Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 lutego 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. ustalił wysokość kapitału początkowego wnioskodawczyni I. J. na dzień 1 stycznia 1999 roku na kwotę 90 503,27 zł oraz wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ustalił na 69,21% / decyzja w aktach ZUS/.

W dniu 16 marca 2018 roku wnioskodawczyni złożyła odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o wyjaśnienie dlaczego za okresy zatrudnienia od 4 stycznia 1993 roku do 30 kwietnia 1994 roku oraz za okres od 1 maja 1994 roku do 30 kwietnia 1996 roku przyjęto do wyliczenia kapitału początkowego minimalne wynagrodzenia. Wnioskodawczyni wskazała ,że w powyższych okresach składki od jej zarobków były odprowadzane regularnie a zarobki były wysokie / odwołanie k- 3-3odw/.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu podniesiono ,że w spornych okresach czasu wnioskodawczyni była zatrudniona w Firmie (...) a następnie w Spółce z o.o. (...)., które rozliczały się deklaracjami bezimiennymi. Brak jest dokumentów , które wskazałyby na wysokość faktycznie otrzymywanych w tych okresach wynagrodzeń. Brak jest dokumentacji pracowniczej potwierdzającej ilość przepracowanych faktycznie godzin przez wnioskodawczynię./ odpowiedź na odwołanie k- 7-8/.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

Wnioskodawczyni I. J. była zatrudniona w Firmie (...) w Ł. w okresie od dnia 4 stycznia 1993 roku do dnia 30 kwietnia 1994 roku , na podstawie umowy o pracę , w pełnym wymiarze czasu pracy , na stanowisku kierownika hurtowni farmaceutycznej . W świadectwie pracy potwierdzającym powyższe zatrudnienie wpisano ,że wnioskodawczyni otrzymywała wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 4500000 zł przed denominacją) , dodatek funkcyjny w wysokości 1000000 zł oraz premię uznaniową 25%/świadectwo pracy k-5/. Umowa o pracę z powyższą firmą została zawarta przez wnioskodawczynię w dniu 29 grudnia 1992 roku na czas nieokreślony. W umowie wskazano ,że wnioskodawczyni rozpocznie pracę z dniem 4 stycznia 1993 roku. W umowie ustalono wynagrodzenie zasadnicze, miesięczne na kwotę 2000000zł przed denominacją) , dodatek kierowniczy (...) przed denominacją) miesięcznie oraz premię uznaniową miesięczną do 20%. /umowa o pracę k- 56-56odw/.W dniu 1 lutego 1993 roku pracodawca zmienił wnioskodawczyni warunki płacy, podwyższając wynagrodzenie zasadnicze do 3000000zł przed denominacją). pozostałe warunki pracy i płacy pozostały bez zmian / angaż ze zmianą warunków płacy k- 55/.W dniu 31 grudnia 1993 roku pracodawca ponownie warunki płacowe wnioskodawczyni. Od dnia 3 stycznia 1994 roku wnioskodawczyni podwyższono wynagrodzenie zasadnicze wnioskodawczyni do kwoty 4500000 zł przed denominacją) miesięcznie .Ponadto przyznano dodatek funkcyjny w kwocie 1000000zł przed denominacją)oraz premię uznaniowa do 25% miesięcznie / zmiana warunków umowy k- 54/.

W dniu 30 kwietnia 1994 roku wnioskodawczyni zawarła umowę o pracę z (...). Spółką z o.o. w R. . Została zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy od dnia 1 maja 1994 roku, na stanowisku kierownika hurtowni. Strony ustaliły wynagrodzenie miesięczne brutto na kwotę 6000000 zł( przed denominacją) a ponadto przewidziano premię uznaniową , której wypłacenie oraz kwota uzależnione były od uzyskanego przez firmę zysku brutto w miesiącu sprawozdawczym./ umowa o pracę k- 52/. Umowa o pracę została rozwiązana za porozumieniem stron z dniem 30 kwietnia 1996 roku. W świadectwie pracy wskazano, że wnioskodawczyni otrzymywała wynagrodzenie miesięczne brutto w wysokości 800 zł miesięcznie / świadectwo pracy k- 51-51odw/.

Przy uwzględnieniu stawek wynagrodzeń zasadniczych miesięcznych , wynikających z dokumentów pracowniczych wnioskodawczyni w 1993 roku osiągnęła ona zarobki w firmie (...) w łącznej kwocie 40833333,24 zł a w roku 1994 w kwocie 22000000 zł a ponadto premię uznaniową w wysokości 25% wynagrodzenia zasadniczego w ostatnim miesiącu zatrudnienia. W Firmie (...) wnioskodawczyni osiągnęła zarobki 48000000 zł w roku 1994, 7200 zł w roku 1995 oraz 2600 zł w roku 1996, przy uwzględnieniu wynagrodzenia w kwocie 800 zł w ostatnim miesiącu zatrudnienia. Przy przyjęciu powyższych zarobków wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 1 stycznia 1986 roku do 31 grudnia 1995 roku wynosi 79,09% a kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosi 96624,88 zł/ wyliczenia ZUS k- 60 i k- 72/.

W spornym okresie czasu wnioskodawczyni osiągała wysokie zarobki. Oba zakłady pracy dobrze prosperowały i generowały zyski. Nigdy nie było problemów z wypłatą wynagrodzeń oraz premii. Branża farmaceutyczna była dochodowa / zeznania świadka (...);05;06 CD k-46, zeznania wnioskodawczyni 00;07;21 CD k-71/.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zebranego w sprawie opierając się przede wszystkim na dokumentach załączonych do akt sprawy, w tym aktach ZUS oraz dokumentacji pracowniczej w postaci umów o pracę, angaży i świadectw pracy złożonych przez wnioskodawczynię. Ponadto Sąd uwzględnił zeznania wnioskodawczyni i świadka K. w zakresie w jakim dotyczyły one uzyskiwania przez wnioskodawczynię generalnie wysokich zarobków w spornych okresach czasu. W pozostałym zakresie Sąd pominął ich zeznania bowiem nie znajdują one potwierdzenia w dokumentach załączonych do akt sprawy. Świadek K. pamiętał jedynie okoliczność uzyskiwania wysokich poborów przez wnioskodawczynię ale nie był w stanie udzielić żadnych konkretnych informacji na ten temat. To samo dotyczyło zasad premiowania.

W ocenie Sądu dla rozstrzygnięcia sprawy przede wszystkim znaczenia mają dokumenty przedłożone przez wnioskodawczynię w postaci angaży, umów o pracę oraz świadectw pracy. Co do ich rzetelności Sąd nie miał żadnych zastrzeżeń . Dokumenty te pozwalają odtworzyć jak kształtowała się wysokość wynagrodzenia zasadniczego wnioskodawczyni w spornych okresach czasu i stanowią miarodajna podstawę do odtworzenia wysokości zarobków jakie uzyskiwała w spornym okresie czasu wnioskodawczyni.

Ponadto Sąd oparł się na hipotetycznych wyliczeniach wysokości kapitału początkowego jakie w toku procesu złożył organ rentowy. Wyliczenia te pod względem matematycznym nie były kwestionowane przez wnioskodawczynię oraz nie budziły zastrzeżeń Sądu. Podnieść jednak należy ,że wnioskodawczyni w toku całego procesu konsekwentnie podnosiła ,że jej wynagrodzenia miesięczne były znacznie wyższe bowiem co miesiąc otrzymywała premię – w firmie (...) w wysokości 25% wynagrodzenia a w (...) w wysokości około 20% wynagrodzenia.

Sąd zważył, co następuje :

Odwołanie wnioskodawczyni jest częściowo uzasadnione .

Zgodnie z treścią art. 173 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2018 roku, poz.1270) emerytalnej, dla ubezpieczonych urodzonych po 31.12.1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Zgodnie z art. 174 ust. 1 ustawy emerytalnej, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Natomiast zgodnie z ust. 2 art. 174 ustawy emerytalnej, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

W myśl ust. 3 art. 174 w/w ustawy, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r.

Natomiast w myśl ust. 7 do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 r. Ust. 8 powyższego przepisu, stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do 31.12.1998 r.

W rozpoznawanej sprawie spór dotyczył przyjęcia przez organ rentowy najniższych wynagrodzeń do wyliczenia kapitału początkowego z okresów zatrudnienia wnioskodawczyni w firmie (...) w okresie od dnia 4.01.1993- 30.04.1994 oraz w spółce (...) w okresie od dnia 1.05.1994 do 30.04.1996 r. Obie firmy rozliczały się deklaracjami bezimiennymi z ZUS .Organ rentowy nie dysponując dokumentacją płacową wnioskodawczyni za powyższy okres czasu przyjął najniższe krajowe wynagrodzenia. W ocenie wnioskodawczyni jest nieprawidłowe i krzywdzące ponieważ osiągała bardzo wysokie zarobki. W ocenie Sądu wnioskodawczyni nie udowodniła swoich twierdzeń w tym zakresie a w szczególności kwot jakie były jej łącznie wypłacane w poszczególnych miesiącach zatrudnienia w spornych okresach czasu.

Należy przypomnieć, że w postępowaniach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych sąd nie jest obowiązany do poszukiwania dokumentów zatrudnieniowo - płacowych, o które nie zadbała osoba dochodząca świadczenia ubezpieczeniowego. W związku z tym to na ubezpieczonym spoczywał ciężar dowodzenia i udokumentowania podnoszonych twierdzeń. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składki wnioskodawca powinien udowodnić, że w spornym okresie uzyskiwał wynagrodzenie w konkretnie określonej wysokości oraz to, że od wynagrodzenia tego była odprowadzana składka./Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.08.2016 r. III AUa 1723/15 LEX nr 2149641 /

Wysokość podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w danych okresach, przyjmowana dla potrzeb ustalenia wysokości świadczeń emerytalno-rentowych, wynikać musi z nie budzących żadnych wątpliwości, spójnych i precyzyjnych dowodów./ Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, z dnia 3 grudnia 2015 r. .III AUa 1088/15 LEX nr 1960794/

Jak stanowi § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Należy podkreślić, iż Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe.

Wskazana regulacja § 21 ust. 1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z 25.07.1997r. - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 4.03.1997r. - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 27.06.1995 - III Aur 177/95, OSA 1996/10/32, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III Aur 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za celowe i pożądane. Wysokość uzyskiwanego uposażenia może być zatem ustalana także przy pomocy innych pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia zainteresowanego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25.07.1997 r., II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342; wyrok Sądu Najwyższego z 14.06.2006r., I UK 115/06, (...) 2007, nr 17-18, poz.257, str. 753). Przy czym nie jest możliwe obliczanie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy. Twierdzenia te muszą być udowodnione.

Rzeczą sądu jest dokładne ustalenie wysokości wynagrodzenia otrzymywanego przez ubezpieczonego w danym okresie. Zarobki za poszczególne miesiące i wybrane lata kalendarzowe wykazane muszą być w sposób nie budzący wątpliwości w ściśle określonej kwotowo wysokości i co do odprowadzonych od nich składek na ubezpieczenie społeczne. Nie można natomiast przyjmować wysokości wynagrodzenia opartego wyłącznie na przypuszczeniach, czy też twierdzeniach ubezpieczonego, jak też dowodach niejasnych. Przepisy prawa ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalanie wynagrodzeń w sposób przybliżony lub prawdopodobny. / tak wyrok SA w Łodzi z 19.10.2016, III AUa 2185/15, LEX nr 2152862/.

Zgodnie z ustaloną linią orzeczniczą Sądów Okręgowych, Apelacyjnych i Sądu Najwyższego w przypadku braku dokumentacji płacowej istnieje możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dokumentację z akt osobowych, taką jak min.: umowy o pracę, angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia uwzględniając tylko „pewne” składnik wynagrodzenia, wypłacane w danym okresie stale i w określonej wysokości przy przyjęciu wymiaru czasu pracy udowodnionego przez ubezpieczonego co też Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie uczynił za sporne okresy czasu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 11.12.2017 r. III AUa 1071/16, LEX nr 2423321, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.08.2016 r. III AUa 1723/15, L., wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 24.05.2016 r. III AUa 119/16 , L., wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 29.10.2015 r. III AUa 822/15, L., wyrok Sądu Okręgowego w Kaliszu z 18.09.2013 r. V U 466/13, L., wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 12.02.2013 r. III AUa 1024/12, L.).

W ocenie Sądu, w podstawie wyliczenia kapitału początkowego należało uwzględnić wynagrodzenia obliczone zgodnie z dostępnymi danymi z dokumentacji osobowej ze spornych okresów zatrudnienia., przy uwzględnieniu stawek wynagrodzeń zasadniczych , miesięcznych i dodatków funkcyjnych. Co do tych składników wynagrodzenia nie ma bowiem wątpliwości ,że musiały być wypłacane w kwotach wskazanych w kolejnych angażach i umowach o pracę. W zakresie zatrudnienia w spółce (...). za ostatni miesiąc zatrudnienia tj. kwiecień 1996 roku należy przyjąć wynagrodzenie zasadnicze w kwocie wynikającej z treści świadectwa pracy. W tym dokumencie pracodawca wskazał ,że ostatnio wnioskodawczyni otrzymywała jako kierownik hurtowni wynagrodzenie właśnie w takiej wysokości. Brak jest podstaw aby za miesiąc kwiecień 1996 roku przyjąć wynagrodzenie w niższej stawce czyli wynikającej z umowy o pracę . Nie ma natomiast żadnego dowodu potwierdzającego ,że wynagrodzenie od 1 maja 1994 roku wzrosło do kwoty 800 zł z kwoty 600 zł ( przed denominacją 6000000 zł ) jak jest wskazane w umowie. W zakresie premii, które przysługiwały wnioskodawczyni na podstawie zawartych umów o pracę w obu firmach brak jest dowodów potwierdzających ich faktyczną wysokość oraz rzeczywiste wypłacenie. Nie zachowała się bowiem żadna dokumentacja płacowa w tym zakresie. Zeznania właściciela firmy (...). w tym zakresie są ogólnikowe i mało konkretne. Dlatego też brak jest możliwości doliczenia powyższego składnika wynagrodzenia przy obliczaniu kapitału początkowego. Wyjątkiem od tego jest premia w wysokości 25% wynagrodzenia, której wypłacenie wynika z treści świadectwa pracy z dnia 30.04.1994 roku. Ze świadectwa pracy wynika bowiem ,że w ostatnim miesiącu zatrudnienia w firmie (...). wnioskodawczyni otrzymała 25% premię. A zatem premia za ten miesiąc powinna być uwzględniona przy wyliczeniu kapitału początkowego wnioskodawczyni.

Mając powyższe na uwadze Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił wysokość kapitału początkowego wnioskodawczyni na dzień 1 stycznia 1999 roku na kwotę 96 624,88zł oraz wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego na 79,09%. W pozostałym zakresie odwołanie zostało oddalone bowiem brak jest podstaw do przyjęcia do wyliczenia kapitału początkowego zarobków wyższych ( między innymi z uwzględnieniem premii) niż przyjął Sąd.