Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lipca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Andrzej Dyrda (spr.)

Sędzia SO Artur Żymełka

SO Roman Troll

Protokolant Marzena Makoś

po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2019 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa A. P.

przeciwko W. P.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 23 maja 2018 r., sygn. akt I C 1599/17

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od powódki na rzecz pozwanego 1800 zł (tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Roman Troll SSO Andrze j Dyrda SSO Artur Żymełka

UZASADNIENIE

Powód A. P. domagała się zasądzenia od W. P. zasądzenia na jej rzecz kwoty 14.252 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 grudnia 2012 r.

Uzasadniając żądanie pozwu wskazała, że dochodzona pozwem wierzytelność powstała w latach 2005 - 2012 r. i stanowi część zobowiązania zaciągniętego wspólnie przez strony podczas trwania małżeństwa. Powódka podniosła, że pozwany dokonał niewłaściwego uznania długu.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu, wskazując na nieudowodnienie roszczenia przez powódkę.

Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 23 maja 2018r. oddalił pozew oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Orzeczenie to poprzedził ustaleniem, że strony w dniu 26 września 2008r. zawarły związek małżeński. W dniu 21 grudnia 2012 r. strony zawarły umowę majątkową małżeńską, ustanawiając rozdzielność majątkową. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 15 października 2015 r. małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód.

W czasie trwania małżeństwa strony starały się o potomstwo i w tym celu m.in. powódka podjęła się leczenia, w tym procedurze in vitro.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd uznał, że powództwo nie zostało udowodnione zarówno co do zasady jak i co do wysokości.

Sąd wskazał, że powódka do pozwu nie dołączyła żadnego dowodu świadczącego o istnieniu zobowiązania będącego przedmiotem pozwu. Sąd uznał, że nie wykazała ani faktu wspólnego zaciągnięcia zobowiązania, ani też, że to ona owo zobowiązanie spłaciła, co uzasadniałoby ewentualny regres w stosunku do pozwanego w postaci żądania zwrotu połowy spłaconego zobowiązania. Sąd zwrócił także uwagę, że powódka treść pozwu sformułowała lakonicznie nie wskazując, kiedy jakie zobowiązania ( w jakiej wysokości) wobec jakich podmiotów miały zaciągnąć strony, celem starań o potomstwo. Powódka w treści pozwu nie wskazała, od kogo sama, czy też wspólnie z mężem „zapożyczała” się celem starania się o potomstwo, ani też nie wykazała, iż to ona zobowiązania te uregulowała. Sąd uznał, że również treść wydruków sms załączona do pozwu nie może świadczyć o uznaniu długu dochodzonego pozwem, skoro sama powódka nie wskazuje w treści pozwu o jaki konkretnie dług chodzi.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od tego orzeczenia wniosła powódka zaskarżając wyrok w całości.

Zarzuciła naruszenie przepisów postępowania:

a)  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 236 k.p.c., przez niewydanie jakiegokolwiek postanowienia dowodowego odnośnie przedłożonego do pozwu a znajdującego się na karcie 20 akt wydruku z konta bankowego powódki, a w konsekwencji brak odniesienia się do tego dowodu, podczas gdy w/w wydruk był dowodem istotnym - wynikało z mego bowiem, iż dokonując kolejnych przelewów na rachunek bankowy powódki pozwany de facto dokonał uznania długu (tzw. niewłaściwego) - fakt dokonywania przelewów bankowych na konto powódki me był przez pozwanego kwestionowany, zaś z treści przedłożonego wydruku wynikało jasno i czytelnie, że opisy poszczególnych transakcji wskazywały na wysokość istniejącego zadłużenia, która sukcesywnie, wraz z kolejnymi transakcjami przelewów ulegała zmniejszeniu o kwotę poprzednich przelewów;

b)  art. 233 §1 k.p.c., przez dokonanie oceny przedłożonych dowodów w postaci wydruków korespondencji SMS stron w sposób niewszechstronny i sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego, a w efekcie uznanie, że przedmiotowe wydruki nie mogą świadczyć o uznaniu długu, podczas gdy z całościowej analizy przedłożonych SMS-ów wynika jednoznacznie, iż pozwany uznał swój dług wobec powódki i zobowiązał się do jego spłaty;

c)  art. 229 k.p.c., poprzez pominięcie okoliczności, iż pozwany przyznał w treści odpowiedzi na pozew, iż rzeczywiście dokonywał przelewów na rachunek bankowy powódki, których wydruk przedłożony został do pozwu (k. 20), a z których powódka wywodzi fakt niewłaściwego uznania długu przez pozwanego;

d)  art. 232 k.p.c., art. 299 §1 k.p.c. i art. 212 §1 k.p.c., przez zaniechanie dopuszczenia z urzędu dowodu z przesłuchania stron w sytuacji, gdy niewyjaśnione zostały istotne dla rozstrzygnięcia sprawy fakty w postaci przyczyn dokonywania przez pozwanego comiesięcznych przelewów oraz przyczyn, dla których powód zamieszczał opisy transakcji wskazujące na wysokość istniejącego zadłużenia, która wraz z kolejnymi przelewami ulegała zmniejszeniu o kwotę poprzedniego przelewu;

e)  art. 207 § 3 k.p.c., poprzez zaniechanie zobowiązania powódki do złożenia pisma procesowego, w którym mogłaby on ustosunkować się do treści odpowiedzi na pozew i podniesionych tam zarzutów, przy jednoczesnym uznaniu (w treści uzasadnienia wyroku), iż pozwana nie ustosunkowała się do odpowiedzi na pozew w zakreślonym terminie, co jednak nie miało miejsca, gdyż Sąd me zakreślił powódce takowego terminu, a złożenie pisma procesowego bez takiegoż zobowiązania Sądu nie byłoby skuteczne;

f)  art. 224 § 1 k.p.c., poprzez przedwczesne uznanie sprawy za wyjaśnioną i przedwczesne zamknięcie przewodu sądowego, podczas gdy nie zostały wyjaśnione sporne fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy;

g)  art. 328 § 2 k.p.c., poprzez sporządzenie uzasadnienia niezawierającego wskazania dowodów, na których oparł się Sąd i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, co w efekcie uniemożliwia pełną kontrolę instancyjną;

h)  art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c., poprzez uznanie, iż to na powódce spoczywał obowiązek udowodnienia istnienia wierzytelności dochodzonej pozwem, podczas gdy uznanie długu w sferze procesu cywilnego ma znaczenie dowodowe i wpływa na rozkład ciężaru dowodu - wierzyciel przedstawiający dowód uznania długu przez dłużnika nie musi już wykazywać w inny sposób istnienia swej wierzytelności, natomiast dłużnika obciąża wówczas powinność wykazania, że uznana wierzytelność nie istnieje lub istnieje w innym rozmiarze.

Na tych podstawach wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji albowiem zachodzi potrzeba przeprowadzenia postępowania dowodowego na nowo oraz pozostawienie Sądowi I instancji rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego.

Nadto wniosła o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z wydruku dot. konta bankowego powódki (k. 20), na okoliczność dokonywania przez pozwanego comiesięcznych przelewów na rzecz powódki, zamieszczania opisów transakcji wskazujących na wysokość istniejącego zadłużenia, która wraz z kolejnymi przelewami ulegała zmianie o kwotę poprzednich przelewów; dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z potwierdzeń przelewów z dnia 19 maja 2016r., 17 czerwca 2016r., 18 lipca 2016r., 12 sierpnia 2016r., 19 września 2016r., 25 października 2016r., 25 listopada 2016r. i 17 grudnia 2016r. - na okoliczność dokonywania przez pozwanego comiesięcznych jak również przelewów na rzecz powódki, zamieszczania opisów transakcji wskazujących na wysokość istniejącego zadłużenia, która wraz z kolejnymi przelewami ulegała zmianie o kwotę poprzednich przelewów; a w konsekwencji zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 14.525 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 21 grudnia 2012 r. oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu — w tymi kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd pierwszej instancji prawidłowo zakwalifikował roszczenie powódki przyjmując jako podstawę prawną swego rozstrzygnięcia przywołane przepisy prawne, a następnie ustalił wszystkie okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Poczynione ustalenia dotyczące okoliczności faktycznych mają podstawę w zgromadzonym w sprawie materialne dowodowym, który w zakresie dokonanych ustaleń jest logiczny i wzajemnie spójny, natomiast informacje zawarte w poszczególnych źródłach dowodowych nawzajem się uzupełniają i potwierdzają, przez co są w pełni wiarygodne.

Ustalenia te Sąd Okręgowy przyjmuje za własne.

Przewidziane art. 233 k.p.c., ramy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymogami prawa procesowego, doświadczeniem życiowym oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonując wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 14 sierpnia 2012r. III AUa 620/12). Stawiając zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. należy wykazać, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Z tych względów za niewystarczające należy uznać przekonanie strony o innej niż przyjęta przez Sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i o ich odmiennej ocenie niż ocena dokonana przez Sąd (Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyrokach: z dnia 1 marca 2012r. I ACa 111/12; z dnia 3 lutego 2012r., I ACa 1407/11). Jeżeli zatem Sąd, ze zgromadzonego materiału dowodowego, wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, co ma miejsce w niniejszej sprawie, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, chociażby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne (tak: Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyrokach: z dnia 8 lutego 2012r. (I ACa 1404/11), z dnia 14 marca 2012r. (I ACa 160/12), z dnia 29 lutego 2012r. (I ACa 99/12); a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 maja 2012r. VI ACa 31/12; i wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 grudnia 2015r., III AUa 1030/15; a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 czerwca 2015r. I ACa 221/15).

Nie można również pominąć, iż same, nawet poważne wątpliwości co do trafności oceny dokonanej przez sąd pierwszej instancji, jeżeli tylko nie wykroczyła ona poza granice zakreślone w art. 233 § 1 k.p.c., nie powinny stwarzać podstawy do zajęcia przez sąd drugiej instancji odmiennego stanowiska (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012r., I UK 347/11).

Powódka tymczasem w apelacji nie wskazuje uchybieniu przez Sąd I instancji regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów, jedynie odmiennej ocenie treści smsów. Niemniej jednak, Sąd I instancji prawidłowo uznał, że nie wykazują one źródło zobowiązania, tym bardziej, że nie można pominąć, iż pismem z dnia 10 maja 2017r. pozwany zaprzeczył istnieniu jakichkolwiek zobowiązań (k. 11 -12). Nadto podnieść należy, że sam fakt dokonywania przez pozwanego przelewów z tytułem przelewu „in vitro” nie wskazuje, aby dochodzone pozwem zobowiązanie powstało, jak również jego wysokości. Powyższe czyniło zatem bezzasadnym zarzut naruszenia

Również za niezasadny należało uznać zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c.

Z ujęcia redakcyjnego art. 328 § 2 k.p.c. wynika, że punktem wyjścia dla przedstawienia w motywach pisemnych uzasadnienia wyroku koncepcji prawnej rozstrzygnięcia sprawy powinny być poczynione ustalenia faktyczne. Sąd pierwszej instancji zobowiązany jest do wyjaśnienia motywów rozstrzygnięcia w sposób umożliwiający przeprowadzenie kontroli instancyjnej zaskarżonego orzeczenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2007r., V CSK 115/07). Uchybienie Sądu w tym zakresie, następuje jedynie w sytuacji, gdy uzasadnienie wyroku zawiera jedynie opis poszczególnych elementów stanu faktycznego, bez wniosków z nich wynikających i bez dokonanego ustalenia stanu faktycznego istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 1999r., II UKN 437/98; orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 1951r., C 154/51).

W ocenie Sądu Okręgowego, uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie zostało sporządzone w sposób uchybiający wskazanym powyżej wymaganiom, gdyż umożliwiało zapoznanie się z motywami odmowy uwzględniania powództwa, natomiast celem uzasadnienia i rolą sądu nie jest odniesienie się do wszystkich zaoferowanych dowodów, a jedynie tych na podstawie których poczynił on swoje ustalenia faktyczne, co ma swoje uzasadnienie w zasadach ekonomiki procesowej.

Nie było również podstaw do stwierdzenia naruszenia art. 232 k.p.c., art. 299 §1 k.p.c. i art. 212 §1 k.p.c. albowiem powódka, prawidłowo zawiadomiona na termin rozprawy, nie stawiła się, nie usprawiedliwiając powodów swojej nieobecności.

Odnosząc się z kolei do naruszenia art. 207 § 3 k.p.c., zwrócić należy uwagę, że celem art. 207 k.p.c. jest koncentracja materiału dowodowego i umożliwienie sądowi decydowania o tempie i trybie wpływania pism, co m.in. może służyć przeciwko nadużywaniu prawa procesowego […, a] Przewodniczący ma dyskrecjonalną swobodę co do dopuszczalności wnoszenia dalszych pism i dowodów, zatem przepis ten, de facto, nie może stanowić samodzielnego elementu świadczącego o wadliwości postępowania.

Również za niezasadny należało uznać zarzut naruszenia art. 227 k.p.c.

Wskazać nadto należy, że zgodnie z art. 227 k.p.c., przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Sąd decydując o dopuszczeniu dowodu przedstawionego przez stronę, rozważa przede wszystkim, czy dany fakt ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), czy fakt ten wymaga udowodnienia (art. 228, 229 i 230 k.p.c.), czy dany środek dowodowy nie jest wykluczony (art. 246 i 247 k.p.c.), oraz czy okoliczność, na którą dowód został zgłoszony, nie została już dostatecznie wyjaśniona (art. 217 § 2 k.p.c.). Ocena, które fakty mają dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, jest uzależniona od tego, jakie to są fakty, a także od tego, jak sformułowana i rozumiana jest norma prawna, którą zastosowano przy rozstrzygnięciu sprawy. Fakt jest istotny w rozumieniu art. 227 k.p.c., jeżeli dotyczy przedmiotu procesu oraz ma znaczenie prawne w tym sensie, że jego ustalenie jest konieczne z punktu widzenia normy prawnej, która miałaby zastosowanie do stanu faktycznego przedstawionego przez strony. Wobec powyższego, skoro postępowanie dowodowe nie wykazało istnienia zobowiązania, zbędne było prowadzenie dowodów co do faktu spłaty.

Zwrócić bowiem należy uwagę, że zgodnie z art. 3 k.p.c. strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody. Przytoczona powyżej regulacja prawna, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 1 marca 1996r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 1996r. Nr 43, poz. 189) na mocy której skreślono § 2, nie obciąża sądu obowiązkiem dążenia do wykrycia prawdy obiektywnej (materialnej) bez względu na procesową aktywność stron. Pomimo, iż sąd, zgodnie z art. 232 § 2 k.p.c., ma prawo przeprowadzenia z urzędu dowodów niewskazanych przez stronę, jednak aktywność ta winna przybierać charakter uzupełniający i nie może wyręczać stron z realizacji ciążących na nich obowiązków procesowych do których należy przedstawianie dowodów oraz udowodnienie faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie.

Stosownie do art. 232 k.p.c. to na stronach ciąży obowiązek przedstawienia dowodów dla stwierdzenia faktów z których wywodzą skutki prawne, a skoro ten uprawnienia tego nie wykonał prawidłowo, nie może usprawiedliwiać się przerzuceniem odpowiedzialności za postępowanie dowodowe na Sąd. Wskazany powyżej ciężar dowodu w znaczeniu formalnym uzupełnia ciężar dowodu w znaczeniu materialnym wyrażony w art. 6 k.c., który nakłada na stronę ciężar udowodnienia faktów, z których wywodzi ona skutki prawne. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 listopada 2007r., (II CSK 293/07), ciężar udowodnienia faktu należy rozumieć z jednej strony jako obarczenie strony procesu obowiązkiem przekonania sądu dowodami o słuszności swoich twierdzeń, a z drugiej konsekwencjami poniechania realizacji tego obowiązku, lub jego nieskuteczności. Tą konsekwencją jest zazwyczaj niekorzystny dla strony wynik procesu.

Zaoferowany przez powódkę materiał dowodowy, nie mógł stanowić podstawy uwzględnienia roszczenia powódki. Wskazać bowiem należy, że pozwany zaprzeczył wskazanym przez powódkę okolicznościom. Powódka tymczasem, celem wykazania winna przedstawić, że umowa taka została zawarta, jak również, że pozwany był solidarnie odpowiedzialny za powstałe zobowiązanie. Tymczasem przedstawiona przez nią umowa (k. 61) nie została podpisana przez wykonawcę umowy o mrożenie i przechowywanie zarodków, co już samo w sobie skutecznie kwestionuje istnienie jakiegokolwiek zobowiązania, ani też nie wskazuje ceny za wykonanie takiej „usługi”. Nie można zatem jej przyznać waloru dowodowego, wskazującego na źródło i treść zobowiązania.

Nadto Sąd Okręgowy uwzględniając, że powódka wskazywała, że w jej ocenie, pozwany dokonał uznania niewłaściwego długu zwraca uwagę, że w uchwale składu siedmiu sędziów z 30 grudnia 1964r., (III PO 35/64) Sąd Najwyższy stwierdził, że uznanie niewłaściwe jest oświadczeniem wiedzy, jednostronnym przyznaniem faktów. Co istotne, jednak o uznaniu roszczenia można mówić jedynie wtedy, gdy określone zachowania dłużnika dotyczą w sposób jednoznaczny skonkretyzowanego, skierowanego przeciwko niemu roszczenia. (porównaj: wyroki Sądu Najwyższego z 24 lutego 1970 r., II PR 5/70; z 16 września 1977 r., III PR 105/77). Podobne stanowisko zajął również Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 21 listopada 2013r. (I ACa 783/13) stwierdzając, że uznanie długu nie kreuje odrębnego stosunku zobowiązaniowego, nie prowadzi do nawiązania, zmiany lub wygaśnięcia stosunku zobowiązaniowego. […] Uznanie nigdy nie może być abstrakcyjne, oderwane od podłoża gospodarczego. Sam fakt uznania nie stanowi samoistnego zobowiązania o tyle, że gdy się okaże, iż zobowiązanie "uznane" w rzeczywistości nie istnieje, dłużnik nie może być zmuszony do świadczenia.

W świetle przytoczonych powyżej poglądów, nie było podstaw do uznania, że przedłożone przez powódkę wydruki przelewów dokonanych przez pozwanego stanowiły niewłaściwe uznanie długu, skoro nie wskazywały one jakiej (konkretnie) wierzytelności one dotyczyły.

Na marginesie, Sąd Okręgowy zwraca również uwagę, że powódka, pomimo, iż w pozwie wskazywała, że na zapłatę należności zaciągnęła zobowiązania, jednakże, w żadne sposób nie sprecyzowała ani ich wysokość ani też źródła ich powstania (osoby fizycznej lub prawnej u której takie zobowiązania zaciągnęła).

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na postawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art.108 § 1 k.p.c.

Koszty te ustalono w oparciu o § 2 pkt 5 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r. poz. 1804 z późniejszymi zmianami).

SSO Artur Żymełka SSO Andrzej Dyrda SSO Henryk Brzyżkiewicz