Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2018 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Natalia Lipińska

Protokolant: sekr. sądowy Anna Dorecka

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2018 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania C. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 11 lipca 2018 roku nr (...)

w sprawie C. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu się C. M. prawo do emerytury od dnia 3 lipca 2018 roku.

Sygn. akt IV U 661/18

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 16 listopada 2018 r.

Decyzją z dnia 11 lipca 2018 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 3 lipca 2018 r., odmówił C. M. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów określonych
w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa
do emerytury, ponieważ na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił co najmniej 15- letniego stażu pracy w szczególnych warunkach.

Decyzja ta została zaskarżona odwołaniem przez C. M.. W odwołaniu ubezpieczony domagał się zmiany zaskarżonej decyzji i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu ubezpieczony podał, że na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymuje się
co najmniej 15- letnim stażem pracy w szczególnych warunkach. Taką pracę wykonywał
w trakcie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...)
w K. Oddział w T. od 16 maja 1978 r. do 2 listopada 1980 r., kiedy
był operatorem spycharki gąsienicowej oraz od 3 listopada 1980 r. do 31 lipca 1989 r., kiedy pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Pracę w szczególnych warunkach realizował również w W.od 1 sierpnia 1989 r. do 31 grudnia 1990 r. oraz w T. od 7 stycznia 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. jako kierowca autobusu o liczbie miejsc powyżej 15. Wszystkie te prace wymienione zostały w Dziale
VIII wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Jak wskazał, okoliczności dotyczące wykonywania przez niego pracy w szczególnych warunkach mogą potwierdzić świadkowie.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu podał, że z dokumentacji pracowniczej odwołującego z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K. Oddział w T. oraz w Wojewódzkim Ośrodku (...)
i (...) w T. nie wynika, aby w tym czasie ubezpieczony wykonywał pracę
w szczególnych warunkach. W świadectwie zaś wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionym przez T.w T. błędnie powołano się na zarządzenie Ministra (...)

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący C. M., w dniu
(...) ukończył 60 lat życia.

W dniu 3 lipca 2018 r. ubezpieczony wystąpił do ZUS z wnioskiem o emeryturę.

Na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca udokumentował w postępowaniu
przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych 25 lat i 23 dni okresów składkowych oraz 23 dni okresów nieskładkowych, co daje łącznie 25 lat, 1 miesiąc i 16 dni okresów składkowych
i nieskładkowych.

Zaskarżoną decyzją z dnia 11 lipca 2018 r. (...) Oddział w T. odmówił C. M. prawa do emerytury, ponieważ dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony nie udowodnił co najmniej 15- letniego stażu pracy w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku
w otwartym funduszu emerytalnym (OFE), na dochody budżetu państwa.

(okoliczności bezsporne)

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Od 16 maja 1978 r. do 31 lipca 1989 r. odwołujący pracował w Przedsiębiorstwie (...) w K. Oddział w T.. Od 16 maja 1978 r. do 2 listopada 1980 r. był pomocnikiem operatora spycharki, zaś od 3 listopada 1980 r. do 31 lipca 1989 r. kierowcą samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 31.07.1989 r.- k. 7 akt ZUS, akta osobowe,

-

dokumenty zgromadzone w aktach osobowych, w tym: prośba o przyjęcie do pracy z dnia 05.05.1978 r., skierowanie do pracy z dnia 03.05.1978 r., wniosek w sprawie zatrudnienia pracownika z dnia 15.05.1978 r., umowa o pracę z dnia 16.05.1978 r., karta obiegowa zmiany przyjęcia do pracy, oświadczenie o znajomości przepisów BHP z dnia 10.05.1978 r., angaże,

-

zeznania świadka W. K.- 00:18:47-00:37:37,

-

zeznania świadka W. Z. (1)- 01:19:15-01:25:25,

-

zeznania odwołującego C. M.- 01:31:25,

Przedsiębiorstwo (...) w K. Oddział
w T. dzieliło się na sprzętowe i transportowe. Zajmowało się melioracją gruntów rolnych oraz rekultywacją walów przeciwpowodziowych. Usługi te świadczyło na terenie powiatu (...). Zatrudniało operatorów maszyn budowlanych typu koparki, spycharki oraz kierowców samochodów ciężarowych, typu K.i J.. Część transportowa przedsiębiorstwa mieściła się w bazie przy ul. (...) w K.. Znajdowały się tam przede wszystkim K. które mają ładowność ponad 10 ton. Sprzęt ciężki rozmieszczony był zaś na budowach. Bazą transportową kierował kierownik B. S.. W bazie stacjonowało około 30 samochodów. Kierowca był przydzielony do konkretnego pojazdu. Kierowcy samochodów ciężarowych wywozili ziemię na wały, która służyła do ich umacniania. Pracę tę wykonywali nawet w zimie. Zimą jeździli też do kamieniołomów
i przywozili stamtąd kamień do utwardzania brzegów rzek. Jeżeli dany samochód uległ awarii i został skierowany do naprawy, kierowcy przydzielano inny pojazd, też ciężarowy. Kierowcy samochodów ciężarowych nie byli kierowani do innych prac. W P.
(...) w K. Oddział w T. odwołujący pracował jako kierowca samochodu ciężarowego marki K.. Był to samochód wywrotka. Pojazdem tym woził głównie materiały sypkie typu żwir, czy piasek, a także kamienie. W charakterze kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony odwołujący pracował stale i w pełnym wymiarze godzin, również w zimie, kiedy jeździł
do kamieniołomów. W ciągu dnia nie był kierowany do realizowania innych prac.

dowód:

-

zeznania świadka W. K.- 00:18:47-00:37:37,

-

zeznania świadka W. Z. (1)- 01:19:15-01:25:25,

-

zeznania odwołującego C. M.- 01:31:25-01:34:12,

Od 1 sierpnia 1989 r. do 31 grudnia 1990 r. odwołujący pracował w W. w T. jako kierowca autobusu o liczbie miejsc powyżej 15. Do jego obowiązków na tym stanowisku należało utrzymanie i bieżąca eksploatacja pojazdu marki A. (...)-21.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 31.12.1990 r.- k. 8 akt ZUS, akta osobowe,

-

dokumenty zgromadzone w aktach osobowych, w tym: umowa o pracę z dnia 01.08.1989 r., szczegółowy zakres czynności,

-

zeznania świadka G. K.- 00:43:20-00:51:59,

-

zeznania świadka W. Z. (2)- 01:02:15-01:09:40,

-

zeznania odwołującego C. M.- 01:35:16, 01:40:21,

Wojewódzki Ośrodek Sportu i Rekreacji w T. zajmował się organizacją imprez sportowych, kolonii i wczasów. Podlegały mu ośrodki wczasowe w C., P., D. (lodowisko i basen), D. i na terenie miasta T.. Ośrodek zatrudniał około 25-30 pracowników na stanowiskach: dyrektora, pracowników sekretariatu, księgowości, konserwatorów na obiektach sportowych, kierowców oraz instruktorów do organizacji imprez. W. (...) posiadał jeden autobus marki A. o liczbie miejsc siedzących powyżej 42. Autobus był wykorzystywany przy organizowanych przez (...) wycieczkach krajowych, zagranicznych i wycieczkach odbywających się na zlecenie innych firm turystycznych, np. O.. Kierowcą tego autokaru był odwołujący. Inne osoby kierowały na co dzień znajdującymi się na stanie Ośrodka samochodem ciężarowym i samochodem osobowym. Odwołujący woził autokarem młodzież na wycieczki, wyjazdu narciarskie i na kolonie. Dowoził też dzieci upośledzone do ośrodka
w P.. Pracę tę wykonywał stale i w pełnym wymiarze godzin. W ciągu dnia nie jeździł F. (...) p.

dowód:

-

zeznania świadka G. K.- 00:43:20-00:51:59,

-

zeznania świadka W. Z. (2)- 01:02:15-01:09:40,

-

zeznania odwołującego C. M.- 01:35:16, 01:40:21,

Od 7 stycznia 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. odwołujący pracował w T. (...) w T. stale i w pełnym wymiarze godzin jako kierowca autobusu o liczbie miejsc powyżej 15. Do jego obowiązków należało utrzymanie i bieżąca eksploatacja pojazdu marki A. (...)-21.

dowód:

-

zaświadczenie z dnia 27.07.2018 r.- k. 9, akta osobowe,

-

dokumenty zgromadzone w aktach osobowych, w tym: umowa o pracę z dnia 07.01.1991 r., szczegółowy zakres czynności, angaże,

-

zeznania świadka G. K.- 00:52:56-00:56:36,

-

zeznania świadka W. Z. (2)- 01:11:58-01:16:16,

-

zeznania odwołującego C. M.- 01:35:16, 01:40:21,

T. (...) w T. dbał o bazę sportową na terenie miasta, organizację imprez oraz wyjazdów narciarskich i wycieczek. W ramach Ośrodka organizowano sporo wycieczek krajowych i zagranicznych. Jeżeli zakłady pracy planowały wycieczki, zwracały się do ośrodka o wypożyczenie autokaru z kierowcą. Kierowcą autobusu był odwołujący, który na co dzień woził nim pasażerów. Pracę tę wykonywał stale i w pełnym wymiarze godzin.

dowód:

-

zeznania świadka G. K.- 00:52:56-00:56:36,

-

zeznania świadka W. Z. (2)- 01:11:58-01:16:16,

-

zeznania odwołującego C. M.- 01:35:16, 01:40:21,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, zeznania świadków i odwołującego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków W. K., G. K., W. Z. (2) i W. Z. (1) oraz słuchanego w charakterze strony C. M., którzy wskazali na okoliczności istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia, dotyczące rodzaju, charakteru i warunków pracy ubezpieczonego w spornych okresach zatrudnienia. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były wewnętrznie spójne, logiczne, a przy tym przekonujące w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Wzajemnie też ze sobą korespondowały odnośnie poszczególnych okresów zatrudnienia. Pośrednio znalazły też potwierdzenie w zgromadzonej w sprawie dokumentacji pracowniczej odwołującego.

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie nie budziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności.

Sąd rozważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia, czy odwołującemu C. M. przysługuje prawo do emerytury w obniżonym wieku z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Stosownie do treści art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia
do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje
art. 27 powołanej ustawy, w świetle którego wynosi on co najmniej 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn.

Przepis art. 32 ustawy statuuje natomiast, iż ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 1. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu- za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz
o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Stosownie do treści art. 32 ust. 4 ustawy, wiek emerytalny, o którym mowa
w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Mowa tu o rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Jak wynika z § 1 wskazanego rozporządzenia, stosuje się je do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik
do rozporządzenia.

W myśl § 2 ust. 1, okresami uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym
na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych
na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2).

Zgodnie zaś z § 4 ust. 1, prawo do emerytury nabywa pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A rozporządzenia, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz legitymuje się wymaganym okresem zatrudnienia, w tym co najmniej okresem 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat i wniósł
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym (OFE), na dochody budżetu państwa. Rozstrzygnąć natomiast należało, czy ubezpieczony wykazał na dzień 1 stycznia 1999 r. co najmniej 15- letni okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W orzecznictwie podkreśla się, że w spornych przypadkach uwzględnienie okresów wykonywania pracy szkodliwej lub uciążliwej, wymaganej do przyznania emerytury
w niższym wieku emerytalnym, następuje po ustaleniu rzeczywistego zakresu obowiązków ubezpieczonego oraz wykonywania przez niego szkodliwego zatrudnienia bezpośrednio,
stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ocena wykonywania pracy szkodliwej „stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy” powinna być racjonalna i odnosić się do konkretnego rodzaju pracy i cech charakteryzujących sposób jej faktycznego świadczenia u danego pracodawcy (por. wyrok SN z dnia 4 listopada 2015 r., I UK 509/14, LEX nr 1929077).
Z przywileju przejścia na emeryturę w niższym wieku emerytalnym, przysługującego pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą zatem korzystać wyłącznie pracownicy, którzy byli rzeczywiście zatrudnieni stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach pracy wymienionych w wykazie A lub B, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (por. wyroki SN: z dnia 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10, LEX nr 950426,
z dnia 19 maja 2011 r., III UK 174/10, LEX nr 901652, z dnia 1 czerwca 2010 r.,
II UK 21/10, LEX nr 619638, z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152,
z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009/5-6/75, z dnia 6 grudnia 2007 r.,
III UK 66/07, LEX nr 483283, z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329 i z dnia 14 września 2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008/21-22/325).

W orzecznictwie podkreśla się, że świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie są dokumentami urzędowymi w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c.,
gdyż podmiot wydający takie świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwa traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokumenty prywatne
w rozumieniu art. 245 k.p.c., które stanowią dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno
co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej w nim podstawy prawnej. Sąd może więc prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające
do ustalenia, czy świadczona przez stronę praca była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia i czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach nr 1 lub 2 do rozporządzenia z dnia 7 lutego1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 14 lutego 2012 r.,
III AUa 1717/11, LEX nr 1129731, wyrok SA w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 r.,
III AUa 3113/08, LEX nr 552003, wyrok SA w Białymstoku z dnia 24 września 2008 r.,
III AUa 795/08, OSAB 2008/4/60-68). Brak natomiast świadectwa wykonywania pracy
w szczególnych warunkach nie przekreśla możliwości ustalania, że ubezpieczony pracę
w takim charakterze rzeczywiście wykonywał. W szczególności wnioskodawca może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że jego praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. Zastosowanie mają zatem
art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. Świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi tylko domniemanie, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W sytuacji zatem, kiedy brak wymaganego świadectwa wystawionego przez pracodawcę, sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była realizowana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia i czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (por. np. wyrok SA w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 r.,
III AUa 3113/08, LEX nr 552003).

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 maja 1985 r., III UZP 5/85 (LEX nr 14635) wyjaśnił, że w postępowaniu o świadczenia emerytalno- rentowe dopuszczalne jest przeprowadzenie przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jeżeli zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy. Pogląd ten został rozwinięty w znowelizowanym art. 473 k.p.c., który stanowi, że w sprawach
z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron. W postępowaniu przed tymi sądami okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń mogą być udowadniane wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi (por. wyrok SN z dnia 2 lutego 1996 r.,
II URN 3/95, OSNP 1996/16/239). Skoro więc w niniejszej sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych kwestionował fakt wykonywania przez odwołującego pracy w szczególnych warunkach, zasadnym stało się ustalenie okoliczności istotnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia w oparciu o zeznania świadków, zeznania ubezpieczonego, a ponadto
na podstawie dowodów z dokumentów.

W oparciu o treść dokumentacji pracowniczej w postaci prośby o przyjęcie do pracy
z dnia 5 maja 1978 r., skierowania do pracy z dnia 3 maja 1978 r., wniosku w sprawie zatrudnienia pracownika z dnia 15 maja 1978 r., umowy o pracę z dnia 16 maja 1978 r., karty obiegowej zmiany przyjęcia do pracy i oświadczenia o znajomości przepisów BHP z dnia
10 maja 1978 r. oraz zeznań samego ubezpieczonego Sąd ustalił, że w Przedsiębiorstwie (...) w K. Oddział w T. odwołujący pracował najpierw w charakterze pomocnika operatora i był to okres od 16 maja 1978 r.
do 2 listopada 1980 r., a dopiero od 3 listopada 1980 r. zatrudniony został w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Pracę tę realizował do 31 lipca 1989 r., tj. przez łącznie 8 lat, 8 miesięcy i 29 dni. Obowiązki kierowcy, jak wynika z akt osobowych, powierzono ubezpieczonemu angażem z dnia
3 listopada 1980 r. od tego dnia. Świadkowie W. K. i W. Z. (1) potwierdzili, że w Przedsiębiorstwie (...) odwołujący był kierowcą K.- wywrotki. Pojazdem tym woził głównie materiały sypkie typu żwir, piasek, a także kamienie. Potwierdza to treść Protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, jakiemu odwołujący uległ w dniu 11 lutego 1981 r. Wskazano w nim bowiem, że tego dnia ubezpieczony samochodem ciężarowym marki K. przewoził żwir. Pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej
3,5 tony ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze godzin, również w zimie.

Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony wymienione zostały w Dziale VIII poz. 2 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Przedsiębiorstwo (...) w K. Oddział
w T. miało własną bazę transportową z samochodami ciężarowymi i we własnym zakresie wykonywały usługi transportowe. Dlatego, Sąd dokonał takiej właśnie kwalifikacji pracy ubezpieczonego w wymienionym wyżej spornym okresie zatrudnienia.

Pracę w szczególnych warunkach odwołujący realizował również od 1 sierpnia 1989 r. do 31 grudnia 1990 r. w W. w T. oraz
od 7 stycznia 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. wT. (...)
w T., kiedy był kierowcą autobusu o liczbie miejsc powyżej 15. Okoliczność ta wynika z treści dokumentacji pracowniczej ubezpieczonego oraz zeznań świadków G. K. i W. Z. (2). Umową o pracę z dnia 1 sierpnia 1989 r. powierzono ubezpieczonemu w W. w T. stanowisko kierowcy autobusu. Zgodnie z zakresem czynności, do jego obowiązków na tym stanowisku należało utrzymanie i bieżąca eksploatacja pojazdu marki (...). Autobusem marki A. o liczbie miejsc siedzących powyżej 42 odwołujący woził młodzież na wycieczki, wyjazdu narciarskie i na kolonie. Dowoził też dzieci upośledzone do ośrodka w P.. Pracę tę wykonywał stale i w pełnym wymiarze godzin. Sąd ustalił, że ubezpieczony nie jeździł F. (...) p. Taką samą pracę w pełnym wymiarze godzin odwołujący realizował
w T. (...) w T.. Umową o pracę z dnia 7 stycznia 1991 r. powierzono mu od tego dnia w pełnym wymiarze godzin obowiązki kierowcy autobusu i samochodu ciężarowego, ale zgodnie ze szczegółowym zakresem czynności,
do jego obowiązków należało utrzymanie i bieżąca eksploatacja pojazdu marki (...)
(...). Świadkowie G. K. i W. Z. (2) potwierdzili, że w całym tym okresie odwołujący pracował jako kierowca autobusu. W aktach sprawy znajduje się zaświadczenie pracodawcy, w którym podano, że od 7 stycznia 1991 r. ubezpieczony był kierowcą autobusu. Nie budziło wątpliwości, że w ramach dobowego wymiaru czasu pracy ubezpieczony realizował tylko tę pracę i nie łączył jej z obowiązkami z zakresu kontroli BHP. W aktach osobowych znajduje się oświadczenie ubezpieczonego z dnia 22 czerwca 1997 r. o wyrażeniu zgody na zatrudnienie w godzinach nadliczbowych przekraczających ustalony limit godzin wynikający z Kodeksu pracy. Dopiero z dniem 1 czerwca 1999 r. ustalono mu jednak dodatkowy szczegółowy zakres czynności obejmujący działanie służb BHP w (...). Okres ten przypada już po dacie 1 stycznia 1999 r. i nie może być brany pod uwagę przy ustalaniu prawa do emerytury. W charakterze kierowcy autobusu o liczbie miejsc powyżej
15 ubezpieczony pracował zatem łącznie przez 9 lat, 4 miesiące i 24 dni.

Praca ta wymieniona została w Dziale VIII, zatytułowanym: „W transporcie
i łączności” poz. 2 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Jak stwierdził Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 2 czerwca 2016 r., III AUa 140/16 (LEX nr 2061760), zawarte w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) uszeregowanie prac w poszczególnych branżach ma charakter porządkujący i jednocześnie tworzy domniemanie, że pracownik wykonujący prace w danej branży, wymienione
w wykazie, pracował w warunkach szczególnych. Nie oznacza to jednak, że nie jest możliwe prowadzenie przez przedsiębiorstwo działalności zaliczanej do różnych branż. Czysto formalistyczne potraktowanie przynależności przedsiębiorstwa do określonej branży oznaczałoby niemożność uznania za pracę w warunkach szczególnych pracy identycznej
z wykonywaną w innej branży, do której jednak formalnie przedsiębiorstwo nie należy. Takie rozumowanie byłoby absurdalne i oznaczałoby nierówne traktowanie pracowników wykonujących tę samą pracę, na takim samym sprzęcie, z których jedna- z uwagi na branżę- byłaby pracą w warunkach szczególnych a druga nie. Jak zaś podkreślił Sąd Najwyższy
w wyroku z dnia 18 kwietnia 2018 r., II UK 64/17 (LEX nr 2488694), biorąc pod uwagę treść art. 32 ust. 2 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z którym za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości psychofizycznej
dla zdrowia ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, należy przede wszystkim stwierdzić, czy konkretne stanowisko narażone jest na ekspozycję na czynniki szkodliwe
w różnym stopniu w zależności od tego, w którym dziale przemysłu jest umiejscowione. Jeżeli bowiem uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia konkretnej pracy wynika właśnie
z jej branżowej specyfiki, to należy odmówić tego szczególnego waloru pracy wykonywanej w innym dziale gospodarki. Natomiast w sytuacji, gdy stopień szkodliwości lub uciążliwości danego rodzaju pracy nie wykazuje żadnych różnic w zależności od branży, w której jest ona wykonywana, brak jest podstaw do zanegowania świadczenia jej w warunkach szczególnych tylko dlatego, że w załączniku do rozporządzenia została przyporządkowana do innego działu przemysłu. Jeżeli bowiem pracownik w ramach swoich obowiązków stale i w pełnym wymiarze czasu pracy narażony był na działanie tych samych czynników, na które narażeni byli pracownicy innego działu, w ramach którego to działu takie same prace zaliczane są
do pracy w szczególnych warunkach, to zróżnicowanie tych stanowisk pracy musiałoby być uznane za naruszające zasadę równości w zakresie uprawnień do ubezpieczenia społecznego pracowników wykonujących taką samą pracę. W takich zatem przypadkach istotna jest uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia wykonywanych prac. Te zaś dla osób kierujących samochodami ciężarowymi o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony są identyczne bez względu na przyporządkowanie do branży (tak tez SN w wyroku z dnia
8 listopada 2017 r., III UK 210/16, LEX nr 2428257).

Łącznie wymienione wyżej okresy pracy odwołującego w szczególnych warunkach dają mu na dzień 1 stycznia 1999 r. ponad 15- letni okres takiej pracy.

W okolicznościach faktycznych sprawy Sąd uznał więc, że zaskarżona decyzja
(...) Oddział w T. z dnia 11 lipca 2018 r. nie była zasadna.

Mając to na uwadze, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego
oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do emerytury od dnia 3 lipca 2018 r., tj. od daty wniosku.