Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W dniu 12 września 2017 roku A. R. złożyła skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi III Wydziału Cywilnego Odwoławczego z dnia 22 lipca 2014 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt III Ca 321/14.

W złożonej skardze skarżąca nie wskazała podstawy prawnej żądania wznowienia postępowania.

/skarga – k. 2 – 3/

W uzupełnieniu braków formalnych skargi o wznowienie postępowania A. R. jako podstawę prawną wznowienia wskazała art. 403 § 2 k.p.c., wobec wykrycia środka dowodowego w postaci opinii Centralnego Instytutu Ochrony Pracy Państwowego Instytutu (...), która może mieć wpływ na wynik sprawy. Skarżąca argumentowała, że Sąd powinien był dowód z ww. opinii dopuścić z urzędu, wobec sprzeczności opinii biegłych występujących w sprawie o sygn. akt II C 596/10. Nadto - zdaniem skarżącej - Sąd powinien także dopuścić dowód z opinii biegłych specjalistów z zakresu: neurochirurgii, okulistyki i endokrynologii, celem ustalenia stanu zdrowia skarżącej. Skarżąca wskazała, że wiedzę o podstawie wznowienia postępowania uzyskała w Ministerstwie Sprawiedliwości w dniu 31 sierpnia 2017 roku. Wniosła o uchylenie wyroku Sądu I i II instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, w celu uzupełnienia postępowania dowodowego.

/uzupełnienie skargi – k. 37 – 38/

W odpowiedzi na skargę pozwany (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. wniósł o odrzucenia skargi o wznowienie postępowania, ewentualnie o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od skarżącej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie. Pełnomocnik skarżącej wniósł o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącej z urzędu, oświadczając, że koszty te nie zostały uiszczone ani w całości ani też w części.

/ e-protokół z dnia 16 kwietnia 2018 roku – 00:02:26 – 00:14:43 – płyta – k. 54/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwem wniesionym do Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi z dnia 16 września 2010 roku A. R. wniosła o zasądzenie od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. kwoty 50.000 zł z tytułu zadośćuczynienia i kwoty 5.819,36 zł z tytułu odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia 4 sierpnia 2010 roku do dnia zapłaty oraz o przyznanie renty miesięcznej na zwiększone potrzeby od dnia 1 lipca 2010 roku i na przyszłość w wysokości po 100 zł miesięcznie, płatnej z góry, do 10-go dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami od dnia 4 sierpnia 2010 roku w zakresie rat wówczas wymagalnych oraz z odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat w przyszłości. Wniosła także o ustalenie, że pozwany ponosi odpowiedzialność za dalsze, mogące powstać w przyszłości skutki wypadku przy pracy z dnia 8 października 2007 roku, do którego doszło na terenie (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

/pozew – k. 3 – 9 akt II C 596/10/

W toku postępowania przed Sądem Rejonowym dla Łodzi – Widzewa w Łodzi
w sprawie o sygn. akt II C 596/10 przeprowadzono dowód z opinii biegłego z zakresu (...). K., biegłego z zakresu neuropsychologii, neurologii i psychiatrii. Sąd Rejonowy oparł na tych dowodach ustalenia co do charakteru zdarzenia, okoliczności mu towarzyszących oraz skutków wypadku dla stanu zdrowia powódki.

/ opinia biegłego z zakresu (...). K. - k. 385-411, pisemna opinia uzupełniająca - k. 428-430,440-442, ustna opinia - k. 483-485; opinia biegłego z zakresu neuropsychologii - k. 507-508, pisemna opinia uzupełniająca - k. 547, ustna opinia uzupełniająca
- k. 652-653; opinia biegłego z zakresu neurologii - k. 550-557, ustna opinia uzupełniająca - k. 653-654; opinia biegłego z zakresu psychiatrii – k. 631-634, ustna opinia uzupełniająca - k. 654-655; uzasadnienie wyroku – k. 670 – 683 akt II C 596/10/

Wobec zakwestionowania opinii biegłego M. C., budzącej również wątpliwości Sądu, dopuszczony został dowód z opinii innego biegłego z zakresu BHP. Obaj biegli uznali, że brak jest podstaw do stwierdzenia jakiegokolwiek naruszenia zasad BHP przez pracodawcę. Samo urządzenie oceniono jako spełniające wszelkie wymogi i nie stwarzające zagrożenia przy prawidłowym użytkowaniu. Dodatkowo biegły W. K. wykazał, iż bezpośrednią przyczyną wypadku były nieprawidłowości w postępowaniu powódki. Sąd uznał, że wnioski z tej opinii znajdują potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym.

/ opinia biegłego z zakresu (...). K. - k. 385-411, pisemna opinia uzupełniająca - k. 428-430,440-442, ustna opinia - k. 483-485; uzasadnienie wyroku – k. 670 – 683 akt II C 596/10/

Wyrokiem z dnia 18 grudnia 2013 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt II C 596/10 Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi II Wydział Cywilny:

1.  zasądził od (...) Spółki ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. na rzecz A. R. kwoty:

a.  1.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 5 sierpnia 2010 roku do dnia zapłaty – tytułem zadośćuczynienia,

b.  42,66 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 5 sierpnia 2010 roku do dnia zapłaty – tytułem odszkodowania;

2.  oddalił powództwo w pozostałej części;

3.  nie obciążył A. R. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu
i kosztów sądowych.

Sąd pierwszej instancji uznał, że to ruch przedsiębiorstwa (art. 435 k.c.) stał się współprzyczyną wypadku – bez niego nie doszłoby do zdarzenia, jednak to zachowanie powódki, polegające na ustawieniu dźwigni w pozycji grożącej nagłym opadnięciem było bezpośrednią przyczyną wypadku. Sąd ocenił zatem zachowanie powódki nie w kategorii wyłącznej winy,
a przyczynienia, które przyjął na poziomie 90 %.

/wyrok – k. 663 akt II C 596/10; uzasadnienie wyroku – k. 670 – 683 akt II C 596/10/

Sąd Okręgowy w Łodzi III Wydział Cywilny Odwoławczy wyrokiem z dnia 22 lipca 2014 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt III Ca 321/14 oddalił apelację powódki i nie obciążył powódki obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego strony pozwanej w postępowaniu apelacyjnym.

/wyrok – k. 720 akt II C 596/10 /

W dniu 12 września 2017 roku A. R. złożyła skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi III Wydziału Cywilnego Odwoławczego z dnia 22 lipca 2014 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt III Ca 321/14, wskazując jako podstawę skargi o wznowienie postępowania art. 403 § 2 k.p.c. i powołując się na konieczność zasięgnięcia opinii Centralnego Instytutu Ochrony Pracy Państwowego Instytutu (...), którą jej zdaniem należało przeprowadzić w toku postępowania, a nadto na konieczność zasięgnięcia opinii biegłych z zakresu neurochirurgii, okulistyki i endokrynologii.

/skarga – k. 2 – 3 wraz z pismem procesowym – k. 37 – 38/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem, stosownie do treści art. 399 § 1 k.p.c., polega na ponownym rozpoznaniu sprawy, jeżeli spełnione zostaną przesłanki przewidziane w ustawie. Wymogiem formalnym wznowienia postępowania jest wniesienie skargi przez uprawnioną do tego osobę w przepisanym prawem terminie w oparciu
o ustawową podstawę wznowienia.

Podstawy wznowienia zostały wymienione enumeratywnie w przepisach: art. 401 k.p.c., art. 401 ¹ k.p.c. oraz art. 403 k.p.c. Termin do wniesienia skargi, zgodnie z art. 407 § 1 k.p.c., wynosi trzy miesiące i liczy się go od dnia, w którym strona dowiedziała się
o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy. Po upływie lat pięciu od uprawomocnienia się wyroku nie można żądać wznowienia, z wyjątkiem wypadku, gdy strona była pozbawiona możności działania lub nie była należycie reprezentowana (art. 408 k.p.c.).

W niniejszej sprawie A. R. jako podstawę wznowienia postępowania podała art. 403 § 2 k.p.c., podnosząc że wykryty przez nią środek dowodowy w postaci opinii Centralnego Instytutu Ochrony Pracy Państwowego Instytutu (...) mógł mieć wpływ na wynik sprawy zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 22 lipca 2014 roku (sygn. akt III Ca 321/14).

Zgodnie z treścią art. 410 § 1 k.p.c. Sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. W ramach postępowania przed sądem badane jest wniesienie skargi w terminie (wynikającym z przepisów art. 407 i 408), dopuszczalność skargi (ze względu na zaskarżone orzeczenie) i oparcie jej na ustawowej podstawie.

Jednocześnie w orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że sformułowanie podstawy wznowienia w sposób odpowiadający przepisom art. 401 - 404 k.p.c. nie oznacza oparcia skargi na ustawowej podstawie wznowienia, jeżeli już z samego jej uzasadnienia wynika, że podnoszona podstawa nie zachodzi; taka skarga jako nie oparta na ustawowej podstawie wznowienia podlega odrzuceniu na podstawie art. 410 § 1 k.p.c. ( tak Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 10 grudnia 2015 roku, sygn. V CZ 76/15, LEX nr 1996846).

Sąd może zatem odrzucić skargę o wznowienie postępowania na podstawie art. 410 § 1 k.p.c., jeżeli wskazana w skardze podstawa wznowienia nie występuje. Jest to jednak możliwe jedynie wtedy, gdy nie zachodzą w tym względzie żadne wątpliwości.
W przeciwnym razie Sąd, na podstawie art. 410 § 2 k.p.c. powinien zażądać od skarżącego uprawdopodobnienia okoliczności stanowiących o dopuszczalności wznowienia ( tak też Sąd Najwyższy m. in. w postanowieniu z dnia 6 kwietnia 2016 roku, sygn. akt IV CZ 8/16, LEX nr 2044494, w postanowieniu z dnia 4 marca 2016 roku, sygn. akt I CZ 134/15, LEX nr 2020487 oraz w postanowieniu z dnia 10 grudnia 2015 roku, sygn. akt V CZ 76/15, LEX nr 1996846).

Okoliczności faktyczne lub środki dowodowe, o jakich mowa w art. 403 § 2 k.p.c., muszą istnieć przed uprawomocnieniem się wyroku, a zostać wykryte po jego uprawomocnieniu się. Wynika to ze sformułowania "późniejsze wykrycie". Nie jest takim środkiem dowodowym dowód powstały już po uprawomocnieniu się wyroku,
np. zaświadczenie, orzeczenie lekarskie, urzędowa informacja uzyskana przez stronę po wydaniu wyroku, która jedynie potwierdziła okoliczności znane stronie i ujawnione w poprzednim postępowaniu, uchwały Sądu Najwyższego, opinie biegłych, decyzje organu rentowego itp. ( zob. na ten temat np. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1969 r., III PZP 63/68, OSNC 1969, nr 12, poz. 208; postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 5 października 2012 r., IV CZ 64/12, LEX nr 1232815; z dnia 22 marca 2012 r., IV CZ 149/11, LEX nr 1214605; z dnia 17 czerwca 2010 r., III CZ 18/10, LEX nr 686067; z dnia 8 kwietnia 2009 r., V CZ 16/09, LEX nr 619675; z dnia 19 listopada 2014 r., II CZ 75/14, LEX nr 1565759). Podstawę wznowienia stanowi zatem "wykrycie" nie zaś "pojawienie się" nowych środków dowodowych. Jak ponadto słusznie podnosi Sąd Najwyższy wznawianie postępowań zakończonych prawomocnym wyrokiem, na podstawie ocen zawartych w opiniach kolejnych biegłych, sporządzanych już po uprawomocnieniu się orzeczenia, przedłużałoby proces w nieskończoność, uzależniając jego zakończenie od aktywności stron nie w czasie jego trwania lecz po zakończeniu procesu. Z tego względu, nawet gdyby skarżąca dowiedziała się o nowej okoliczności na podstawie opinii biegłych sporządzonej już po uprawomocnieniu się wyroku, nie może być to podstawą do wznowienia postępowania ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2012 r., sygn. IV CZ 149/11, LEX nr 1214605). W rozpoznawanej sprawie opinie, na które powołuje się skarżąca nawet nie powstały i trudno przewidzieć jaka byłaby ich treść.

Nowe okoliczności faktyczne lub środki dowodowe to tylko takie, z których strona nie mogła skorzystać w postępowaniu prawomocnie zakończonym. W postanowieniu z dnia 4 marca 2005 roku ( sygn. III CZP 134/04, LEX nr 151652), Sąd Najwyższy uznał, że należą do nich fakty i dowody, które poza przesłanką ich nieujawnienia w postępowaniu prawomocnie zakończonym powinny być dla strony skarżącej nieujawnialne, tj. takie,
o których istnieniu strona nie wiedziała i nie mogła wiedzieć. Pamiętać przy tym należy, iż art. 232 zd. 1 k.p.c., stanowiący procesowy odpowiednik art. 6 k.c., wyraża zasadę kontradyktoryjności, zgodnie z którą ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego i to strony, a nie sąd, pozostają dysponentem toczącego się postępowania i one ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Oznacza to, że to strona ma obowiązek wyraźnego powołania konkretnego środka dowodowego dla wykazania podnoszonych przez siebie twierdzeń, uzasadniających żądanie. To strony obowiązane są przedstawiać dowody, a sąd nie jest władny tego obowiązku wymuszać. Nie może również co do zasady zastępować stron w jego wypełnieniu ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2008 roku, sygn. I CSK 426/07, LEX nr 465919; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2007 roku, sygn. II CSK 293/07, LEX nr 487510, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 19 sierpnia 2016 roku, sygn. I ACa 259/16, LEX nr 2099967). Skarżąca miała zaś możliwość w toku całego postępowania składać wnioski dowodowe. Okoliczność, że nie wiedziała o istnieniu instytucji jaką jest Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowego Instytutu (...) z pewnością nie stanowi podstawy wznowienia z art. 403 § 2 k.p.c. Dodać należy przy tym, że skarżąca była w toku postępowania o sygn. II C 596/10 oraz III Ca 321/14 reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika.

Artykuł 403 § 2 k.p.c. zawiera ponadto wymaganie, aby wykryte później okoliczności faktyczne i wnioski dowodowe mogły mieć wpływ na wynik sprawy. Nawet gdyby przyjąć, że opinia Instytutu (czy też zgłoszonych w skardze wniosków o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnych biegłych ) mogłaby stanowić środek dowodowy w rozumieniu powołanego przepisu, to uznać należy, że w postępowaniu, którego dotyczy skarga wyczerpująco i w sposób niebudzący wątpliwości rozpoznano wszystkie okoliczności sprawy, mające wpływ na treść rozstrzygnięcia, co znalazło swój wyraz w treści uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi , wydanego w sprawie o sygn. akt II C 596/10.

Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 12 maja 2016 roku,
w sprawie o sygn. akt IV CZ 25/16 ( LEX nr 2051036) sąd oceniając, czy skarga jest oparta na ustawowej podstawie wznowienia ma ustalić, „czy podana w skardze podstawa jest w ogóle przewidziana w ustawie i czy powołane przez skarżącego okoliczności faktyczne mogą zostać zakwalifikowane w sposób abstrakcyjny pod którąkolwiek z podstaw przewidzianych
w ustawie, tj. czy wypełniają hipotezę którejkolwiek z norm opisujących ustawowe znamiona podstawy wznowienia”. Sąd dokonując tej oceny bierze pod uwagę treść twierdzeń skarżącego, nie weryfikując ich prawdziwości. Zakładając prawdziwość tych twierdzeń sąd sprawdza, czy mógłby dokonać ich subsumcji pod hipotezę którejkolwiek z przewidzianych
w ustawie podstaw wznowienia, co wiąże się z istoty rzeczy z koniecznością dokonania wykładni hipotezy norm opisujących ustawowe podstawy wznowienia.

Zdaniem Sądu Okręgowego nie ma żadnych wątpliwości, że podnoszona przez skarżącą podstawa wznowienia postępowania nie zachodzi. W świetle powyższych rozważań uznać należy, że skarga nie została oparta na ustawowej podstawie wznowienia i jako taka podlega odrzuceniu na podstawie art. 410 § 1 k.p.c.

Dalsza ocena skargi z punktu widzenia jej wniesienia w przepisanym terminie oraz dopuszczalności jest w tym stanie rzeczy bezprzedmiotowa.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 1. sentencji postanowienia.

Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd Okręgowy odstąpił od obciążania powódki kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej w sprawie ze skargi o wznowienie postępowania. Przemawia za tym jej sytuacja osobista i majątkowa ujawniona w oświadczeniu o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Subiektywne poczucie krzywdy może zaś usprawiedliwiać poszukiwanie przez skarżącą możliwości zmiany rozstrzygnięcia, które odbiera jako niekorzystne dla siebie.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącej z urzędu
przez adwokata S. N. Sąd Okręgowy orzekł na podstawie § 16 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 5 w zw. z § 8 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu ( Dz. U. z 2016 roku, poz. 1714) i przyznał ze Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz adwokata S. N. kwotę 1.476 zł (uwzględniającą zgodnie z § 4 ust. 3 obowiązującą stawkę podatku od towarów i usług – 23 %) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce w postępowaniu skargowym.