym polegały prace wykonywane przez skarżącego.

Tymczasem przepis art. 50 d ustawy o emeryturach i rentach z FUS do prac górniczych zaliczanych w wymiarze półtorakrotnym do emerytury i 1,8 do jej wysokości zalicza jedynie prace bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Ponadto stosownie do treści art. 50d ustawy, aby w/w prace były zaliczane w wymiarze półtorakrotnym muszą być wykonywane na odkrywce w przodku. Oznacza to, że przodek jest pojęciem węższym od pojęcia odkrywki.

Przepisy nie definiują pojęcia przodka i prac przodkowych. Przyjęcie ogólnej tezy, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu, a następnie rekultywacją wyrobisk i zwałowisk, (związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek) nie odpowiada pojęciu "pracy przodkowej", wynikającej z wykładni przepisów art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tak por. wyrok SA w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2014 roku, IIIAUa 1121/13, LEX). W orzecznictwie SN kwestionuje się również zasadność rozszerzania samego pojęcia przodka wydobywczego, zauważając, że nie do zaakceptowania jest zapatrywanie, żeby miejsce przodka rozciągać na całą linię taśmociągów transportujących urobek, gdyż pojęcie przodka straciłoby swe znaczenie i tym sposobem nie można zaakceptować definicji "przodka", która wynika z opinii naukowo-technicznej i obejmuje wszystkie czynności związane z transportem kopaliny, realizowane w ramach ruchu zakładu górniczego (wyr. SN z 5 maja 2011 roku, I UK 395/10, L.).

Z powyższego wynika, iż pojęcie przodka musi być wykładane przez Sąd w sposób ścisły i ograniczać się wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych, albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Praca przodkowa polega zaś na urabianiu i ładowaniu urobku lub nakładu, albo jest bezpośrednio związana z procesem urabiania urobku.

Jednocześnie w związku z ustawowym określeniem pojęcia pracy w przodkach należy stwierdzić, że dla zaliczenia pracy do stażu w wymiarze półtorakrotnym nie chodzi o jakąkolwiek pracę w przodku przy maszynach ładujących i transportujących, a wyłącznie o pracę, która polega na montażu, likwidacji i transporcie obudów maszyn ładujących i transportujących w przodkach. Pod określeniem "inne prace przodkowe" należy zaś rozumieć inne prace górnicze w przodku, jednakże rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy art. 50d ust. 1 pkt 1. Stąd różnego rodzaju inne prace górnicze związane z eksploatacją, konserwacją i remontami urządzeń będących częścią składową układu technologicznego: koparka, taśmociąg, zwałowarka węgla nie mieszczą się w definicji pracy w przodkach z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy. ( tak por. SA w Katowicach w wyroku z dnia 22 listopada 2012 roku, IIIAUa 437/12, LEX).

Z powyższych rozważań wynika zatem, iż przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom w kopalni węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym czas pracy górniczej w przodku tylko wówczas, gdy spełnia łącznie wszystkie wskazane w powołanych przepisach przesłanki: co do miejsce wykonywania, co do rodzaju czynności, co do obsługi wskazanych w tym przepisie maszyn i urządzeń. Wypełnienie np. jedynie warunku pracy w przodku nie jest zatem wystarczające do uznania, że praca ta spełnia definicję z art. 50 d ust. 1 pkt 1 i znajduje się w wykazie III załącznika 3 poz. 7 rozporządzenia.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego w postaci charakterystyki pracy skarżącego sporządzonej przez pracodawcę, angaży oraz zeznań świadków G. W. (2) i D. W., a także wnioskodawcy wynika, że w spornych okresach skarżący pracował na odkrywce w charakterze elektromontera na Oddziale (...) i (...), które zajmowały się utrzymywaniem ruchu zwałowarek i koparek wielonaczyniowych.

Z tym, że zarówno w początkowym okresie zatrudnienia od dnia 14 sierpnia 1987 roku do dnia 26 października 1987 roku jak i po powrocie z wojska od dnia 1 listopada 1989 roku do 31 grudnia 2006 roku wnioskodawca jak wynika z pisma pracodawcy z dnia 30 listopada 2017 roku wykonywał wyłącznie prace w zakresie obsługi i utrzymania zdolności ruchowej koparek wielonaczyniowych. Do stałych obowiązków skarżącego należało oględziny i przeglądy urządzeń automatyki na koparkach, prace kontrolno-pomiarowe w zakresie obsługiwanych urządzeń ( np. kalorymetry), regulacje urządzeń i korekta nastaw progowych, lokalizowanie urządzeń i wymiana uszkodzonych urządzeń lub podzespołów ( np. czujników wydajności, mierników wydajności, tachoprądnic, enkoderów, kalorymetry), odpylanie i czyszczenie urządzeń automatyki, pomiary i wymiana uszkodzonych odcinków kabli i przewodów, pomiary, lokalizacja i rekonfiguracja połączeń systemu zdalnego nadzoru i sterowania obiektami (...). Czynności te wnioskodawca wykonywał zarówno w czasie pracy maszyny jak i jej postoju, w ramach planowych przeglądów okresowych, a także w razie bieżących awarii. Wnioskodawca wykonywał swoje obowiązki w miejscu usytuowania maszyny. Koparki wielonaczyniowe jako maszyny urabiające urobek pracowały w przodku wydobywczym. Tym samym skarżący także świadczył pracę w przodku wydobywczym.

Prace wykonywane przez skarżącego jako wykonywane na koparkach wielonaczyniowych usytuowanych w przodku wydobywczym należy uznać za równie obciążające jak prace górnika- operatora koparek wielonaczyniowych przy urabianiu urobku. Z tych względów ( miejsce wykonywania pracy, rodzaj wykonywanych czynności oraz rodzaj obsługiwanych maszyn) należy je zaliczyć do innych prac przodkowych wymienionych w art. 50 d ustawy o emeryturach i rentach.

Takie prace wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresach od dnia 14 sierpnia 1987 roku do dnia 26 października 1987 roku oraz od dnia 1 listopada 1989 roku do 31 grudnia 2006 roku. Wówczas bowiem zajmował się wyłącznie obsługą i utrzymaniem zdolności ruchowej koparek wielonaczyniowych. Umożliwia to zaliczenie w/w spornych okresów zarówno w wymiarze półtorakrotnym do emerytury jak i z przelicznikiem 1,8 do wysokości.

Natomiast od 1 stycznia 2007 roku do 19 stycznia 2007 roku czynności związane z obsługą i utrzymaniem zdolności ruchowej maszyn górniczych wnioskodawca wykonywał nie tylko na koparkach wielonaczyniowych, ale także na zwałowarkach. Wynika to z pisma pracodawcy z dnia 30 listopada 2017r. (k. 67 akt), gdzie stwierdzono że wnioskodawca był przyporządkowany do grupy koperkowej tylko do końca 2006r. A zatem po tej dacie od 1 stycznia 2007r., gdy już takiego przydziału nie było, pracował nie tylko przy koparkach, ale także przy zwałowarkach jak wynika to z charakterystyki stanowiska pracy. Z tych względów Sąd nie dał wiary odmiennym zeznaniom świadków i wnioskodawcy. Z dokumentów bowiem wynika, że w okresie od 1 stycznia 2007r. wnioskodawca pracował nie tylko w przodku wydobywczym, ale także na zwałowisku. Miejsce wykonywania pracy przez wnioskodawcę na odkrywce różniło się w zależności od tego jakiej maszyny dotyczyły prace. I tak, prace na zwałowarkach odbywały się na zwałowisku, a remont koparek wielonaczyniowych w przodku wydobywczym. Jak z tego wynika skarżący pracę w przodku wydobywczym świadczył jedynie wówczas, gdy zajmował się obsługą i utrzymaniem zdolności ruchowej koparek wielonaczyniowych. Obsługa zwałowarek, jako usytuowanych na zwałowisku, odbywała się bowiem poza przodkiem wydobywczym.

Tymczasem jak wyżej wyjaśniono pracą w przodku w rozumieniu art. 50d ustawy jest li tylko praca w tzw. przodku wydobywczym, a zatem w miejscu, w którym wydobywa się urobek. Przodek ogranicza się wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych albo ich bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Miejsce zwałowania nadkładu (zwałowisko), gdzie pracują maszyny podstawowe tj. zwałowarki nie jest bezpośrednio związane z miejscem wydobywania urobku, a zatem nie mieści się w pojęciu przodka określonego w art. 50d ustawy. Tym samym prace na zwałowisku w obrębie pracy maszyny podstawowej jaką jest zwałowarka nie są pracami przodkowymi wymienionymi z art. 50d ustawy.

Należy bowiem zauważyć, że aby prace górnicze, o których mowa w art. 50 d ust. 1 ustawy mogły być zaliczone przy ustalaniu prawa do emerytury w wymiarze półtorakrotnym oraz do wysokości emerytury z przelicznikiem 1,8 stosownie do treści art. 51 ust. 1 ustawy, muszą być wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Warunek wykonywania prac górniczych co najmniej połowy wymiaru czasu pracy został wskazany w art. 50 b ustawy. Należy jednakże podkreślić, iż przepis ten znajduje się w rozdziale 3a dotyczącym emerytur górniczych. Przepis ten stanowi regulację dotyczącą uwzględnienia okresów pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą przy ustalaniu prawa do emerytury. Do ustalenia zatem prawa do emerytury wystarczające jest, aby praca górnicza, tj. praca o której mowa w art. 50 c i równorzędna była wykonywana w co najmniej połowie wymiaru czasu pracy. Zgodnie natomiast z art. 50 d ust. 1 przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej zalicza się w wymiarze półtorakrotnym okresy wskazane w tym przepisie. Odnosząc się zaś do stosowanego załącznika nr 3 dział III, poz. 7 prace te muszą być wykonane bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, co jednoznacznie wynika z treści przepisu.

Skoro zatem w okresie od 1 stycznia 2007 roku do 19 stycznia 2007 roku skarżący oprócz obsługi i utrzymania zdolności ruchowej koparek w miejscu wydobywania kopaliny, wykonywał także prace na zwałowarkach, w miejscu zwałowania nadkładu, to nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przodkowej, o której mowa w art. 50d ustawy. Wyklucza to zaliczenie tego spornego okresu zarówno w wymiarze półtorakrotnym do emerytury jak i z przelicznikiem 1,8 do wysokości.

Sytuacji tej nie zmieniają odmienne ustalenia komisji weryfikacyjnej, świadectwo wykonywania pracy górniczej czy też charakterystyka stanowiska pracy. Dokumenty te o charakterze prywatnym operują bowiem szeroką definicją przodka, sprowadzającą przodek do miejsca pracy maszyn górniczych na odkrywce, która jako sprzeczna z definicją przodka w rozumieniu art. 50 d ustawy, nie może odnieść zamierzonego skutku.

Z uwagi zatem na rodzaj maszyn górniczych, na których wnioskodawca dokonywał obsługi i utrzymania zdolności ruchowej oraz miejsce wykonywania czynności, wnioskodawca wykonywał kwalifikowaną pracę górniczą z art. 50d ustawy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy tylko w okresach zatrudnienia od 14 sierpnia 1987 roku do 26 października 1987 roku oraz od 1 listopada 1989 roku do 31 grudnia 2006 roku.

Dysponowanie przez skarżącego świadectwem wykonywania pracy górniczej, w której pracodawca zaświadczył, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy we wszystkich spornych okresach wykonywał pracę górniczą na stanowisku rzemieślnika na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach wykonując prace mechaniczne wymienione w Załączniku nr 3, Dział III, pozycja 7 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku, nie ma wpływu na ocenę charakteru jego pracy. Świadectwo wykonywania pracy górniczej jest dokumentem prywatnym, a zatem stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie w nim zawarte. Nie korzysta natomiast tak jak dokumenty urzędowe z domniemania prawdziwości tego co zostało w nim zaświadczone. Mimo zatem posiadania takiego świadectwa, na wnioskodawcy, wobec zakwestionowania prawdziwości tego dokumentu przez organ rentowy spoczywał ciężar wykazania jego prawdziwości, czemu skarżący nie sprostał. To samo odnosi się do protokołu z posiedzenia Komisji weryfikacyjnej. Należy przypomnieć, że ani rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty, ani tym bardziej wewnętrzne zarządzenia pracodawcy, nie mogą przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień, niż uczynił to ustawodawca w art. 50 d ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zaś wykładnia przepisów powołanego rozporządzenia nie może zmieniać, ani rozszerzać ustawowej definicji pracy górniczej. Innymi słowy, analiza w ocenie pracy górniczej, zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, powinna się koncentrować na jej ustawowych warunkach (pojęciu tej pracy), a nie na samej nazwie stanowiska (vide: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2011 r., sygn . I UK 382/10). Zatem ustalenie, że w spornym okresie praca górnicza ubezpieczonego miała kwalifikowany charakter, winno znaleźć oparcie w wynikach postępowania dowodowego.

Tymczasem jak wyżej wskazano, w związku z ustawowym określeniem pojęcia pracy w przodkach nie chodzi o jakąkolwiek pracę w przodku i nawet nie chodzi o jakąkolwiek pracę przy maszynach urabiających, ładujących i transportujących urobek, a wyłącznie o pracę, która polega na montażu, likwidacji i transporcie obudów maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach, zaś pod określeniem "inne prace przodkowe" należy rozumieć inne prace górnicze w przodku, rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy.

Biorąc wszystkie powyższe względy pod uwagę Sąd Okręgowy w punkcie 1 na mocy art. 477 ¹⁴ §2 zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do ustalenia wysokości emerytury górniczej z zastosowaniem przelicznika 1,8 do okresów pracy górniczej od 14 sierpnia 1987 roku do 26 października 1987 roku oraz od 1 listopada 1989 roku do 31 grudnia 2006 roku. Zaliczenie spornego okresu do wysokości emerytury z przelicznikiem 1,8 jest równoznaczne z zaliczeniem tego okresu do emerytury z przelicznikiem półtorakrotnym. W pozostałym zakresie, czyli co do okresu od 1 stycznia 2007 roku do 19 stycznia 2007 roku, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

O kosztach Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 k.p.c w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie w brzmieniu obowiązującym od 17 października 2016 roku (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm. )