Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 21 lutego 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Joanna Składowska

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska - Statuch

SSR del. Beata Witkowska

Protokolant sekretarz sądowy Justyna Raj

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku T. A.

z udziałem K. A.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni i uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 23 października 2017 roku, sygnatura akt I Ns 66/15

postanawia:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że:

1.  w punkcie I podpunkt 2 kwotę 123.700,00 zł zastąpić kwotą 55.700,00 zł;

2.  punktowi I podpunkt 4 nadać brzmienie: „środki zgromadzone przez uczestnika postępowania K. A. z tytułu umów zawartych z (...) Towarzystwem (...) S.A. w W. w kwocie 19.857,72 zł oraz z A. Towarzystwem (...) S.A. w W. w kwocie 17.877,27 zł”;

3.  w punkcie I podpunkt 10 kwotę 1.464,62 zł zastąpić kwotą 78.059,70 zł;

4.  w punkcie I podpunkt 11 kwotę 40.000,00 zł zastąpić kwotą 65.493,00 zł;

5.  w punkcie I po podpunkcie 15) dodać podpunkt 16) o treści: „kwota składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40 a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, prowadzonym dla uczestnika postępowania K. A. o wartości 43.946,19 zł;

6.  w punkcie III po podpunkcie 4) dodać podpunkt 5 o następującej treści: „kwotę składek, opisanych w punkcie I podpunkt 16 przyznać wnioskodawczyni T. A. i uczestnikowi postępowania K. A. po połowie;

7.  w punkcie IV kwotę 103.442,40 zł ( słownie: sto trzy tysiące czterysta czterdzieści dwa złote czterdzieści groszy) obniżyć do kwoty 2.261,00 zł ( słownie: dwa tysiące dwieście sześćdziesiąt jeden złotych);

II.  w pozostałym zakresie apelację wnioskodawczyni i apelację uczestnika postępowania oddalić;

III.  ustalić, że wnioskodawczyni i uczestnik postępowania ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w postępowaniu apelacyjnym w kwotach dotychczas wydatkowanych.

Sygn. akt I Ca 556/17, I Ca 69/18

UZASADNIENIE

postanowienia Sądu Okręgowego w Sieradzu

z dnia 21 lutego 2018 roku

Wnioskodawczyni T. A. wystąpiła z żądaniem podziału majątku, objętego wspólnością majątkową małżeńską T. A. i K. A., która ustała na podstawie umowy o wyłączeniu wspólności ustawowej, zawartej w dniu 5 kwietnia 2011 roku przed notariusz M. B., prowadząca Kancelarię Notarialną w Ł. Rep. (...)

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 23 października 2017 roku w sprawie o sygn. akt I Ns 66/15 Sąd Rejonowy w Łasku ustalił (pkt I sentencji), że do małżeńskiego majątku wspólnego K. A. i T. A., wchodzą następujące składniki:

1) środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych uczestnika K. A. w kwocie 142.208,65 zł,

2) środki pieniężne przekazane przez uczestnika K. A. synowi B. A. w kwocie 123.700,00 zł,

3) środki zgromadzone przez uczestnika K. A. na kontach funduszu inwestycyjnego P. (...) Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. w W. w kwocie 15.363,12 zł,

4) środki zgromadzone przez uczestnika K. A. z tytułu umów zawartych z MetLife Towarzystwo (...) S.A. w W. w kwocie 85.135,43 zł,

5) równowartość samochodu C. (...) nr rej. (...) w kwocie 6.200,00 zł,

6) nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika K. A. w postaci naniesień na działce nr (...) położonej w T. gmina Ł. o wartości 57.492,00 zł,

7) równowartość mieszkania położonego w Ł. przy ul. (...) pomniejszona o nakłady z majątku osobistego wnioskodawczyni T. A. wynosząca 110.880,00 zł,

8) równowartość garażu w kwocie 16.000,00 zł,

9) równowartość udziału wynoszącego 1/2 w samochodzie S. (...) nr rej. (...) w kwocie 7.500,00 zł,

10) środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych wnioskodawczyni T. A. w kwocie 1.464,62 zł,

11) kwota 40.000,00 zł z majątku wspólnego przeznaczona na zakup mieszkania położonego w Ł. przy ul. (...), stanowiącego majątek osobisty wnioskodawczyni T. A.,

12) samochód S. (...) nr rej. (...) o wartości 32.050,00 zł,

13) środki zgromadzone przez wnioskodawczynię T. A. z tytułu umowy zawartej z A. Towarzystwo (...) S.A. w W. w kwocie 15.319,77 zł,

14) (...), (...) jednostek rozrachunkowych na rachunku uczestnika K. A. w A. Otwartym Funduszu Emerytalnym A. (...),

15) 1220,6747 jednostek rozrachunkowych na rachunku wnioskodawczyni T. A. w Otwartym Funduszu Emerytalnym (...).

Sąd Rejonowy w pkt II sentencji ustalił, że udziały wnioskodawczyni T. A. i uczestnika K. A. w majątku wspólnym są równe, zaś w pkt III zaskarżonego orzeczenia dokonał podziału majątku wspólnego opisanego w punkcie I niniejszego postanowienia w ten sposób, że przyznał składniki majątku wspólnego opisane w punkcie I podpunkty l)-6) postanowienia uczestnikowi K. A. na wyłączną własność, składniki majątku wspólnego opisane w punkcie I podpunkty 7)-13) postanowienia wnioskodawczyni T. A. na wyłączną własność, nadto przyznał wnioskodawczyni T. A. połowę jednostek rozrachunkowych opisanych w punkcie I podpunkt 14) postanowienia, a uczestnikowi K. A. połowę jednostek rozrachunkowych opisanych w punkcie I podpunkt 15) postanowienia.

W pkt IV zaskarżonego postanowienia Sąd I instancji zasądził od uczestnika K. A. na rzecz wnioskodawczyni T. A. dopłatę w kwocie 103.442,40 zł płatną w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł w pkt V-VII postanowienia w ten sposób, że nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Łasku od wnioskodawczyni i uczestnika postępowania kwoty po 876,43 zł tytułem zwrotu kosztów opinii biegłego, zasądził od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwotę 500,00 zł tytułem zwrotu połowy opłaty od wniosku i ustalił, że zainteresowani ponoszą koszty zastępstwa prawnego w zakresie dotychczas wydatkowanym.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało oparte na następujących ustaleniach stanu faktycznego, poczynionych przez Sąd I instancji:

Wnioskodawczyni T. A. i uczestnik K. A. zawarli związek małżeński w dniu 28 kwietnia 1979 roku. W dniu 5 kwietnia 2011 roku zainteresowani zawarli umowę o wyłączeniu wspólności ustawowej z dniem 5 kwietnia 2011 roku. Małżeństwo to zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem, który uprawomocnił się 29 grudnia 2012 roku.

Do majątku wspólnego małżeńskiego zainteresowanych wchodzą następujące składniki:

1) środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych uczestnika K. A. w kwocie 142.208,65 zł;

2) środki pieniężne przekazane przez uczestnika K. A. synowi B. A. w kwocie 123.700,00 zł (100.000,00 zł na zakup działki i 23.700,00 zł przelane na konto syna i zwrócone uczestnikowi),

3) środki zgromadzone przez uczestnika K. A. na kontach funduszu inwestycyjnego P. (...) Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. w W. w kwocie 15.363,12 zł,

4) środki zgromadzone przez uczestnika K. A. z tytułu umów zawartych z (...) Towarzystwo (...) S.A. w W. w kwocie 85.135,43 zł,

5) równowartość samochodu C. (...) nr rej. (...) w kwocie 6.200,00 zł, którą zabrał uczestnik,

6) nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika K. A. w postaci naniesień na działce nr (...) położonej w T. gmina Ł. o wartości 57.492,00 zł,

7) równowartość mieszkania położonego w Ł. przy ul. (...), pomniejszona o nakłady z majątku osobistego (książeczki mieszkaniowej) wnioskodawczyni T. A., wynosząca 110.880,00 zł;

8) równowartość garażu w kwocie 16.000,00 zł;

9) równowartość udziału wynoszącego 1/2 w samochodzie S. (...) nr rej. (...) w kwocie 7.500,00 zł;

10) środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych wnioskodawczyni T. A. w kwocie 1.464,62 zł

11) kwota 40.000,00 zł z majątku wspólnego przeznaczona na zakup mieszkania położonego w Ł. przy ul. (...), stanowiącego majątek osobisty wnioskodawczyni T. A.

12) samochód S. (...) nr rej. (...) o wartości 32.050,00 zł

13) środki zgromadzone przez wnioskodawczynię T. A. z tytułu umowy zawartej z A. Towarzystwo (...) S.A. w W. w kwocie 15.319,77 zł,

14) (...), (...) jednostek rozrachunkowych na rachunku uczestnika K. A. w A. Otwartym Funduszu Emerytalnym A. (...);

15) 1220, (...) jednostek rozrachunkowych na rachunku wnioskodawczyni T. A. w Otwartym Funduszu Emerytalnym (...).

Użytkowanie wieczyste i własność budynku na działce nr (...) położonej w Ł., dla której prowadzona jest KW nr SR1 (...), zainteresowani sprzedali w trakcie niniejszego postępowania za łączną kwotę 290.000 zł. Podzieli się tą kwotą po połowie.

Na dzień 5 kwietnia 2011 roku kwota składek zaewidencjonowanych na subkoncie uczestnika K. A. w ZUS wynosiła 43.946,19 zł.

W dniu 1 grudnia 2011 roku na subkonto wnioskodawczyni T. A. dokonano transferu składek w kwocie 22.814,69 zł.

Wnioskodawczyni T. A. ma 60 lat. Gospodarstwo domowe prowadzi samotnie. Pracuje jako inspektor w Urzędzie Miejskim w Ł. z wynagrodzeniem około 2.700,00 zł miesięcznie netto. Jest właścicielką mieszkania.

Uczestnik K. A. ma 63 lata. Utrzymuje się z zasiłku rehabilitacyjnego w kwocie 2.600,00 zł miesięcznie. Utrzymuje syna, który ma 18 lat. Jest właścicielem domu. Na budowę domu zaciągnął kredyt. Obecnie do spłaty pozostaje mu kwota około 105.000 zł.

Wyjaśniając motywy rozstrzygnięcia, Sąd Rejonowy wskazał, iż o składzie majątku wspólnego orzekł na podstawie art. 31 § 1 i 2 punkt 1), 3) i 4) k.r.o. Wyjaśnił, iż do majątku wspólnego podlegały zaliczeniu samochody: C. (...) nr rej. (...), S. (...) nr rej. (...) (udział wynoszący 1/2 ) i S. (...) nr rej. (...), ponieważ zostały one zakupione w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej przez jednego ze współmałżonków za środki pochodzące z zarobków małżonków. Sąd Rejonowy wskazał, iż nie uwzględnił wniosków wnioskodawczyni, aby obniżyć wartość samochodu S. (...) nr rej. (...) o wysokość kredytu, który wnioskodawczyni zaciągnęła na zakup tego samochodu oraz o wartość naprawy tego samochodu, wiążąc bezpodstawność żądań z tą okolicznością, iż cena przedmiotowego samochodu w przeważającej części została zapłacona z dochodów z majątku wspólnego, zaś naprawa dokonana w czasie eksploatacji samochodu przez wnioskodawczynię nie może zmniejszać wartości samochodu podlegającej zaliczeniu do majątku wspólnego, skoro to wnioskodawczyni czerpała korzyść z wykorzystania tego samochodu.

Sąd I instancji argumentował, iż darowizna w kwocie 100.000,00 zł dokonana przez uczestnika na rzecz syna stron B. A. pochodziła z majątku wspólnego, ponieważ składały się na nią pieniądze z zarobków uczestnika, zatem winna podlegać rozliczeniu w ramach niniejszego postępowania, gdyż dokonana została bez zgody wnioskodawczyni. Tak samo należało zdaniem Sądu Rejonowego potraktować pieniądze z majątku wspólnego, przelane przez uczestnika K. A. w dniu 21 maja 2008 roku na konto syna stron B. A. i zwrócone w dniu 05 lutego 2013 roku na konto uczestnika K. A. w kwocie 23.700,00 zł.

Sąd I instancji uznał, iż rozliczeniu w ramach niniejszego postępowania podlegały także środki pieniężne, uzyskane ze sprzedaży mieszkania w Ł. przy ul. (...) oraz garażu w kwocie 126.000,00 zł, które zatrzymała wnioskodawczyni. W ocenie Sądu Rejonowego nie ma żadnych podstaw prawnych ani faktycznych, aby w niniejszym postępowaniu nie rozliczać tej kwoty w ramach podziału majątku wspólnego małżeńskiego. Kwotę 120.000,00 zł, uzyskaną ze sprzedaży mieszkania, Sąd I instancji pomniejszył do kwoty 110.880,00 zł o zwaloryzowany wkład z książeczki mieszkaniowej wnioskodawczyni w sposób zgodny z propozycją zawartą w pismach przygotowawczych pełnomocnika wnioskodawczyni.

Sąd Rejonowy przyjął wartość naniesień na działce nr (...) położonej w T. gmina Ł. zgodnie z opinią biegłego rzeczoznawcy majątkowego, odmawiając waloru dowodowego prywatnej ekspertyzie, przedstawionej przez uczestnika postępowania, w wyniku uznania, iż wyliczenie przedstawione przez uczestnika nie obejmuje wszystkich naniesień, a ponadto wartość odtworzeniowa naniesień nie zawsze odpowiada ich wartości rynkowej.

Sąd I instancji wyjaśnił, iż zaliczył do majątku wspólnego jednostki rozrachunkowe zgromadzone przez zainteresowanych w OFE, natomiast nie zaliczył do majątku wspólnego składek zaewidencjonowanych na subkontach zainteresowanych w ZUS, przyjmując, iż w chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskiej zainteresowani nie mieli żadnych środków na subkontach w ZUS, a jedynie jednostki w OFE.

O udziałach małżonków w majątku wspólnym Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 43 § 1 k.r.o. (punkt II postanowienia ).

O podziale majątku wspólnego Sąd I instancji rozstrzygnął na podstawie art. 46 k.r.o. w związku art.1035 k.c., art.1037 § 1 k.c., 1038 §1 k.c., art. 211 k.c. i art. 212 k.c. (punkt III postanowienia), przyznając każdemu z zainteresowanych składniki majątku wspólnego, będące w posiadaniu danego zainteresowanego (ewentualnie równowartość wcześniej zbytego składnika majątku ), oprócz środków zgromadzonych w OFE, które przyznano po połowie każdemu z zainteresowanych. Sąd Rejonowy wskazał, iż suma wartości wszystkich składników majątku wspólnego oprócz środków w OFE wynosi: 653.313,59 zł. Połowa tej wartości (udział każdego z zainteresowanych w majątku wspólnym) wynosi 326.656,80 zł. Wnioskodawczyni otrzymała składniki majątku wspólnego o łącznej wartości 223.214,39 zł, a zatem uczestnik powinien uiścić wnioskodawczyni dopłatę w kwocie 103.442,40 zł (punkt IV postanowienia). Termin płatności dopłaty określono na jeden miesiąc od uprawomocnienia się postanowienia, ponieważ uczestnik dysponuje kwotą około 145.000 zł pochodzącą ze sprzedaży zabudowanej działki nr (...).

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

Powyższe orzeczenie apelacją zaskarżyła zarówno wnioskodawczyni, jak i uczestnik postępowania.

Wnioskodawczyni wydane w sprawie postanowienie zaskarżyła w części, to jest co do:

1. pkt I postanowienia w zakresie w jakim Sąd nie ustalił, że w skład majątku wspólnego K. A. i T. A. wchodzą następujące składniki:

- nakład z majątku osobistego T. A. na majątek wspólny w wysokości 15.125,95 złotych z tytułu spłaty rat kredytu zaciągniętego na poczet zakupu wspólnego samochodu marki S. F. E. (...) po ustaniu wspólności majątkowej pomiędzy stronami,

- kwota składek zaewidencjonowanych na subkoncie uczestnika K. A. w ZUS w wysokości 43.946,19 złotych,

2. pkt III postanowienia w zakresie w jakim Sąd nie dokonał podziału majątku wspólnego poprzez przyznanie wnioskodawczyni T. A. połowy wartości składek zaewidencjonowanych na subkoncie uczestnika K. A. w ZUS,

3. pkt IV w zakresie w jakim Sąd nie zasądził od uczestnika K. A. na rzecz wnioskodawczyni T. A. dopłaty kwoty ponad 103.442,40 złotych płatnych w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności,

4. pkt VII w zakresie w jakim Sąd nie zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm prawem przepisanych.

Wydanemu w sprawie rozstrzygnięciu skarżąca zarzuciła:

1. naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść rozstrzygnięcia tj.

a) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 316 § 1 k.p.c. w zw. z art. 567 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 684 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na tym, że:

- Sąd I Instancji dowolnie, sprzecznie z dowodami w postaci dokumentów załączonych do akt sprawy i sprzecznie z zasadami logicznego rozumowania ustalił, że nakład wnioskodawczyni odpowiadający kwocie spłaconych rat kredytu zaciągniętego na zakup samochodu marki S. F. E. (...), który to zakup miał miejsce w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej stron, nie podlega uwzględnieniu, podczas gdy wnioskodawczyni po pierwsze zgłosiła ten nakład do rozliczenia i wykazała dokumentami, że raty kredytu spłacała po dacie ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej, a uczestnik w żaden sposób nie dokładał się do tej spłaty,

- Sąd I Instancji dowolnie, sprzecznie z zebranym w sprawie materiałem dowodowym i zasadami logicznego rozumowania ustalił, że nie podlegają zaliczeniu do majątku wspólnego składki zaewidencjonowane na subkontach zainteresowanych w ZUS, gdyż w chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskiej strony nie miały żadnych środków na subkontach w ZUS, a jedynie jednostki w OFE, podczas gdy po pierwsze strony zgłosiły do rozliczenia w postępowaniu składki zaewidencjonowane na subkontach w ZUS, po drugie zgodnie z dokumentacją nadesłaną z ZUS w chwili ustania wspólności majątkowej pomiędzy stronami uczestnik posiadał składki zaewidencjonowane na subkoncie ZUS w wysokości 43.946,19 złotych,

a powyższe miało istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, gdyż rzutowało na wysokość dopłaty zasądzonej od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni i skutkowało naruszeniem przez Sąd I Instancji przepisów prawa materialnego tj. art. 31 § 2 pkt 4 k.r.o. i art. 45 § 1 i 2 k.r.o.,

b) art. 328 § 2 w zw. z art. 361 k.p.c. poprzez zaniechanie wskazania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia o kosztach postępowania w sytuacji, w której wnioskodawczyni wniosła o zasądzenie od uczestnika postępowania kosztów postępowania, które obejmują również koszty zastępstwa adwokackiego w postępowaniu,

c) art. 520 § 1 k.p.c. poprzez jego zastosowanie pomimo istnienia podstaw do odstąpienia od generalnej zasady rozdziału kosztów w postępowaniu nieprocesowym,

d) art. 520 § 2 i 3 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie i nieobciążanie wnioskodawcy obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania wnioskodawczyni pomimo istniejącej sprzeczności interesów stron,

Wskazując na powyższe zarzuty, wnioskodawczyni wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia w ten sposób, aby:

a) w zakresie pkt I ustalić, iż w skład majątku wspólnego stron wchodzą dodatkowo składniki:

- nakład z majątku osobistego T. A. na majątek wspólny w wysokości 15.125,95 złotych z tytułu spłaty rat kredytu zaciągniętego na zakup samochodu marki S. F. E. (...) po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej pomiędzy stronami,

- kwota składek zaewidencjonowanych na subkoncie uczestnika K. A. w ZUS w wysokości 43.946,19 złotych,

b) w zakresie pkt III dokonać podziału majątku wspólnego stron dodatkowo w ten sposób, że przyznać wnioskodawczyni T. A. połowę kwoty składek zaewidencjonowanych na subkoncie uczestnika K. A. w ZUS,

c) w zakresie pkt IV zasądzić od uczestnika K. A. na rzecz wnioskodawczyni T. A. ponad kwotę 103.442,40 złotych dodatkowo kwotę 7.562,98 złotych,

d) w zakresie pkt VIII zasądzić od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni koszty postępowania, w tym koszty zastępstwa adwokackiego zgodnie z art. 520 § 3 k.p.c.

Apelująca wystąpiła nadto z żądaniem zasądzenia od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania apelacyjnego według norm prawem przepisanych.

Uczestnik postępowania w wywiedzionej apelacji wydane w sprawie orzeczenie zaskarżył w części tj. w pkt I podpunkt 1. 2, 4,7,10-11 w zakresie wartości składników majątku oraz w pkt I podpunkt 6 w zakresie ustalenia, iż składnik ten wchodzi w skład majątku wspólnego, jak również co do nieustalenia, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi kwota 13.504,86 zł przelana do Urzędu Miasta w L. przez T. A. na wykup lokalu mieszkalnego w Ł. przy ul. (...), a w konsekwencji także w zakresie rozstrzygnięć, zawartych w punktach III podpunkt 1-2 i IV.

Uczestnik postępowania wniósł o zmianę wydanego w sprawie postanowienia w pkt I, III i IV, domagając się ustalenia, iż do majątku wspólnego stron oprócz składników z punktu I podpunkt 3, 5, 8-9,12-15 wchodzą:

a) środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych uczestnika postępowania w kwocie 95.108,75 zł,

b) środki pieniężne przekazane przez uczestnika postępowania synowi w kwocie 20.000,00 zł;

c) środki zgromadzone przez uczestnika postępowania z tytułu umów zawartych z MetLife Towarzystwo (...) S.A w W. w kwocie 19857,72 zł;

d) równowartość mieszkania położonego w Ł. przy ul. 9 maja 67 m. 20 w kwocie 120.000,00 zł;

e) środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych wnioskodawczyni T. A. w kwocie 95.859,70 zł;

f) kwota 65.493,00 zł z majątku wspólnego przeznaczona na zakup mieszkania położonego w Ł. przy ul. (...) stanowiącego majątek osobisty wnioskodawczym T. A.;

g) kwota 13.504,86 zł przelana do Urzędu Miasta w Ł. przez T. A. na wykup lokalu mieszkalnego w Ł. przy ul. (...)

oraz wyeliminowania ze składu majątku wspólnego przyznanego uczestnikowi postępowania nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika w postaci naniesień na działce nr (...) położonej w T. gmina Ł. o wartości 57.492,00 zł.

Uczestnik postępowania domagał się także zmiany rozstrzygnięcia poprzez dokonanie podziału majątku wspólnego w ten sposób, aby następujące składniki przyznać uczestnikowi postępowania:

1.  środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych uczestnika postępowania w kwocie 95.108,75 zł;

2.  środki pieniężne przekazane przez uczestnika postępowania synowi w kwocie 20.000,00 zł;

3.  środki zgromadzone przez uczestnika na kontach funduszu inwestycyjnego P. (...) Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. w W. w kwocie 15.363,12 zł;

4.  środki zgromadzone przez uczestnika postępowania z tytułu umów zawartych z MetLife Towarzystwo (...) S.A w W. w kwocie 19.857,72 zł;

5.  równowartość samochodu C. (...) nr. Rej. (...) w kwocie 6.200,00 zł;

6.  2416,1047 jednostek rozrachunkowych na rachunku uczestnika w A. OFE

przy wyeliminowaniu z majątku przyznanego uczestnikowi postępowania nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika w postaci naniesień na działce nr (...) położonej w T. gmina Ł. o wartości 57492 zł.

Skarżący wniósł nadto, aby pozostałe składniki przyznać wnioskodawczyni przy dokonaniu zmiany rozstrzygnięcia o wysokości zasądzonej spłaty z tytułu podziału majątku stron, ewentualnie wystąpił z żądaniem uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Zaskarżonemu orzeczeniu uczestnik postępowania zarzucił:

a) naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść postanowienia tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i błędne przyjęcie, iż w skład majątku wspólnego stron wchodzą środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych uczestnika postępowania w kwocie 142.208,65 zł, podczas gdy z zebranego materiału dowodowego wynika, iż kwota ta wynosiła 95.108,75 zł;

b) naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść postanowienia tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego polegający na pominięciu w tej ocenie zeznań świadka B. A. oraz deklaracji do Urzędu Skarbowego, chociaż z wymienionych dowodów wynika, że T. A. wyraziła zgodę na przekazanie synowi kwoty 100.000 zł, a poza tym wnioskodawczyni potwierdziła, iż wyraziła zgodę na dokonanie darowizny,

c) sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi kwota 23.700,00 zł przekazana przez uczestnika synowi podczas gdy jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego była to kwota 20.000,00 zł przekazana na lokatę na przyszły zakup auta dla wspólnego syna stron;

d) sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi kwota 85.135,43 zł z tytułu umów zawartych z (...) Towarzystwo (...) S.A w W. mimo, że na karcie 89 a znajduje się pismo z(...) z dnia 13 lipca 2015 roku, iż kwota ta wynosi 19.857,72 zł i kwota ta nie była kwestionowana przez wnioskodawczynię w piśmie z dnia 11 kwietnia 2017 roku;

e) naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść postanowienia tj. art. 229 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż w skład majątku wspólnego stron wchodziła kwota 85.135,43 zł pomimo, że fakt iż była to kwota 19.857,72 zł został przyznany przez wnioskodawczynię w piśmie z dnia 11 kwietnia 2017 roku;

f) sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że w skład majątku wspólnego stron wchodzą nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika postępowania w postaci naniesień na działce nr (...) położonej w T. albowiem wszystkie nakłady na przedmiotową nieruchomość były czynione przez uczestnika postępowania, gdyż wnioskodawczyni przeciwna była zakupowi tej działki;

g) sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, iż równowartość mieszkania położonego w Ł. przy ul. (...) należy pomniejszyć o nakłady z majątku osobistego wnioskodawczyni podczas gdy z wyjaśnień uczestnika postępowania jednoznacznie wynika, iż oboje małżonkowie posiadali książeczki mieszkaniowe, które po zawarciu związku małżeńskiego zostały połączone, a wkłady były uzupełniane ze wspólnych dochodów małżonków;

h) sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi tylko kwota 1.464,62 zł znajdująca się na kontach wnioskodawczyni mimo, że z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy z banków jednoznacznie wynika, iż środki znajdujące się na rachunkach bankowych wynosiły kwotę 95.859,70zł, a także pominięcie okoliczności, iż kwota 78.059,70 zł została w sposób niebudzący wątpliwości przyznana przez wnioskodawczynię;

i) naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść postanowienia tj. art. 229 k.p.c. poprzez niewzięcie pod uwagę, iż w skład majątku wspólnego stron wchodziła kwota 78.059,70 zł, pomimo, że fakt ten został przyznany przez wnioskodawczynię w piśmie z dnia 23 sierpnia 2017 roku i przyznanie to nie budzi wątpliwości,

j) sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi tylko kwota 40000 zł mimo, że z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy jednoznacznie wynika, iż kwota z majątku wspólnego przeznaczona na zakup mieszkania położonego w Ł. przy ul. (...) wynosiła 65.493,00 zł, a także pominięcie okoliczności, iż kwota 65.493,00 zł została w sposób niebudzący wątpliwości przyznana przez wnioskodawczynię;

k) naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść postanowienia tj. art. 229 k.p.c. poprzez nie wzięcie pod uwagę, iż w skład majątku wspólnego stron wchodziła kwota 65.493,00 zł pomimo, że fakt ten został przyznany przez wnioskodawczynię w piśmie z dnia 23 sierpnia 2017 roku i 11 kwietnia 2017 roku i przyznanie to nie budzi wątpliwości;

1) naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez niezastosowanie art. 37 § 1 pkt 4 k.r.o. i przyjęcie, iż wnioskodawczyni nie wyraziła zgody na dokonanie darowizny na rzecz syna, podczas gdy bez jej zgody uczestnik nie mógłby przekazać pieniędzy dziecku;

m) naruszenie przepisów prawa materialnego art. 31 kro i niezaliczenie do majątku wspólnego stron kwoty 13.504,86 zł przelanej do Urzędu Miasta w Ł. przez wnioskodawczynię na wykup lokalu mieszkalnego w Ł., która przelana została jeszcze przed ustanowieniem przez strony rozdzielności majątkowej i stanowiła składnik majątku wspólnego;

n) naruszenie przepisu art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia wyroku bez odniesienia się do wszystkich dowodów zgromadzonych w sprawie, a w szczególności tych dowodów którym Sąd odmówił wiarygodności i które nie posłużyły mu do poczynienia ustaleń faktycznych w sprawie oraz nie wyjaśnienie przyczyn pominięcia składników majątku wspólnego, co uniemożliwia prawidłową weryfikację postanowienia.

Uczestnik postępowania domagał się nadto zasądzenia od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje wniesione przez wnioskodawczynię, jak i uczestnika postępowania zasługują na częściowe uwzględnienie.

W złożonych apelacjach skarżący sformułowali zarówno zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego, jak i przepisów prawa procesowego, w tej sytuacji w pierwszej kolejności wymaga rozważenia zarzut naruszenia przepisów procesowych, bowiem zarzuty naruszenia prawa materialnego mogą być właściwie ocenione tylko na tle prawidłowo ustalonego stanu faktycznego.

Skarżący zarzucili naruszenie przez Sąd I instancji art. 328 § 2 k.p.c. Zaznaczenia wymaga, iż wytknięcie wadliwego sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia może okazać się zasadne wówczas, gdy z powodu braku w uzasadnieniu elementów wymienionych w art. 328 § 2 k.p.c., znajdującego odpowiednie zastosowanie w postępowaniu nieprocesowym stosowanie do art. 13 § 2 k.p.c., zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli instancyjnej. Nie stanowi on więc właściwej płaszczyzny do krytyki trafności przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku ustaleń faktycznych, ani ich oceny prawnej.

Art. 328 § 2 k.p.c. określa jedynie wymagania konstrukcyjne uzasadnienia orzeczenia. Czym innym jest techniczna strona uzasadnienia (której dotyczy wymieniony przepis), a czym innym jest jego merytoryczna zawartość, choćby nawet błędna. Tylko do pierwszej z wymienionych sytuacji odnosi się art. 328 § 2 k.p.c. Przepis ten nie obejmuje sytuacji, gdy Sąd, jak w niniejszej sprawie, choć w sposób lakoniczny, to jednak wskazał podstawy faktyczne i prawne wydania zaskarżonego orzeczenia w sposób umożliwiający dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania zaskarżonego orzeczenia.

W części natomiast zasługiwał na podzielenie podniesiony przez uczestnika postępowania zarzut poczynienia błędnych ustaleń co do istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności, który to zarzut uczestnik postępowania wiązał z naruszeniem przez Sąd I instancji art. 233 § 1 k.p.c. i art. 229 k.p.c.

Znajdujący odpowiednie zastosowanie w postępowaniu nieprocesowym przepis art. 233 § 1 k.p.c. odnosi się do oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, zaś art. 229 k.p.c., pozwala na konstruowanie ustaleń faktycznych przy braku dowodów wprost potwierdzających dane okoliczności. Uregulowane w art. 229 k.p.c. przyznanie jest oświadczeniem strony, że twierdzenie faktyczne przeciwnika odpowiada rzeczywistości. Jako takie jest ono oświadczeniem wiedzy i wywiera skutki w sferze faktycznej procesu. Przyznanie kierowane jest do sądu i spełnia funkcję dowodu (środka dowodowego). O ile też odpowiada wymogom wskazanego przepisu (tj. nie budzi wątpliwości co do swej zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy), to stanowi okoliczność zwalniającą od postępowania dowodowego w określonym zakresie.

Także w postępowaniu nieprocesowym w sprawie o podział majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską dopuszczalne jest oparcie się na zgodnych oświadczeniach uczestników w zakresie składu i wartości majątku podlegającego działowi, jeżeli nie budzą one wątpliwości co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy (por. postanowienie SN z dnia 29 listopada 2001 r., V CKN 482/00, LEX nr 52640).

W przypadku braku podstaw do poczynienia ustaleń stosownie do zgodnych oświadczeń zainteresowanych, ustalenia stanu faktycznego powinny znaleźć odzwierciedlenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Istotną cechą zasady swobodnej oceny dowodów, określonej w art. 233 § 1 k.p.c., jest bezstronność, brak arbitralności i dowolności, przestrzeganie zasad logicznego rozumowania i zasad doświadczenia życiowego w wyciąganiu wniosków. Wszechstronne rozważenie zebranego materiału oznacza uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu oraz wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych środków dowodowych, a mających znaczenie dla ich mocy dowodowej i wiarygodności. Ustalenia faktyczne w oparciu o tak ocenione dowody nie mogą wykazywać błędów tak faktycznych (nie mogą być sprzeczne z treścią dowodów), jak i logicznych (błędności rozumowania i wnioskowania).

Sformułowane przez uczestnika postępowania zarzuty odnośnie błędnych ustaleń co do wartości środków zgromadzonych przez uczestnika postępowania K. A. z tytułu umów zawartych z (...) Towarzystwem (...) S.A. w W., środków zgromadzonych na rachunkach bankowych wnioskodawczyni oraz wysokości nakładu z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawczyni należy podzielić.

Ustalenie przez Sąd wartości środków zgromadzonych przez uczestnika postępowania K. A. z tytułu umów zawartych z (...) Towarzystwem (...) S.A. nie znajduje oparcia w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Wysokość tej kwoty została wskazana w informacji, nadesłanej przez (...) Towarzystwo (...) S.A. z dnia 13 lipca 2015 roku (k. 89a), zgodnie z którym kwota ta na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej wynosiła 19.857,72 zł, a wartość ta została przyznana przez wnioskodawczynię w toku postępowania (k. 596).

Sąd I instancji jako dowody, w oparciu o które ustalił wartość ww. środków na kwotę 85.135,43 zł, powołał informacje z towarzystwa ubezpieczeń, zgromadzone na kartach 89a, 232, 234 i 561 akt sprawy, a następnie zsumował wartości, wskazane w pismach zalegających na ww. kartach akt sprawy, uzyskując wynik 85.135,43 zł. Tymczasem informacje nadesłane przez (...) Towarzystwo (...) S.A. z dnia 25 stycznia 2016 roku k. 232 i z dnia 25 stycznia 2016 roku k. 234 dotyczą tych samych umów ubezpieczenia, które zostały ujęte w informacji zalegającej na k. 89a akt sprawy, nadto wskazują na stan aktualny na dzień sporządzenia odpowiedzi, nie zaś dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej zainteresowanych, w związku z czym brak było podstaw do sumowania wskazanych w tych pismach wartości. Informacja, zalegająca na k. 561 akt sprawy nie dotyczy zaś wartości środków zgromadzonych w (...) Towarzystwie (...) S.A., ale A. Towarzystwie (...) S.A., zgodnie z którą wartość środków zgromadzonych przez uczestnika postępowania w ramach polis w ww. towarzystwie wynosi łącznie 17.877,27 zł. Wiarygodność tych dokumentów nie była kwestionowana przez wnioskodawczynię i uczestnika postępowania, co stanowiło podstawę do poczynienia ich podstawą ustaleń w sprawie.

W tym zatem zakresie poczynione przez Sąd I instancji ustalenia wymagały korekty poprzez przyjęcie, iż środki zgromadzone przez uczestnika postępowania z tytułu umów zawartych z(...) Towarzystwem (...) S.A. na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej wynosiły 19.857,72 zł, a także, iż do majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską należały środki zgromadzone przez uczestnika postępowania w ramach umów zawartych z A. Towarzystwem (...) S.A., w kwocie łącznie 17.877,27 zł. Tej też ostatniej kwoty rozliczenia domagała się wnioskodawczyni (k. 595 akt).

Podzielić należy także podniesiony w apelacji, złożonej przez uczestnika postępowania, zarzut wadliwego ustalenia przez Sąd I instancji wartości środków zgromadzonych na rachunkach bankowych wnioskodawczyni. Dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenie, iż środki te wynosiły 1.464,62 zł nie znajduje oparcia w przywołanych przez Sąd I instancji jako podstawa tych ustaleń dowodach z dokumentów udzielonych przez banki, które nie były kwestionowane przez zainteresowanych, a zalegających na kartach 151-169; 288-296 v, 390-393 v, k. 501 i k. 563. Uwzględniona przez Sąd Rejonowy kwota 1.464,62 zł odpowiada wartości środków zgromadzonych wyłącznie na rachunku bankowym wnioskodawczyni w (...) Banku (...) S.A. (k. 296v), pomijając całkowicie środki zdeponowane na lokatach (...) w (...) S.A. w kwotach 2 x 15.000,00 zł, środki zgromadzone na dwóch rachunkach bankowych wnioskodawczyni w (...) S.A. w kwocie 41.268,53 zł (k. 390-393v) i środki zgromadzone na rachunku bankowym w (...) S.A. w kwocie 5.326,55 zł.

Okoliczność posiadania ww. środków i ich przynależność do majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską została przyznana przez wnioskodawczynię (k. 596), toteż także w tym zakresie poczynione przez Sąd I instancji ustalenia wymagają korekty poprzez przyjecie, iż w skład majątku podlegającego podziałowi wchodzą oszczędności zgromadzone na rachunkach bankowych wnioskodawczyni w kwocie łącznej 78.059,70 zł.

Nadto za uzasadniony należało uznać zarzut wadliwego ustalenia wartości wierzytelności z tytułu nakładów z majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską na majątek osobisty wnioskodawczyni, przyjętej przez Sąd I instancji w kwocie 40.000,00 zł. Wnioskodawczyni konsekwentnie i w sposób niebudzący wątpliwości przyznała, iż kwota ta wynosi 65.493,00 zł (k. 596 akt), co znajduje potwierdzenie także w informacji, nadesłanej z Ł. Spółdzielni Mieszkaniowej z dnia 10 października 2016 roku (k. 344).

Podzielić należy także zarzut nieuzasadnionego przyjęcia, iż dokonana przez uczestnika postępowania darowizna środków pieniężnych w kwocie 100.000,00 zł na rzecz syna B. została dokonana bez zgody wnioskodawczyni, skoro wnioskodawczyni przyznała, iż wyraziła następczą zgodę na dokonanie tej darowizny na rzecz syna.

W ocenie Sądu Okręgowego, z uwagi na prezentowane przez wnioskodawczynię i uczestnika postępowania stanowiska w przedmiocie zasadności dokonania rozliczenia powyższej kwoty, poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia należy uzupełnić o następujące elementy stanu faktycznego:

Kwotę 100.000,00 zł uzyskaną w ramach darowizny od ojca B. A. przeznaczył w całości na zakup nieruchomości, położone we wsi O., gmina Ł., stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...). Umowa sprzedaży została zawarta w dniu 29 marca 2011 roku w formie aktu notarialnego. Ustalona cena sprzedaży w kwocie 100.000,00 zł została zapłacona.

/dowód: wypis aktu notarialnego z dnia 29 marca 2011 roku k. 22-23/

Działka o numerze ewidencyjnym (...) została podzielona na cztery działki: 271/6 o powierzchni 0,0541 ha, 271/7 o powierzchni 0,1390 ha, 271/8 o powierzchni 0,1286 ha i 271/9 o powierzchni 0,1788 ha.

W dniu 21 maja 2012 roku pomiędzy B. A. oraz D. N., B. N., J. W., P. W. i K. A. została zawarta w formie aktu notarialnego umowa zamiana i umowa darowizny. W drodze ww. umowy B. A. dokonał z małżonkami B. i D. N. zamiany nieruchomości, polegającej na przeniesieniu na małżonków N. udziału w wysokości 2/5 w prawie własności niezabudowanej działki o numerze ewidencyjnym (...), w zamian za co otrzymał udział wynoszący 3/5 w prawie własności nieruchomości, stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...).

Następnie B. A. darował swej siostrze J. W. i jej mężowi P. nieruchomość, stanowiącą działkę o numerze ewidencyjnym (...), udział w wysokości 1/5 w prawie własności nieruchomości, stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...) oraz udział w wysokości 1/5 w prawie własności nieruchomości, stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...).

Nadto B. A. darował swemu ojcu K. A. nieruchomość, stanowiącą działkę o numerze ewidencyjnym (...), udział w wysokości 1/5 w prawie własności nieruchomości, stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...) oraz udział w wysokości 1/5 w prawie własności nieruchomości, stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...). Wartość darowizny wynosiła 32.000,00 zł.

/dowód: wypis aktu notarialnego z dnia 21 maja 2012 roku k. 18-21/

Przekazując synowi B. kwotę 100.000,00 zł K. A. działał z zamiarem, aby syn za przekazaną kwotę nabył nieruchomość, następnie dokonał jej podziału, a część tej nieruchomości przekazał swej siostrze i ojcu. B. A. o tych zamierzeniach ojca wiedział. Domyślał się także, że działanie ojca ma wywrzeć wpływ na podział majątku wspólnego. Przed nabyciem nieruchomości B. A. poinformował matkę T. A. o planowanym zakupie. Była do tego niechętnie nastawiona. B. A. dokonał zgłoszenia darowizny w Urzędzie Skarbowym, wskazując, iż środki otrzymał od obojga rodziców. Wnioskodawczyni wyraziła ostatecznie zgodę na potraktowanie powyższej sumy jako darowizny na rzeczy syna.

/dowód: zeznania świadka B. A. k. 133 zapis dźwięku od 01:20:44 do 01:42:30, zeznania wnioskodawczyni k.645v zapis dźwięku od 00:08:21 do 00:40:08 /

Powyższe ustalenia Sąd Okręgowy poczynił w oparciu o materiał dowodowy zebrany w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, mając na uwadze, iż zeznania przesłuchanych w sprawie osób wzajemnie się uzupełniają, a jedynie zainteresowani tym bezspornym zasadniczo okolicznościom nadają odmienne znaczenie.

W pozostałym zakresie podniesione zarzuty wadliwej oceny przez Sąd I instancji zebranego w sprawie materiału dowodowego nie zasługują na podzielenie. Przypomnienia wymaga, że dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących rozumowanie sądu. W szczególności skarżący powinien wskazać, w jaki sposób sąd naruszył kryteria przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając, względnie wskazać jakie dowody wskazujące na fakty istotne dla rozstrzygnięcia zostały przez Sąd pominięte.

Sprzeczności ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego odnośnie poczynienia nakładu z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika postępowania skarżący upatruje w tym, iż „wnioskodawczyni przeciwna była zakupowi tej działki” (k. 713). Kwestia ta pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia, albowiem z punktu widzenia kwestionowanego przez uczestnika ustalenia istotne jest jedynie, z jakich środków sfinansowane były nakłady na nieruchomość, stanowiącą majątek osobisty uczestnika postępowania, nie zaś to, czy wnioskodawczyni wspierała uczestnika w podejmowanych przez niego działaniach w tym zakresie. Uczestnik postępowania zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu nie zaoferował zaś materiału dowodowego pozwalającego na ustalenie, iż sporne nakłady poczynione zostały z jego majątku osobistego, a przedstawione w apelacji zarzuty stanowią jedynie polemikę z prawidłowymi w tym zakresie ustaleniami Sądu I instancji.

Brak było także podstaw do podważania poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń co do wartości nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika postępowania. Wartość poczynionych naniesień na nieruchomość, położoną w miejscowości T. została ustalona w oparciu o wnioski opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości sporządzonej stosownie do art. 278 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., a opinia ta nie została skutecznie zakwestionowana przez skarżącego. Przedstawiona prywatna ekspertyza, opracowana na zlecenie uczestnika postępowania, nie może zastępować opinii biegłego sądowego, gdyż podlega ocenie wyłącznie jako dokument prywatny (art. 245 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Sam fakt niezadowolenia uczestnika postępowania z treści sporządzonej w toku sprawy opinii biegłego nie stanowi uzasadnienia dla odrzucenia wniosków z niej wynikających, w sytuacji gdy skarżący w zakreślonym przez Sąd Rejonowy terminie (k. 593) nie sformułował merytorycznych zarzutów co do treści sporządzonej w sprawie opinii w zakresie wartości naniesień, ograniczając się do stwierdzenia, że wartość ta została zdecydowania zawyżona (k. 612).

Co zaś się tyczy zarzutów uczestnika postępowania o nieuzasadnionym uwzględnieniu nakładów z majątku osobistego wnioskodawczyni na nabycie lokalu mieszkalnego, położonego w Ł. przy (...), skarżący nie przedstawił żadnego materiału dowodowego na poparcie twierdzeń, iż wkład zgromadzony na książeczce mieszkaniowej wnioskodawczyni pochodził z „wkładu mieszkaniowego pochodzącego z książeczki uczestnika postępowania”, który wedle jego twierdzeń miał być przelany na książeczkę wnioskodawczyni. W tym zakresie to na uczestniku spoczywał ciężar dowodu zgodnie z art. 6 k.c., któremu to ciężarowi nie sprostał.

Zauważyć przy tym należy, że znaczenie art. 684 k.p.c. dla postępowania o podział majątku wspólnego polega na tym, że sąd, w dążeniu do zakończenia podziału majątku w jednym postępowaniu, powinien zwrócić uwagę małżonków na potrzebę wskazania całego majątku podlegającego podziałowi oraz że nie jest związany wnioskami małżonków, jeżeli z oświadczeń ich wyniknie, że istnieje inny jeszcze majątek wspólny wymagający podziału. Przepis powyższy nie daje natomiast sądowi uprawnień do prowadzenia z urzędu dochodzeń, czy i jaki istnieje inny wspólny majątek (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 1968 r. III CR 97/67).

Podstawę dokonania ustaleń w sprawie o podział majątku stanowi zatem cały zebrany w sprawie materiał dowodowy. W myśl ogólnej zasady wyrażonej w art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Obowiązek przedstawiania dowodów spoczywa bowiem na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na tej stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne.

Art. 382 k.p.c. stanowi zaś, że sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału dowodowego zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Powołane przepisy znajdują odpowiednie zastosowanie w postępowaniu nieprocesowym.

Skarżący kwestionując dokonane w powyższym zakresie ustalenia faktyczne nie zgłosił w apelacji nowych twierdzeń i dowodów, a Sąd odwoławczy z urzędu postępowania dowodowego nie prowadził. W tej sytuacji opierał się wyłącznie na materiale dowodowym zgromadzonym przed sądem pierwszej instancji. W tym zaś materiale brak dowodów pozwalających na poczynienie ustaleń zgodnie z kierunkiem postulowanym przez skarżącego.

Uczestnik postępowania nie zdołał także w toku postępowania wykazać swych twierdzeń o istnieniu na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej lokat D. +, założonych przez wnioskodawczynię na kwoty 5.8000 zł i 12.000,00 zł. Wnioskodawczyni podnosiła, iż lokaty te zostały zlikwidowane, uczestnik zaś nie zgłosił wniosków dowodowych, pozwalających na ustalenie, iż środki te na lokatach założonych niemal 3 lata przed ustaniem wspólności majątkowej małżeńskiej, wedle stanu na dzień ustania tej wspólności, nadal się znajdowały. Zarzut apelacyjny oparty został na „przypuszczeniu, że lokaty zostały zlikwidowane po dniu 5 kwietnia 2011 roku” (k. 719), co jednakże w żadnej mierze nie może się równać ze sprostowaniem obowiązku dowodzenia wskazanej okoliczności przez uczestnika postępowania.

Także za nieuzasadniony uznać należało zarzut braku wszechstronnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego w zakresie ustalenia wysokości środków zgromadzonych na rachunkach bankowych uczestnika postępowania, który to zarzut uczestnik postępowania wiązał z wydatkowaniem przez niego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej kwoty 32.000,00 zł na spłatę długu zaciągniętego na uzupełnienie środków, przeznaczonych na darowizny kwoty 100.000,00 zł dla syna oraz kwoty 15.000,00 zł na zakup samochodu.

Zaznaczenia wymaga, iż w sprawie o podział majątku wspólnego rozliczeniu podlega całość stosunków majątkowych według stanu na dzień ustania wspólności ustawowej, jednakże podziałowi podlega stan czynny masy majątkowej w chwili dokonywania podziału. Przy dokonywaniu podziału majątku nie uwzględnia się tych wspólnych składników majątkowych, które w czasie trwania wspólności ustawowej lub po jej ustaniu zostały zużyte zgodnie z prawem (art. 36 - 40 k.r.o. i art. 42 k.r.o.), natomiast uwzględnia się w ramach rozliczeń, składniki majątkowe, które zostały bezprawnie zbyte, zniszczone zużyte lub roztrwonione przez jedno z małżonków. W tym wypadku, przy podziale majątku wspólnego ich wartość podlega zaliczeniu na poczet udziału przypadającego drugiemu małżonkowi.

W tym ujęciu okoliczność przeznaczenia składnika majątku wspólnego w postaci środków pieniężnych w kwocie 15.000,00 zł na zakup samochodu po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej nie ma znaczenia dla wzajemnych rozliczeń pomiędzy byłymi już małżonkami.

Kwestia wydatkowania przez uczestnika postępowania kwoty 32000,00 zł na spłatę długu zaciągniętego na zgromadzenia środków na przekazaną synowi darowiznę środków pieniężnych kwocie 100.000,00 zł nie została przez uczestnika postępowania w żaden sposób wykazana, tym bardziej, iż stan środków pieniężnych na rachunkach bankowych uczestnika postępowania nie wskazywał na potrzebę posiłkowania się prze niego pożyczką od rodziny, zaś sam skarżący popada w tym zakresie w sprzeczność w swych własnych twierdzeniach, skoro darowizna kwoty 100.000,00 zł miała być dokonana – jak wskazał w wyjaśnieniach informacyjnych (k. 132) – w całości z uzyskiwanych przez niego dochodów, stanowiących składnik majątku wspólnego (art. 31 § 2 pkt 1 k.r.o.)

W kwestii wadliwości ustaleń dotyczących wysokości kwoty przeznaczonej na założenie lokaty na zakup samochodu, skarżący nie kwestionował, iż kwota w wysokości 20.000,00 zł została przekazana w ramach pożyczki synowi i zwrócona przez niego wraz z narosłymi odsetkami w wysokości 3.700,00 zł (k. 460, k. 461). Pożyczka pochodziła ze środków z majątku wspólnego zainteresowanych, co nie było przez skarżącego kwestionowane. Tym samym w skład majątku wspólnego weszła wierzytelność o zwrot pożyczonej sumy wraz z odsetkami, a po jej spłacie – środki pieniężne przekazane tytułem zwrotu pożyczonej sumy wraz z odsetkami. Do majątku wspólnego małżonków należą wbrew stanowisku uczestnika postępowania także odsetki od wierzytelności stanowiącej składnik majątku wspólnego jako pożytki prawa cywilnego w rozumieniu art. 54 k.c., stosownie do treści art. 31 § 2 pkt 2 k.r.o. Skarżący nie wykazał, czy, a jeśli tak, jaka część narosłych odsetek przypadała na okres po dniu ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, jednakże nie wywarłoby to wpływu na ostateczny rezultat rozliczeń pomiędzy zainteresowanymi, gdyż także po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej pożytki cywilne od udzielonej pożyczki przypadały małżonkom w stosunku do ich udziałów, czyli co do zasady, z uwagi na brzmienie art. 43 § 1 k.r.o., w częściach równych (art. 46 k.r.o. w zw. z art. 1035 k.c. i art. 207 k.c.).

W pozostałym zakresie poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne nie były kwestionowane przez uczestnika postępowania.

Zarzut błędnych ustaleń stanu faktycznego, podniesiony w apelacji wnioskodawczyni dotyczył ustaleń stanu faktycznego w zakresie składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40 a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963, z późn. zm.). Tymczasem Sąd I instancji dokonując ustaleń stanu faktycznego prawidłowo ustalił, że na dzień ustania wspólności na subkoncie uczestnika postępowania wskazane składki były zdeponowane, a jedynie nie objął ich podziałem, co jednakże nie uzasadnia zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych.

Ustalenia stanu faktycznego w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia zgłoszonego przez wnioskodawczynię żądania rozliczenia spłaconego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej kredytu należało uzupełnić o następujące okoliczności:

W dniu 3 lutego 2010 roku T. A. zaciągnęła kredyt na zakup samochodu osobowego S. (...) w kwocie łącznej 17.010,00 zł. Cena zakupu pojazdu wynosiła 41.200,00 zł, przy czym wkład własny wniesiony na jego zakup wynosił 25.000,00 zł. Spłata kredytu miała nastąpić w 48 ratach miesięcznych, począwszy od dnia 5 marca 2010 roku.

/dowód: umowa kredytu k. 521-524/

Zgodnie z terminarze płatności, od dnia ustania wspólności majątkowej małżeńskiej wnioskodawczynię obciążało 35 miesięcznych rat kredytu, z czego 34 w wysokości po 432,17 zł, a ostatnia rat w kwocie 431,93 zł, to jest łącznie w kwocie 15.125,71 zł.

/dowód: harmonogram spłat k. 525v/

Kwota ta została spłacona przez wnioskodawczynię.

/okoliczności uznane za przyznane/

Poczynione ustalenia oparto na podstawie przedłożonych przez wnioskodawczynię dowodów z dokumentów, których wiarygodność nie była zakwestionowana przez uczestnika postępowania.

Pozostałe ustalenia stanu faktycznego, wobec braku ich skutecznego zakwestionowania, należało podzielić i uczynić podstawą rozstrzygnięcia.

Nie był także uzasadniony podniesiony przez wnioskodawczynię zarzut naruszenia art. 316 § 1 k.p.c. Zgodnie z art. 316 § 1 k.p.c., po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy; w szczególności zasądzeniu roszczenia nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że stało się ono wymagalne w toku sprawy. Pojęcie "stan rzeczy" oznacza okoliczności faktyczne ustalone przed zamknięciem rozprawy oraz stan prawny, to jest obowiązujące przepisy, które mogą stanowić podstawę rozstrzygnięcia. O naruszeniu art. 316 § 1 k.p.c. można mówić wówczas, gdy wydając orzeczenie sąd nie uwzględnił między innymi zmiany stanu faktycznego zaistniałej w toku postępowania. Przepis ten nie może natomiast stanowić podstawy do wysuwania zarzutów w kwestii określenia konsekwencji wynikających z obowiązywania normy prawnej, jak również zarzutów dotyczących subsumcji ustaleń faktycznych do wskazanej normy. Jego zakresem nie jest wreszcie objęte pominięcie przez sąd przy ocenie żądania części materiału dowodowego.

Przechodząc do oceny podniesionych przez zainteresowanych zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego, przypomnienia wymaga, iż przepis art. 567 § 3 k.p.c. stanowi, iż do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, a zwłaszcza do odrębnego postępowania w sprawach wymienionych w paragrafie pierwszym stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku. Z tego względu skład i wartość majątku wspólnego ulegającego podziałowi ustala sąd, co wynika z odpowiedniego stosowania przepisu art. 684 k.p.c., a przedmiotem podziału dokonywanego przez Sąd w postępowaniu nieprocesowym powinien być zgodnie z art. 1038 § 1 k.c. w zw. z art. 46 k.r.o. cały majątek objęty wspólnością. Jako zasadę przyjmuje się, że w toku postępowania o podział majątku wspólnego rozliczeniu podlega całość stosunków majątkowych między małżonkami według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej. Od tej bowiem daty majątek objęty dotychczas wspólnością ustawową ulega przekształceniu we wspólność, do której odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy regulujące współwłasność w częściach ułamkowych.

Stosownie do art. 45 § 1 k.r.o. każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.

Stosownie zaś do § 2 powołanego przepisu zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny.

Podzielić należy zarzuty podniesione w apelacji wnioskodawczyni w zakresie braku rozliczenia zgłoszonego przez wnioskodawczynię nakładu z majątku osobistego na majątek wspólny, dotyczący spłaty rat kredytu na zakup samochodu marki S. (...) nr rej. (...).

Przedstawiona w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia argumentacja Sądu I instancji, sprowadzająca się do wniosku, iż wyłącza zasadność dokonania rozliczenia ta okoliczność, iż spłata znacznej części wartości samochodu była dokonana w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej pomiędzy stronami, nie zasługuje na podzielenie. Wnioskodawczyni nie domagała się rozliczenia kwot wpłaconych na poczet spłat zaciągniętego kredytu uiszczonych w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, a jedynie rozliczenia kwot przeznaczonych na spłatę kredytu na zakup samochodu, których dokonała samodzielnie z majątku osobistego po dniu ustania wspólności małżeńskiej. Na dowód powyższego wnioskodawczyni przedstawiła harmonogram spłat kredytu z umowy kredytu z (...) S.A. z dnia 3 lutego 2010 roku. Uczestnik postępowania nie kwestionował, iż spłata kredytu we wskazanym zakresie została dokonana samodzielnie przez wnioskodawczynię.

W orzecznictwie wskazuje się (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2014 r. IV CSK 203/13), że jeżeli w czasie trwania wspólności majątkowej dług został zaciągnięty tylko przez jednego z małżonków i jeżeli dłużnikiem w stosunku do wierzyciela pozostaje tylko ten małżonek, a korzyść majątkowa uzyskana w ten sposób została następnie przeznaczona na majątek wspólny, to korzyść ta może być - stosownie do okoliczności, wynikających z ustaleń faktycznych każdego konkretnego przypadku - traktowana jako nakład z majątku tego z małżonków, który zaciągnął osobiste zobowiązanie, na majątek wspólny i rozliczana między małżonkami jako roszczenie z tytułu nakładów dokonanych na majątek wspólny.

Wobec powyższego skoro samochód S. (...) nr rej. (...) stanowił składnik objęty wspólnością majątkową małżeńską, a na zakup tego samochodu w części przeznaczone zostały środki z zaciągniętego przez wnioskodawczynię kredytu, rozliczeniu między małżonkami jako roszczenie z tytułu nakładów dokonanych na majątek wspólny podlega kwota spłaconego przez wnioskodawczynię ze swojego majątku osobistego kredytu na zakup ww. samochodu w wysokości 15.125,71 zł (kwota wskazana przez wnioskodawczynię została zawyżona o 0,24 zł prawdopodobnie na skutek wadliwego przyjęcia, iż należne spłaty rat miały równą wysokość).

Brak natomiast było usprawiedliwienia dla uwzględnienia żądania wnioskodawczyni, aby ustalić, iż w skład majątku wspólnego wchodził nakład z majątku osobistego T. A. na majątek wspólny w wysokości 15.125,95 złotych. Nakład w ustalonej wysokości 15.125,71 zł podlega rozliczeniu w niniejszym postępowaniu, ale z oczywistych przyczyn, jako pochodzący z majątku osobistego wnioskodawczyni nie może stanowić składnika majątku wspólnego.

Za uzasadniony należało także uznać zarzut nieuwzględnienia w podziale majątku wspólnego składek zaewidencjonowanych na subkoncie uczestnika postępowania w ZUS. Kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40 a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963, z późn. zm.), stosownie do art. 31 § 2 pkt 4 k.r.o. stanowią składnik majątku, objętego wspólnością majątkową małżeńską. Sąd I instancji dokonując ustaleń stanu faktycznego prawidłowo ustalił, że na dzień ustania wspólności na subkoncie uczestnika postępowania wskazane składki były zdeponowane. W tej sytuacji, winien w oparciu o treść art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. rozliczyć wskazane środki w przedmiotowym postępowaniu, tym bardziej, iż zarówno wnioskodawczyni, jak i uczestnik postępowania zgodnie wnosili o rozliczenie wskazanego składnika majątku w przedmiotowym postępowaniu (k. 558, k. 596), co uzasadniało objęcie ich podziałem na tych samych zasadach, co środki zgromadzone na rachunku otwartego funduszu emerytalnego każdego z małżonków (art. 31 § 2 pkt 3 k.r.o.).

Z powyższych przyczyn sąd odwoławczy w ramach rozpoznawania apelacji obowiązany był zmodyfikować wadliwe rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji dotyczące wchodzących w skład majątku wspólnego środków zgromadzonych na rachunkach otwartych funduszy emerytalnych i składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

W kwestii podniesionych przez uczestnika postępowania zarzutów niezaliczenia środków przelanych przez wnioskodawczynię na rachunek Urzędu Miejskiego w Ł. do majątku wspólnego należy wskazać, iż podział majątku wspólnego obejmuje tylko takie przedmioty majątkowe, które były składnikami majątku wspólnego w chwili ustania wspólności ustawowej i które istnieją w chwili dokonywania podziału.

Z tej przyczyny, przy twierdzeniach uczestnika postępowania, iż kwota 13.504,86 zł została przelana z rachunku bankowego wnioskodawczyni i na ten rachunek nie wróciła, nie mogła stanowić przedmiotu podziału. Uczestnik postępowania w apelacji nie podnosił, aby powyższe dokonane zostało bez przy jego sprzeciwie (art. 36 ¹ k.r.o.). Jeśli miała to być pożyczka dla matki wnioskodawczyni, która nie została spłacona (wnioskodawczyni temu zaprzeczyła, podając, iż kwota ta w połowie pochodziła ze środków przekazanych przez brata wnioskodawczyni, a matka zwróciła pożyczoną jej kwotę), można by rozważać, czy w skład majątku wspólnego nie wchodzi wierzytelność o zwrot pożyczonej sumy. Uczestnik postępowania zgodnie z ciężarem dowodu nie wykazał jednakże podnoszonych przez siebie w tym zakresie twierdzeń zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 6 k.c., co czyni podniesione w apelacji zarzuty bezpodstawnymi.

Podzielić należy częściowo zarzuty uczestnika postępowania odnośnie uwzględnienia w podziale majątku kwoty 100.000,00 zł, przekazanej synowi na zakup nieruchomości. Z uzupełnionych przez Sąd Okręgowy ustaleń wynika, iż wnioskodawczyni o dokonanym transferze środków została poinformowana i ostatecznie wyraziła zgodę na przekazanie środków synowi. Stosownie do art. 37 § 1 pkt 4 k.r.o. zgoda drugiego małżonka jest wymagana do dokonania darowizny środków pochodzących z majątku wspólnego, z wyłączeniem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. Z ustaleń wynika, iż darowizna pochodziła ze środków objętych wspólnością majątkową małżeńską, a przed jej dokonaniem, co przyznał uczestnik postępowania (k. 132), wnioskodawczyni nie wyraziła zgody na dokonanie tej czynności. W tej sytuacji w myśl art. 37 § 2 k.c. ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. Do czasu potwierdzenia lub odmowy potwierdzenia, umowa ma charakter czynności prawnej niezupełnej, która z chwilą odmowy potwierdzenia staje się czynnością prawną nieważną ex tunc, a więc od chwili jej dokonania. Dokonane na podstawie takiej umowy świadczenie staje się świadczeniem nienależnym od chwili, w której zostało dokonane, a do jego zwrotu stosuje się przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 410 k.c.). Jak wynika z art. 63 § 1 k.c., zgoda osoby trzeciej potrzebna do dokonania czynności prawnej może być wyrażona przed złożeniem oświadczenia przez osobę dokonywającą czynności, równocześnie ze złożeniem tego oświadczenia albo po jego złożeniu. Zasada ta znajduje zastosowanie na gruncie art. 37 k.r.o.

Wnioskodawczyni przyznała, iż po poinformowaniu ją o fakcie dokonania darowizny ostatecznie wyraziła zgodę na dokonanie tej czynności.

Nie sposób podzielić koncepcji przedstawionej przez wnioskodawczynię o wyrażeniu jedynie „formalnej zgody” na dokonanie darowizny na rzecz syna. Złożone przez wnioskodawczynię oświadczenie woli wywołuje bowiem w myśl art. 56 k.c. skutki materialno prawne nie tylko w nim wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów. Skutki te powstają na zasadzie przypisania normatywnego, a więc bez względu na wolę stron. Wspomniane następstwa czynności prawnej powstają z mocy art. 56 k.c., choćby nie były przez strony zamierzone. Wyrażenie przez wnioskodawczynię zgody na dokonanie darowizny powoduje, iż czynność ta staje się co do zasady ważna, a obdarowany nie jest zobowiązany do zwrotu otrzymanego przysporzenia, gdyż ten skutek wywołałaby odmowa zatwierdzenia zdziałanej czynności. Wówczas w skład majątku wspólnego wchodziłaby wierzytelność w stosunku do syna zainteresowanych o zwrot kwoty 100.000,00 zł.

Na gruncie niniejszej sprawy w ocenie Sądu odwoławczego zachodzą jednakże podstawy do rozliczenia w ramach postępowania o podział majątku wspólnego kwoty 32.000,00 zł, odpowiadającej wartości nieruchomości, jaką do majątku osobistego otrzymał uczestnik postępowania od syna B., która to nieruchomość nabyta została za część środków pochodzących z uprzednio przekazanej synowi w ramach darowizny kwoty 100.000,00 zł. Uczestnik postępowania przyznał (k. 132), iż jego zamiarem przy przekazaniu powyższej sumy jako darowizny synowi było to, aby syn przeznaczył część uzyskanych w ten sposób środków na zakup nieruchomości, następnie nieruchomość tę podzielił na trzy części, a jedną z tych części darował uczestnikowi postępowania, co też się stało. Tego zamiaru był też świadomy B. A., który zamierzania ojca zrealizował i co sam przyznał składając zeznania. W tej sytuacji nie sposób nie podzielić stanowiska wnioskodawczyni, iż w zakresie kwoty 32.000,00 zł, odpowiadającej wartości nieruchomości, uzyskanej przez uczestnika postępowania, dokonana czynność darowizny miała na celu wyprowadzenie części środków z majątku wspólnego zainteresowanych i przetransferowanie ich do majątku osobistego uczestnika postępowania.

Stosownie do art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. W przypadku oświadczenia pozornego składający takie oświadczenie albo nie chce w ogóle wywołać skutków prawnych związanych bezpośrednio z jego złożeniem, albo chce wywołać inne niż wynikają ze złożonego oświadczenia. Wytworzenie takiego nieprawdziwego obrazu ma dotyczyć przede wszystkim wrażenia dokonania określonej czynności prawnej, podczas gdy w rzeczywistości nic się nie zmienia w sferze prawnej stron albo zmiana ma inny charakter, niż wskazuje na to treść złożonych oświadczeń. Wyrażona w takich warunkach czynność prawna, przy spełnieniu pozostałych jej przesłanek (np. co do formy), jest czynnością pozorną ze względu na objęte nią pozorne oświadczenie woli.

Na gruncie niniejszej sprawy przekazana synowi w ramach umowy darowizny kwota w części, w jakiej przeznaczona została na zakup nieruchomości, darowanej następnie uczestnikowi postępowania, w istocie nie stanowiła darowizny na rzecz syna zainteresowanych, ale została przekazana synowi na zakup nieruchomości dla uczestnika postępowania. Na dokonanie takiego transferu majątkowego wnioskodawczyni nie wyraziła zgody, a przynajmniej uczestnik postępowania nie wykazał, aby zgoda taka przez wnioskodawczynię została wyrażona. Powyższe w ocenie Sądu przemawia za rozliczeniem powyższej kwoty w ramach przepisów o bezpodstawnych wzbogaceniu, mając na względzie, iż podjęte przez uczestnika postępowania działania doprowadziły do uszczuplenia majątku wspólnego małżonków A. kosztem wnioskodawczyni.

Wobec tego, iż korzyść o wartości 32.000,00 zł przeszła na uczestnika postępowania w ramach zawartej z synem umowy darowizny nieruchomości, stosownie do art. 407 k.c. przechodzi na niego obowiązek rozliczenia się z uzyskanej korzyści w ramach niniejszego postępowania, jako składnika majątku wspólnego przeznaczonego na przysporzenie w majątku osobistym uczestnika postępowania bez zachowania zasad zarządu majątku wspólnym.

W pozostałym zakresie brak było podstaw do rozliczenia w ramach niniejszego postępowania przekazanej synowi zainteresowanych darowizny, co skutkowało zmianą zaskarżonego orzeczenia jak w pkt I ppkt 1 na podstawie art. 386 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Wadliwe ustalenia Sądu I instancji co do wartości składników majątku wspólnego skutkowały zmianą zaskarżonego orzeczenia jak w pkt I ppkt 2, 3 i 4, zaś nieuzasadnione nieuwzględnienie kwoty składek zaewidencjonowanych na subkoncie uczestnika postępowania skutkowało zmianą zaskarżonego orzeczenia jak w pkt I ppkt 5 na podstawie art. 386 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Z uwagi na to, że doszło do zmiany zaskarżonego postanowienia w zakresie ustalonych składników majątku wspólnego, konieczna stała się także odpowiednia zmiana rozstrzygnięć dotyczących sposobu podziału majątku wspólnego, o czym orzeczono jak w pkt I ppkt 6 sentencji na mocy powołanych powyżej przepisów.

W zakresie wchodzących w skład majątku wspólnego środków zgromadzonych na rachunkach otwartych funduszy emerytalnych i składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, należało je przyznać w częściach równych wnioskodawczyni i uczestnikowi postępowania. Zgodnie z art. 126 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, jeżeli małżeństwo członka otwartego funduszu uległo rozwiązaniu przez rozwód lub zostało unieważnione, środki zgromadzone na rachunku członka funduszu, przypadające byłemu współmałżonkowi w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków, są przekazywane w ramach wypłaty transferowej na rachunek byłego współmałżonka w otwartym funduszu. Wypłata transferowa - jak stanowi art. 127 wyżej wymienionej ustawy - jest dokonywana przez otwarty fundusz w terminie, o którym mowa w art. 122, po przedstawieniu funduszowi dowodu, że środki zgromadzone na rachunku członka funduszu przypadły byłemu współmałżonkowi. Z kolei zgodnie z art. 128 tejże ustawy, jeżeli były współmałżonek uprawniony nie posiada rachunku w otwartym funduszu i, w terminie określonym ustawą, nie wskaże rachunku w jakimkolwiek otwartym funduszu, otwarty fundusz, do którego należy drugi z byłych współmałżonków, niezwłocznie otworzy rachunek na nazwisko byłego współmałżonka uprawnionego i przekaże na ten rachunek, w ramach wypłaty transferowej, przypadające mu środki zgromadzone na rachunku jego byłego współmałżonka. Z chwilą otwarcia rachunku były współmałżonek uprawniony uzyskuje członkostwo w funduszu. Fundusz niezwłocznie potwierdza na piśmie warunki członkostwa uprawnionego współmałżonka. W świetle powyższych przepisów należy uznać, że w ramach postępowania o podział majątku wspólnego podział jednostek zgromadzonych na otwartym funduszu emerytalnym powinien nastąpić poprzez przyznanie każdemu z małżonków liczby jednostek odpowiadającej ich udziałowi w majątku wspólnym. Za takim stanowiskiem przemawia fakt, że wartość jednostek w otwartym funduszu emerytalnym ma charakter zmienny i tego względu celowe jest, aby w przypadku ustania wspólności majątkowej małżeńskiej przyznać byłym małżonkom taką samą liczbę jednostek uczestnictwa, a nie obciążać któregokolwiek z nich obowiązkiem spłaty lub dopłaty, która nie uwzględni realnej wartości tych jednostek podlegających spieniężeniu dopiero w momencie realizacji prawa do emerytury (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2016 r., V CSK 323/15). Z tych też przyczyn brak było podstaw do podzielenia stanowiska uczestnika postępowania, który domagał się rozstrzygnięcia o podziale tych środków na odmiennej zasadzie. Wedle tej samej zasady należało dokonać podziału składek zaewidencjonowanych na subkoncie uczestnika postępowania, co skutkowało orzeczeniem jak w pkt I ppkt 6.

W pozostałym zakresie zainteresowani na obecnym etapie nie kwestionowali sposobu dokonania podziału majątku wspólnego.

Korekta rozstrzygnięcia w przedmiocie wartości poszczególnych składników majątku podlegającego podziałowi wymagała jednakże zmiany rozstrzygnięcia w przedmiocie określenia wysokości przyznanej wnioskodawczyni dopłaty do wyrównania wartości udziału w majątku wspólnym z uwzględnieniem rozliczenia poczynionego przez nią nakładu na majątek wspólny w postaci spłaty kredytu na zakup samochodu S. (...).

Ostatecznie wartość majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską, z pominięciem składek w OFE i na subkoncie prowadzonym przez ZUS, które przyznano zainteresowanym po połowie, wyniosła 640.001,23 zł, wnioskodawczyni w wyniku podziału otrzymała zaś majątek - z pominięciem składek w OFE i na subkoncie prowadzonym przez ZUS - o wartości 325.302,47 zł. Z uwzględnieniem rozliczenia poczynionego przez wnioskodawczynię nakładu w kwocie 15.125,71 zł (wnioskodawczyni uprawniona była do żądania zwrotu połowy jego wartości), należna jej spłata wynosi zatem 2.261,00 zł, co skutkowało zmianą zaskarżonego orzeczenia jak w pkt I ppkt 7 na podstawie art. 386 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

W pozostałym zakresie apelacja wnioskodawczyni, w tym skierowana przeciwko rozstrzygnięciu o kosztach postępowania przed Sądem I instancji nie zasługiwała na uwzględnienie, co skutkowało jej oddaleniem na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Podstawą orzekania o kosztach postępowania w sprawach nieprocesowych jest art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którym w postępowaniu nieprocesowym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania, związane ze swym udziałem w sprawie, co oznacza, że każdego z nich obciążają koszty dokonanej przez niego czynności oraz czynności podjętej w jego interesie. Wyjątki od tej zasady, nienaruszalnej, jeżeli uczestnicy są w równym stopniu zainteresowani w rozstrzygnięciu sprawy lub ich interesy są wspólne (por. postanowienie SN z dnia 22 marca 2012 r., V CZ 155/11, nie publ.) przewiduje art. 520 § 2 i 3 k.p.c. Jeżeli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników. Jeżeli interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego zgodnie przyjmuje się, że w tzw. sprawach działowych co do zasady nie zachodzi sprzeczność interesów, niezależnie od tego, jaki dana strona zgłasza wniosek co do sposobu podziału i jakie stanowisko zajmuje w sprawie. W takich postępowaniach strony są w równym stopniu zainteresowane wynikiem postępowania, a ich interesy w zasadzie są wspólne, gdyż polegają na wyjściu ze stanu wspólności. Sprzeczność interesów, o której mowa w art. 520 § 2 i 3 k.p.c., nie występuje nawet wówczas, gdy uczestnicy postępowania wskazują różne sposoby podziału tego majątku i zgłaszają w tym zakresie odmienne wnioski. Osoby uprawnione mogą dążyć do zniesienia wspólności w taki sposób, jaki jest ich zdaniem najkorzystniejszy i nie ma to znaczenia dla oceny, że ich interesy są wspólne i niesprzeczne (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2012 r., V CZ 30/12, niepubl., z dnia 6 czerwca 2012 r., IV CZ 13/12, niepubl., z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 133/11, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2013 r. IV CZ 74/13). Taka sprzeczność wyjątkowo, np. w sprawie o podział majątku wspólnego może natomiast wystąpić w razie zgłoszenia wniosku o ustalenie nierównych udziałów w tym majątku (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2012 r. I CZ 133/11), co na gruncie niniejszej sprawy nie miało miejsca.

Oddaleniu także w pozostałym zakresie podlegała apelacja uczestnika postępowania z przyczyn omówionych powyżej, o czym orzeczono na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 391 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. i art. 520 § 1 k.p.c. ustalając, iż każde z zainteresowanych ponosi koszty związane ze swoim udziałem w postępowaniu apelacyjnym, mając na uwadze to, że w sprawach o podział majątku co do zasady nie zachodzi sprzeczność interesów.