Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 stycznia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Tomasz Choczaj

Protokolant : sekr. sąd. Joanna Wołczyńska - Kalus

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2019 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. B.

przeciwko M. G. (1) i S. G.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1.  uznaje za bezskuteczną w stosunku do powoda M. B.:

a)  umowę darowizny nieruchomość położonej w G., gmina B., dla której Sąd Rejonowym w Sieradzu prowadzi księgę wieczystą (...), zawartą między M. G. (2)
a M. i S. małż. G. w dniu 5 marca 2015 r.
w Kancelarii Notarialnej w S. przed notariuszem E. S., za numerem aktu notarialnego (...),

b)  umowę darowizny nieruchomość położonej w G., gmina B., dla której Sąd Rejonowym w Sieradzu prowadzi księgę wieczystą (...), zawartą między M. G. (2)
a M. i S. małż. G. w dniu 5 marca 2015 r.
w Kancelarii Notarialnej w S. przed notariuszem E. S., za numerem aktu notarialnego (...),

c)  umowę darowizny udziału należącego do M. G. (2), wynoszącego 1/2 (jedna druga) we współwłasności nieruchomość położonej w I., gmina W., dla której Sąd Rejonowym
w S. prowadzi księgę wieczystą (...), zawartą między M. G. (2) a M. i S. małż. G. w dniu 17 marca 2015 roku w Kancelarii Notarialnej
w S. przed notariuszem E. S., za numerem aktu notarialnego (...),

d)  umowę darowizny udziału należącego do M. G. (2), wynoszącego 1/2 (jedna druga) we współwłasności nieruchomość położonej w I., gmina W., dla której Sąd Rejonowym
w S. prowadzi księgę wieczystą (...), zawartą między M. G. (2) a M. i S. małż. G. w dniu 17 marca 2015 roku w Kancelarii Notarialnej
w S. przed notariuszem E. S., za numerem aktu notarialnego(...),

- z uwagi na istniejącą wierzytelność powoda M. B. wobec M. G. (2) w wysokości 375 517,17 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 grudnia 2012 r. i kosztami procesu, wynikającą
z wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 16 lutego 2017 r. wydanego w sprawie o sygn. akt I C 208/15;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  zasądza solidarnie od pozwanych M. i S. małż. G.
na rzecz powoda M. B. kwotę 29 593,00 zł (dwadzieścia dziewięć tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt trzy złote) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 294/18

UZASADNIENIE

M. B. wniósł przeciwko M. G. (1) i S. G. pozew o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niego umowy darowizny:

- z dnia 5 marca 2015 roku, mocą której M. G. (2) darował M. G. (1) i S. G. nieruchomość gruntową położoną
w miejscowości G., oznaczoną nr działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgę wieczystą (...),

- z dnia 5 marca 2015 roku, mocą której M. G. (2) darował M. G. (1) i S. G. nieruchomość gruntową położoną
w miejscowości G., oznaczoną nr działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgę wieczystą (...),

- z dnia 17 marca 2015 roku, mocą której M. G. (2) darował M. G. (1) i S. G. nieruchomość gruntową położoną
w miejscowości I., oznaczoną nr działki (...), dla której Sąd Rejonowy
w S. prowadzi księgę wieczystą (...),

- z dnia 17 marca 2015 roku, mocą której M. G. (2) darował M. G. (1) i S. G. nieruchomość gruntową położoną
w miejscowości I., oznaczoną nr działki (...), dla której Sąd Rejonowy
w S. prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Oprócz tego powód wniósł o zasądzenie od pozwanych na swoją rzecz kosztów procesu.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

M. G. (2) prowadził działalność gospodarczą, której przedmiotem było dostarczanie jajek spożywczych, (dowód: zeznania świadka M. G. (2) - k. 140 verte wraz nagraniem rozprawy z dnia 14 stycznia 2019 r. - płyta - koperta - k. 149, minuta od 00:06:33 do 00:15:01) .

Pozwani S. G. i M. G. (1) są rodzicami M. G. (2), (bezsporne) .

W dniu 2 kwietnia 2013 r. M. G. (2) zawarł z S. G. umowę o współpracy, na podstawie której S. G. zobowiązał się sprzedawać M. G. (2) towar w postaci jaj. W celu zabezpieczenia wierzytelności przyszłych wynikających ze wskazanej umowy M. G. (2) zobowiązał się ustanowić hipotekę łączną do kwoty 700 000,00 zł na rzecz S. G. na nieruchomościach, dla których Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgi wieczyste o nr (...). M. G. (2) ustanowił hipotekę
na opisanych nieruchomościach w akcie notarialnym z dnia 11 października 2013 r., o nr rep (...) (dowód: umowa z 2 kwietnia 2013 r. - k. 69; akt notarialny - k. 63 - 68) .

Ze względu na opóźnienia w płatnościach kontrahentów, M. G. (2) utracił płynność finansową i miał problemy z regulowaniem terminowo rat kredytów, w tym kredytu walutowego, (dowód: zeznania świadka M. G. (2) - k. 140 verte wraz nagraniem rozprawy z dnia 14 stycznia 2019 r. - płyta - koperta - k. 149, minuta od 00:06:33 do 00:15:01) .

Umową z dnia 5 marca 2015 r. zawartą w formie aktu notarialnego o nr rep (...) M. G. (2) darował M. G. (1) i S. G. własność niezabudowanej nieruchomości gruntowej oznaczonej nr działki (...), o powierzchni 2,9674 ha, położonej w miejscowości G., gmina B., dla której Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgę wieczystą (...) oraz własność niezabudowanej nieruchomości gruntowej oznaczonej nr działki (...), o powierzchni 2,8932 ha, położonej w miejscowości G., gmina B., dla której Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgę wieczystą (...), (dowód: umowa z dnia 5 marca 2015 r. - k. 41 - 48 - akta Sądu Rejonowego w Sieradzu o sygn. I C 1377/16) .

W dziale IV księgi wieczystej księgi (...) i (...) w momencie zawierania przedmiotowej umowy wpisane były hipoteki: umowna łączna na kwotę 130 000,00 zł na rzecz Skarbu Państwa - Agencji Nieruchomości Rolnych Filia w Ł.; przymusowa łączna na kwotę 57 622,79 zł na rzecz H. C. Republika A.S. P. oraz umowna łączna na kwotę 700 000,00 zł na rzecz S. G., (dowód: umowa z dnia 5 marca 2015 r. - k. 41 - 48 - akta Sądu Rejonowego w Sieradzu o sygn. I C 1377/16) .

Umową z dnia 17 marca 2015 r. zawartą w formie aktu notarialnego o nr rep (...) A. G. i M. G. (2) darowali M. G. (1) i S. G. swoje udziały wynoszące po 1/2 (posiadali wcześniej wprowadzoną rozdzielność majątkową) w zabudowanej nieruchomości położonej w miejscowości I., gmina W., oznaczonej nr działki (...), o powierzchni 34,5803 ha, dla której Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgę wieczystą (...) oraz w nieruchomości położonej w miejscowości I., gmina W., składającej się z działek o numerach:(...)
o powierzchni 32,3950 ha, dla której Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgę wieczystą (...), (dowód: umowa - k. 57 - 62) .

W dziale III księgi wieczystej (...) wpisano: umowne prawo odkupu na rzecz Skarbu Państwa - Agencji Nieruchomości Rolnych Oddziału Terenowego w W. Filia w Ł. przez okres pięciu lat od dnia zawarcia umowy z dnia 2 września 2011 r., o nr rep. (...); ograniczone prawo rzeczowe - służebność przesyłu na działce nr (...) na rzecz (...) S.A. w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.; ostrzeżenie o wszczęciu i przyłączeniu się do egzekucji w wniosku H. G. oraz zapis, że umorzono postępowanie egzekucyjne w sprawie o sygn. akt Km 555/13, (dowód: umowa - k. 57 - 62) .

W dziale IV tej księgi wieczystej wpisana były hipoteka umowna zwykła
na kwotę 634 000,00 zł na rzecz K. K. i umowna kaucyjna
na kwotę 1 400 000,00 zł na rzecz Skarbu Państwa - Agencji Nieruchomości Rolnych Filia w Ł., (dowód: umowa - k. 57 - 62) .

W dziale III księgi wieczystej (...) wpisano: umowne prawo odkupu działki nr (...) na rzecz Skarbu Państwa - Agencji Nieruchomości Rolnych Oddziału Terenowego w W. Filia w Ł. przez okres pięciu lat od dnia zawarcia umowy z dnia 28 października 2009 r., o nr rep. (...); prawo dzierżawy działki nr (...) na rzecz (...) Spółka z o.o. z siedzibą
w W.; ostrzeżenie o wszczęciu i przyłączeniu się do egzekucji z wniosku H. G. oraz zapis, iż umorzono postępowanie egzekucyjne w sprawie o sygn. Km 555/13, (dowód: umowa - k. 57 - 62) .

W dziale IV tej księgi wieczystej wpisana były hipoteka umowna zwykła
na kwotę 634 000,00 zł na rzecz K. K. i umowna kaucyjna
na kwotę 1 400 000,00 zł na rzecz Skarbu Państwa - Agencji Nieruchomości Rolnych Filia w Ł., (dowód: umowa - k. 57 - 62) .

W pozwie z 21 grudnia 2016 r. (...) Spółdzielnia (...)
w B. wniosła o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niej umowy darowizny nieruchomości położonej w G., gmina B., dla której Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgę wieczystą (...) oraz nieruchomości położonej w G., gmina B., dla której Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgę wieczystą (...) zawartej pomiędzy M. G. (2) a M. G. (1) i S. G.
w dniu 5 marca 2015 r. w formie aktu notarialnego o nr rep (...), (dowód: pozew - k. 2 - 7 akt Sądu Rejonowego w Sieradzu o sygn. I C 1377/16) .

Wyrokiem z dnia 31 maja 2017 r. wydanym w sprawie o sygn. akt
I C 1377/16 Sąd Rejonowy w Sieradzu uznał za bezskuteczną w stosunku
do (...) Spółdzielni (...) w B. umowę darowizny nieruchomości położonej w G., gmina B., dla której Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgę wieczystą pod (...) oraz nieruchomości położonej w G., gmina B., dla której Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgę wieczystą pod nr (...) zawartą przez pozwanych M. G. (1) oraz S. G. z M. G. (2) w formie aktu notarialnego w dniu 5 marca 2015 r. przed notariuszem E. S. w Kancelarii Notarialnej w S., za numerem rep
A (...) i zezwolił (...) Spółdzielni (...) w B.
na prowadzenie egzekucji z wyżej opisanych nieruchomości w celu wyegzekwowania należności wynikających z prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu z dnia 11 lutego 2015 r. wydanego w sprawie o sygn. GC 557/14 oraz Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 25 września 2015 r. wydanego
w sprawie o sygn. XIII Ga 356/15, opatrzonych klauzulą wykonalności z dnia
22 grudnia 2015 r. Wyrokiem z dnia 15 listopada 2017 r. Sąd Okręgowy
w S. oddalił apelację pozwanych od wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu, (dowód: wyrok - k. 278 i k. 312 - akta Sądu Rejonowego w Sieradzu o sygn. I C 1377/16) .

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Sieradzu A. J. prowadzi postępowanie egzekucyjne pod sygn. akt Km 472/18 z wniosku M. B. przeciwko M. G. (2). Podstawą egzekucji jest tytuł egzekucyjny w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 16 lutego 2017 r. wydanego w sprawie o sygn. akt I C 208/15, zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 31 stycznia 2018 r., w którym zasądzono kwotę 375 517,17 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 grudnia 2012 r.
i kosztami procesu, (dowód: wniosek - k. 1 - 2, tytuł wykonawczy - k. 3, zawiadomienie - k. 8 - akta Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym
w S. A. Jordana o sygn. Km 472/18) .

W toku egzekucji Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Sieradzu A. J. dokonał zajęcia ruchomości, które jednak zostały w części zwolnione na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Sieradzu. W pozostałym zakresie postępowanie zostało zawieszone, (dowód: postanowienie - k. 67 - 69
i k. 70 - 71 verte - akta Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym
w S. A. Jordana o sygn. Km 472/18) .

M. G. (2) jest współwłaścicielem w 1/4 części nieruchomości,
dla której Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgę wieczystą (...). W księdze tej wpisana jest hipoteka umowna zwykła na kwotę 155 881,00 zł, hipoteka umowna kaucyjna na kwotę 46 764,30 zł, hipoteka przymusowa na kwotę 433 000,00 zł. M. G. (2) świadczy usługi transportowe na terenie Europy. Nie ma żadnego innego majątku, w tym ruchomości, rachunków bankowych, wierzytelności ani praw majątkowych, (dowód: częściowo zeznania świadka M. G. (2) - k. 140 verte wraz nagraniem rozprawy z dnia 14 stycznia 2019 r. - płyta - koperta - k., minuta od 00:06:33 do 00:15:01; pismo - k. 99; odpis z księgi wieczystej - k. 72 - 78; postanowienie - k. 104) .

W październiku 2018 r. przeciwko M. G. (2) było prowadzonych 11 egzekucji, w których wartość egzekwowanych świadczeń wynosiła około 950 000,00 zł, (dowód: pismo - k. 77 - akta Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Sieradzu A. J. o sygn. Km 472/18) .

Zabezpieczenie na rzecz H. C. Republika A.S. P. upadło. Pozwani spłacali częściowo zadłużenie wobec Skarbu Państwa - Agencji Nieruchomości Rolnych. Hipoteka na rzecz Skarbu Państwa została wykreślona. Nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgę wieczystą (...) jest obciążona hipoteką umowną łączną do kwoty 700 000,00 zł na rzecz S. G.. Nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy
w S. prowadzi księgę wieczystą (...) jest obciążona hipoteką umowną łączną do kwoty 700 000,00 zł na rzecz S. G.. Nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgę wieczystą (...) jest obciążona hipoteką umowną łączną do kwoty 2 160 000,00 zł na rzecz Banku Spółdzielczego w B. zabezpieczającą wykonanie umowy kredytowej z dnia 18 marca 2015 r. Nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy
w S. prowadzi księgę wieczystą (...) obciążona jest hipoteką umowną łączną do kwoty 2 160 000,00 zł na rzecz Banku Spółdzielczego
w B. zabezpieczającą wykonanie umowy kredytowej z dnia 18 marca 2015 r., (dowód: zeznania świadka M. G. (2) - k. 140 verte wraz nagraniem rozprawy z dnia 14 stycznia 2019 r. - płyta - koperta - k. 149, minuta od 00:06:33 do 00:15:01; pismo - k. 99; odpis z księgi wieczystej - k. 11 - 14; odpis z księgi wieczystej - k. 15 - 18; odpis z księgi wieczystej - k. 19 - 23; odpis z księgi wieczystej - k. 24 - 30; dowody wpłaty - k. 81 - 84) .

Powyższy stan faktyczny jest w zasadzie bezsporny, gdyż został oparty
na dowodach nie negowanych przez strony oraz na podstawie zeznań świadka M. G. (2), które nie były negowane i jawią się jako w części jako logiczne i prawdziwe.

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka M. G. (2), z których wynika, że posiada wierzytelności wobec kontrahentów, gdyż są one sprzeczne
z ustaleniami komorników, którzy prowadzą lub prowadzili przeciwko niemu postępowania egzekucyjne.

Sąd oddalił wniosek pozwanych o dopuszczenie dowodu z dokumentów znajdujących się w aktach księgi wieczystej SR1S/00004409/9, SR1S/00046901/4, SR1S/00040882/2 i SR1S/00062116/2 oraz wniosek o dopuszczenie dowodu
z opinii biegłego do spraw wyceny nieruchomości, ze względu na bezcelowość
ich przeprowadzenia. Należy w tym miejscu dodać, że biegły ds. wyceny nieruchomości nie jest w stanie ustalić jaka jest różnica pomiędzy wartością nieruchomości a wartością wierzytelności zabezpieczonych hipoteką, gdyż nie zna wysokości tych wierzytelności (zna tylko wysokość hipotek). Zatem dopuszczenie dowodu na te okoliczności jawi się właśnie jako bezprzedmiotowe.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne i zasługuje w większej części na uwzględnienie.

Podstawę roszczenia powoda stanowią art. 527 - 535 k.c., które regulują instytucję skargi pauliańskiej, której celem jest ochrona interesów wierzyciela
na wypadek nielojalnego (czy wręcz nieuczciwego) postępowania dłużnika, który z pokrzywdzeniem wierzyciela wyzbywa się składników swego majątku na rzecz osób trzecich lub majątek ten obciąża, zaciągając kolejne zobowiązania i w ten sposób stwarza lub pogłębia stan swojej niewypłacalności.

Konstrukcja skargi pauliańskiej oparta jest na instytucji względnej bezskuteczności czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzyciela (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2002 r., II CKN 1336/00, LEX nr 55083). Ochrona ta polega na możliwości zaskarżenia przez wierzyciela krzywdzącej go czynności prawnej celem uznania tej czynności
za bezskuteczną względem niego.

Zgodnie z treścią przepisu art. 527 k.c. przesłankami powództwa o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną są: dokonanie przez dłużnika z osobą trzecią czynności prawnej, na skutek której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową oraz na skutek której doszło do pokrzywdzenia wierzycieli, działanie dłużnika
ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, wiedza lub możliwość (przy zachowaniu należytej staranności) dowiedzenia się o tym przez osobę trzecią. Wskazane powyżej przesłanki spełnione być muszą łącznie.

Na powodzie zatem spoczywał obowiązek wykazania, że: przysługuje
mu wobec dłużnika wierzytelność; dokonano zaskarżonej czynności prawnej między dłużnikiem i osobą trzecią, na podstawie której osoba trzecia uzyskała korzyść; doszło do pokrzywdzenia wierzyciela wskutek dokonania zaskarżonej czynności; dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, a osoba trzecia wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła dowiedzieć
się o tym, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (chyba, że zaistniało domniemanie z art. 527 § 3 k.c.).

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że powód wykazał, że posiada wierzytelności wobec dłużnika M. G. (2) w wysokości około 400 000,00 zł (należność główna wraz z odsetkami i kosztami), czego też pozwana strona w zasadzie nie kwestionowała. Na tę okoliczność przedstawił tytuł wykonawczy, w oparciu o który prowadzi egzekucję. Tym samym przysługiwanie powodowi statusu wierzyciela w stosunku do M. G. (2) nie budzi wątpliwości.

Dalej, stwierdzić należy, że dłużnik M. G. (2) zawarł z pozwanymi M. G. (1) i S. G. umowę na podstawie, której uzyskali oni korzyść majątkową w postaci własności czterech nieruchomości, czego strona pozwana zresztą nie kwestionowała.

Kwestią zasadniczą w sprawie było natomiast ustalenie spełnienia przesłanki pokrzywdzenia wierzyciela przewidzianej w art. 527 § 1 k.c., rozumianego jako istnienie związku pomiędzy czynnością, której uznania
za bezskuteczną wobec siebie żąda wierzyciel, a niewypłacalnością dłużnika,
o którym mowa w art. 527 § 2 k.c. Strona pozwana negowała okoliczność,
że poprzez działanie dłużnika doszło do pokrzywdzenia powoda.

Powód podnosił, że darowanie przez dłużnika nieruchomości na rzecz pozwanych uniemożliwiło zaspokojenie jego roszczenia, ponieważ w ten sposób dłużnik wyzbył się istotnej części swojego majątku, do której powód mógł skutecznie kierować egzekucję. Natomiast toczące się wobec dłużnika postępowanie egzekucyjne jest nieefektywne i na obecnym etapie nie pozwoliło
na zaspokojenie powoda nawet w części. Udowodnił także, że również inne postępowania egzekucyjne skierowane przeciwko dłużnikowi są bezskuteczne.

Pozwani argumentowali natomiast, że powództwo powinno być oddalone, ponieważ na nieruchomościach stanowiących przedmiot umowy darowizny były ustanowione hipoteki, co oznacza, że rozporządzenie przez dłużnika majątkiem
w żaden sposób nie wpłynęło na pogorszenie jego sytuacji majątkowo - finansowej, ponieważ powód i tak nie mógł liczyć na preferencyjne zaspokojenie z tych nieruchomości.

Przechodząc zatem do oceny zasadności stanowisk stron tego postępowania wskazania wymaga, iż pokrzywdzenie powstaje na skutek takiego stanu majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela. W tej sytuacji chodzi o rzeczywistą niewypłacalnością dłużnika, ocenianą według chwili wystąpienia przez wierzyciela z akcją pauliańską, jak również w chwili wyrokowania (patrz wyroki Sądu Najwyższego:
z dnia 28 listopada 2001r., IV CKN 525/00, z dnia 22 marca 2001 r., V CKN 280/00, z dnia 29 czerwca 2004 r., II CK 367/03 i z dnia 15 czerwca 2005 r., IV CK 806/04). W przytoczonym orzecznictwie słusznie akcentuje się wypływający
z istoty skargi pauliańskiej rzeczywisty (obiektywny) charakter niewypłacalności dłużnika, który nie jest w stanie zaspokoić wierzyciela nawet w sytuacji, gdy ten ostatni wspomagany jest przymusem państwowym realizowanym w toku postępowania egzekucyjnego. Istotne jest więc dla zbadania wystąpienia przesłanki pokrzywdzenia wierzyciela ustalenie, czy w przypadku niedokonania konkretnej czynności wierzyciel faktycznie zostałby zaspokojony.

W kontekście powyższych rozważań dokonując oceny pokrzywdzenia wierzyciela niewątpliwie należy wziąć pod uwagę okoliczność, że darowana nieruchomość obciążona jest hipoteką, a w konsekwencji, że wierzyciel, którego wierzytelność została nimi zabezpieczona korzysta z pierwszeństwa
w zaspokojeniu z sumy podlegającej podziałowi. Gdyby zatem darowizny nieruchomości nie dokonano, a egzekucja należności powoda zmierzała
do zaspokojenia z tego właśnie prawa, organ prowadzący egzekucję musiałby uwzględnić wierzytelności zabezpieczone hipotekami, a wierzyciele hipoteczni mieliby pierwszeństwo w zaspokojeniu z ceny uzyskanej ze sprzedaży. Porównanie wartości rynkowej nieruchomości, stanowiącej podstawę oszacowania
w egzekucji i wysokości niespłaconego zadłużenia zabezpieczonego hipotekami pozwoliłoby ocenić, czy powód, kontynuując wszczętą przez siebie egzekucję
i kierując ją do prawa własności tej nieruchomości, uzyskałby zaspokojenie swojej wierzytelności, a w konsekwencji to, czy dokonana czynność darowizny istotnie krzywdzi wierzyciela i czy wymagany ustawą związek przyczynowy istnieje.

Na potrzebę badania tych okoliczności wskazywał już wielokrotnie Sąd Najwyższy w ugruntowanej w tym przedmiocie linii orzeczniczej, w tym przede wszystkim w wyrokach z dnia: 13 października 2006 r. (III CSK 58/06, OSNC 2007/9/136), 28 czerwca 2007 r. (IV CSK 115/07), 29 września 2011 r. (IV CSK 99/11) i 5 lipca 2013 r. (IV CSK 738/12), że podlega ocenie, czy kwestionowana czynność doprowadziła do usunięcia z majątku dłużnika takiego składnika majątkowego, z którego powód mógłby zaspokoić swoją wierzytelność. Przedmiot bowiem takiej czynności prawnej dłużnika może, jak zauważył Sąd Najwyższy
w powołanych orzeczeniach, tracić dla wierzyciela swój walor egzekucyjny, jeżeli doszłoby do ustanowienia na nim wcześniej hipoteki tworzącej przywilej egzekucyjny dla wierzyciela hipotecznego. Biorąc pod uwagę kolejność zaspokajania wynikającą z art. 1025 k.p.c., w sytuacji, gdy chroniona powództwem wierzytelność nie była zabezpieczona hipoteką, pierwszeństwo miałyby niespłacone wierzytelności zabezpieczone hipotekami. Jak stanowi bowiem art. 65 ust. 1 u.k.w.h. wierzyciel hipoteczny jest uprawniony
do zaspokojenia się z obciążonej nieruchomości z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. W związku z tym,
iż w myśl art. 75 u.k.w.h. zaspokojenie wierzyciela hipotecznego z nieruchomości następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym, decydujące znaczenie mają przepisy o podziale sumy uzyskanej z egzekucji - art. 1025 i 1026 k.p.c. W tej samej kategorii co wierzytelności zabezpieczone hipoteką ujęte
są należności korzystające z prawa pierwszeństwa, a więc i należności wierzycieli pauliańskich (art. 1025 § 1 pkt 5 k.p.c.). W myśl art. 1026 § 1 k.p.c. zaspokojenie należności wskazanych w tej samej kategorii następuje według kolejności odpowiadającej przysługującemu im pierwszeństwu, o czym z kolei decydują przepisy prawa materialnego. Uwzględniając powyższe uznać należy,
iż w przypadku wszczęcia egzekucji w pierwszej kolejności doszłoby
do zaspokojenia wierzycieli hipotecznych, którzy mają pierwszeństwo przed dłużnikami osobistymi właściciela nieruchomości.

W przedmiotowej sprawie na nieruchomościach objętych umową darowizny ustanowione były hipoteki, przy czym obecnie nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgi wieczyste (...)
i (...) są obciążone hipotekami umownymi łącznymi do kwoty 700 000,00 zł na rzecz S. G., natomiast nieruchomości,
dla których Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgi wieczyste (...) obciążona są hipotekami umownymi łącznymi do kwoty 2 160 000,00 zł tytułem zabezpieczenia umowy kredytowej
z dnia 18 marca 2015 r.

Co do hipoteki ustanowionej na rzecz S. G. to stwierdzić należy, że miała ona zabezpieczać wierzytelność z tytułu umowy o współpracy
z dnia 2 kwietnia 2013 r. i jako taka dotyczyła wierzytelności przyszłych. Zatem mimo ustanowienia jej na kwotę 700 000,00 zł nie oznacza, że było to i jest faktyczne obciążenie. W rozpoznawanej sprawie pozwani bowiem nie przedstawili żadnych dowodów wykazujących na to, ile wynosiło rzeczywiste zadłużenie dłużnika u S. G. i czy wobec twierdzeń pozwanych, mógł
on wszcząć egzekucję tego zadłużenia posiłkując się hipoteką. W okolicznościach przedmiotowej sprawy zachodzi natomiast podejrzenie, że już samo ustanowienie tej hipoteki miało na celu pokrzywdzenie wierzycieli, w tym powoda, którego dług wobec M. G. (2) był wymagalny już w 2012 r., co wynika
z zasądzonych w tytule wykonawczym na jego rzecz odsetek ustawowych. Jednak skoro powód w tym postępowaniu nie wykazał ani wysokość wierzytelności zabezpieczonej tą hipoteką, ani jej wymagalność, to nie można stwierdzić,
że powód nie mógłby prowadzić efektywnej egzekucji z nieruchomości obciążonych właśnie tą hipoteką.

Jeśli chodzi zaś o hipotekę ustanowioną na nieruchomościach, dla których Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgę wieczystą (...)
i (...), to zasadnicze znaczenie z punktu widzenia przesłanki pokrzywdzenia wierzyciela jako przesłanki warunkujących zasadność skargi pauliańskiej ma okoliczność, kiedy doszło do ustanowienia tej hipoteki.
W przedmiotowej sprawie hipoteka została ustanowiona przez pozwanego (obdarowanego) na podstawie umowy kredytowej zawartej dzień po umowie darowizny, tj. 18 marca 2015 r. Ustanowienie tej hipoteki przez pozwanego było jednak możliwe wyłącznie dlatego, że uprzednio uzyskał on własność nieruchomości, którą mógł dopiero potem obciążyć tym ograniczonym prawem rzeczowym. Tymczasem zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego za podstawę orzekania w sprawach z akcji pauliańskiej należy brać stan prawny nieruchomości sprzed dnia dokonywania zaskarżonej czynności.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 13 października 2006 r. (III CSK 58/06) Sąd Najwyższy wskazał, że jeżeli przedmiot zaskarżonej umowy sprzedaży był obciążony hipoteką w chwili zawierania tej umowy, to okoliczność ta nie może pozostać bez znaczenia dla stwierdzenia działania dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli w rozumieniu art. 527 § 1 k.c. W tej sytuacji może pojawić się kwestia, czy doszło do pokrzywdzenia wierzyciela, skoro wierzyciel nie mógłby liczyć
na preferencyjne zaspokojenie swojej wierzytelności ze sprzedanej nieruchomości. Przedmiot nielojalnej czynności prawnej dłużnika może tracić
dla wierzyciela pauliańskiego swój walor egzekucyjny, jeżeli doszłoby
do ustanowienia na nim wcześniej hipoteki tworzącej przywilej egzekucyjny
dla wierzyciela hipotecznego (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2007r., IV CSK 115/07). A zatem jedynie hipoteki ustanowione przed zawarciem przedmiotowej umowy wpływają na ocenę pokrzywdzenia wierzyciela. Stanowisko takie pozostaje w zgodzie z istotą i celem skargi pauliańskiej, którym jest wzmocnienie pozycji wierzyciela na wypadek podejmowania przez dłużnika działań zmierzających do jego pokrzywdzenia. Przyjęcie poglądu odmiennego prowadziłoby do sytuacji, w której właściciel nieruchomości poprzez zaciąganie kolejnych długów zabezpieczonych hipotecznie miałby nieograniczony wpływ
na możliwość zaspokojenia - w drodze uznania czynności prawnej
za bezskuteczną - wierzyciela, w skrajnych sytuacjach ją wyłączając.

Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, że hipoteka ustanowiona
na nieruchomościach, dla których Sąd Rejonowy w Sieradzu prowadzi księgę wieczystą nr (...), nie może mieć znaczenia
dla oceny przesłanki pokrzywdzenia wierzyciela. Jednocześnie należy uznać,
że przesłanka pokrzywdzenia wierzyciela została spełniona, ponieważ wartość nieruchomości objętych umową darowizny nie jest obniżona przez wartość ustanowionych hipotek.

Kontynuując rozważania w niniejszej sprawie i przechodząc
do świadomości dłużnika, że działał z pokrzywdzeniem wierzyciela, należy zwrócić uwagę, że ze względu na domniemanie płynące z art. 529 k.c. Sąd
nie musiał ustalać tej przesłanki. Dłużnik wyzbył się swoich składników majątkowych poprzez darowiznę i stał się w ten sposób niewypłacalny, o czym świadczy także bezskuteczność egzekucji kierowanych do jego majątku.

Zgodnie z domniemaniem z art. 527 § 3 k.c., jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba
ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Tego domniemania nie udało się pozwanym obalić, ponieważ nie przedstawili żadnych argumentów w tym zakresie.

Jednocześnie pozwanym nie udało się zwolnić od obowiązku zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela żądającego uznania czynności
za bezskuteczną na podstawie art. 533 k.c., ponieważ nie zaspokoili oni roszczenia powoda ani też nie wskazali wystarczającego do jego zaspokojenia mienia dłużnika. Strona pozwana nie udowodniła, że M. G. (2) posiada jakikolwiek majątek podlegający egzekucji. Jego udział w nieruchomości,
na co słusznie zwrócił uwagę Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym
w S. A. Jordan, jest właściwie niemożliwy do sprzedania i nie przedstawia dużej wartości. Ponadto trzeba zauważyć, że egzekucja z ruchomości nie rokuje pozytywnie co jej przeprowadzenia ze względu na zwolnienie części ruchomości, ponadto ich wartość nie gwarantuje zaspokojenia całej wierzytelności.

Biorąc zatem pod uwagę powyższe należało uznać czynności prawne z dnia 5 marca 2015 r. i 17 marca 2015 r. za bezskuteczne wobec powoda. Dlatego Sąd orzekł, jak w punkcie 1 a - 1 d wyroku, na podstawie art. 527 k.c.

Sąd oddalił żądanie powoda w części ze względu na fakt, że umową darowizny z 17 marca 2015 r. dłużnik darował pozwanym udział
we współwłasności nieruchomości (M. i A. G. wprowadzili wcześniej rozdzielność majątkową), o czym orzekł, jak w punkcie 2 wyroku.

O kosztach procesu należnych powodowi orzeczono, jak w punkcie 3 wyroku, na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 105 § 2 k.p.c. Na zasądzone koszty składają się: opłata stosunkowa od pozwu w wysokości 18 776,00 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika powoda w kwocie 10 800,00 zł, ustalone
na podstawie § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.), powiększone o kwotę opłaty skarbowej w wysokości 17,00 zł.