Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

28 grudnia 2017 roku

Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie – Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Izabela Foksińska

Protokolant: sekretarz sądowy Magdalena Strzelecka

po rozpoznaniu w dniu 28 grudnia 2017 roku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) w W.

przeciwko K. M.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanej K. M.na rzecz powoda (...)w W.kwotę 62.286,79 zł (sześćdziesiąt dwa tysiące dwieście osiemdziesiąt sześć złotych i siedemdziesiąt dziewięć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 17 sierpnia 2016 roku do dnia zapłaty z ograniczeniem jej odpowiedzialności do kwoty 75.030,42 zł (siedemdziesiąt pięć tysięcy trzydzieści złotych i czterdzieści dwa grosze) i z zastrzeżeniem pozwanej K. M.prawa do powoływania się na ograniczenie odpowiedzialności w toku egzekucji zasądzonego od niej świadczenia pieniężnego określonego w niniejszym wyroku z przysługującego jej udziału w nieruchomości lokalowej nr (...)położonej w W.przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy wW. prowadzi księgę wieczystą nr (...)oraz z tym zastrzeżeniem, iż zapłata przez M. Z. (1), A. Z.i B. Z., którym prawomocnym nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w W. z dnia 19 października 2016 roku w sprawie (...) nakazano zapłacić na rzecz(...) (...) w W.kwotę 73.841,71 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 17 sierpnia 2016 roku do dnia zapłaty zwalnia ją z obowiązku zapłaty w tej części;

II. oddala powództwo w pozostałej części;

III. zasądza od pozwanej K. M.na rzecz powoda (...) (...) w W.kwotę 5.731,33 zł (pięć tysięcy siedemset trzydzieści jeden złotych trzydzieści trzy groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 394/17

UZASADNIENIE

Powód (...)w W.wniósł o zasądzenie na swoją rzecz solidarnie od pozwanych: M. Z. (1), A. Z., B. Z.i K. M.kwoty 73.841,71 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż powyższej kwoty domaga się na podstawie umowy kredytu hipotecznego nr (...) zawartej pomiędzy (...) w K. – (...) Oddział w Ł. a M. Z. (2) i M. Z. (1). Zabezpieczeniem spłaty kredytu była hipoteka umowna kaucyjna do kwoty 75.030,42 złotych obciążającą nieruchomość stanowiącą ich współwłasność, dla której Sąd Rejonowy w W. prowadzi księgę wieczystą (...). Wobec niewywiązywania się przez kredytobiorców z zobowiązania (...) w W. wypowiedziała umowę, wystawiła przeciwko kredytobiorcom bankowy tytuł egzekucyjny, który opatrzony został następnie przez Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie klauzulą wykonalności i wszczęła egzekucję. M. Z. (2) zmarł w dniu (...). Spadek po nim na podstawie ustawy nabyli: M. Z. (1), A. Z., B. Z. i K. M. po ¼ części. Powód nabył na podstawie umowy przelewu wierzytelności z dnia 27 kwietnia 2015 roku wierzytelność przysługującą pierwotnie bankowi względem pozwanych i został ujawniony w księdze wieczystej jako wierzyciel hipoteczny. Pozwani zostali zawiadomieni o cesji wierzytelności i wezwani do zapłaty. Mimo to, pozwani do dnia wniesienia pozwu nie zapłacili całej należności. Pozwani jako spadkobiercy kredytobiorcy zobowiązani są solidarnie do zapłaty na rzecz powoda wymagalnego zadłużenia, na które składa się niespłacony kredyt 62.286,79 zł, odsetki umowne za okres od 1.11.2009 roku do 9.05.2010 roku w wysokości 1.789,21 złotych i odsetki za opóźnienie za okres od 1.12.2009 roku do 23.02.2011 roku w wysokości 9.765,71 złotych. Istnienie wierzytelności powoda wobec pozwanych, jej wysokość oraz terminy płatności odsetek wynikając wprost z wyciągu z ksiąg rachunkowych powoda.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 19 października 2016 roku (k. 106) uwzględniono żądanie pozwu w całości, obciążając pozwanych kosztami procesu.

Nakaz zapłaty wobec: M. Z. (1), A. Z. i B. Z. uprawomocnił się.

Pozwana K. M. złożyła sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty, wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów procesu. Strona pozwana w sprzeciwie i dalszych pismach procesowych podniosła zarzut przedawnienia roszczeń dochodzonych w sprawie oraz zarzuciła, iż nie była informowana przez powoda ani o zaległościach, ani o przelewie wierzytelności (k. 113-114, 126-127, 183-188).

W odpowiedzi na sprzeciw i dalszych pismach procesowych, powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie (k. 157-159, 194-198). Wskazał, że podnoszony zarzut przedawnienia jest bezpodstawny, albowiem termin przedawnienia został przerwany najpierw przez wszczęcie egzekucji przez poprzedniego wierzyciela, a następnie przez wszczęcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym dłużniku M. Z. (2).

Powód oświadczył, że odpowiedzialność pozwanej opiera się na stosunku osobistym, a w razie niepodzielenia jego stanowiska przez Sąd na stosunku rzeczowym z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanej w trybie art. 319 kpc.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 4 września 2007 roku M. Z. (2) i M. Z. (1) zawarli z (...) w K. umowę kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego kursem (...). Na mocy tej umowy bank udzielił kredytobiorcom, na warunkach szczegółowo określonych w umowie, kredytu w wysokości 44.135,54 złotych indeksowanego kursem (...) a kredytobiorcy zobowiązali się do zwrotu kredytu wraz z odsetkami oraz zapłacenia prowizji i opłat należnych bankowi do dnia 31.12.3036 roku. Kredyt oprocentowany był wedle zmiennej stopy procentowej ustalonej na bazie indeksu (...). W dniu zawarcia umowy oprocentowanie kredytu wynosiło 16,28 % w stosunku rocznym. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosiła 8,44 % w stosunku rocznym.

/dowód: umowa kredytu hipotecznego nr (...) k. 13-21/

Na zabezpieczenie wierzytelności banku (...) ustanowili hipotekę umowną kaucyjną do kwoty 75.030,42 złotych na położonym w W. przy ul. (...) stanowiącym odrębną nieruchomość lokalu nr (...), dla którego Sąd Rejonowy w W.prowadzi księgę wieczystą o nr (...).

/dowód: odpis zwykły księgi wieczystej k. 10-12/

(...) w K. przejęła (...) w W. i powstała (...) w W., którą przejęła (...) i powstała (...) w W..

/bezsporne/

W dniu 29 marca 2010 roku (...) w W. w związku z zaległościami w spłacie wypowiedziała umowę kredytu.

/dowód: wypowiedzenie umowy z potwierdzeniami odbioru k. 23-24 i 30-31/

W dniu 23 lutego 2011 roku (...) w W. wystawiła przeciwko dłużnikom: M. Z. (2) i M. Z. (1) bankowy tytuł egzekucyjny nr (...), z którego wynika, że na płatne i wymagalne zadłużenie składają się: kapitał wymagalny w wysokości 62.286,79 zł, odsetki umowne od kredytu naliczone za okres od 1.11.2009 roku do 9.05.2010 roku w wysokości 1.789,21 złotych, odsetki za opóźnienie od kwoty niespłaconego kredytu naliczone za okres od 1.12.2009 roku do 23.02.2011 roku w wysokości 9.765,71 złotych oraz opłaty i prowizje w wysokości 332,87 złotych.

/dowód: bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) k. 34/

Postanowieniem z dnia 8 marca 2011 roku Sąd Rejonowy w W. nadał powyższemu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności, na podstawie którego 19 kwietnia 2011 roku wszczęto egzekucję a postanowieniem z dnia 27 maja 2013 roku komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w W. umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone w sprawie (...)

/dowód: postanowienie w sprawie (...) (...)k. 33,

wniosek o wszczęcie egzekucji w sprawie(...) (...)k. 35/

W dniu 29 sierpnia 2011 roku M. Z. (2) zmarł.

/bezsporne/

Postanowieniem z dnia 28 grudnia 2012 roku Sąd Rejonowy w (...), w sprawie o sygn. akt (...) (...), stwierdził, że spadek po M. Z. (2), na podstawie ustawy nabyli: żona M. Z. (1)oraz dzieci: A. Z., B. Z.i K. M.– po 1/4 części każde z nich.

/dowód: postanowienie k. 36/

W dniu 11 grudnia 2014 roku (...) w W. wystawiła przeciwko dłużnikom: A. Z., B. Z. i K. M. bankowy tytuł egzekucyjny nr (...), z którego wynika, że na płatne i wymagalne zadłużenie składają się: kapitał wymagalny w wysokości 62.286,79 zł, odsetki umowne od kredytu naliczone za okres od 1.11.2009 roku do 9.05.2010 roku w wysokości 1.789,21 złotych, odsetki za opóźnienie od kwoty niespłaconego kredytu naliczone za okres od 1.12.2009 roku do 29.02.2012 roku w wysokości 22.499,86 złotych oraz opłaty i prowizje w wysokości 711,20 złotych.

/dowód: bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) k. 162-163/

Postanowieniem z dnia 23 stycznia 2015 roku Sąd Rejonowy w (...) nadał powyższemu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności.

Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w W. wszczął egzekucję przeciwko: A. Z., B. Z. i K. M. z nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w W. prowadzi księgę wieczystą o nr (...) a w dniu 20 marca 2015 roku dokonał jej zajęcia. Postanowieniem z dnia 21 czerwca 2016 roku komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w W. umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone w sprawie Km 299/15 na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 kpc.

/dowód: postanowienie w sprawie (...) (...)k. 164,

informacja w sprawie egzekucji z nieruchomości w sprawie (...) k. 43,

postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego k. 165-166/

W dniu 27 kwietnia 2015 roku (...) Bank Spółka akcyjnaw W.zawarła skutecznie z (...)w W.umowę przelewu wierzytelności. W załączniku nr 1 do umowy z dnia 27 kwietnia 2015 roku wskazano, że przedmiotem sprzedaży wierzytelności banku jest m.in. wierzytelność wobec M. Z. (2)z tytułu umowy kredytu z dnia 4 września 2007 roku w zakresie kapitału w wysokości 62.286,79 złotych. Zadłużenie na dzień 27 kwietnia 2015 roku wyniosło 121.325,82 złotych i obejmowało należność z tytułu pozostałego do zapłaty kredytu oraz należności z tytułu odsetek i koszty. O przelewie wierzytelności (...)w W.zawiadomił: M. Z. (1), A. Z., B. Z.i K. M..

/dowód: zawiadomienie o cesji wierzytelności k. 37-41,

umowa cesji wierzytelności nr (...) z załącznikiem k. 46-59/

Pomimo wezwań do zapłaty: M. Z. (1), A. Z., B. Z. i K. M., będący także dłużnikami rzeczowym, nie uiścili żądanej należności.

/dowód: wezwanie do zapłaty k. 42/

M. Z. (1), A. Z., B. Z.i K. M.są współwłaścicielami nieruchomości lokalowej nr 6 położonej w W.przy ul. (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta o nr (...). W powyższej księdze wieczystej ujawniona jest hipoteka umowna kaucyjna zabezpieczająca wierzytelność wynikającą z umowy kredytu na rzecz wierzyciela (...) w W.do kwoty 75.030,00 złotych.

/dowód: odpis zwykły z księgi wieczystej k. 10-12/

Ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd oparł się na załączonych do akt sprawy dokumentach, prywatnych i urzędowych. Ich autentyczność nie budziła wątpliwości Sądu.

W odniesieniu do dokumentów prywatnych, w rozumieniu art. 245 kpc, złożonych do akt niniejszej sprawy Sąd przyznał im walor prawdziwości, uwzględniając, że stanowią one jedynie dowód tego, że określona osoba złożyła oświadczenie w nich zawarte. Z dokumentem prywatnym art. 245 kpc wiąże obalalne domniemanie jego prawdziwości i autentyczności pochodzenia zawartego w nim oświadczenia od wystawcy, który go własnoręcznie podpisał. W przeciwieństwie do dokumentów urzędowych (art. 244 kpc), ustawa nie nadaje im waloru dowodu, iż okoliczności stwierdzone w oświadczeniu są zgodne z prawdą. Jednak każda osoba mająca w tym interes prawny może twierdzić i dowodzić, że treść złożonych oświadczeń nie odpowiada stanowi rzeczywistemu (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 15 kwietnia 1982r., III CRN 65/82).

W tym miejscu wskazać należy, że dołączony do akt wyciąg z ksiąg funduszu w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego nie posiada mocy prawnej dokumentu urzędowego w stosunkach umownych z konsumentem, nie korzysta zatem z domniemania, że jego treść jest prawdziwa. W takiej sytuacji powód winien wykazać w oparciu o stosowne dokumenty oraz inne środki dowodowe, iż należności we wskazanej w wyciągu z ksiąg funduszu wysokości mu się należą. Powyższe potwierdza również dokonana w związku z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego nowelizacja art. 194 ustawy o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2004r., nr 146 poz. 1546 ze zmianami), do którego ustawodawca dodał ust. 2. Zgodnie z dyspozycją art. 194 ust. 1 ustawy, księgi rachunkowe funduszu sekurytyzacyjnego, wyciągi z tych ksiąg podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu i opatrzone pieczęcią towarzystwa zarządzającego funduszem sekurytyzacyjnym oraz wszelkie wystawione w ten sposób oświadczenia zawierające zobowiązanie, zwolnienie z zobowiązań, zrzeczenie się praw lub pokwitowania odbioru należności mają moc prawną dokumentów urzędowych oraz stanowią podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych. Moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w ust. 1, nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym (ust. 2 art. 194 ustawy). Zatem księgi rachunkowe funduszu sekurytyzacyjnego i sporządzone na ich podstawie wyciągi oraz inne oświadczenia podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu i opatrzone pieczęcią towarzystwa zarządzającego funduszem sekurytyzacyjnym mają moc prawną dokumentów urzędowych w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności funduszu poza postępowaniem cywilnym, jakim jest przedmiotowe postępowanie. Wyciąg z ksiąg funduszu sekurytyzacyjnego nie jest też żadnym szczególnego rodzaju dokumentem prywatnym. Powód nie jest bowiem sędzią w swojej własnej sprawie i wystawiony przez niego dokument nie ma żadnej szczególnej mocy. Jest jedynie oświadczeniem procesowym strony, że roszczenie w takiej wysokości jej przysługuje. W takiej sytuacji powód winien wykazać w oparciu o stosowne dokumenty oraz inne środki dowodowe, iż należności we wskazanej w wyciągu z ksiąg funduszu wysokości mu się należą.

W świetle przedłożonych przez strony dokumentów bezsporny jest przede wszystkim fakt obciążenia hipoteką umowną kaucyjną nieruchomości stanowiącej współwłasność pozwanej (w 1/8 części) i treść wpisu hipoteki, jako hipoteki kaucyjnej do kwoty 75.030,00 złotych z tytułu kredytu, wpisanej najpierw na rzecz (...) w K. na podstawie oświadczenia banku z dnia 13 września 2007 roku, a następnie – na podstawie wyciągu z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego z dnia 30 czerwca 2015 roku – na rzecz powoda. Dla oceny zakresu zabezpieczenia hipotecznego decydujące znaczenie ma treść wpisu i oświadczenia będące jego podstawą.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie jedynie w części, mianowicie co do kwoty należność głównej w wysokości 62.286,79 złotych. W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu na skutek skutecznego podniesienia przez pozwaną zarzutu przedawnienia.

Powód, wnosząc powództwo podał, że na podstawie umowy cesji przejął od (...) Bank Spółki akcyjnej w W. prawa do wierzytelności wobec poprzednika pozwanej. Podał, że pozwana K. M. zalega z zapłatą należności na kwotę 73.846,71 złotych. Swoje żądanie wywodzi z faktu, iż pozwana jako spadkobierczyni kredytobiorcy M. Z. (2) obowiązana jest do spłaty długu wynikającego z zawarcia przez spadkodawcę umowy kredytu z poprzednikiem prawnym powoda, tj. (...) w K..

Przepis art. 922 § 1 kc stanowi, że prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi czwartej Kodeksu Cywilnego. Zobowiązanie z tytułu udzielonego spadkodawcy kredytu, jako obowiązek o charakterze majątkowym, należy niewątpliwie do długów spadkowych, które, zgodnie z art. 922 § 1 kc, z chwilą jego śmierci przechodzą na spadkobierców. Stosownie do treści art. 1034 kc odpowiedzialność spadkobierców za długi spadkowe jest solidarna, zaś konstrukcja solidarności przesądza o tym, że każdy odpowiada za cały dług spadkowy (art. 366 § 1 kc).

W związku z powyższym znajduje uzasadnienie prawne roszczenie skierowane przeciwko pozwanej.

Wskazać jeszcze należy, iż strona powodowa – w dalszej kolejności – domagała się od pozwanej zapłaty kwoty 73.841,71 złotych stanowiącej należności z tytułu wymagalnego kapitału i odsetek także jako dłużniczki rzeczowej, wnosząc jednocześnie o ograniczenie odpowiedzialności pozwanej do jej udziału w nieruchomości lokalowej nr (...) położonej w W.przy ul. (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta o nr (...).

Hipoteka, jako ograniczone prawo rzeczowe, korzysta z domniemania, że została wpisana zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym (art. 3). Jednakże domniemanie istnienia hipoteki nie rozciąga się na istnienie zabezpieczonej hipoteką wierzytelności. W niniejszej sprawie nie znajduje zastosowania uchylony art. 71 ust. o księgach wieczystych i hipotece, który stwarzał domniemanie istnienia wierzytelności hipotecznej, mimo że hipoteka kaucyjna na rzecz poprzednika prawnego powoda została wpisana do księgi wieczystej nieruchomości obciążonej w 2007 roku.. Zgodnie zaś z art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 2009 roku o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. z 2009 roku, poz. 1075) do hipotek kaucyjnych powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej stosuje się przepisy ustawy w aktualnym brzmieniu. Od tego dnia wierzyciel hipoteczny nie może powoływać się na wpis hipoteki w celu udowodnienia istnienia zabezpieczonej nią wierzytelności.

Powód wywodzi swoje roszczenie z umowy o kredyt konsumencki zawartej przez (...) w K. – jako przedsiębiorcę – z poprzednikiem prawnym pozwanej. Ogólne uregulowanie umowy kredytu zawiera art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Prawo bankowe (tekst jednolity Dz.U. z 2017r., poz. 1876 ze zm.), zgodnie z którym przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Natomiast za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, którą kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi (art. 3 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity Dz.U. z 2016r., poz. 1528 ze zm.).

Powód dochodzi roszczenia jako nabywca wierzytelności. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania (art. 509 § 1 kc). Strona powodowa, w wyniku cesji wierzytelności, wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązki zbywcy, dłużnikowi zaś przysługują przeciwko nabywcy wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie (art. 513 kc), co dotyczy również zarzutu przedawnienia.

Wskazać należy, iż strona powodowa poprzez przedłożenie dokumentów w postaci umowy kredytu i bankowych tytułów wykonawczych, a także załącznika nr 1 do umowy przelewu wierzytelności wykazała wysokość dochodzonej wierzytelności. Istnienie bankowego tytułu egzekucyjnego, obejmującego wierzytelność z umowy kredytu z dnia 27 września 2009 roku opatrzonego klauzulą wykonalności dowodzi jej istnienia i wysokości. Pozwana nie przedstawiła żadnego dowodu na okoliczność spłaty po wystawieniu bankowego tytułu egzekucyjnego swojego zobowiązania wobec czy to pierwotnego, czy obecnego wierzyciela.

Strona powodowa wykazała też, zdaniem Sądu, legitymację czynną w niniejszej sprawie, wynikającą z art. 509 kc. Legitymację tę opierała na umowie cesji z dnia 27 kwietnia 2015 roku zawartej z (...) w W.. Na wykazanie skuteczności umowy cesji – gdyż wokół tego koncentrował się sprzeciw pozwanej – strona powodowa przedłożyła umowę sprzedaży wierzytelności z dnia 27 kwietnia 2015 roku, przy czym, co istotne, dokument ten ma formę wyciągu sporządzonego przez notariusza. Wierzytelność Banku wobec pozwanej została ujęta w załączniku nr 1 do umowy z dnia 27 kwietnia 2015 roku. Skonkretyzowana ona została m.in. poprzez wskazanie danych osobowych dłużnika, numeru umowy kredytu, wysokości i waluty zadłużenia, wskazanie należności ubocznych, zabezpieczenia hipotecznego i numeru właściwej księgi wieczystej. Strona powodowa wykazała również – za pomocą pełnomocnictw szczególnych, że przedmiotowa umowa została podpisana przez osoby uprawnione do reprezentacji stron. Nadto zmiana wierzyciela została ujawniona w księdze wieczystej nieruchomości obciążonej hipoteką, o czym pozwana musiała zostać powiadomiona.

W niniejszej sprawie istotna była kwestia wymagalności roszczenia – rzutująca na datę przedawnienia oraz kwestia ewentualnego przerwania biegu przedawnienia. Wprawdzie powód nie wykazał, w jakiej dokładnie dacie roszczenie stało się wymagalne, jednak nie uniemożliwiło to oceny czy termin przedawnienia upłynął.

Z umowy kredytu wynikało, iż świadczenie miało byś spełniane częściami – w 348 miesięcznych ratach, przy czym nie miało ono charakteru okresowego, gdyż wielkość zobowiązania była od początku znana. Świadczenie pieniężne jest co do zasady, w myśl art. 379 § 2 kpc, świadczeniem podzielnym. Świadczenie to może być bowiem niewątpliwie spełnione częściowo bez istotnej zmiany jego przedmiotu lub wartości. Taka cecha świadczenia pieniężnego została również przyjęta powszechnie w orzecznictwie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2002r., IV CKN 821/00, LEX nr 54375; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1976r., IV PR 275/76, NP 1978, nr 6, s. 974, OSNCP 1977, nr 7, poz. 117, OSPiKA 1978, z. 4, poz. 70; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2004r., IV CK 12/2003, OSNC 2005, nr 3, poz. 44, Radca Prawny 2005, nr 2, s. 112, R. 2005, nr 3, s. 139; a także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2004r., V CK 505/03, LEX nr 194091).

Jeżeli zatem świadczenie pieniężne jest zasadniczo świadczeniem podzielnym, oznacza to, że może być ono spełnione w ratach.

W tego typu sytuacji terminy przedawnienia biegną oddzielnie dla każdej z części świadczenia pieniężnego. Błędem byłoby uznanie, że biegł przedawnienia należy liczyć od daty wymagalności płatności ostatniej raty.

Późniejsze wypowiedzenie kredytu przez bank (które jest okolicznością niesporną co do faktu wypowiedzenia) nie przesuwa terminów przedawnienia roszczeń o zapłatę części świadczenia pieniężnego, wymagalnych przed datą wypowiedzenia. Gdyby bowiem zaakceptować takie rozumowanie, to mogłoby to oznaczać, iż wierzyciel nawet po kilkudziesięciu latach mógłby twierdzić, iż jego roszczenie jest nieprzedawnione i mógłby w istocie w nieskończoność przesunąć termin przedawnienia – dokonując po wielu latach wypowiedzenia całej umowy. Zgodnie z art. 119 § 1 kc terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.

Okolicznością niesporną jest, w świetle art. 118 kc, to iż roszczenia powoda, jako związane z działalnością gospodarczą – przedawniały się z upływem trzech lat. Okres trzech lat minął dla wszystkich rat (w tym także ostatnich, płatnych wraz z upływem okresu wypowiedzenia z dniem 9 maja 2010 roku) przed wytoczeniem powództwa, które miało miejsce 17 sierpnia 2016 roku.

Stosownie do art. 117 § 1 kc, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne (art. 117 § 2 kc). W świetle art. 118 kc, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem judykatury, roszczenia banku wynikające z umowy kredytu przedawniają się w terminie trzech lat (tak między innymi Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 października 2008 roku, II CSK 212/08, Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna 2009 rok, Nr C, poz. 60, str. 1). Zgodnie z art. 120 § 1 kc, bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

W umowie określono, że załącznikiem do niej jest harmonogram spłat rat kredytu. Dokumentu takiego żadna ze stron do akt sprawy nie przedłożyła, a tym samym w istocie nie jest możliwym ustalenie, w jakich datach wymagalnymi były poszczególne raty kredytu i jaka była ich wysokość, co determinuje ustalenie początku biegu trzyletniego terminu przedawnienia roszczeń powoda (osobno dla każdej z rat), związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej jego poprzednika prawnego - banku. Możliwa jest także sytuacja, gdy wymagalność całości kredytu powstaje w jednej chwili, wraz z postawieniem go w stan natychmiastowej wykonalności. Dodatkowo jeżeli następuje to na skutek oświadczenia wierzyciela, termin przedawnienia, stosownie do art. 120 § 2 kc, rozpoczyna swój bieg w chwili, kiedy oświadczenie takie najwcześniej mogło zostać złożone.

Ciężar dowodu tych okoliczności, stanowiących o rozpoczęciu biegu terminu przedawnienia, zgodnie z ogólną regułą rozkładu ciężaru dowodu, normowaną w art. 6 kc, spoczywa niewątpliwie na pozwanym, który z okoliczności tych wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne, w postaci przedawnienia roszczeń.

W przedmiotowej sprawie kredyt stał się wymagalny najpóźniej z dniem 9 maja 2010 roku, to jest z dniem zastrzeżonego w 22 pkt 2 umowy o kredyt upływu okresu wypowiedzenia. Skoro wypowiedzenie umowy kredytowej miało miejsce pismem z dnia 29 marca 2010 roku, a dniem, w którym kredytobiorcy mogli się z nim zapoznać był 9 kwietnia 2010 roku, to wypowiedzenie było skuteczne w dniu 9 maja 2010 roku. Pozew o zapłatę w sprawie niniejszej został złożony w dniu 17 sierpnia 2016r., a więc po upływie trzyletniego terminu przedawnienia objętych nim roszczeń.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie nie doszło do przerwania biegu przedawnienia ze skutkami dla powoda, pomimo tego, iż na skutek działań poprzedniego wierzyciela wystawiono bankowy tytuł egzekucyjny, nadano mu klauzulę wykonalności a nawet wszczęto egzekucję.

Sąd podziela pogląd wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2004 roku, III CZP 101/03, LEX nr 82431), zgodnie z którym w świetle art. 123 § 1 kc złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nie tylko powoduje przerwanie biegu przedawnienia, ale też jego zawieszenie aż do czasu zakończenia postępowania wywołanego tym wnioskiem (art. 124 § 2 kc), czyli przez okres, w którym uprawniony nie ma możliwości podejmowania innych środków w celu realizacji roszczenia. Okoliczności w tym zakresie nie zmienia wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 kwietnia 2015r. w sprawie P 45/12, uznający art. 96 ust. 1 i art. 97 ust. 1 pr. bankowego za niezgodne z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, gdyż TK orzekł jednocześnie, iż wymienione przepisy utracą moc obowiązującą z dniem 1 sierpnia 2016r.

W związku z tym przedawnienie roszczenia banku mogłoby nastąpić najwcześniej z upływem 3 lat od wydania postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu.

W tym miejscu należy jednak stwierdzić, iż przerwanie biegu przedawnienia nastąpiło tylko w stosunku do banku, a nie w stosunku do powoda jako nabywcy wierzytelności. Do przerwania biegu przedawnienia nie wystarczy bowiem identyczność wierzytelności, niezbędna jest identyczność podmiotu, na rzecz którego dana czynność, obiektywnie zdolna do przerwania przedawnienia, została dokonana (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2014 roku, II CSK 196/14, LEX nr 1622306). Podkreślić należy, iż wyżej wymieniony wyrok Sądu Najwyższego stanowi zapoczątkowanie linii orzeczniczej, łagodzącej kryteria przedawnienia w obrocie konsumenckim. Orzeczenie to dotyczyło skutków materialnoprawnych złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji, lecz w uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy zajął stanowisko mające o wiele szersze znaczenie. W uzasadnieniu wyroku wyrażono pogląd, że w postępowaniu egzekucyjnym „przerwanie przedawnienia następuje pomiędzy stronami postępowania, o ile z istoty łączącego je stosunku prawnego wynika, że są materialnie zobowiązane”. Pogląd ten wydaje się w ocenie Sądu logiczny i w pełni zrozumiały, zwłaszcza przy uwzględnieniu faktu, iż banki (do dnia 1 sierpnia 2016r.) korzystały ze szczególnej ochrony prawnej w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego. Jednocześnie ochrona ta nie rozciągała się na inne podmioty, w tym również nabywców wierzytelności, pierwotnie przysługujących bankowi. Nie ma żadnych racjonalnych podstaw do uznania, by nabywca wierzytelności, nie będący bankiem, miał korzystać z dobrodziejstw, w tym również dobrodziejstwa w postaci przerwania biegu przedawnienia, jedynie na skutek złożenia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności.

Po raz drugi w niniejszej sprawie bieg terminu przedawnienia – ale tylko wobec banku - został przerwany na skutek złożenia wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Postępowanie egzekucyjne Km 299/15 zostało umorzone z powodu bezskuteczności egzekucji. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2015 roku, III CZP 103/14, LEX nr 1643191) przyjęto, iż umorzenie postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela – banku, prowadzącego egzekucję na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego klauzulą wykonalności – niweczy skutki przerwy biegu przedawnienia spowodowanego złożeniem wniosku o wszczęcie egzekucji. Argumentując swoje stanowisko Sąd Najwyższy przyjął, iż wniosek wierzyciela o umorzenie egzekucji, na podstawie art. 13 § 2 kpc powoduje sankcje przewidziane w art. 203 § 2 zd. 1 kpc Oznacza to, iż zrównany jest z cofnięciem pozwu, a zatem nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa (złożeniem wniosku o wszczęcie egzekucji). Przewidziane w art. 203 § 2 kpc zastrzeżenie ma na celu przede wszystkim zapobieżenie możliwości manipulowania przez powoda terminami przedawnienia roszczenia. Brak tego przepisu doprowadziłby do tego, że powód mógłby wielokrotnie składać pozew i cofać go ze skutkiem przewidzianym w art. 123 § pkt 1 kc w postaci przerwania biegu przedawnienia roszczenia. Racja przyjęcia takiego rozwiązania i dążność do przeciwstawienia się możliwym nadużyciom jest tym bardziej uzasadniona na gruncie postępowania egzekucyjnego, w którym chodzi o zastosowanie wobec dłużnika środków przymusu. Prowadzi to do wniosku, że w postępowaniu egzekucyjnym ma, na podstawie art. 13 § 2 kpc, odpowiednie zastosowanie art. 203 § 2 zd. 1 kpc, co oznacza, że umorzenie tego postępowania niweczy przerwę przedawnienia spowodowaną jego wszczęciem.

Wprawdzie w niniejszej sprawie – wobec banku doszło do przerwania biegu przedawnienia – bo bank nie cofnął wniosku o wszczęcie egzekucji w sprawie Km 856/11 – tym niemniej, z uwagi na przywołane wcześniej orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2014r. (II CSK 196/14), stwierdzić należy, iż skutki przerwania biegu przedawnienia następowały tylko w relacjach bank – konsument. Skoro bowiem nabywca wierzytelności nie będący bankiem nie może wystąpić o nadanie klauzuli wykonalności na rzecz nabywcy wierzytelności i powinien uzyskać odrębny sądowy tytuł egzekucyjny (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2004r., III CZP 9/04, OSNC 2005/6/98), to nie może on korzystać ze skutków postępowania, w którym nie mógłby wziąć udziału. Jak bowiem zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 listopada 2014r. fundusz sekurytyzacyjny, nabywający wierzytelność od banku, nie ma uprawnienia do kontynuowania wszczętego wcześniej przez inny podmiot postępowania.

Podsumowując: przerwanie biegu przedawnienia roszczeń banku na skutek złożenia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nie odnosi skutku wobec nabywcy wierzytelności niebędącego bankiem. Nabywca wierzytelności nie może bowiem odnosić korzyści z tej części postępowania egzekucyjnego, w której nie może być stroną. Jest to wyjątek od zasady, iż zmiana podmiotowa po stronie wierzyciela nie wpływa na przedawnienie roszczenia.

Kwestią istotną w niniejszej sprawie było prawne znaczenie złożenia, w 2012 roku, choć nie przez powoda wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po kredytobiorcy w kwestii jego wpływu na bieg przedawnienia roszczenia o zwrot kredytu. Powód wskazywał, że czynność ta skutecznie przerwała bieg przedawnienia i tym samym powództwo z dnia 17 sierpnia 2016 roku nie jest przedawnione. Pozwana stała na stanowisku, że powództwo uległo przedawnieniu. Stosownie do regulacji art. 123 § 1 pkt 1 kc, bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Zaś określenie czynności przedsięwziętej bezpośrednio w celu określonym w art. 123 § 1 pkt 1 kc jest oparte na założeniu obiektywnej skuteczności, a więc możliwości - nie konieczności - osiągnięcia zamierzonego celu za pomocą dokonywanej czynności. W takim ujęciu czynnością przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia jest tylko taka czynność, która może doprowadzić do jednego z wymienionych celów. Po każdym przerwaniu przedawnienie biegnie na nowo. Jak wskazano w orzecznictwie, art. 1027 kc, który stanowi, że względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku albo zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia, dotyczy tylko sytuacji, gdy spadkobierca powołuje się wobec osoby trzeciej na swe prawa spadkowe z tytułu dziedziczenia, a nie w sytuacji gdy osoba trzecia dochodzi roszczeń wobec spadkobiercy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 1975r., sygn. akt III CRN 102/75, OSNC 1976/6/139). Mając na uwadze powyższe uznać należało, że wniosek o stwierdzenie nabycia spadku nie przerywa biegu przedawnienia roszczenia o zwrot kredytu zaciągniętego przez spadkodawcę. Czynność taka bezpośrednio nie prowadzi do zaspokojenia roszczenia. Ponadto nie jest niezbędna do zainicjowania powództwa o zwrot kredytu. Stanowisko takie jest wyrazem tendencji rygorystycznej ustawodawcy, jeśli chodzi o przesłanki przerwy przedawnienia, obecnej i popieranej także w orzecznictwie (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 1968r ., III CZP 46/68, OSNC 1969/4/62) .

Przy niekwestionowanej w istocie wysokości zadłużenia pozwanej, roszczenie należało uznać za przedawnione, choć uznać ten zarzut jedynie w zakresie odsetek ze względu na odpowiedzialność pozwanej jako dłużnika rzeczowego. W orzecznictwie utrwalone jest stanowisko, że roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się najpóźniej z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 26.01.2005r., III CZP 42/04, OSNC 2005/9/149; orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17.02.2003r., I ACa 846/02, LEX nr 83739) .

Podniesienie zarzutu przedawnienia nie było w realiach niniejszej sprawy sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Instytucja przedawnienia służy również ochronie dłużnika, by „nie pozostawał on w długotrwałej niepewności” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23 kwietnia 2014r., LEX nr 1458942).

Zatem wskazać należy, iż podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia, pozwana skutecznie uchyliła się od obowiązku zaspokojenia roszczenia wobec strony powodowej, wszak z tym zastrzeżeniem, iż jedynie w zakresie należności odsetkowych, o czym mowa poniżej.

W tym stanie rzeczy, działając na podstawie art. 117 § 2 zd. 1 kc, Sąd w punkcie II wyroku powództwo oddalił co do należności odsetkowych.

Kwestią mającą istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia zasadności roszczeń powoda w stosunku do pozwanej jest fakt, że ujawniona w księdze wieczystej została hipoteka kaucyjna i że pozwana, będąc dłużnikiem osobistym powoda, ponosi odpowiedzialność także jako dłużnik rzeczowy, która to odpowiedzialność jest ograniczona do zakresu zabezpieczenia hipotecznego i do przedmiotu tego zabezpieczenia. Tym samym, strona powodowa żądanie swoje oparła także na podstawie art. 65 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, tj. na odpowiedzialności rzeczowej pozwanej, wynikającej z faktu, że na nieruchomości stanowiącej współwłasność pozwanej położonej w miejscowości W. ustanowiona jest hipoteka kaucyjna. Zgodnie z art. 65 ust. 1 w/w ustawy w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka). Hipoteką może być obciążona część ułamkowa nieruchomości, jeżeli stanowi udział współwłaściciela. Do takiej hipoteki stosuje się odpowiednio przepisy o hipotece na nieruchomości.

Przede wszystkim Sąd uznał, że wobec prawomocności wpisu hipoteki pozwana zgodnie z art. 65 ukwh odpowiada rzeczowo za dług, który hipoteka zabezpiecza. Hipoteka zabezpiecza odsetki kredytowe, jeśli są ujawnione we wpisie, natomiast odsetki za zwłokę są objęte hipoteką niezależnie od ich ujawnienia we wpisie. Tak jest w rozpoznawanej sytuacji.

Niniejszy spór także sprowadzał się do rozważenia kwestii związanych z podniesionym przez pozwaną zarzutem przedawnienia roszczenia.

Zgodnie z art. 73 ukwh właścicielowi nieruchomości będącemu dłużnikiem osobistym przysługują wszystkie zarzuty, które mu przysługują osobiście przeciw wierzycielowi, np. dotyczący istnienia hipoteki jako prawa rzeczowego.

Powyższe jest istotne w kontekście zgłoszonego przez pozwaną zarzutu przedawnienia roszczenia. W niniejszej sprawie pozwana jest zarówno dłużnikiem osobistym, jak i rzeczowym. Tymczasem zarzutem przedawnienia (jeżeli chodzi o należność główną) może skutecznie bronić się dłużnik osobisty, jeżeli nie jest jednocześnie dłużnikiem rzeczowym. W sytuacji pozwanej, tj. gdy jest ona również dłużnikiem rzeczowym (jako współwłaścicielka nieruchomości obciążonej hipoteką) nie przysługuje jej zarzut przedawnienia co do należności głównej. Zarzut przedawnienia mógł odnieść skutek jedynie co do należności ubocznej. Reguła ta wynika z art. 77 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, zgodnie z którym przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej, nie dotyczy to jednak roszczenia o należności uboczne.

W rozpatrywanej sprawie hipoteka kaucyjna zabezpiecza wierzytelność z tytułu spłaty kredytu oprocentowanego odsetkami kapitałowymi o zmiennej wysokości oraz odsetek od tego kredytu i innych kosztów. Hipoteka ustanowiona została w 2007 roku. Realizacja wynikającego z niej uprawnienia następuje natomiast już po wejściu w życie zmian ustawy o księgach wieczystych i hipotece, dokonanych ustawą nowelizującą. Wybór wersji ustawy o księgach wieczystych i hipotece, według której rozpoznawany powinien być spór przesądza art. 10 ust. 1 w zw. z ust. 2 zdanie drugie ustawy nowelizującej, zgodnie z którym do hipotek kaucyjnych powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, z zastrzeżeniem ust. 2, stosuje się przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece w brzmieniu nadanym tą ustawą, z wyjątkiem przepisów o rozporządzaniu opróżnionym miejscem hipotecznym. Wyjątek przewidziany w ust. 2 wyraża nakaz stosowanie przepisów w brzmieniu dotychczasowym do hipotek kaucyjnych zabezpieczających roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną, nieobjęte z mocy ustawy hipoteką zwykłą, powstałe przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej. W wypadku hipoteki kaucyjnej co do zasady zastosowanie znajduje znowelizowania ustawa o księgach wieczystych i hipotece, chyba że konstrukcyjnie związana jest z hipoteką zwykłą, którą uzupełnia, by umożliwić zabezpieczenie tych należności, których hipoteka zwykła nie obejmowała, a więc że jest hipoteką przewidzianą w obowiązującym poprzednio art. 102 ust. 2 kwih.

W niniejszej sprawie wierzytelność z tytułu spłaty kredytu, ze względu na zmienność odsetek kapitałowych, stanowiących jeden z elementów wyznaczających jej wysokość nie została zabezpieczona hipoteką zwykłą, lecz w całości (wraz z odsetkami i kosztami) objęta hipoteką kaucyjną, ponieważ jej wysokość w chwili ustanawiania hipoteki nie była oznaczona w rozumieniu art. 65 ukwih. W związku z tym powództwo w niniejszej sprawie powinno zostać rozpoznane w oparciu o przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece w ich brzmieniu po nowelizacji. Zatem zakres zabezpieczenia hipotecznego w niniejszej sprawie nie podlega ocenie w oparciu o art. 104 ukwih, który został uchylony w wyniku nowelizacji i który interpretowany był niekiedy jako norma szczególna nie tylko w stosunku do art. 69 ukwih, ale także do art. 77 ukwih zdanie drugie tej ustawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2012r., II CSK 282/11), uprawniająca wierzyciela hipotecznego do uzyskania w granicach sumy zaspokojenia nie tylko przedawnionej należności głównej, ale również przedawnionych odsetek.

Art. 77 ukwih przewiduje, że upływ terminu przedawnienia nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia. W zdaniu drugim ogranicza jednak dokonany wyłom w działaniu instytucji przedawnienia wskazując, że przepisu tego nie stosuje się do roszczenia o świadczenia uboczne. Treścią art. 77 kwih nie jest wyznaczenie zakresu, w jakim wierzytelność uzyskuje zabezpieczenie hipoteczne (tej kwestii dotyczył art. 69 i art. 104 kwih), lecz powiązanie jakie istnieje pomiędzy przedawnieniem się zabezpieczonej wierzytelności a możliwością jej zaspokojenia z obciążonej rzeczy (prawa).

Z tych przyczyn zarzut przedawnienia zabezpieczonej wierzytelności nie może więc w okolicznościach niniejszej sprawy, tj. odpowiedzialności rzeczowej pozwanej, odnieść skutku co do należności głównej. Przedawnienie wierzytelności - należności głównej zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą jedynie skutki w sferze obligacyjnej. Jeżeli zatem dojdzie do przedawnienia wierzytelności – należności głównej zabezpieczonej hipoteką, jak to ma miejsce w niniejszej sprawie, to wierzyciel hipoteczny – czyli powód – jest uprawniony do zaspokojenia się z nieruchomości obciążonej. W przypadku przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką wierzyciel hipoteczny może zaspokoić się z nieruchomości obciążonej niezależnie od tego czy jej właścicielem jest też dłużnik osobisty, czy tylko rzeczowy, co wynika wprost z art. 77 ukwh (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 21.11.2013r., I ACa 593/13, LEX nr 140285 oraz postanowienie Sądu Najwyższego w sprawie II CSK 282/11).

Oznacza to, że przedawnienie roszczenia w stosunku do dłużnika osobistego, jeżeli roszczenie zostało wcześniej zabezpieczone hipoteką umowną, podlega ochronie hipotecznej a zatem powód mógł skutecznie domagać się od pozwanej – dłużniczki rzeczowej zasądzenia kwoty 62.286,72 złotych.

Podsumowując, z omówionych względów, pozwanej nie udało się skutecznie podważyć niniejszego powództwa w całości. Dlatego też należność główną jako nieprzedawnioną, z zastrzeżeniem wynikającym z treści art. 319 kpc, należało zasądzić w rozmiarze nieprzekraczającym wysokości wpisanej na rzecz powoda hipoteki.

Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 65 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w zw. z art. 509 kc orzekł, jak w punkcie 1 sentencji, przy czym stosownie do treści art. 319 kpc, odpowiedzialność pozwanej - jako dłużnika rzeczowego, ograniczył do nieruchomości położonej w W., dla której prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...). O odsetkach ustawowych za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art. 481 kc.

Podstawę prawną roszczenia przeciwko: M. Z. (1), A. Z. i B. Z. stanowił przepis art. 69 ustawy Prawo bankowe w zw. z art. 471 kc. Odpowiedzialność pozwanej K. M. z kolei wywodzi się z przepisów o odpowiedzialności rzeczowej (art. 65 ustawy o księgach wieczystych i hipotece). Odpowiedzialność rzeczowa polega przy tym na obowiązku świadczenia (zapłaty długu), a nie na obowiązku znoszenia egzekucji prowadzonej na wniosek wierzyciela hipotecznego. Przy czym należy wskazać, iż odpowiedzialność dłużnika osobistego i dłużnika rzeczowego ma charakter odpowiedzialności in solidum, z tym ograniczeniem, że egzekucja prowadzona w stosunku do dłużnika rzeczowego może być skierowana wyłącznie do obciążonej hipoteką nieruchomości, co znalazło swoje odzwierciedlenie w treści wyroku. Jeżeli w przyszłości jakaś cześć zasądzonej kwoty zostanie wyegzekwowana bezpośrednio od pozwanych w sprawie (...), doprowadzi to do zwolnienia w tej części z odpowiedzialności pozwanej K. M..

Jak wskazuje art. 481 § 1 kc w sytuacji, gdy dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia. Powód wniósł o zasądzenie odsetek od dnia wniesienia powództwa, to jest od dnia 17 sierpnia 2016 roku do dnia zapłaty. Nie budzi wątpliwości Sądu, że wobec wezwań do zapłaty kierowanych przez powoda do pozwanej już wcześniej pozostawała ona w zwłoce z zapłatą wobec powoda. Roszczenie o odsetki od dnia 17 sierpnia 2016 roku jest zatem uzasadnione.

Powód domagał się od pozwanej zapłaty kwoty 73.841,71 złotych a powództwo uwzględniono do kwoty 62.286,49 złotych. Pierwotne żądanie powoda uwzględniono zatem w 84,31 %. W związku z tym, zgodnie z art. 100 kpc, koszty procesu między stronami wzajemnie rozliczono.

Po stronie powoda obejmowały łącznie 8.141 zł: opłatę od pozwu (924 zł), opłatę za pełnomocnictwo (17 zł) oraz wynagrodzenie pełnomocnika w stawce minimalnej (7.200 zł) wynikającej z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2016r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r., poz. 1804 ze zm.) w zw. z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2016r., poz. 1667) oraz wydatek na pokrycie opłaty skarbowej od udzielonego przez nią pełnomocnictwa procesowego – 17 zł (art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 listopada 2016 roku o opłacie skarbowej (tekst jednolity Dz. U. z 2016r., poz. 1827 ze zm.). Łącznie zatem koszty powoda wyniosły 8.141 zł, a zasadne były do 84,31 %, czyli do kwoty 6.863,68 zł.

Po stronie pozwanej koszty procesu obejmowały wynagrodzenie pełnomocnika w analogicznej stawce i wydatek na pokrycie opłaty skarbowej w identycznej wysokości. Koszty procesu pozwanej były zasadne w 15,69 % z 7.217 zł, tj. do kwoty 1.132,35 zł.

Różnica tych kwot wypada na korzyść powoda i z tego względu na jego rzecz zasądzono od pozwanej kwotę 5.731,33 zł (pkt III sentencji wyroku).

ZARZĄDZENIE

1/(...):

- (...),

- (...);

2/ (...)

W., 17/01/2018 roku